<< Retour

E 634

 

Arrêt du Parlement de Paris prononçant le bannissement et la confiscation des biens d'Archambaud V et d'Archambaud VI, son fils (1399)

 

Notes préliminaires :

Photos G. F., M. P., Ph. R. / Transcription Cl. R. d'après l'extrait de l'arrêt / nov. 2006

 Johannes Tricardi in legibus licenciatus, et locum tenens natus domini senescalli Petragoricensis, notum facimus universis has presentes litteras inspecturis, nos hodierna die infrascripta ad instantiam et requestam egregii et potentis domini Alani, domini de Lebreto, comitis Petragoricensis, vicecomitisque Lemovicensis, et Tartasis, ac domini de Avenis in presentia discretorum virorum magistrorum Petri Baillivi, et Johannis de Pelisses in legibus licenciati advocati, et procuratoris domini nostri Regis in senescallia Petragoricensi vidisse, tenuisse, palpasse et legisse de verbo ad verbum et per notarios et scribas dictae curiae infra scriptos transcribi fecisse quasdam patentes litteras in duplici cauda et cera crocea, ut prima facie apparebat in pendenti sigillatas, non rasas, non viciatas, non cancellatas, nec in aliqua earum parte suspectas, sed prorsus omni vicio et suspicione carentes, quarum tenor talis est : Karolus Dei gratia Francorum Rex, universis presentes litteras inspecturis, salutem. Notum facimus, quod nos de registris criminalibus nostre parlamenti curie extrahi fecimus quoddam arrestum in eadem nostra curia decima nona die julii, anno Domini millesimo tricentesimo nonagesimo nono datum seu prolatum, cuius tenor talis est :ex parte procuratoris nostris generalis pro nobis et dilectorum nostrorum maioris, consulum et communitatis ville et civitatis nostre Petragoricensis : necnon Aymerici de Cabanis militis actorum, contra Archambaudum de Petragorico, Arnaldum Durac capitaneum de Bourdeilhe, Johannem Cotet capitaneum de Alba Ruppe, Bos de Chambrilhac, Bertrandum de Lagandilhie, magistrum Guillermum Jaubert, Leonardum de Ponte, Raymundum Gunbaud, Oliverium Mercuri clericum Mureti, quendam vocatum Cossandum, quendam vocatum Phelippot, quendam vocatum Bastide, Johannem Normani,  Bernardum de Sancto Petro generem Bernardi de Massant, Thomelinum Delage, quemdam vocatum Verdoyce, quemdam vocatum Tire-Agulhete, Johannem Du Rat, Perrotum Marches, Vidalotum Marches, Alanum Marches, quemdam vocatum Colet, Bernardum de Massant, Maronem de Ferrezaco, quemdam vocatum Nucay, quemdam vocatum Ramonet, Mondonum Dale, Robinetum Legrasset, Bernardum de Massant, Maronem de Ferrezaco, quemdam vocatum Grungadie, quemdam vocatum Gironnet, Mondonum famulum clerici Mureti, quemdam vocatum Leboure de Sancto Petro, Johannem Barbe de Bone, quemdam vocatum Nandin, quemdam vocatum Lorans, Robinum Le Clergon, Bernardum de Morteriis, Johannem Damouretes, Guillermum Leblonde, quemdam vocatum Finet, Martinum Lespagnol, quemdam vocatum Guilhams, Johannem Gumel, Jacobum Balisterii, quemdam vocatum Guilhamin, Perrotum Escalle, Hennequinum A La Poulanie, Guilhotum Cournaguerre, Gailhardetum de Larcherie, Menautonum de Ponte, Guillermum et Rampicoulz de Villeboys, Mondonum Francisci, Johannem Normani, Johannem de Labernardie, quemdam vocatum Le Camus, Johannem Balisterii, quemdam vocatum Maudicot, Johannem Morelli, Johannem de Sancta Fide, quemdam vocatum Denis, Perrotum Britonis, Andoynetum capitaneum de Fossamaigne, et Martialem Balisterii complices et malefactores in hac parte, fuit in nostra parlamenti curia in ipsorum complicium abtencia propositum nobis alias pro parte dictorum maioris, consulum et communitatis expositum fuisse graviter conquerendo, quod cum certus processus alias motus fuisset et penderet in eadem nostra curia inter ipsos conquerentes dicto procuratore nostro secum adjuncto actores ex una parte; et defunctum Archambaudum quondam comitem Petragoricensem, ac nonnullos alios ejus confederatos seu complices defensores ex altera, occasione plurium et diversorum criminum, excessuum et maleficiorum horribilium et detestabilium per eosdem Comitem et ejus complices in partibus Petragoricensibus dampnabiliter commisorum et perpetratorum.Et super hoc in tantum processum fuisset, quod per arrestum dicte nostre curie dicti Comes et sui complices fuerunt erga dictos conquerentes in certis emendis condempnati et a regno nostro perpetuo banniti, eodem comitatu Petragoricensi nobis confiscato et penitus acquisito, prenominatus Archambaudus filius dicti defuncti comitis noster vassalus et subditus, suique complices et fautores in fortaliciis de Montinhaco, de Alba Ruppe, de Bordeilhe, et de Roucille, ac in aliis locis per ipsum Archambaudum detentis manantes et conversantes in odium et contemptum dicti arresti ante et post prolationem ipsius contra nostras ordinationes regias, per quas omnes guerre et vie facti inter nostros subditos sub pena perditionis corporum et bonorum notorie prohibentur quamplures equitatus, guerras, murtra, homicidia, et alia crimina et maleficia, interveniente juvamine et associatione nonnullorum anglicorum, et aliorum nostrorum et regni nostri innimicorum contra villam et civitatem nostram Petragoricensem, et habitatores ejusdem, et suarum pertinentiarum, necnon contra quamplures nostros subditos et villas dicte patrie Petragoricensis fecerant, commiserant et perpetuaverant, ac facere, comittere et perpetrare non cessabant temere et injuste in prejudicium, dampnum et destructionem rei publice dicte patrie, dictorumque conquerentium, qui propter hoc taliter fuerant et erant gravati et oppressi, quod necessarium sibi aut quamplurimis ipsorum fuerat et erat ipsam patriam omnino relinquere, et alibi se transferre, nisi de remedio iustitie super hoc provideretur eisdem. Quapropter senescallis nostris Petragoricensi, Lemovicensi, Xantonensi et Caturcensi, ceterisque justiciariis nostris, aut eorum locatenentibus, et eorum cuilibet per certas litteras nostras decima octava die aprilis ante Pascha, anno Domini millesimo trecentesimo nonagesimo sexto a nobis obtentas mandaveramus committendo, quathenus de et super eisdem criminibus et maleficiis, et aliis pro parte dictorum conquerentium declarandis, se diliginter et secrete informarent, et quos de ipsis per informationem factam seu faciendam, famam vel publicam, aut vehementes presumptiones, culpabiles, aut suspectos invenirent, ubicumque in regno nostro extra loca sacra invenirentur caperent, et penes dictam nostram curiam debite puniendos adducerent, aut saltem ipsos adjornarent in dicta nostra curia personaliter et sub pena banimenti a regno nostro comparituros dicto procuratori nostro ad fines, quos eligere vellet, et prefatis conquerentibus et aliis, qui partem se contituere vellent, prout quemlibet eorum tangebat ad finem civilem super eisdem criminibus et maleficiis et ea tangentibus responsuros et ulterius processuros ut esset rationis. Quarum litterarum nostrarium virtute, necnon mediantibus certis informationibus factis de et super eidem criminibus et maleficiis prefatus Archambaudus et alii complices et malefactores superius nominati fuerant adjornati, ut in predicta nostra curia vigesima quinta die augusti anno millesimo trecentesimo nonagesimo septimo comparerent dicto procuratori nostro generali pro nobis, prout experiri vellet, et predictis maiori, consulibus et communitati, necnon Aymerico de Cabanis militi, Hugoni de Monteilhamuno et Mondissone de Lachassaigne domicellis huic processus nominibus suis privatis, et dicto Mondissono tam nomine suo privato, quam nomine procuratorio Helie de Rupe armigeri se asserentes, et contra prefatos complices et eorum quemlibet nominibus quibus supra partem se constituentes ad finem civilem, super criminibus et maleficiis ante dictis et ea tangentibus responsuri, processuri et facturi ut ratio suaderet. Ad quam diem ipsi complices non venerant nec se in dicta nostra curia ut tenebantur presentaverant aut reperti extiterant vel alius pro eisdem vocati pluries, ac sufficienter, ut moris erat et est tam ad ostium camere dicti parlamenti nostri quam ad tabulam marmoream palatii nostri regalis parisiensis. Et ob hoc ipsi complices ad instanciam et requestam dictorum procuratoris nostris, ac maioris, consulum et communitatis, necnon adherentium predictorum vigesima nona die dicti menses augusti, predicto anno nonagesimo septimo positi fuerant in defectu, et deinde certarum nostrarum virtute litterarum ab eadem nostra curia predicta vigesima nona die augusti emanata fuerant iidem complices adjornati, ut sub pena bannimenti a regno, confiscationisque bonorum suorum quorumcumque nobis applicandorum, necnon quod de predictis criminibus et maleficiis hanerentur et reputarentur pro convictis et condempnatis in prefata curia nostra decima quinta die decembris predicto anno nonagesimo septimo personaliter comparerent, predicti defectus utilitatem adjudicari visuri dictis procuratori nostro ad omnes fines, necnon majori, consulibus et communitati, ac Aymerico Hugoni, Mondissono et Helie, prout quemlibet eorum tangebat et tangere poterat ad finem civilem responsuri, ulteriusque processuri et facturi, prout ratio et justicia suaderent, cum intimatione quod si ad dictam diem venirent dicti complices, se non, ipsa nostra curia tunc ad predicti defectus utilitatem judicandam, bannimentumque et confiscationem bonorum hujusmodi faciendam aut alias procederent, ut sibi videretur expedire, et esset rationis. Et quia prenominati complices ad dictam decimam quintam diem decembris non venerant, nec se in dicta nostra curia personaliter ut tenebantur presentaverant, aut reperti extiterant vocati more pro acto ipsi complices ad instantiam et requestam procuratoris nostri, necnon majoris, consulum et communitatis, ac Aymerici de Cabanis predicti dumtaxat, qui petierant certis de  causis a predictis Hugone Mondissono et Helia quoad hujusmodi prosecutionem separari seu disjungi decima septima die dicti mensis decembris positi extiterant in secundo defectu per nostram curiam supra dictam quibus duobus defectibus sic obtentis predicti procurator noster, major, consules, communitas et Aymericus de Cabanis crimina et maleficia supra dicta latius proposuerant, et in scriptis declaraverant, ad certam utilitatem ex predictis duobus defectibus sibi per dictam nostram curiam contra dictos complices in eorum abstencia adjudicari petierant et cum instancia requisierant, asserentes, quod tam de ratione, quam per ordinationes nostras regias omnes vie facti et guerrarum fuerant et erant in regno nostro inter subditos nostros prohibite sub pena perditionis corporum et bonorum fueratque et erat dictus Archambaudus vassalus et subditus noster et similiter fuerant et erant alii complices et malefactores antedicti aut saltem major pars eorumdem nostri justiciabiles et subjecti pretera dicti major, consules et communitas ac Aymericus nostri benevoli subditi et justiciabiles immediate fuerant et erant in nostra salva et speciali gardia adeo debite publicata et significata, quod ipsam dicti complices aut aliquis de patria Petragoricensi predicta non potuerant nec poterant ignorare premissisque non obstantibus in contemptum et odium predictorum processus et arresti contra dictum deffunctum comitem et suos fautores et complices ut premittitur factorum prenominatus Archambaudus dicti defuncti comitis filius in castris et fortaliciis de Alba Ruppe et de Bordeilhe aliisque locis et fortaliciis dicti comitatus Petragoricensis ad nos pertinentibus quamplures latrones, depredatores, murtrarios, homicidas, ac homines male et inhoneste vite et fame tenuerat et tenebat, qui cum armis in equitatibus maximis per modum hostilitatis et guerre terras nostras et alias predictorum majoris, consulum et communitatis ac Aymerici discurrerant, depredationesque de omnia crimina, excessus et maleficia que possent fieri seu narrari, et que in facto guerre fuerant et erant fieri solita contra nos et alios actores predictos, ac super terras homines et subditos nostros et ipsorum fecerant et perpetraverant crimen lese majestatis commitendo et alias multipliciter delinquendo, pluresque litteras sustenencie et salvi conductus tanquam in facto guerre aperte subditis nostris per ipsos absque causa rationabili captis et incarceratis tradiderant et ad dictum fortalicium de Alba Ruppe, Johannem et Girardum de Cumbes duxerant et in vilibus carceribus longus tempore tenuerant, ab ipsisque sex francos auri antequam exirent habuerant et receperant, in ipsorumque captione, que fuerat die martis post festum Sancti Martini vel circiter, anno Domini millesimo trecentesimo nonagesimo sexto, parrochiam d’Asturs prope villam Petragoricensem hostiliter discurrerant et bonis spoliaverant; necnon mense octobris anno predicto ante seu prope dictam villam Petragoricensem cum armis equitaverant et inter cetera quatuor boves pingues pertinentes ad Ytherium de Sirventon et Guillermum Bertin carnifices dicte ville ceperant et ad dictum locum de Alba Ruppe duxerant qui quidem boves ad valorem viginti quatuor librarum vel circa poterant extimari ac prope dictam villam Petragoricensem in parrochia de Jornhac in itinere publico regio Raimundum de Lenda et Raimundum de Bloy ceperant, et ab ipsis duos equos piscibus et aliis mercaturis oneratos de valore viginti quinque librarum abstulerant, nulla restitutione super hoc insecuta, die vero nona septembris anno predicto per dictam villam d’Asturs impetuose discurrerant, ac plura bona et animalia et inter cetera quatuor asinos valoris duodecim librarum vel circa ad Johannem de Tenah et ad Geyraudum Meynard pertinentes ceperant, et sibi attribuerant. Et similiter mense novembris eodem anno per parrochiam de Corsaco prope dictam villam Petragoricensem incedentes armati septem asinos valoris viginti librarum vel circa inter cetera bona rapuerant et habuerant, necnon a Johanne Carre quatuor equos oneratos frumento de valore triginta librarum et a Guillermo Lescitart parrochie Sancti Asterii duos boves et unum asinum de valore decem et octo librarum a Nicolao de Gastenni presbitero peregrino octo capitegia certosque pannos altaris, tres busiculas, tres libras specierum unam vestem que dicitur houpelanda valoris viginti quatuor librarum vel circa a quodam peregrino Sancti Jacobi et eius uxore duo scuta et unum cultellum a Bernardo Guitrac, Helia Baladet, Helia Reynaudi viginti duos boycellos frumenti, et quedam alia bona mobilia a Guillermo Andree, et Bernardo Benech quatuor asinos valoris decem francorum et a Petro du Puylong duos equos de valore duodecim francorum, a Stephano de Puycheuin unum muletum et unum asinum de valore octo francorum in suis equitatibus seu discursibus violentis huismodi rapuerant, extorserant et habuerant, necnon locum de Plazaco in quo tunc erant Episcopus Petragoricensis et sui familiares et gentes obsederant et ibidem unum hominem tractu interfecerant; multosque alios vulneraverant, ac bassam curtem ipsius loci ad dictum episcopum ad causam sue ecclesie pertinentem violentis insultibus interceperant blada, vina, lectos, cohoperturas, jocalia et bona mobilia ibidem existencia rapuerant, ceperant et ad suum libitum portaverant, dictumque locum de valore quadringentarum librarum damnificaverant, ac ignis incendium ibidem posuerant et prope dictam villam Petragoricensem certa die sicut consueverant discurrentes quemdam hominem etatis sexaginta annorum usque ad mortem vulneraverant, et quinque boves valoris triginta librarum ceperant pluresque habitatores dicte ville Petragoricensis verberaverant, ac quemdam nuncupatum Jassegarde per suspendium mori facere nisi fuerant ad ea quod ipse ex huismodi suspendio expirasset, nisi zona sua, ad quam suspendebatur rupta fuisset, et a Guillermo Laudune duos francos et quatuor solidos amoverant : preterea fortalitium ecclesie Sancti Pauli de Drone armorum et insultu potentia ceperant una cum bonis ibidem existentibus, que secum detulerant, parique forma villam nostram de Sancto Chasterio cum bonis in ipsa existentibus ceperant, et depredati fuerant, et portas ejusdem ruperant et fregerant. Et in super Heliam de Campis presbiterum Guillermum Sansonis et septem juvenculos venientes ad dictam villam Petragoricensem, ut ad sacros ordines promoverentur arripuerant et ceperant, ac de valore septem librarum disrobaverant, similique violencia Guillermum Corbat de tribus francis et Firminum Caroli canonicum Engolismensem tunc familiarem dilecti et fidelis marescalli nostri de Sacro Cesare duodecim seutis et aliis jocalibus de valore trium seutorum auri, Johannem de Brolio de Donsuille diocesi Petragoricens. duobus cooperturis ad lectum de valore sex francorum, Johannem de Passineau armigerum una zona argentea de valore quatuor seutorum, unoque pari longiarierum una cum cella sui equi, ejusque gladio et aliis bonis de valore decem seutorum auri et Johannem Brunet uno panno laneo de valore decem seutorum auri vel circa depredati fuerant seu disrobaverant violenter et injuste et ad quandam domum Reginaldi de Bernabe civis Petragoricensis accedentem Robbertum militis custodem ipsius domus et eius uxorem licet pregnantem verberaverant, ac plura bona mobilia de valore duodecim librarum ibidem ceperant. Et insuper duos agricultores prope dictam villam Petragoricensem vulneraverant duos equos ad Bernardum de Gandessel ejusdem ville pertinentiarum de valore viginti librarum ceperant, et quamplures ipsius ville imprisonaverant et ab ipsis redemptiones extorserant, presertim ab Aymerico de Lachezo quadraginta francos et a Stephano de Perche duodecim francos auri. Insuper prenominatus Archambaudus quamplurima homagia receperat, vassalosque prestantes hujusmodi homagia jurare et promittere fecerat, quod ipsum adversus quoscumque et specialiter adversus nos et nostram majestatem regiam jurarent et confortarent, et una cum hoc iidem complices in itinere seu via regali prope dictam villam Petragoricensem ceperant et prisonarium ad locum de Alba Ruppe duxerant Bernardum Crox parrochie de Campo Savinelis, ab ipsoque summam duodecim francorum causa redemptionis extorserant et habuerant, ac in parrochia de Chignaco prope dictam villam Petragoricensem plura bona mobilia et inter cetera septem boves de valore viginti quatuor librarum vel circa more premisso ceperant et habuerant. Necnon Johannem Genebre, Johannem Vidal et Arnaldum de Bosco incarceraverant et ab ipsis summam viginti francorum causa redemptionis extorserunt. Ecclesiasque de Forbges et de Negrondes prope dictam villam Petragoricensem insultibus bellicosis invaserant, incolas ipsarum parrochiarum suis animalibus et aliis bonis depredati fuerant et disrobaverant et usque ad summam centum librarum et amplius dampnificaverant, et tam circa dictam villam Petragoricensem, quam per loca circumvicina more predonio et violento predicti sepius equitantes, et discurrentes multos subditos nostros et incolas ipsorum locorum ceperant, ligaverant et ad predicta fortalicia et alia loca ad suam voluntatem cum violentiis et verberibus multimodis duxerant, ab ipsisque redemptiones et peccuniarum summas causa redemptionum extorserant et levaverant, et presertim ab Helia Jardon mercatore, Guillermo Nogerel,  Bernardo Emardi, Helia Chauvet, et Helia Chaluns centum nonaginta tres francos, a Petro Durandi octuaginta francos, a Petro Poncii et Helia Jarrigon triginta francos, a Rampulstine Bayre, Petro Bony, Petro Seguier et a filio cujusdam vocati Jaffagarde sexaginta francos ab Helia de Lacuchelia, Jay Emardo du Pochat et Helia Lacoste, novem francos a Bernardo de Puteo decem francos, et a duobus hominibus secum tunc existentibus magnam peccunie summam, a Petro Dadoul quatuordecim francos, a Petro Monrochon et Gerardo Dany sex francos, a quodam vocato Fevre de Troillier quatuordecim francos, a Petro de Mingot duodecim franca ex una parte et quindecim seuta ex altera, a Johanne Gelot, Guillermo de Combes et Helia Abonnel octoginta et novem francos et a nonnullis aliis diversas peccunie summas extorserant, et aliquos ipsorum adeo vulneraverant, quod effectu fuerant perpetuo a mutilati. Dictus etiam Helias Jardon ex tormentis per ipsum passis expiraverat, soluta prius redemptione sua predicta, dicto Petro Durandi brachia ruperant et ultra suam redemptionem ipsum de ducentis francis auri dampnificaverant. Necnon Bernardum Bruole ceperant et adhuc in ferris et compedibus in periculo mortis detinebant, ipsumque de octoginta et novem francis et amplius dampnificaverant, et a prefato Bernardo de Puteo unum asinum de valore trium francorum et a quibusdam aliis habitatoribus ipsius ville Petragoricensis quatuordecim asinos de valore triginta francorum abstulerant et habuerant. Insuper ex parte dicti Archambaudi publice proclamari et preconisari fecerant, ac omnibus sub pena perditionis corporum de bonorum inhiberi, ne aliqui victualia, seu mercaturas ad dictam villam Petragoricensem deferre presumerent, ordinaverantque, quod omnes contrarium facientes, vel ad dictam villam quomodolibet accedentes caperentur, et ad redemptiones compellerentur qua propter habitatores et incole dicte ville mercaturis et victualibus denudati et fraudati in summa sexaginta millium francorum et amplius fuerant dampnificati. Insuper ecclesiam de Sarlanda cum missa celebraretur intraverant, pannosque, pecunias, jocalias et bona ibidem existentia rapuerant et secum portaverant, ac animalia ipsius ville summam viginti quinque francorum auri causa redemptionis taxaverunt, ipsamque summam levaverant et habuerant, ac Johannem Codere probum et pacificum hominem dicte ville promissionibus et assecuramentis sibi per eos antea factis non obstantibus interfecerant et occiderant, ac in parrochia Sancti Pardulcis prope dictam villam Petragoricensem animalia grossa numero triginta unum de valore sexaginta francorum, et totidem prope locum de Plasaco de valore consimili ceperant et sibi attribuerant, ac Heliam Aymerici dictum Belugon etatis octoginta annorum vel circiter murto interfecerant. Et par castellaniam d’Ayant in equitatu armorum discurrerant, animaliaque et alia bona ibidem reperta ceperant et rapuerant et habitatores ejusdem castellanie in summa ducentarum librarum damnificaverant. Necnon quemdam presbiterum vicarium ecclesie de Corrigniac vocatum Panhaon, quatuor plagis adeo vulneraverant, quod idem presbiter in periculo mortis extiterat. Dicebant etiam quod eo quia prefatus Aymericus de Cabanis tanquam locumtenens senescalli nostri Petragoricensis certa mandata nostra et dicte nostre curie fecerat contra dictos complices executioni demandari iidem complices associatis sibi quibusdam anglicis inimicis nostris et trengarum infractoribus criminosisque et malefactoribus notoriis armorum potentia et vexillis erectis fortalitium de Cabanis pertinens ad dictum Aymericum prope dictam villam Petragoricensem distancia trium leucarum situatum, variis insultibus aggressi fuerant ac ceperant et occupaverant, et in hujusmodi captione seu insultibus quemdam presbiterum curatum de Savignaco interfecerant et occiderant, quampluraque jocalia et alia bona nobilia tam ad dictum Aymericum, quam ad plures alios pertinentia et propter custodiam et securitatem ibidem reposita ceperant, rapuerant et secum portaverant et duxerant, ac sibi attribuerant, dictumque fortalitium omnino funditus destruxerant, et adnihilaverant, et de hoc non contenti ad quoddam molendinum in parrochia de Savignaco situatum pertinens ad dictum Aymericum accesserant, tres molas ipsius molendini ruperant et fregerant, ferraque necessaria pro dicto molendino unarum omnibus ibidem repertis ceperant et secum detulerant, ac domum ipsius molendini ruperant et destruxerant, et in ipsa ignis incendium posuerant. Preterea proponebant, quod in odium et contemptum predicti arresti contra dictum defunctum comitem et suos complices alias in dicta nostra curia prolati, et prosecutionis presentis complices superius nominati, et nonnulli alii sui fautores, et de sua societate seu confederatione damnabili existentes in maximo numero cum armis hostili more dictam villam Petragoricensem pluries invaserant, obsessamque et circumdatam tenuerant, ac infinita et irreparabilia dampna et gravamina prefatis habitatoribus et incolis ejusdem, allisque nostris subditis dicte patrie fecerant et intulerant, qui propter hoc suas terras et heritagia absque debita cultura vel quasi penitus in deserto demiserant que premissa facta fuerant et erant, armorum delationem, vim publicam, congregationes illicitas, furta, raptus, homicidia, atque murtra, crimen lese majestatis, incendia, rebelliones, et inobedientias contra nos et nostram regiam majestatem committendo salvamque gardiam nostram et ordinationes nostras predictas temeriis ausibus infringere, non verendo et alias multipliciter delinquendo. Et idcirco petierant et requisiverant prefati procurator noster, major, consules et communitas, ac Aymericus de Cabanis, prout quemlibet eorum tangebat, et tangere poterat, quod prenominati complices virtute duorum defectuum ab omnibus factis, defensionibus et rationibus suis, si que vel quas adversus dicta crimina et maleficia dicere, proponere et allegare quonismodo potuissent sive possens omnino forent exclusi, et etiam cecidissent, de ipsique haberentur et  reputarentur pro convictis et condemnatis et his mediantibus petierant et requisierant dicti major, consules, communitas, et Aymericus, quod attentis et consideratis maleficiis et criminibus, duobusque defectibus et aliis premissis iidem complices et eorum quilibet in solidum et pro toto prout casibus criminium et maleficiorum, prout erat et est in casu presenti fuerat et erat fieri solitum salvam gardiam nostram meliori modo quo fieri posset reintegrando ad reddendum et restituendum prefatis majori, consulibus, communitati et Aymerico, ac eorum subditis bona per ipsos in premissis capta, rapta, levata et asportata, ac per eorum et suorum fautorum et adjutorum factum et culpam devastata seu perdita et consumpta. Necnon bona mobilia in dicto molendino capta et amota seu perdita, si in rerum natura extarent in autem eorum valorem legitimum. De et super quibus attenta in premissis violencia prefatis majori, consulibus, communitati et Aymerico medio juramento crederetur absque alia probatione super hoc facienda unacum emolumentis, que ex dicto molendino provenisse potuissent et levari, nisi demolitum et destructum extitisset, ut prefertur, sub majori valore et extimatione a tempore perpetrationis maleficiorum et criminum predictorum, refficiendumque et reedificandum seu, reffici et reedificari faciendum dictum fortalicium de Cabanis, ac etiam dictum molendinum, unacum eorum domibus de pertinenciis in statu convenienti, sicut erant tempore demolitionis et destructionis eorumdem, aut pro valore de extimatione dictorum edificiorum in summa triginta mille librarum. Necnon erga dictos majorem, consules, communitatem et Aymericum in emendis honorabilibus per dictam curiam nostram arbitrandis ac pro emenda utili erga dictos majorem, consules et communitatem in summa centum mille librarum et pro suis interesse in summa quinquaginta mille librarum, et erga dictum Aymericum pro emenda utili in summa decem mille librarum et in totidem pro suis damnis et interesse, ac in ipsorum majoris, consulum, communitatis et Aymerici expensis in prosecutione premissorum factis et faciendis per captionem, venditionem, et explectationem bonorum suorum quorumcumque et incarcerationem corporum suorum per arrestum, sive judicarum dicte nostre curie condemnarentur et condemnati compellerentur. Petebat etiam dictus procurator noster eosdem complices et eorum quemlibet erga nos condemnari et puniri juxta sua demerita in corporibus atque bonis. Et pro salute et remedio animarum illorum, qui occasione predicta mortui fuerant et  occisi, ac etiam pro interesse suorum amicorum propinquorum de et super bonis ipsorum complicium adjudicationem et condemnationem fieri, prout eadem nostra curia videret rationabiliter faciendum, requirebant etiam dicti major, consules, communitas et Aymericus sibi satisfieri de omnibus sibi in hac parte adjudicandis primitus et antequam pro nobis aut alio quocumque causa confiscationis vel emende aliquid caperetur aut levaretur, ac ordo solutionis summarum in hac parte adjudicandarum ad arbitrium ipsius nostre curie fieret et declararetur: preterea petebant et requirebant, quod dicti major, consules, communitas et Aymericus et eorum quilibet ab omnibus fidei et homagii prestationibus et aliis quibuscumque in quibus tenebantur seu teneri poterant prenominatis complicibus, aut eorum aliquibus quitti et immunes perpetuo remanerent, ac nobis hujusmodi homagia, seu deveria pertinerent, in casu vero quo dicti complices capi et apprehendi non valerent ipsi a regno nostro temporibus perpetuis bannirentur, nobisque et juribus nostris regiis bona sua confiscarentur aut alia talis utilitas eisdem procuratori nostro, majori, consulibus, communitati et Aymerico per dictam curiam nostram ex predictis duobus deffectibus adjudicaretur, qualis eidem nostre curie videretur. Protestando de addendo, diminuendo, seu distrahendo, declarando et corrigendo in factis, positionibus, conclusionibus suis predictis, dum et quotiens opus esset. Quorum duorum deffectuum utilitatem dicta curia nostra mitius ut semper consueverat et consuevit procedere volens in hac parte adjudicare supersederat fuerantque iidem complices virtute certarum litterarum nostrarum ab eadem nostra curia predicta decima septima die septembris emanatarum sub penis et intimationibus ante dictis in eadem nostra curia ad vigesimam sextam diem martii, anno domini millesimo trecentesimo nonagesimo septimo personaliter comparituri adjornati utilitatem dictorum duorum deffectuum superius declaratam per ipsam nostram curiam adjudicari, visuri, dictisque procuratori nostro ad omnes fines, ac majori, consulibus, communitati et Aymerico ad finem civilem super predictis criminibus et maleficiis responsuri. Ad quam diem ipsi non venerant, nec personaliter presentati aut reperti extiterant vacati sufficienter more predicto. Et ob hoc instantibus et requirentibus prefatis procuratore nostro, majore, consulibus, communitate et Aymerico vicesima octava die dicti mensis martii in tertio defectu positi extiterant, ipsosque complices virtute certarum nostrarum litterarum predicta vicesima octava die martii confectarum, mandaveramus adjornari in eadem nostra curia personaliter comparituros sub eidem penis et intimatione responsuros et processuros, prout superius enarratur in nostro parlamento tunc sedente. Que quidem nostre adjornamenti littere, quamdiu predictum nostrum durabat parlamentum obstantibus guerris, et rebellionibus dictorum complicium et periculis exinde emininter apparentibus nequiverant executioni demandari. Qua propter eisdem procuratori nostro, majori, consulibus, communitati et Aymerico per certas litteras nostras concesseramus, ut adjornamenta, que in predicto nostro parlamento jam elapso fieri mandabantur per nostras litteras antedictas ad certam diem parlamenti nostri subsequentis executioni demandarentur, ipsarumque litterarum nostrarum virtute, complices antedicti fuerant sub penis et intimationibus predictis in eadem curia nostra personaliter comparituri adiornati ad decimam octavam diem mensis decembris ultimo preteriti dictorum trium defectuum utilitatem adjudicari, visuri, ac ulterius processuri et facturi modo et forma superius declaratis. Et quia dicti complices, ad dictam decimam octavam diem decembris, in eorum personis non venerant nec fuerant presentati, prefati procurator noster, major, consules, communitas et Aymericus decima nona die dicti mensis decembris contra eosdem complices quartum deffectum obtinerant et reportaverant a nostra curia supradicta, prout premissa per litteras, explecta et informationes debite factas atque facta poterant plenius apparere. Quare petebant et requirebant sibi contra dictos complices utilitatem virtute quatuor deffectuum predictorum adjudicari, alias per ipsos, ut premittitur requisitam, aut aliam, de qua dicte nostre curie videretur, usum, stilum et observantiam dicte nostre curie super hoc allegando. Super quibus dicta nostra curia certis de causis, et impedimentis arrestum proferre certo tempore distulerat et supersederat. Nosque per certas litteras nostras tam patentes quam clausas, eidem nostre curie mandaveramus, quathenus eadem curia nostra in et super premissis quam citius fieri posset bono modo arrestum judicaret et proferret prout videret rationabiliter faciendum. Tandem visis per dictam nostram curiam adjornamentis, relationibus, explectis, quatuorque deffectibus et informationibus ac aliis litteris de et super premissis agitatis atque factis, auditisque, super hoc, et per juramentum diliginter interrogatis, dicto Aymerico in dicta nostra curia personaliter comparente et Benedicto Pidalet procuratore et nomine procuratorio dictorum majoris, consulum et communitatis una cum aliquibus consulum predictorum, et consideratis matura, et diligenti deliberatione omnibis in hac parte considerandis et que dictam nostram curiam movere poterant et debebant, per arrestum ejusdem nostre curie fuit dictum, quod prefati procurator noster, major, consules et communitas ac Aymericus de Cabanis talem utilitatem ex predictis quatuor deffectibus contra prenominatos complices reportabunt et habebunt, videlicet quod iidem complices ab omnibus factis, defensionibus et rationibus suis, si que vel quas adversus predicta crimina et maleficia dicere, proponere et allegare potuissent omnino erant et sunt esclusi, ac etiam ceciderunt, de ipsisque criminibus et maleficiis eadem curia nostra prenominatos complices tenuit et reputavit, ac tenet et reputat pro convictis et superatis, et unacum hoc juramento dicti procuratoris ipsorum majoris, consulum, communitatis usque ad summam quadraginta mille librarum turonensium, et juramento dicti Aymerici usque ad summam quindecim mille librarum turonensium detulit atque defert, ipsosque complices et eorum quemlibet in solidum et pro toto erga dictos majorem, consules, communitatem in dicta summa quadraginta mille librarum turonensium, et erga dictum Aymericum de Cabanis in predicta summa quindecim mille librarum turonensium pro eorum injuriis, damnis, interesse et expensis, et ad tenendam propter hoc prisionem firmatam, si reperiri et apprehendi valeant condemnavit et condemnat. Ordinavit in super et ordinat quod de dictis summis fiet executio et solutio primo videlicet ad utilitatem dicti Aymerici, et deinde pro dictis majore, consulibus et communitate, antequam super bonis eorumdem complicum aliquid exigatur, seu levetur. Quod quia de dicta summa quadraginta mille librarum predictis majori, consulibus et communitati, ut premittitur adjudicata capietur et levabitur ex denariis primitius seu primitus recipiendis summa decem mille librarum turonensium in celebratione missarum et divini servicii, ac in aliis piis operibus ad salutem animarum illorum, qui in predictis criminibus, et meleficis interfecti fuerunt et occisi, ac etiam in alimentis et necessariis uxorum ac liberorum et animarum eorumdem defunctorum convertenda. Et per idem arrestum prefata curia nostra dictos complices et eorum quemlibet a regno nostro perpetuo bannivit atque bannit. Ac residuum quorumcumque bonorum suorum nobis pro dicto crimine lese majestatis confiscavit et confiscat. In cuius rei testimonium nostrum sigillum presentibus litteris duximus apponendum. Datum extractus hujusmodi Parisius in parlamento nostro quinta die septembris anno Domini millesimo quadringentesimo septimo, et regni nostri vicesimo septimo sic signatum super plica extractum de registris curie Lespoisse collatio facta est cum registro. Cui quidem sumpto, seu transcripto ex vero originali extracto tantam et talem fidem adhibemus et adhiberi volumus et decernimus in judicio et extra, quanta et qualis adhiberetur et adhibere deberet vero originali :In cujus rei testimonium nos judex major et locumtenens natus antedictus hoc presens sumptum seu transcriptum manu nostra signavimus et signis manualibus dictorum notariorum et greffariorum infra scriptorum fecimus subsignari et sigillo regio dicte Petragoricensis senescallie sigillari ad maioris roboris firmitatem. Actum Petragorii die penultima mensis maii, anno Domini millesimo quadringentesimo nonagesimo primo. [suite rayée]

 Au dos :

Extrait d’un livre en parchemin qui est au trésor des chartes du Roy au château de Pau - Cotte JI au chapitre 6ème de l’inventaire de Perigord.

J 334

Arrest du Parlement de Paris contre Archambaud, comte de Périgort et ses complices, par lequel ils furent bannis a perpetuite du royaume et leurs biens confisques au Roy pour crimes de leze maiesté.

Du 19e juillet 1399.

Le lecteur trouvera ici la copie du document et sa transcription manuscrite non signée (Photos G. F., M. P., Ph. R.).

Bannissement1, Bannissement2, Bannissement3, Bannissement4, Bannissement5, Bannissement6, Bannissement7, Bannissement8, Bannissement9, Bannissement10, Bannissement11, Bannissement12, Bannissement13, Bannissement14, Bannissement_Dos

Transcription1, Transcription2, Transcription3, Transcription4, Transcription5, Transcription6, Transcription7, Transcription8, Transcription9, Transcription10, Transcription11, Transcription12, Transcription13, Transcription14, Transcription15, Transcription16, Transcription17, Transcription18, Transcription19, Transcription20, Transcription21, Transcription22, Transcription23, Transcription24, Transcription25, Transcription26, Transcription27, Transcription28, Transcription29, Transcription30, Transcription31, Transcription32, Transcription33, Transcription34, Transcription35, Transcription36, Transcription37, Transcription38, Transcription39, Transcription40, Transcription41, Transcription42, Transcription43, Transcription44 .

 

<< Retour