<<Retour

Roles Gascons

transcrits et publiés par Francisque Michel en 1885

tome premier (1242-1254)

Les rôles gascons, du moins ce qui nous en reste, commencent à la vingt-sixième année du règne de Henry III (1242) et finissent à la tente-neuvième année de celui de Henry IV (1460). Ils ne comprennent pas moins de 1847 peaux de parchemin, cousues bout à bout, dont certaines sont écrites des deux côtés. Ils correspondent aux actes passés par les souverains anglais lors de leurs séjours en France et plus particulièrement en Gascogne. Ce sont les rôles gascons sensu stricto.

Dans le tome premier et le supplément, sont publiés les actes de Henri III pendant ses deux expéditions en Guyenne et Poitou en 1242-1243 et en 1253-1254, ainsi que l’administration du prince Edouard en 1254-1255.

Le tome premier et son supplément contiennent onze rôles :

Type d’actes	Classification donnée par Bémont		Actes présentés dans les Rôles gascons	Classification actuelle
Close Roll	26 Hen. III, 3^ème part., n° 55	4 peaux	actes n ° 1 à 60	C54/54 part 3
French Roll	26 Hen. III, (Early Chancery Roll 272)	4 peaux	actes n ° 61 à 187	C66/51
Liberate Roll	26 Hen. III, 3^ème part. (Early Chancery Roll 501)	3 peaux	actes n° 188 à 260	C62/18
Vascon Roll	26 Hen. III (Early Chancery Roll 886)	15 peaux	actes n° 261 à 610	C66/52
Charter Roll	27 Hen. III, n° 38	26 peaux	actes n° 611 à 1243	C54/35
Close Roll	27 Hen. III, 1^ère part. n° 56	14 peaux	actes n° 1244 à 1650	C54/55 part 1
Vascon Roll	27 Hen. III (Early Chancery Roll 887)	20 peaux	actes n° 1651 à 2062	C66/53
Charter Roll	37-38 Hen. III, 1^ère part., n° 49	20 peaux	actes n° 2063 à 2635	C53/45
Close Roll	37-38 et partie de 39 Hen. III, n° 68	20 peaux	actes n° 2636 à 3737	C54/68
Charter Roll	37-38 Hen. III, 2^ème part., n° 50	14 peaux	actes n° 3738 à 4314	C53/46A
Vascon Roll	39 Hen. III (Early Chancery Roll 888)	12 peaux	actes n° 4315 à 4680	C66/65

Les actes n° 1 à 60 d’une part, et n° 61 à 87 d’autre part, ont été regroupés par l’éditeur sous une même rubrique « Fragmentum rotuli Vasconie de anno regni regis Henrici tertii vicesimo sexto » mais correspondent à deux rôles différents.

Les actes n° 1244 à 1585 sont collationnés sur la partie recto des peaux. Les actes 1586 à 1650, présentés sous un chapitre séparé, font partie du même rôle que les actes du chapitre précédent et en sont bien la suite, mais ont été collationnés sur la partie dorso des 14 peaux.

Les actes dans un même rôle, sont normalement enregistrés dans l’ordre chronologique et sont classés par années du règne de Henry III. Il a été intronisé le 28 octobre 1216. La vingt-septième année de son règne commence donc le 28 octobre 1242 et se termine le 27 octobre 1243.

L’abréviation « T. ut s^a » très souvent utilisée au bas des actes signifie « Testes ut supra ». « T.R. » est pour « Teste Rege ».

Nous ne présenterons que les actes ayant un rapport avec le Périgord.

Fragmentum rotuli Vasconie de anno regni

regis Henrici tertii vicesimo sexto. 1242-1243

N° 158-159

Elie Rudel, Elie Rudel le jeune, Aymeri de Castillon, Guillaume de Montravel, le vicomte de Castillon, Gaston de Gontaud, Eble de Puyguilhem, Bertrand de Puyguilhem.

Rex dilecto et fideli suo Selebruno de Lesparre, salutem. Mandamus vobis rogantes attencius quatinus, sicut nos et honorem nostrum pariter et vestrum diligitis, non omittatis quin sitis ad nos apud Pontem die Jovis proxima post diem Pentecostes, te quinto militum, ita sufficienter parati equis et armis quod de adventu vestro imperpetuum vobis grates scire debeamus. T.R. apud Pontem, XXV. die Maii.

Consimiles litteras habent omnes subscripti :

Poncius de Castillon, se v°.

Amaneus de Noilla, se v°.

Bertramus de Pozenzak, se iij°.

Willielmus Signi de Ryuns, se v°.

Neresandus de Covinum, se v°.

Gaston de Byarne, se l°.

Willielmus Ferion, se v°.

Arnaldus Willielmi de Marsan, se v°.

Vicecomes de Syule, se v°.

Elias de Bleynak, se iij°.

Petrus de Gaverad, se iij°.

Bernardus de Beville de Sumenzac, se v°.

Elyas Rydel senior, se x°.

Elyas Rydel junior, se v°.

Reymundus Willielmi de Symillac, se iij°.

Willielmus Bernardi de Ornum, se altero.

Bernardus, frater ejus, se altero.

Galfridus de Mauritannia, se x°.

Ricardus Rygaud de Muritannia, se iij°.

Petrus Reymundus de Chaleis, se v°.

Audoenus de Berbezi, se v°.

Willielmus de Monte Leun, se v°.

Poncius de Mirebel, se x°.

Gerardus de Blavia, se v°.

Amanuinus de Bareys, se iij°.

Bernardus de Scuzan, se iij°.

Arnaldus de Maremaunde, se iij°.

Hugo de Ruvinon, se iij°.

Nermannus de Monte Pesat, se altero.

Hecelinus Audronis de Burgo, se v°.

Bertramus de Cheyllak, se iij°.

Elyas de Cheyllac, se altero.

Willielmus de Sancto Quintino, se iij°.

Petrus Ernaldi de Sanz, se iij°.

Reymundus Gumbaud de Vayres, se iij°.

Petrus de Arzac, se altero.

Poncius de Chauntemerle, se altero.

Arnaldus de Moteluin, se iij°.

Emericus de Castillon, se iij°.

B. comes de Bygore, se xxv°.

Not de Casabon, se iij°.

B. comes de Erminak, se xx°.

Johannes de Suneville, se v°.

Iterus de Berbezille.

Willielmus de Aspremunde, se iij°.

Johannes de Burgo, se iij°.

Gailardus de Mota, se altero.

Bernardus Gaveret de Boeville, se vij°.

Willielmus Reimundus le Tort, se vij°.

Willielmus Reimundus le Orc, se iij°.

Arnaldus de Marsan, se v°.

Reymundus Garsye de Nouailles, se x°.

Vicecomes de Tartas, se xx°.

Vicecomes de Orte, se v°.

Fucard Furmentin, se iij°.

Elyas Gumbaud de Coynak, se vij°.

Gailardus de Burdegala, se iij°.

Petrus de Burdegala, se v°.

Arnaldus de Gyrunde, se iij°.

Galfridus de Taunay, se x°.

Reimundus de Monte Alto, se v°.

Willielmus Amanium de Burgo, se iij°.

Willielmus de Monte Rovelli, se iij°.

Arnaldus de Boeville de Duraz, se v°.

Elyas de Talemunde, se iij°.

Willielmus de Rupe, se v°.

Sycardus de Muntgwyun, se iij°.

Willielmus Eudra de la Ramade, se iij°.

Galfridus Rydel junior, se v°.

Vicecomes de Frunzac, se xx°.

Vicecomes de Castillon, se v°.

Amaneus de le Bret, se xxx°.

Gaston de Guntaud, se v°.

Petrus de Monte Pesat, se altero.

Gailardus de la Roche, se altero.

Galbertus de Mairak, se altero.

Nermannus de Maugesir, se iij°.

Vicecomes de Maremne, se iij°.

Ernaldus Willielmi de Egremund, se v°.

Reimundus Furt, se iij°.

Petrus de Rocher, se altero.

Gailardus de Roke, se iij°.

Willielmus Segur, solus.

Johannes de Cambra, se iij°.

Ebulus de Podio Willielmi, se iij°.

Bertramus de Podio Willielmi, se iij°.

Galfridus de la Launde, se iij°.

N° 163

Pierre Vigier d’Aubeterre.

Mandatum est militibus subscriptis quod statim visis litteris veniant ad Regem, parati equis et armis ire in servicium Regis, videlicet Galfrido de la Launde se iiij° militum.

Elye de Campania, se altero.

Petro Viger de Aubertere, se v°.

Armando Maugesyr, se iij°.

Ranulfo Viger, se iiij°.

Ricardo Rigaudi, se iiij°.

Archemendro de Burgo, se v°.

Willielmo Amannyu, se iij°.

Fulconi Salomonis de Moretone, se altero.

Galfrido Viger de Fay, se iiij°.

N° 180

Bergerac.

Mandatum est Gyrardo de Bleyve quod expectet apud Blaviam quosdam milites quos Rex ibidem mittet, et idem Gyrardus una cum ipsis militibus eant usque Brigerak ad Willielmum Lungespeye et socios suos. T. ut. s^a. (T.R. apud Burdegalam, XV. die Septembris).

N° 181

Renaud de Pons. Bataille de Taillebourg.

Domino imperatori Rex salutem et properos semper ad vota successus. Cupientes Serenitatem vestram super hiis que penes nos aguntur et de processu eventuum nostrorum effici cerciorem, vobis intimamus quod, cum sub fiducia quarumdam pactionum et confederationum initarum inter nos et H., comitem Marchie et Engolismi, et I., reginam Anglie, uxorem suam, matrem nostram, de eorum mandato et consilio, et quorumdam aliorum nobilium de Pictavia quos in fidelitate nostra stabiles esse credebamus, cum paucis de gente nostra Anglorum venissemus in Pictaviam, et commorantes aliquandiu apud Pontem tractatum haberemus, cum predicto comite Marchie et aliis nobis tunc assistentibus, qualiter contra regem Francorum, qui contra treugam inter nos initam intercepciones non modicas tam nobis quam quibusdam imprisiis nostris fecerat per se et imprisios suos, procedere debeamus, tandem de eorum consilio semel et iterum rogari fecimus prefatum regem, per nuncios nostros solempnes quos ad eum destinavimus, ut intercepciones illas faceret emendari. Licet autem idem rex nunciis nostris satis curialiter responderet quod libenter nobis et nostris faceret emendari quicquid per se et suos nobis et nostris fuit interceptum, dum idem sibi et suis faceremus, et ad duos vel tres dies datos ad hoc mitteremus de fidelibus nostris pro emendis faciendis et recipiendis de intercepcionibus predictis, nuncii ejusdem regis Francie ad unum diem convenientes et eum nostris diu tractantes, infecto negocio recesserunt. Ad alium quidem diem, certo moco ad hoc dato, nostris illuc venientibus et paratis facere quod jus dictaret, non comparuerunt : unde postea visum fuit nobis et consilio nostro quod deinde treugam eidem regi servare non tenebamur. Ex quo per eum stetit quominus fuerat de intercepcionibus illis hinc inde satisfactum, et idem postea dicto regi intimavimus, et sic per ipsius defectum treuga deficiente, de consilio omnium fidelium nostrorum incepimus ei guerram movere, et certi sumus quod in expedicione nostra prospere nobis contigisset, cooperante gratia divina, si dictus comes Marchie et alii imprisii nostri de Pictavia fideliter nos juvassent et nobis firmiter adhesissent; set res est versa in contrarium, sicut ex subsequentibus liquebit manifeste. Procedentes igitur de Ponte usque Xanctonam, ubi moram fecimus per aliquot dies, postea venimus usque Taunay super Charente, ubi nostri ingressum habuerunt ad ipsum regem gravandum, qui castra predicti comitis et suorum obsedit et pro voluntate sua occupavit; nec mirum, eo quod comes ipse castra illa et alia dereliquit destitua bona gente et alia garnisione non munita. Nobis quidem commorantibus in castris apud Taunay, tractatum fuit inter nos et Galfridum de Rauncone, dominum de Taylleburge, quod ad servicium et fidem nostram redire debuit, et sub spe tali traugam ei concessimus quod ipsum non gravaremus. Verumptamen cum toto exercitu nostro coram villa de Tailleburge venimus, et in pratis ibidem tentoria nostra fiximus, et potuimus tunc vel villam illam cum castro, si fluvium de Charente transissemus apud Taunay, cepisse, vel commorantes coram Taylleburge pontem ejusdem ville confregisse, ita quod non haberet rex Francorum qui fuit ex altera parte fluvii transitum versus nos, nisi ad dolosam machinationem predicti comitis Marchie et Reginaldi de Ponte dicto Galfrido de Rauncone detulissemus.Confidentes igitur quod idem G. ad fidem nostram rediret, sicut inde nobis spem dederat, reversi sumus usque Xanctonam; set dum ibidem moram faceremus, tanquam infidelis et promissionis sue immemor, contra nos dicto regi Francorum firmiter adhesit. Nos tamen cum audierimus ipsum regem ex altera parte dicti fluvii versus Taylleburgem appropinquare, illuc accessimus ut transitum fluvii ei precluderemus; quod quidem cum facere non possemus, eo quod paucos de gente nostra Anglos bellatores nobiscum adduximus propter potenciam ipsius regis, quam viribus nostris vidimus longe majorem, de consilio omnium fidelium nostrorum inde recessimus usque Xanctonam. Die vero Sancte Marie Magdalene, postquam idem rex pontem de Taylleburge transierat, gens ipsius credens villam Xanctone, ubi fueramus, dum nostri essent in mensa vel dormientes, occupasse, illuc in manu forti cum multitudine impetuosa advenit; set nostri (benedictus Deus !), licet improvisi et incanti, genti predicte obviam exierunt et in facie eis viriliter restiterunt, congressique gravem et fortissimum inter se conflictum habuerunt, in quo plures de exercitu regis Francorum interfecti sunt, plures vulnerati et plured detenti, de nostris similiter aliquibus captis et aliquibus vulneratis; et tandem cum sentiret gens nobis adversa quod contra nos prevelere non posset, ad tentoria sua tanquam confusi sunt reversi. Nos quidem adhuc in crastino commorantes apud Xanctonam, de consilio nostro inde recessimus versus Pontem, comite Marchie villam et castrum Xanctone sine gente et alia municione omnino deserente, ita quod rex Francorum, post recessum nostrum ea tanquam delicta et indefensa, statim est ingressus. Cumque vidissemus nos apud Pontem minus tute commorari propter accessum ipsius regis, iter arripuimus versus Berbizillum, in villa d Ponte bonam et sufficientem dimittentes municionem; set incontinenti et statim ex quo villam exivimus, Reginaldus de Ponte vale nobis dicens, et dato nobis osculo Jude, fraudem quam cogitaverat opere manifestavit, et comes Marchie, similiter regi Francorum adherens, ita quod nisi seditionem eorum et maliciam excogitatam caucius declinassemus, tota nocte et toto die itinerando cum exercitu nostro versus Blaviam, in manus dicti regis, sicut in animo nequissime ceperant, nos et omnes nostros tradidissent, tanquam fame sue prodigi, et fidelitatis sue et pactionum inter nos initarum contemptores. Nos igitur, cum sine periculo patrie nostre et omnium nobiscum existencium inter gentem illam Pictavie perfidam et inverecundam moram ulterius facere non possemus, ad partes Wasconie nos transtulimus, in quibus cum dilecto consanguineo nostro R., comite Tholose, Marchie, Provincie, qui ad nos personaliter accessit, tractatum habuimus de status nostri reformatione et de consilio agendis nostris apponendo. Verum postquam quam Gyrunde transivimus, dimissa bona municione apud Blaviam, moram fecimus ex opposito ejusdem ville, quia idem rex Francorum venerat cum exercitu suo pro villa illa obsidenda; set cum duobus miliariis a villa ipsa fere per quindecim dies moram faceret in castris, non ausus est proprius accedere, licet sui interim cum municione nostra fortes habuissent conflictus, et sic demum reversus est idem rex ad partes suas. Super hiis autem Imperialem Magnificenciam duximus certificandam, ragantes attencius quatinus, si quid aliud in fame nostre lesionem de processu nostro ex alicujus emuli nostri figmento auribus vestris insonuerit, illud pro frivolo ac veritati contrario reputare velitis. Ad hec Serenitati vestre cupimus innotescere quod in partibus Burgundie plures benivolos et amicos potentes habere possemus, qui viriliter in necessitate nostra nos juvarent, si comitatus Burgundie in manu alterius quam ducis Burgundie extitisset; de quo, si placet, utilitati nostre, quam honoris vestri reputare potestatis incrementum, prospicere velitis. T.R., apud Burdegalam, xix. die Septembris.

Rotulus Vasconie de anno regni

regis Henrici tertii vicesimo sexto. 1242-1243

N° 271

Abbé et chapitre de Saint-Astier.

Sibilla, domina de Surgeres, habet litteras de protectione, duraturas usque ad Natale, anno etc. xxvij., dummodo fidemiter et honeste se habeat erga Regem. T.R., apud Pontem, vj. die Junii.

Abbas et capitulum Sancti Asterii, Petragoricensis diocesis, habent litteras de protectione pro se et ecclesia sua, duraturas usque ad festum Sancti Michaelis, anno etc. xxvl. T.R.., apud Pontem, ix. die Junii.

N° 299

Regnaud de Pons.

Pro Galfrido de Rauncona. ― Rex omnibus ad quos, etc., salutem. Sciatis quod tenemur restituere Galfrido de Rancona dampna que sustinuerit occasione rei illius de qua verba ei detulerunt dilecti et fideles nostri Reginaldus de Ponte et Hugo de Vivona, ad dictum dilectorum et fidelium nostrorum predicti Reginaldi de Ponte, Petri Bechet, Petri de Nyoyl et Galfridi Viger; et id bona fide promittimus. In cujus rei testimonium has litteras nostras fieri fecimus patentes. T.R., apud Taunay, xxviij. die Junii, anno xxvj.

N° 407

Elie Rudel, Pierre de Castillon.

Convencio facta inter dominum Henricum, regem Anglie, et Reimundum, comitem Tholose. ― Rex omnibus, etc., salutem. Noveritis universi quod nos promisimus nobili viro Reimundo, comiti Tholose, Marchie, Provincie, consanguineo nostro dilecto, quod toto tempore vite nostre juvabimus ipsum contra regem Francorum et coadjutores et valitores suos, et contra omnem viventem de mundo; et prestabimus ei consilium et auxilium pro viribus nostris bona fide contra omnes predictos, excepta ecclesia Romana, cui omnimodam reverentiam et obedientiam debitam volumus exhiberi, excepto etiam serenissimo principe domino Frederico, Romanorum imperatore, sororio nostro. Promisimus etiam eidem comiti quod cum dicto rege Francorum, coadjutoribus vel valitoribus suis, pacem, treugam vel concordiam non iniemus, nec composicionem aliquam cum ipsis faciemus sine licencia, assensu et voluntate ipsius comitis; et si forte dicta Romana ecclesia ipsum (quod absit !) infestaret, et idem rex Francorum ad mandatum domini pape insurgeret contra dictum comitem, et terram ipsius in propria persona sua intraret, nos ad preces vel monitiones ecclesie Romane non desisteremus ipsum comitem juvare in forma predicta, nisi per sentenciam excommunicacionis ad desistendum artaremur, et tunc liceret nobis cessare a guerra facienda dicto regi Francorum, quamdiu idem rex personaliter et de mandato ecclesie Romane, ut predictum est, esset in terra predicti comitis. Ipso vero rege exeunte in propria persona de terra dicti comitis, reincipiemus guerram facere dicto regi, juvando dictum comitem sicut prius. Ad omnia predicta fideliter tenenda et observanda dilectus et fidelis noster Johannes de Plesseto, tactis sacrosanctis Ewangeliis, de mandato nostro juravit in animam nostram. Nobiles etiam viri fideles nostri barones Burdegalenses et barones Vasatenses, videlicet : Elyas Rudel de Bregerac, Kenguillus de Spaire, Ernaldus de Blankeforde, Petrus de Castillone, Bernardus d’Escusane, Guillelmus Segyn de Ryon; Bernardus de Boevilla, dominus de Beneauges; Petrus de Gaveret, Gailardus de la Mote, Amaneus de Noillan, Guillelmus de Farges, Amaneus de Lebret, Nemersanz de Chaumont; Guillelmus Reimundi de Pinibus, dominus Canimontisi et Guillielmus Ernaldi de Tantalon, idem juraverunt; et eodem modo, de mandato nostro speciali, nobiles insuper viri B., comes Bigorre, et Gasto de Byarre, de mandato nostro, promiserunt eidem comiti quod fideliter laborabunt et omnem diligentiam quam poterunt apponent, quod nos promissiones predictas seu pacta tenebimus et ea observabimus; et inde litteras suas predicto comiti dederunt patentes, hoc etiam adjecto; Quod si in aliquo (quod absit !) contingat nos recedere a promissionibus predictis seu pactis, et ea non observare volumus, concedimus quod predicti nobiles tam diu sint a fidelitate qua nobis tenentur absoluti, et possint in nos insurgere et contra nos ipsum comitem juvare, quousque ad promissiones predictas seu pacta redierimus observanda. In cujus rei testimonium has litteras nostras eidem comiti fieri fecimus patentes. T.R., apud Burdegalam, xxviij. die Augusti, anno regni nostri xxvj°.

Carta autem ipsius comitis requiratur in dorso rotuli.

N° 410

Elie de Bergerac.

Pro Elya de Brigerak. ― Rex omnibus, etc., salutem. Sciatis quod tenemur reddere Elye de Brigerak quingentas marcas sterlingorum in Wasconia infra unum mensem a festo Sancti Michaelis, anno etc. xxvj., videlicet ccc. marcas ad opus suum de dono nostro, et cc. marcas ad villam suam de Brigerak firmandam. In cujus, etc.. T. ut s^a. (apud Burdegalam, I. die Septembris)

N° 474

Périgord.

De potestate concessa W. Lungespeye et H. de Vivona. ― Rex omnibus, etc., salutem. Sciatis quod potestatem dedimus Willielmo Lungespeye et Hugoni de Vivona quod omnes illos de partibus de Peregoz qui villas sive castra habent, et ea nobis reddere voluerint, et omnes alios de eisdem partibus qui nobis necessarii fuerint, ad fidem et servicium nostrum nomine nostro recipere possint; et nos pacta et convenciones que idem fideles nostri facient cum predictis, ad servicium venientibus, grata habebimus et accepta. In cujus, etc. T.R., apud Burdegalam, xxiiij. die Septembris.

N° 477

Périgord.

De capitaneo constituto. ― Rex Herberto filio Mathei et Huberto Hoese, et omnibus de familia sua et solidariis suis, salutem. Sciatis quod assignavimus Willielmum Longespeye capitaneum nostrum ad negocia nostra facienda, propter que misimus ipsum et vos ad partes de Peregoz; et ideo vobis mandamus quod eidem Willielmo de omnibus negociis predictis, tanquam capitaneo vestro, intendentes sitis et respondentes. In cujus, etc. T. ut s^a. (apud Burdegalam, XXIIII. die Septembris)

N° 511

Elie Rudel, Pierre de Castillon.

De stipendiis militum et servientum. ― Rex omnibus, etc., salutem. Sciatis quod tenemur reddere xxx. militibus et xx. servientibus equitibus, videlicet, x. balistariis et x. servientibus aliis, quos Elyas Rydel de Brigerak tenet in servicio nostro, solidos suos a die Lune proxima post festum Sancti Dionisii, anno etc. xxvj., usque ad Natale Domini, anno etc. xxvij. In cujus, etc. T. ut s^a. (apud Burdegalam, X. die Octobris)

Consimiles littere facte fuerunt de solidis x. militum quos Arnaldus de Bovilla tenet in servicio Regis. T. ut s^a.

Consimiles littere facte fuerunt de solidis x. militum quos Petrus de Burdegala tenet in servicio Regis. T. ut s^a.

Consimiles littere facte fuerunt de stipendiis xx. militum quos Petrus vicecomes de Castelum tenet in servicio Regis.

N° 532

Elie Rudel.

Per Farganum. Non habet aliud cognomen. ― Rex Fargan, salutem. Sciatis quod promittimus vobis quod, si contingat vos, occasione guerre mote inter nos et regem Francorum, amittere aliquid de castris, terris, vel aliis prediis vestris, nos ad dictum B. comitem de Bygorra, Hugonem de Vivone, et Elye Rydel dampnum quod inde incurretis, vobis restaurari faciemus. In cujus, etc. T. ut s^a. (apud Burdegalam, XVI. die Octobris)

N° 549

Guillaume de Montravel.

Pro Willielmo de Munrevel. ― Rex omnibus, etc., salutem. Sciatis quod tenemur reddere Willielmo de Munrevel, de primis denariis nostris qui venient de Anglia, stipendia sua que ei debemus, simul cum arreragiis eorumdem stipendiorum, et eciam dampna que sustinuit per amissionem equorum suorum in servicio nostro, que racionabiliter monstrare poterit quod ei reddere debeamus. In cujus, etc. T.R., apud Burdegalam, xx. die Octobris.

N° 562

Bergerac, Elie Rudel.

Pro Elya Rydel de Brigerak. ― Rex omnibus, etc., salutem. Sciatis quod tenemur reddere Elye Rydel de Brygerac, de primis denariis qui venient de Anglia, cc. et l. marcas, que ei restant reddende de quingentis marcis quas ei concessimus de dono nostro, et ad villam suam de Bregerac firmandam; et eciam tenemur reddere de eisdem denariis eidem Elye et militibus et servientibus suis, quos tenet in servicio nostro, prout continetur in alio brevi nostro, quod inde habet. In cujus, etc. T.ut s^a. (apud Silvam Majorem, XXIII. die Octobris)

N° 565

Rudel de Bergerac.

Pro Ruello, filio Elye de Brigerak. ― Rex tenetur Ruello, filio Elye de Brigerak, de primis denariis, etc., xxv. marcas, quas Rex ei promisit de dono suo; et eciam tenetur reddere ipsi, se quint militum, quos tenet in servicio Regis, solidos suos a die Dominica proxima ante festum Sancti Severini, anno etc. xxvj., usque ad Natale Domini, anno etc. xxvij. In cujus, etc. T. ut s^a.

N° 592

Aymeri de Gardonne, Gaston de Gontaud.

Universis presentes litteras inspecturis, Raimundus, Dei gracia comes Tholose, Marche, Provincie, salutem et dilectionem. Noverit universitas vestra quod nos promisimus domino Henrico, Dei gracia regi Anglie illustri, quod nos juvabimus toto tempore vite nostre ipsum contra regem Francorum et coadjutores et valitores suos, et contra omnem hominem viventem de mundo, excepto serenissimo domino nostro Frederico, Romanorum imperatore, contra quem non juveramus dictum dominum Regem, nec dictum imperatorem, modo aliquo contra ipsum; et prestabimus eidem domino Regi Anglie consilium, auxilium et juvamen pro nostris viribus, bona fide; et pacem, treugam et concordiam, seu composicionem aliquam, cum rege Francorum jam dicto, coadjutoribus vel valitoribus suis, non faciemus sine dicti domini Regis assensu, voluntate et licnecia speciali; et quod omnia ista et singula firmiter et inviolabiliter tenebimus, et eadem domino Regi predicto observabimus, tactis sacrosanctis Ewangeliis juravimus; et de mandato nostro speciali idem juraverunt nobiles viri, scilicet : A. de Lebret, A. de Blancaforde; G. Reimundi de Pinibus, dominus Cavi Montis; R. de Cavo Monte, dominus de Tailleborge; Guillelmus A. de Tantalone, Gastone de Gataudo, A. de Monte Pesato, G. Ferioli, Bego Numpar de Cavo Monte, R. Bernardi de Balenes, A. de Marmanda, Hugo de Rouman, A. Garsias de Fossato, Gaucius de Fossato, Esquius de Fumello, Vitalis de Goterando, Vitalis de Casa Nova, Bertramus de Cardelhaco, Deude Barasc, G. Barasc, A. de Monte Acuto, Aimericus de Gordane, R. de Caussada; Amalvinus de Pestilhaco, Caturcensis diocesis, et communitas Agenni; hoc adjecto, quod si in aliquo (quod absit !) contingat nos recedere a promissionibus supradictis seu pactis, et ea non observare, volumus et concedimus quod dicti nobiles et alii prenominati, tamdiu sint a fidelitate qua nobis tenentur absoluti, et possint in nos predictum Regem Anglie juvare, quousque ad promissiones predictas seu pacta redierimus observanda. In super nobilis vir B., comes Convenarum, promissit de mandato nostro quod fideliter laborabit, et omnem diligentiam quam poterit apponet, quod nos promissiones predictas seu pacta tenebimus, et ea observabimus, et inde litteras suas predicto Regi dedit patentes. In cujus rei testimonium et omnium predictorum firmitatem majorem, predicto domino Regi presentes litteras tradidimus sigilli nostri munimine roboratas, tercio Idus, anno Domini M°. CC°. quadragesimo secundo.

N° 608

Alexandre de Montravel.

Pro Alexandro de Muntrevel. ― Rex dedit licentiam Alexandro de Muntrevel quod de vinis suis propriis mittere possit in Angliam in navi aliquo, undecunque fuerit, septies viginti dolia vini; et durent littere iste de conductu donec navis illa ad partes suas redierit. T. ut s^a. (apud Silvam, vicesimo sexto die Octobris)

Patentes et carte insimul Vasconie de anno regni

domini Henrici regis vicesimo septimo. 1242-1243

N° 612

Guillaume de Montravel

Pro Gailardo Columbi. ― Rex omnibus, etc., salutem. Sciatis nos reneri Gailardo Columbi de primis denariis, etc., ut supra, M.XXV. marcas, quas liberavit Willielmo de Munt Levelle ad unum equum emendum ad opus suum, de dono nostro. In cujus etc. T. ut s^a. (apud Silvam, XXIII. die Octobris)

N° 618

Guillaume de Montravel

Pro Willelmio de Munrevel. ― De castro de Podio Normanni ei commisso custodiendo.

Rex omnibus, etc., salutem. Sciatis quod commisimus Willelmio de Munrevel castrum de Podio Normanni custodiendum quamdiu nobis placuerit, et tenemur reddere ei, existenti se x. militum in castro predicto, et xx. servientibus peditibus, tam balistariis quam aliis servientibus ad arma, solidos suos a festo Omnium Sanctorum, anno etc., xxvij. in antea quamdiu fuerint in castro predicto per preceptum nostrum. In cujus, etc. T.R., apud Silvam, xxxj. die Octobris.

N° 628

Elie Rudel.

De capitaneo constituto. ― Willielmus Lungespée constitutus est capitaneus in expedicione. Et mandatum est omnibus militibus existentibus in municione apud Sanctum Emilianum, et vicecomiti de Kasteleun et omnibus militbus secum existentibus in municione, et Elye Rydel de Brigerak, et militibus ibidem existentibus, quod de hiis que ad expedicionem illam pertinent, eidem Willielmo sint intendentes. In cujus, etc. T. ut s^a. (apud Silvam, I. die Novembris)

N° 643

Geoffroy d’Estissac, Guido d’Estissac, Vigier d’Estissac.

Pro Vygero d’Estisak, militibus et servientibus suis. Rex omnibus, etc., salutem. Sciatis quod Guido d’Estisac remansit in servicio nostro, se .iij°. militum, cum Galfrido d’Estisak et Vigerio, fratribus suis, et .vij. servientibus equitibus, a die Dominica proxima ante festum Sancti Martini, anno etc. xxvij., quamdiu nobis placuerit. Et nos tenemur ipsos respicere secundum quod nobis servierint es quo denarii nostri venerint ad nos de Anglia, ita quod merito debebunt esse contenti. In cujus, etc, T. ut s^a. (apud Regulam, IX. die Novembris)

N° 698

Pierre de Castillon.

Pro Eustengo de Mercato. ― Rex omnibus, etc., salutem. Sciatis nos teneri dilecto nobis Eustengo de Mercato, civi Burdegalensi, in octies viginti marcis sterlingorum, quibus acquietavit vadium dolecti et fidelis nostri P. vicecomitis de Castillun per preceptum nostrum, reddendis ei ad Purificacionem Beate Marie, anno etc. vicesimo septimo, si denarii nostri citra tempus illud venerint ab Anglia, vel ad cardinem Jejunii quadragesimalis; et super hoc plegas ei invenimus subscriptas, scilicet Willielmum Remundum Columbi et Petrum Kayllow. In cujus rei, etc. T. ut s^a. (apud Burdegalam, XII. die Decembris)

N° 701

Elie Rudel.

Ut Berardus de Muntlido et filius ejus veniant ad loquendum cum Rege. Rex significavit Berardo de Muntlido seniori et Berardo, filio suo, quod tractatus habebatur cum Rege per Eliam Ridelli de Bregerac, ac quod ipsos in servicio suo retineret; et durante tractattu illo, venit ad Regem rumor quod ipsi quemdam militem, Matheum Besillum, et quemdam alium de familia Regis cum eo venientem ceperunt et adhuc detinent. Et jam rogat eos Rex quod secure ad eum veniant, locuturi cum eo, sub conductu predicti Elie Ridelli, cui Rex potestatem dedit ipsos conducendi et sub conductu presenti litterarum per quas eos recepit in conductu; et cum ad Regem venerint, Rex eis tamen faciet quod inde erunt contenti; et rogat eos quod fideles suos quos ceperunt, secum adducant. T. ut s^a.

Et Elyas Ridelli de Bregerac habet litteras ad ipsos conducendum. T. ut s^a. (apud Burdegalam, XIII. die Decembris)

N° 758

Château de Limeuil.

Rex concessit Sibille que fuit uxor Bernardi de Bovilla, et liberis suis, ad eorum sustentacionem, viginti et duas libras sterlingorum, singulis annis percipiendas ad Scaccarium Pasche, pro amissione castri sui de Lymeylla. T. ut s^a. (apud Burgum, XI. die Januarii)

N° 762

Le Bosseau, Beausault, près de Chalais, Charente, au diocèse de Périgueux.

Pro fratribus de Gresmundo de Bello Saltu. ― Rex tenetur reddere fratribus de Gremundo de Bello Saltu quaterviginti libras Burdegalensium de primis denariis qui ei venerint ab Anglia, in recompensacionem dampni quod sustinuerunt de bosco suo prostrato et abducto usque castrum de Chalmeis ad ingenia Regis facienda in eodem castro. T. ut s^a. (apud Burdegalam, XIII. die Januarii)

N° 809

Pierre de Castillon.

Pro vicecomite de Castellun. ― Rex tenetur reddere Petro, vicecomiti de Castellun, qui stetit in servicio suo, se vicesimo militum, a die Mercurii in vigilia Sancti Edmundi, anno regni sui xxvij°, usque ad diem Mercurii in vigilia Natalis Domini, anno eodem, utraque die computata, lx. et vij. libras pro stipendiis suis de tempore predicto; et inde habet litteras suas patentes. T.R., apud Burdegalam, xxxj. die Januarii.

N° 872

Nisard de Montravel.

Pro deliberacione prisonum. ― Rex concessit quod Nysardus de Munrevel, miles, captus et detentus in prisona Regis, deliberetur et reddatur pro Roberto de Villa Torta incarcerato apud Nyors, etc. T. ut s^a. (apud Burdegalam, XXV. die Februarii)

N° 874

Pierre de Castillon.

Pro Rustano de Mercato. ― Rex tenetur reddere Rustano de Mercato ad Pascha, anno etc. xxvij., vel prius, si denarii nostri venerint de Anglia, lx. libras Burdegalensium, quas per preceptum nostrum mutuo dedit vicecomes de Castelun super stipendia sua. In cujus, etc. T. ut s^a. (apud Burdegalam, XXV. die Februarii)

N° 907

Belvès, Bigarroque.

De castris et terris custodiendis. ― Rex mittit Amaneum de la Marche ad custodiendum, una cum Bernardo de Betaylla, castra de Begarok de Beauver, et terres quas de precepto Regis habet in custodia. Et mandatum est eidem Nernardo quod eum ad hoc recipiat. T. ut s^a. (apud Burdegalam, XXIIII. die Martii)

N° 925

Nisard de Montravel.

De prisonibus deliberatis. ― Rex deliberari fecit a prisona sua Nizardum, militem, captum ante castrum de Munrevel et liberatum Herberto filio Mathei, ad reddendum pro Roberto de Valle Torta, milite detento in prisone de Niorz.

N° 1011

Périgord.

Pro Elya de Chillak et militibus suis. ― Mandatum est Nicholao de Molis, senescallo Wasconie, quod de terris inimicorum Regis de Xanctonia in insula de Olerone que sunt in manu Regis, assignet Elie de Chillak Lta libratas terre Burdegalenses, et militibus suis Lta libratas terre Burdegalenses, tenendas pro terris suis quas amiserunt in Peregort et Xanctonia pro servicio Regis, ita quidem quod si partem terrarum suarum recuperaverint, pro ea parte quam recuperaverint, non habeant de illis C. libratis terre sic eis assignatis, set subtrahatur eis quantum recuperaverint. Et si omnes terras suas recuperaverint amissas, nichil eis remaneat de predictis C. libratis terre. In cujus, etc. T.R., apud Burdegalam, xix. die Junii.

Annulé « Quia redditum fuit breve »

N° 1162

Périgord.

Pro Agnete de Chillac et Elya, filio ejus. ― Rex thesaurio et camerariis suis, salutem. Liberate de thesauro nostro singulis annis, ad Scaccarium Sancti Michaelis, Agneti de Chillak et Elye, filio ejus, xlv. marcas, quas ei concessimus, percipiendas ad idem Scaccarium per annum pro cl. libratis terre Burdegalensis, quas prius eis assignari precepimus in insula Oleronis, pro terris suis amissis in Peregoz et Xanctonia pro servicio nostro. Retineatis etiam alias litteras nostras patentes assignationem terre predicte continentes. In cujus, etc. T. ut s^a. (apud Burdegalam, VIII. die Septembris)

N° 1211

Elie Rudel.

Hec est convencio facta inter dominum Regem et Sicardum de Mund Gwiun, apud Burdegalam, die Jovis, in crastino Anunciationis Beate Marie, anno etc. xxvij. : videlicet quod idem Sicardus et heredes sui castrum de la Clote, quod ipse et antecessores sui prius tenuerunt in alodio, de cetero tenebunt de predicto Rege et heredibus suis, et inde fecit ei homagium, et facient eis servicium unius lancee de achato. Si vero contingat quod predictus Sicardus et milites sui, propter homagium et servicium suum que predicto Regi inde futuris temporibus facturi sunt, terras suas per gwerram et inimicos Regis perdiderint, dominus Rex, ad dictum Johannis filii Galfridi et Hugonis de Vivona, ex parte sua, et Elye Ridel de Brigerak et Achard Fucheri, ex parte prefati Sicardi, eidem Sicardo rationabiles facient emendas pro terris predictis deperditis. Et si forte predicti declaratores aliquo casu ad hoc intendere [non] possint, dominus Rex ex parte sua duos alios eliget, qui cum duobus ex parte predicti Sicardi electis fideliter et rationabiliter de emendis predictis declarabunt. Et dominus Rex ad dictum eorum rationabiles faciet emendas. Et si forte treuge inite fuerint inter dictum Regem et regem Francorum per unum annum antequam finierint treuge predicte, dictus Rex ad dictum predictorum declaratorum rationabile faciet auxilium prefato Sicardo ad castrum suum firmandum et alia necessaria contra guerram futuram. Occasione tamen istius conventionis si predictus Sicardus homagium de castro predicto regi Francorum fecerit, a treugis initis vel ineundis cum rege Francorum dictus Rex Anglorum non divertet. In cujus rei testimonium huic scripto in modum cyrographi confecto, tam dictus Rex quam prefatus Sicardus sigillum suum apposuit. (T.R. apud Burdegalam, XVI. die Aprilis)

N° 1212

Elie Rudel le jeune, Renaud de Pons.

Forma treugarum initarum inter dominum Regem et regem Francorum. ― Rex omnibus, etc., salutem. Notum facimus quod nos, pro nobis et comite Ricardo, fratre nostro, et heredibus nostris et hominibus et adjutoribus nostris manifestis, et terris et feodis eorumdem, tam per terram quam per mare, cum Ludovico rege Francorum illustri, pro ipso et fratribus et heredibus suis et hominibus et adjutoribus suis manifestis, et terris et feodis eorum, treugas inivimus a festo Beati Benedicti abbatis in Marte usque ad festum Sancti Michaelis quod erit ab instanti festo Beati Michaelis in v. annis per totam diem duraturas. Nos autem inter nostros nominamus Petrum Oger, Oliverum de Chaleis et Berardum de Mundlider. Rex autem Francorum nominavit inter suos : comitem Tholosanum, comitem Marchie, comitem G. Willielmum Alvernie, Gwillielmum Archiepiscopi, Gaufridum de Lezinan, Reginaldum de Pontibus, Galfridum de Galneo, Galfridum et Benedictum de Mauritania, Pontium de Mirebel, Fulconem de Mastac dominum Mornaci, Heliam de Talemonte, Heliam Gumbaudi de Cosnac, Gwillelmum de Rupe, dominum Roentii, Iterum de Berbezi, Petrum Reimundi, Petrum Bethet, Wawan de Talneo, Gaufridum de Rupe Forti, Reimundum de Montaud, Heliam Ridelli juvenem, Boudinum de Grignolis, Petrum Ais, Fulconem de Archiac, Hemericum de Rupe Chiwardi et Hemericum filium ejus, Hemericum de Rupe, dominum Blenzac, Radulphum de Bello Monte dominum Beteriarum, Drogone[m] de Monte Ausyer, Gwillelmum de Sancto Quintino, Ebulonem de Rupe Forti, Karolum de Rupe Forti, Heliam de la Verne. Et sciendum quod nos dimittemus insulam de Ré in treuga ex parte ejusdem regis Francorum eo modo quo erat in alia treuga proximo precedenti. Talis est autem forma treugarum, quod si in treuga fuerit interceptum, de interceptione emendenda sic erit; interceptio facta nunciabitur declaratoribus treugarum hinc inde constitutis, qui sunt exparte nostra : Booz de Mastac, comes Bygorrensis, Gaufridus Rydelli de Blavia et Petrus de Budegala; ex parte regis Francorum : senescallus Pictavie, Gaufridus de Ranncona et Reginaldus de Pontibus, tali modo quod si ex alterutra parte omnes illi tres non possent vel non vellent interesse, duo illorum nichilominus possent procedere sicut si tres interessent. Si vero aliquis istorum moreretur, alius a parte ejus cujus esset dictator poneretur, ita quod si infra ij° menses, postquam forisfactum eis constiterit, non fuerit emendatum, ex tunc ille cui forisfactum fuerit poterit currere super forisfactorem suum donec plenarie fuerit emendatum, et nos, sine nos mesfacere, poterimus juvare hominem nostrum contra malefactorem qui forisfactum emendare noluerit, et rex Francorum poterit similiter facere in casu consimili. Dominus autem malefactoris non poterit juvare malefactorem qui forisfactum emendare nomuerit, nec aliquis qui sit de posse vel dominio ipsius domini, donec forisfactum fuerit plenius emendatum. Et nos idem poterimus facere in casu consimili, nec dominus malefactoris nec sui poterunt juvare malefactorem, sicut predictum est. Illud etiam condictum est quod si aliqua fortericia, vel castrum aliquod, vel persona alicujus nobilis, durantibus treugis caperetur, vel furtive subtraheretur a rege Francorum sive a suis, et duceretur et teneretur in posse vel territorio regis Francorum, et requisitus super hoc integre non emendaret sine mora, statim nos per nos vel nostros, sine nos mesfacere, poterimus nos juvare; nichilominus tamen dominus castri, fortericie, vel nobilis capti, modis omnibus, sine se mesfacere, contra captorem et contra detentorem poterunt guerreare donec plenarie esset emendatum. Quod autem dictum est ex parte nostra, si ex parte regis Francorum vel suorum in castro, vel fortericia, vel nobili capto et detento fuerit interceptum, omnino idem concorditer est concessum pro parte regis Francorum : videlicet si ex parte nostra vel nostrorum in castro, vel fortericia, sive nobili capto et detento fuerit interceptum. Insuper nos et predictus rex Francorum, pro nobis et fratribus nostris, et hominibus nostris et coadjutoribus manifestis, toto tempore treugarum istarum, crimus in seisina eadem in qua eramus aperte illa die qua treuge iste capte fuerunt a nobis, salvo eo quod de insula de Ré et de nostris hominibus et adjutoribus superius nominatis superius est expressum. Nos autem treugas sepe dicto regi Francorum et heredibus suis a nobis bona fide observandas firmiter jurari fecimus, nobis presentibus, per dilectos et fideles nostros Radulphum filium Nicholai, Petrum Chaceporc, clericum nostrum, et Emericum de Sacy. Preterea vilumus et precipimus quod heredes nostri treugas jam dicto regi Francorum et heredibus suis observent et ad easdem firmiter observandas ipsos heredes nostros per presentes litteras quantum possumus obligamus. Teste me ipso, apud Burdegalam, vij. die Aprilis, anno etc. xxvij.

Memorandum quod die Mercurii proxima post Dominicam in Ramis Palmarum liberate fuerunt littere regis Francorum de treugis predictis Petro Chaceporco, custodi garderobe Regis, per manum Galfridi de Wulwarda in capella Burdegalensis archiepiscopi apud Burdegalam.

N° 1213

Elie de Bourdeille, Pons d’Agonac.

Omnibus, etc. Pontius de Agonaco, Petrus de Turri, Emericus de la Braunde et Elias de Burdella, salutem. Universitatem vestram scire volumus quod cum dominus Rex Anglorum apud Xanctonas aliquandiu moram traheret circa festum Beate Marie Magdalene, anno etc. xxvj., nos ad fidem et servicium ipsius Regis venimus et homagium ei fecimus pro beneficiis que a liberalitate sua recepimus et imposterum reciperemus, et presentibus protestamur quod homines ligii sui sumus, et tam nos quam heredes nostri eidem domino nostro Regi et eredibus suis, sive in treuga, sive in guerra, fideles erimus imperpetuum, nec a fide et servicio eorum aliquo tempore recedemus aliquo casu contingente, et tam heredes nostros quam nos ipsos ad idem volumus obligari. In cujus rei testimonium ego Emericus de la Braunde et ego Elias de Burdella, pro nobis et etiam pro predictis Pontio et Petro, presenti scripto sigilla nostra apposuimus.

Et mandatum est dictatoribus treuge ex parte Regis constitutis quod ipsos tanquam fideles homines Regis protegant. (Datum apud Burdegalam, vij. die Aprilis)

N° 1229

Elie Rude de Bergeracl, Elie Rudel le jeune, Pelegrue.

Rex omnibus, etc., salutem. Sciatis quod de assensu et voluntate Elye Ridel de Brigerak et etiam ad instantiam suam cepimus homagium Ridelli filii sui junioris de castris de Pinol, de Rotha et de Pelegrue, cum pertinentiis, habendis et tenendis de nobis et heredibus nostris eidem Ridello et heredibus suis imperpetuum, ita tamen quod idem Rex fidejussorem se constituit ac manucepit pro predicto Elya, patre suo, quod omnes conventiones et pacta inter nos et ipsum Elyam contracta per scripta inter nos confecta firmiter observabit, et quod, si idem Elyas a conventionibus et pactis predictis aliquo modo resilire presumat, castra predicta et omnes terre et tenementa ipsius Ridelli nobis et heredibus nostris incurrant. In cujus, etc., T. ut s^a. (apud Burdegalam, IX. die Septembris)

Clause de Vasconia de anno domini

Henrici regis vicesimo septimo. 1243

N° 1260

Montravel

De quodam prisone pro alio redimendo. ― Mandatum est Herberto filio Mathei et Nicholao de Molis quod, si aliquis serviens [sit] inter prisones de Munrevel, cujus restitucio sufficiat ad redempcionem servientis Elye Viger, capti et in prisona detenti apud Munrevel, tunc servientem illum prisonem Regis liberari faciant Petro Willielmi, fratri predicti Elye, ad ipsum pro alio deliberandum. Et licet omnino tantum non valeat, ipsum tamen eidem fratri suo liberent. T.R., apud Regulam, x. die Novembris.

N° 1404

Elie de Bergerac.

Pro burgensibus Elye de Brigerako. ― Mandatum est majori et juratis Burdegalensibus quod consuetudinem quam exigunt a burgensibus Elye de Brigerak, in respectum ponant, donec aliud a Rege habuerint mandatum, et quod ab eisdem ceperunt postquam inde Rex cum eis loquebatur, in manu sua retineant usque ad adventum Regis.

Clause facte in Wasconia de anno regni

domini Henrici regis, filii regis Johannis,

vicesimo septimo, et continuate in Anglia

usque ad annum regni ejusdem regis vicesimum octavum.

1243

N° 1587

Elie Rudel de Bergerac, Pierre de Castillon.

Rex Aquenwille del Sparre, salutem. Mandamus vobis firmiter precipientes quatinus, sicut nos et honorem nostrum diligitis, ad nos apud Sanctam Basiliam [veniatis] die Veneris proxima post octabas Sancti Martini, ita parati equis et armis quod inde vobis merito possimus commendare, et hoc nullatenus omittatis. T.R., apud Regulam, xij. die Novembris.

Eodem modo scribitur omnibus subscriptis :

Hugoni de Castilun,

Poncio de Casteleun,

Emeneo de Buche,

Willielmo Bernardi de Orno,

Bertramo de Podenzak,

Emeneo de Noylan,

Dominis de Rupe Talliata,

Dominis de Farges,

Bernardo de Scussan,

Domino de Trinne,

Elye de Blennak,

Roberto de Rauncone,

Vicecomiti de Frunzak,

Amanew de le Bret,

Ammanivo de Bareys,

Arnaldo de Gyrund,

Dominis de castro de Redorte,

Bernardo de Veteri Villa de Summenzak,

Guillelmo Reimundi de Pinibus,

Petro de Burdegala,

Petro Gaveret,

Arnaldo de Blankeforde,

Arnaldo de Muntaliu,

Vicecomiti Tartacii,

Vicecomiti Abortencii,

Vicecomiti Sole,

Vicecomiti Marencino,

Reimundo Garsie de Navilles,

Vicecomitisse de Benauges,

Willielmo Seguino de Ryuns,

Olivero de Linano,

Emerico de Burgo,

Bertramo de Armynak,

Vicecomiti de Avilars,

Elye Rydel de Brigerak,

Vicecomiti de Casteleun,

Galfrido Rydel de Blavia, et Galfrido, filio suo, et Gerardo, filio suo,

Bertramo de Sillak,

Elye de Sillak,

Comiti de Bygorra,

Willielmo de Veteri Villa,

Menesent de Coumunde,

Dominis de Castello Novo de Mammes,

Bertramo de Mussak,

Willielmo Amanevi de Mota,

Olivero de Chaleis.

Omnes isti summoniti sunt quod sint apud Silvam die Dominica in festo Sancti Andree.

Postea quia gens regis Francorum que venit pro castro de Lansert obsidendo, inde recessit, mandatum est omnibus prescriptis militibus et subscriptis civibus et hominibus quod non est necesse quod usque Sanctam Basiliam veniant, sicut summoniti erant.

Postea mandatum erat omnibus subscriptis quod sint apud Silvam die Jovis in crastino Cinerum cum equis et armis pro prece et exercitu :

Justiciario et probis hominibus de Langun,

Majori et juratis commune Burdegalensis,

Consilio et probis hominibus de Regula,

Juratis et probis hominibus de Sancto Makario,

Justiciario et probis hominibus Vasatensibus,

Mandatum est istis quod totum servicium Regi debitum tunc ibidem venire faciant.

Mandatum est vigerio Aquensi quod clamari et summoneri faciat omnes illos de civitate Aquensi qui servicium Regi debent, quod tunc sint ibidem, et idem vigerius similiter, ad servicium suum domino Regi faciendum.

Et mandatum est similiter abbati de Sancto Severo quod clamari et summoneri faciat omnes illos de potestate sua quod tunc sint ibidem, et similiter eidem abbati quod tunc sit ibidem.

Mandatum est omnibus baronibus et militibus et communitatibus prescriptis quod sint apud Sanctum Severum in proximo instantibus reoctabis Pentecostes cum equis et armis pro exercitu faciendo.

T.R., apud Baionam, xxiij. die Maii.

Eodem modo scribitur probis hominibus Aquensibus.

Mandatum est eciam abbati de Sancto Severo quod promptus sit et paratus eodem die cum servicio quod regi debet, pro exercitu faciendo.

Postea totum exercitum illud revocatum fuit per quoddam breve patens. T.R., apud Burdegalam x. die Junii.

N° 1597

Elie Rudel, Pierre de Castillon.

Rex Elye Rydel de Brigerak, salutem. Dilectionem vestram requirimus et rogamus quatinus homines vestros, sicut ceteri barones et milites faciunt, ad dandum seu solvendum nobis focagium exponatis nobis, et attencius inducatis, nec non eciam illis quos Johannes Maunsel, custos Wasconie, ad colligendum sive recipiendum hujus modi focagium duxerit deputandos, responderi liberaliter faciatis, preces nostras taliter impleturi quod vobis ad gratiarum teneamur acciones.

Eodem modo scribitur :

Arnoldo de Blankeforde,

Kenwille de le Sparre,

Amaneo de le Bret,

Galfrido Rydel de Blavia,

Vicecomitisse de Benauges et filio suo,

Vicecomiti de Frunçak,

Vicecomiti de Castellione,

Vicecomiti de Tartaçone,

Vicecomiti de Orta.

Consimiliter scribitur universis clericis, beronibus et militibus inter duo Maria, Vasatensis diocesis, Aquensis diocesis, Baionensis diocesis, et universis clericis, baronibus et militibus per archiprebiteratum Sernensem constitutis et per Medulcum. (apud Burdegalam, VIII. die Frebruarii)

Fines, liberate et contrabrevia de Wasconia de anno

domini Henrici regis, filii regis Johannis, vicesimo septimo. 1243

N° 1899

Elie Rudel, Guidon d’Estissac, Pierre de Castillon, Rudel de Bergerac.

Liberate pro militibus et servientibus de Wasconia, et erant omnia ista brevia patentia. Rex eisdem, salutem. Liberate de thesauro nostro Petro de Burdegala, vel certonuncio suo litteras nostras deferenti, xxxij. dies, videlicet a die Dominica in festo Sancti Clementis, anno etc. xxvij., usque ad diem Mercurii in vigilia Natalis Domini, anno eodem, utraque die computata, pro stipendiis suis et militum suorum per idem tempus. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Elyas Rydel, qui stetit in servicio Regis, se xxx. militum, per xxxvj. dies, videlicet a die Mercurii in vigilia Sancti Edmundi, etc. ut s^a, de cviij. libris ei liberandis pro stipendiis suis et militum suorum, et de xxxvj. libris ei liberandis pro stipendiis x. servientem et x. balistariorum, quos tenuit in servicio Regis per idem tempus. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Arnaldus de Boevilla de Duraz, qui stetit in servicio Regis, se viij. militum, a die Mercurii in vigilia Sancti Edmundi, etc. ut s^a, de xxviij. libris et xvj. solidis ei liberandis. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Arnaldus de Miremunde, qui stetit in servicio Regis, se viij. militum, per xvj. dies, et se x° militum per xviij. dies, de xxviij. libris et xvj. solidis ei liberandis. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Bernardus de Boevilla de Sancto Maisak, qui stetit in servicio Regis, se viij. militum, per xvj. dies, et se x° militum per xviij. dies, de xxx. libris et xvj. solidis ei liberandis. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Ruellus de Birgerake, qui stetit in servicio Regis, se xj. militum, per xxx. dies, videlicet a die Martis in festo Sancte Katerine usque ad diem Mercurii, etc. T. ut s^a, de xv. libris ei liberandis.

Consimile liberate habet Bernardus de Boevilla de Sancto Makrio, qui stetit in servicio Regis, se xj. militum, per xxx. dies, videlicet a die Martis in festo Sancte Katerine, etc. ut s^a, de xxx. libris ei liberandis. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Goibertus de Meirake, qui stetit in servicio Regis, se iij° militum, per xxx. dies, etc. ut s^a, de ix. libris ei liberandis. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Reimundus Willielmi, qui stetit in servicio Regis, se v^to militum, per xxxvij. dies, videlicet a die Veneris proxima ante festum Sancti Andree, anno etc. xxvij., usque ad diem Veneris in vigilia, etc., de xiij. libris et x. solidis ei liberandis. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Petrus Ogore de Gurtan, qui stetit in servicio Regis, se iij° militum, cum vij. servientibus, a die Sabbati in vigilia Sancti Thome Apostoli usque ad diem Mercurii in vigilia, etc. ut s^a, de lxv. solidis ei liberandis. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Gwido de Stissak, qui stetit in servicio Regis, se iij° militum, per xxij. dies, scilicet a die Mercurii in vigilia, etc., de vj. libris et xij. solidis ei liberandis, et eciam de vij. libris et xiiij. solidis ei liberandis pro stipendiis vij. servientum per idem tempus. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Ernaldus de Bovilla de Miremunde, qui stetit in servicio Regis, se x. militum, per xxij. dies, scilicet a die Mercurii proxima ante festum Sancti Nicholai usque ad diem Mercurii in vigilia, etc., de xxij. libris ei liberandis et de xij. libris ei liberandis pro stipendiis x. servientum per idem tempus. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Willielmus de Virona, qui stetit in servicio Regis, se v^to militum, per xvij. dies, scilicet a die Veneris proxima post festum Sancti Martini usque ad diem Dominicam in festo Sancti Andee, de viij. libris et x. solidis ei liberandis pro stipendiis suis et militum suorum per idem tempus. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Bertram de Munteses, qui stetit in servicio Regis, se v^to militum, per xxx. dies, scilicet a die Martis in festo Sancte Katerine usque ad diem Mercurii, etc. ut s^a, de xv. libris ei liberandis pro stipendiis suis et militum suorum per idem tempus. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Menesent de Coumund, qui stetit in servicio Regis, se viij. militum, per xvj. dies, et se x. militum per xviij. dies, de xlj marcis ij. solidis et viij. denariis ei liberandis de arreragiis stipendiorum suorum et militum suorum per idem tempus. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Petrus, vicecomes de Casteleun, qui stetit in servicio Regis, se xx. militum, per xxxvj. dies, videlicet a die Mercurii in vigilia, etc., de xviij. libris xiij. solidis et iiij. denariis ei liberandis de arreragiis stipendiorum suorum et militum suorum.

Annulé « Quia redditum fuit breve »

N° 1903

Elie de Bergerac, Galerand, clerc, frère d’Elie de Bergerac.

Liberate pro Galerando, fratri Elye de Brigerake. ― Rex eisdem, salutem. Liberate de thesauro nostro Galerando clerico, fratri Elye de Brigerak, vel certo nuncio suo litteras nostras deferenti, x. libras de termino Sancti Michaelis, anno etc. xxvij., de annuo feodo suo xx. librarum, quod percipit ad Scaccarium nostrum. T.R., apud Burdegalam, ix. die Septembris.

N° 1915

Gurçon, Castillon

Liberate pro vicecomite de Casteleun. ― Rex eisdem, salutem. Liberate nuncio vicecomitis de Kasteleun l. libras, quas ei debemus de c. libris quas ei promisimus de castro de Gurzun, quod nobis reddidit in gwerra mota inter nos et regem Francorum. T. ut s^a. (apud Burdegalam, VIII. die Septembris)

N° 1928

Robert de Gurson.

Liberate pro Willielmo de Gaugi. ― Rex eisdem, salutem. Liberate de Thesauro nostro Willielmo de Gaugi vij. libras et xvj. solidos pro arreragiis stipendiorum suorum. T. ut s^a. (apud Burdegalam, VIII. die Septembris)

Consimile liberate habet Ricardus de Clifforde.

Consimile liberate habet Fulco de Mungumeri. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Elyas de Hekingeham de vij. libris et vj. solidis. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Robertus de Gursun de vij. libris et vj. solidis. T. ut s^a.

Consimile liberate habent Rogerus filius Mathei et Poncius de Muntayne, milites Herberti Mathei, de x. libris. T. ut s^a.

Ce dernier article est annulé «Quia aliter inferius »

Consimile liberate habet Petrus de Geneva de xv. libris et xij. solidis. T. ut s^a.

Consimile liberate habete Johannes le Gras de vij. libris et xvj. solidis. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Ricardus de Aittelye de lxj. solidis. T. ut s^a.

Consimile liberate habet . . . . . . . . . de vij. libris et xvj. solidis. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Rogerus de Pavely de vij. libris et xvj. solidis. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Rogerus de Wyaville de vij. libris et xvj. solidis. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Wischardus del Wal de vj. libris et xij. solidis. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Willielmus filius Simonis de vj. libris et xvj. solidis. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Herbertus filius Mathei x. librarum pro arreragiis militum suorum. T. ut s^a.

Consimile liberate habet Willielmus de Wautone de vj. libris et xij. solidis. T. ut s^a.

N° 2048

Arnaud de Périgord.

Liberate pro Ernaldo de Peregoz. ― Rex thesaurio, etc., salutem. Liberate de thesauro nostro Ernaldo de Peregoz c. libras, quas ei debemus pro vinis que ab eo recepimus, retentis penes vos litteris nostris patentibus debitum predictarum c. librarum protestantibus. T. ut s^a. (apud Westmonasterium, XXV. die Octobris)

Patentes littere facte in Wasconia de anno regni

regis Henrici tercii XXXVII. 1253

N° 2091

Arnaud d’Azerac.

Pro Ernaldo de Azerac et sociis suis. ― Rex Aluredo de Sulini, constabulario de Girunda, salutem. Quia Ernaldus de Azerac et quidam alii mercatores navis eidem Ernaldo juraverunt coram nobis, tactis sacrosanctis, quod de cupro, stagno vel de aliis rebus vel mercandisis existentibus in navi predicta, nichil diittent, vendent nec concedent inimicis nostris de Regula, set pocius eis viriliter resistent, et nobis super hoc querimoniam suam deponent, si quid eis per predictos inimicos nostros ablatum fuerit violenter, vobis mandamus quod ipsos mercatores navem illam oneratam rebs et mercandisis per partes vestras ducere permittatis hac vice quo voluerint. Et si quid ab eisdem mercatoribus ceperitis, una cum denariis abbatis Sancte Crucis Burdegalensis, id eis sine dilatione reddi faciatis, vel aliqua diminutione, et eosdem denarios conducere faciatis usque Cauderot. In cujus, etc. T. ut s^a. (apud Lupiac, XXIIII. die Septembris)

N° 2113

Einsansus de Riverac (Ribérac).

Pro Petro Ernaldi et sociis suis. De piscariis insularum. ― Rex ballivis suis de Gernersia de Geresia, salutem. Sciatis quod dimisimus dilectis et fidelibus nostris Petro Ernaud de Sancto Johanne, Guillelmo Ernaldi de Arcuso et Einsanse de Riverac piscarias nostras de Serke, de Gerneresia et de Geresia ad firmam sex annorum, videlicet a die Jovis proxima post festum Sancti Edwardi mensis Octobris, anno regni nostri tricesimo septimo, usque in sex annos completos, pro sexaginta et quator decem libris Turonensium, singulis annis nobis inde reddendis ad festum Sancti Michaelis. Et ideo vobis mandamus quod easdem (sic) Petrum Guillelmum et Einsansum predictas piscarias cum omnibus pertinenciis suis per eandem firmam sexaginta et quator decem librarum Turonensium usque ad predictum terminum habere permittatis. In cujus, etc. T.R., ibidem, xv. die Octobris.

Incipiunt rotuli patentium de anno regni

regis Henrici tricesimo octavo. 1253-1254

N° 2171

Elie Rudel le jeune.

Pro Olivero de Chaleys. ― Rex Olivero de Chaleys, salutem. Mandamus vobis quod cum tota gente vestra sitis in servicio nostro ad guerreandum inimicos nostros et villam de Regula, prout dilectus et fidelis noster Elyas Ridelli de Brigerac vobis scire faciet ex parte nostra. Et nos vobis pro expensis vestris viginti solidos sterlingorum singulis diebus habere faciemus. In cujus, etc. T.ut s^a. (apud Sanctum Macarium, XV. die Novembris)

N° 2177

Elie Rudel le jeune.

Pro Elia Rudelli. ― Consimiles litteras sicut Oliverus de Chaleys superius habet Elyas Rudelli, dominus de Brigerak, de se vicesimo militum et vicesimo servientum ad arma, et de sexaginta solidis sterlingorum, singulis diebus percipiendis pro expensis suis a Rege. (apud Vasatum, XIX. die Novembris)

N° 2178

Rudel de Bergerac.

Pro Rudello, fratre ipsius Elye. ― Consimiles litteras habet Ridellus, frater ipsius Elye, de se quinto militum et de decem solidis sterlingorum, singulis diebus percipiendis pro expensis suis. T. ut s^a. (apud Vasatum, XIX. die Novembris)

N° 2180

Bayac.

Pro Hospitali Sancti Jacobi de Ballaco. ― Hospitalis Sancti Jacobi de Ballaco frater Bernardus magister, et fratres Hospitalis ejusdem domus, habent litteras Regis de protectione patentes cum clausula : duraturas quamdiu fideles Regi existant et non receptent inimicos Regis. T. ut s^a. (apud Vasatum, XIX. die Novembris)

N° 2250

Elie Rudel le jeune.

Pro Elya de Ridello, domino de Brigerac. ― Rex omnibus, etc. Sciatis quod tenemur Elye Ridelli de Briggerak in quinquaginta libris sterlingorum de dono nostro, et in viginti marcis de vadiis suis, acquietandis de tempore quo fuit nobiscum apud Sanctum Macarium; et predictas quinquaginta libras, simul et ipsas viginti marcas, fideliter ei reddi faciemus statim postquam thesaurus noster venerit ab Anglia. In cujus, etc. Teste apud Vasatum, xxv. die Decembris.

N° 2445

Elie Rudel.

Pro Elya Ridelli de Brigerak. ― Rex omnibus ballivis suis et captoribus vinorum per Angliam constitutis, salutem. Sciatis quod concessimus dilecto et fideli nostro Elye Rydelli, domino de Brigerak, quod de vinis suis que in una vel duabus navibus asportari faciet in Angliam, habeat ducenta dolia quieta de prisa. Et ideo vobis mandamus quod illi, vel illis, qui presentes litteras vobis ostendent ex parte dicti Elye, predictam quietanciam habere permittatis, salva tamen nobis antiqua prisa nostra. In cujus, etc. T. ut s^a. (apud Millan, XVI. die Marcii)

N° 2507

Elie Rudel le jeune.

Pro Elya Ridelli, domino de Brugerako. ― Elyas Ridelli, dominus de Brigerak, habet litteras Regis de conductu veniendi ad Regem, morandi cum ipso et inde recedendi. In cujus, etc. T. ut s^a. (XI. die Aprilis)

N° 2548

Elie Rudel le jeune.

Pro Elya Ridelli de Brugeraco. ― Elyas Ridelli de Brigeraco et illi quos secum ducet habent litteras de conductu [in] veniendo ad Regem et a Rege recedendo, duraturas per quator dies. Teste apud Millanum, xxiiij. die Aprilis.

N° 2552

Elie Rudel le jeune.

Pro Elia Ridelli, domino de Brugeraco. ― Rex omnibus, etc. Sciatis quod cum petivimus a dilecto et fideli nostro Elia Ridelli, domino de Bregerako et Genciaci, quod nobis, ut tenebatur, pro guerra nostra traderet Castrum Morum, idem Elias castrum illud, prout debuit, nobis tradidit, et nos ei promisimus de gracia quod castrum predictum eidem Elie reddemus a die Sancti Michaelis, anno regni nostri xxxviij. in unum annum, non deterioratum, vel prius, si per vires vel per pacem villam de Regula habuerimus. Et interim idem Elias omnes redditus suos, terras, vineas et alias possessiones suas, cum omnibus exitibus ad idem castrum pertinentibus, ad opus suum retnebit. Et si castrum illud, dum fuerit in manu nostra, emendaverimus, vel efforciaverimus, emendacio vel efforciamentum illud ab eodem Elia non exigetur. Et predictum Castrum Morum eidem Elie ad predictum terminum, vel prius, si per vires vel per pacem predictam villam de regula habuerimus, ut predictum est, sine omni occasione preterita, presenti, vel futura, restituemus. In cujus, etc. Teste apud Millanum, xxvj. die Aprilis.

N° 2565

Breda (Brédier, comm. de Maurens).

Pro fratribus domus de Breda. ― Fratres domus de Breda de ordine Grandis Montis habent litteras Regis de protectione, duraturas quamdiu fuerint Regi fideles. In cujus, etc. T. ut s^a. (apud Millanum, VII.die Maii)

N° 2566

Bergerac, Elie Rudel, Elie Rudel le jeune, Gensac.

Rex omnibus, etc. Noveritis quod cum de Elya Rudelli de Brigeraco humaniter contigisset, nos, capitalis dominus de Brigeraco et de Gensako et aliorum castrorum et honorum que fuerunt ipsius Elye, misimus ad milites, burgenses et alios de honore de Genzak, Galfridum de Lezinnano, Willielmum de Valencia, fratres nostros, Petrum de Sabaudia, Willielmum de Cantilupo, Petrum Chaceporc, thesaurarium nostrum, et Robertum Waleraundi, senescallum nostrum, per quos petivimus ab eis nostrum debere, scilicet primam custodiam honoris de Genzac. Predicti vero milites et burgenses, auditis petitionibus et rationibus nostris, responderunt quod mandatum nostrum adimplerent in forma et condicionibus subscriptis, hoc adjecto quod nos faceremus eis emendari quasdam injurias, oppressiones et indebitas exactiones eis factas contra antiquas consuetas eorum libertates per predictum Elyam et antecessores suos. Forma autem et condiciones sunt tales, videlicet quod nos concedimus ad eorum instanciam quod si filius predicti Elye de Brigeraco, vel . . . . frater predicti Elye, vel alius quicumque, venerit ad nos et petierit hereditatem ipsius Elye ut heres ipsius, nos faciemus eis justiciam per judicium curie nostre. Item concedimus eis quod racionabile testamentum predicti Elye Rudelli firmum sit et stabile, ita quod quelibet baronia que fuit ipsius Elye, solvat debita et legata, secundum quod ordinatum est in eodem testamento. Item consuetudo illa que vocatur ibidem, de cetero non capiatur. Item omnes consuetudines et oppressiones, seu exactiones, indebite et a dominis predicti castri imposite, per sacramentum quinque militum et burgensium honestorum, et non nobis, vel eis, suspectorum, amoveantur. Itam concedimus ad eorum instanciam quod omnes de castro et honore de Genzako qui fuerunt contra nos in armis cum ista guerra, habeant pacem nostram et veniant ad servitium nostrum, si velint. Illi vero qui hoc facere noluerint, de cetero excludantur a juribus suis et communitate predictorum castri et honoris. Item concedimus eis quod habeant ibi unum publicum tabellionem ad modum civitatis nostre Burdegale. Preterea nos pro eorum fidelitate et constancia, et meritis suis consideratis, gratiam volentes eis facere specialem, de mera liberalitate nostra et gratia concedimus eis quietanciam de omnimoda prisa vinorum suorum de vinis suis propriis que ducent in Angliam, dum honor de Genzako fuerit in manu nostra, excepta prisa nostra debita et antiqua, scilicet duorum tonellorum vini de qualibet nave, scilicet unum tonellum in anteriori parte navis, et aliud tonellum in posteriori parte navis; et pro quolibet illorum duorum tonellorum mercatoribus qui ipsa deportaverint, vel fecerint asportari, precium ipsorum tonellorum persolvatur, [prout secundum diversitatem] portuum antiquitus solvi consuevit. Tamen consuetudines denariorum pro singulis doliis in diversis partibus imposite, a mercatoribus persolvantur eodem portuum solvi exstitit consuetum. Omnia autem ista servabimus quamdiu honor de Genzako fuerit in manu nostra. Et si per judicium, vel per voluntatem nostram, honorem illum rectis heredibus reddiderimus, securitatem prius capiemus ab ipsis heredibus quod in curia nostra diffinietur que de predictis articulis et condicionibus teneri debuerint, vel infirmari. Et ad omnia predicta firmiter observanda fecimus jurare in animum nostram predictos Petrum Chaceporc, thesaurium nostrum, et Robertum Waleraundi, senescallum nostrum. In cujus, etc. Teste apud Millanum, x. die Maii, anno xxxviij.

N° 2587

Bergerac, Elie Rudel.

Pro Vitali Pelu, cive Burdegalensi. ― Mandatum est Elye Rabayne et omnibus ballivis suis ad quos presentes littere pervenerint, quod Vitalis Pelu, civis Burdegalensis, salvo et sub guidario Regis ducere possit per aquam de villa de Bragerac ante mortem Elye Ridelli, quondam domini de Bragerac, jam defuncti. Teste apud Millanum, xxviij. die Maii, anno regni nostri xxxviij.

N° 2595

Aldebert le Provost de Bergerac.

Pro Aldeberto Preposito. ― Aldebertus Prepositus habet litteras Regis de credencia, directas vicecomiti Lemovicensi et vicecomiti Petragoricensi ad comodum et honorem Regis. T. ut s^a. (apud Millanum, XXIX. die Maii)

Clause littere facte in Vasconia, anno

Regis Henrici tertii XXXVIII°.

1253-début 1255

N° 2683

Castillon.

Pro municione de Castilun. ― Mandatum est Johanni de Suwerke et Hugoni de Bradela quod de denariis Regis quod habent in custodia sua, faciant habere Edmundo de Bosco viginti marcas ad opus garnisionis Regis de Castillun de prestito. T. ut s^a. (apud Lupiac, XXIII. die Septembris)

N° 2752

Gaucher de Comarque.

Pro Gauchero de Gomarcyn. ― Mandatum est Bonicio Lumbardi quod Gauchero de Gomarcyn, consanguineo Petri de Sabaudia, qui arma militaria suscipiet in instanti festo Omnium Sanctorum, se tercio, honorifice inveniat necessaria ad miliciam suam et sociorum suorum, et eidem Gauchero habere faciat unum pannum sericum ad aurum ad opus suum proprium. (XVIII. die Octobris)

N° 2755

Arnaud de Montpon.

Pro Ernaldo de Muntpon. ― Mandatum est Galfrido de Bello Campo, constabulario Baione, quod omnes res et mercandisas Ernaldi de Muntpoune, hominis Regis Burdegale, quas nuper arrestari fecit apud Baionam eo quod suggestum fuit ei res et mercandisas illas fuisse hominum Gastonis de Bearne, appreciari et dicto Ernaldo dimitti faciat ad manulevandum per bonos plegios ad respondendum inde Regi ad beneplacitum Regis. Et precium et nomina plegiorum Regi scire faciat. T. ut s^a. (XVIII. die Octobris)

N° 2794

Guillaume de Montravel, Jean de Fleury, prévôt de Castillon.

Pro Rege. De custodia ville de Sancto Emiliano. ― Rex misit Willielmum de Muntrivel, militem, et Johannem Flury, se decimo servientum, ad villam de Sancto Emiliano custodiendam. Et mandatum est majori et commune de Sancto Emilano quod ipsos ad predictam villam custodiendam admittant, et eis auxilium et consilium suum efficaciter impedant. T. ut s^a. (apud Sanctum Macarium, X. die Novembris, anno XXXVIII)

N° 2795

Guillaume de Montravel.

Pro Willielmo de Munt Revel et sociis suis. ― Mandatum est Petro Chaceproc, thesaurio, quod Willielmo de Munt Revello, Elye Erardi, Guillielmo Erardi de Cadillaco et Brunum de Say, quos Rex mittit ad Sanctum Emilianum pro municione ejusdem ville, si quo modo poterit, habere faciat aliquam quantitatem panni pro arreragiis suis in quibus Rex eis tenetur. T. ut s^a. (apud Sanctum Macarium, X. die Novembris, anno XXXVIII)

N° 2799

Gaucher de Comarque.

Pro Gauchero de Comarsa. ― Rex concessit Gauchero de Comarca, consanguineo Petri de Sabaudia, triginta marcas percipiendes quamcito thesaurus Regis venerit ab Anglia, et quod de cetero remaneat ad vadia Regis, se tercio militum. Et mandatum est Petro Chaceporci quod omne prestitum quod ad opus suum perquirere poterit in partem solucionis predictarum triginta marcarum ei habere faciat. T. ut s^a. (apud Sanctum Macarium, X. die Novembris, anno XXXVIII)

N° 2802

Elie Rudel le jeune, Gensac.

Pro hominibus Elie Ridelli de Brigeraco. ― Mandatum est Nicholao de Bolevilla quod triginta et tria dolia vini que ab hominibus Elie Ridelli de Brigeraco de Gensiaco cepit, reddat eisdem. Et si vina illa ceperit ad opus municionis Regis, scire faciat Regi numerum doliorum et precium eorumdem, ut Rex ei inde satisfacere valeat. T. ut s^a. (apud Sanctum Macarium, X. die Novembris, anno XXXVIII)

N° 2818

Elie Rudel le jeune.

Pro Petro de Lunian. ― Quia Elias Ridelli, dominus de Brigerac, manulevavit coram Rege de habendo Petrum de Lunian, captum et detentum in prisona Regis Burdegale, coram Rege ad standum recto de transgressionibus ei impositis, mandatum est majori Burdegale quod ipsum Petrum a prisona qua detinetur, deliberari faciat. Teste apud Vasatum, xix. die Novembris, anno etc.

N° 2822

Elie Rudel, Jean de Fleury, prévôt de Castillon.

Pro rege. Rex. ― Elie Ridelli, domino de Brigeraco et Gentiaco. Super eo quod nobis significastis quod cum dederimus vobis licenciam capiendi castrum de Podio Normanni, ita quod de dampnis et gravaminibus nobis et hominibus nostris per ipsum castrum illatis nobis responderetis in curia nostra, ac Sicardus de Varvane, miles et socius vester, castrum illud ceperit et tradiderit in commendam cuidam militi, Arnaldo Aquelini nomine, pro nobis, Johannes Flury, prepositus noster Sancti Emiliani, cum viribus ville Sancti Emiliani, expulit dictum Ernaldum, militem nostrum, a castro predicto. Et ideo mandavimus eidem preposito quod, si ita est, et vos liberaveritis ei ad opus nostrum litteras vestras patentes, quas vobis mittimus per latorem presencium, tunc castrum illud vobis liberet ad respondendum nobis de dampnis predictis, sicut predictum est. Teste apud Vasatum, xxij. die Novembris.

N° 2823

Elie Rudel, Jean de Fleury, prévôt de Castillon.

Pro Elia Ridelli. ― Rex Johanni Flury, preposito Sancti Emiliani, salutem. Monstravit nobis Elias Ridelli, dominus de Brigeraco, quod cum dederimus ei licenciam capiendi castrum de Podio Normanni, ita quod de dampnis et gravaminibus nobis et hominibus nostris per ipsum castrum illatis, nobis responderet in curia nostra, ac Sicardus de Varvana, miles et socius dicti Elie, castrum illud ceperit et tradiderit in commendam cuidam militi, Arnaldi Aquelini nomine, pro predicto Elia, vos, assumptis vobiscum viribus ville Sancti Emiliani, expulistis dictum Arnaldum, militem suum, a castro predicto. Et ideo vobis mandamus quod, si ita est, et idem Elias vobis liberaverit litteras suas patentes, quarum tenorem vobis mittimus presentibs interclusum, tunc prefato Elie dictum castrum liberetis ad respondendum nobis de dampnis predictis, sicut predictum est. T. ut s^a. (apud Vasatum, xxij. die Novembris)

N° 2827

Elie Rudel, Jean de Fleury, prévôt de Castillon.

Pro Elia Ridelli. ― Rex majori et communitati Sancti Emiliani et Johanni Flory, preposito Sancti Emiliani, salutem. Monstravit nobis Elias Ridelli, dominus de Brigeraco, quod cum dedissemus ei licenciam capiendi castrum de Podio Normanni, ac quidem Sicardus de Warvana, miles suus, ceperit idem castrum nomine suo et illud tradiderit cuidam militi, Arnaldo Aquelini, in commendam, vos expulistis ipsum Arnaldum a castro predicto, propter quod vobis mandavimus quod, si ita est, et idem Elias sigillaverit vobis quasdam litteras patentes ad opus nostrum, quarum tenorem vobis, Johannes Flury, misimus litteris nostris interclusum, castrum illud dicto Elie redderetis. Et quia vos significastis nobis postea quod vos antea ceperatis dictum castrum ad opus nostrum, quam aliquis ex parte dicti Elie ad castrum illud accessisset, vobis mandamus quod si hoc probare poteritis coram nobis, quod dictum castrum ceperitis antequam aliquis de gente dicti Elie castrum illud ceperit, ita quod nullam vim prefato Elie, vel suis, intuleritis in capcione castri predicti, tunc ipsum castrum bene muniri et salvo custodiri faciatis ad opus nostrum donec inde aliud duxerimus ordinandum, quod erit infra quindenam, Deo dante. Et castrum illud dicto Elie non liberetis per litteras nostras, quas vobis defert, quamquam illud preceperimus. Si vero prioritatem capcionis ejusdem castri ostendere non possitis versus predictum Eliam, tunc receptis ab eo litteris patentibus, quas vobis liberabit ad opus nostrum de dampnis nobis et hominibus nostris per idem castrum illatis restituendis, ipsum castrum eidem Elie liberetis, sicut per alias litteras nostras preceperimus. Teste ibidem, xxij. die Novembris.

N° 2832

Elie Rudel le jeune.

Pro Petro de Lunan. ― Quia Elias Ridelli, dominus de Brigerac, Amalvinus de Varreys et Columbus de Burgo manuceperunt habere coram Rege Petrum de Lunano, detentum in prisona Regis Burdegale, ad standum recto in curia Regis quando voluerit super transgressionibus ei impositis, mandatum est Petro Chaceporc quod ipsum Petrum eis, vel uni eorum, liberari faciat in ballivum. T. ut s^a. (apud Vasatum, XXVII. die Novembris)

N° 2865

Jean de Gurson.

Pro Johanne de Curçun. ― Mandatum est Petro Chaceporc quod Johanni de Curchun, qui in instanti festo Nativitatis Dominice a Rege suscepturus est arma militaria, habere faciat ea que ad miliciam suam pertinent, sicut aliis novis militibus consuevit invenire. T. ut s^a. (apud Vasatum, VIII. die Decembris)

N° 2897

Guillaume de Montravel.

Pro Willielmo de Muntrivel. ― Mandatum est Albricio de Fiscampis, Rogero Scissori et Bonaco Lumbardi quod Willielmo de Muntrivel habere faciant robas, se altero militum, et Willielmo Ermeniow, similiter se altero militum, contra instans festum Natalis Domini. T. ut s^a. (apud Vasatum, XVI. die Decembris)

N° 2904

Guillaume de Montravel.

Pro nobis militum et vadlettorum. ― Mandatum est Albricio de Fiscampis, Rogero Scissori et Bonaco Lumbardi quod habere faciant Petro de Genzaco et Gaylardo de Gynerans robas contra Natale, de dono Regis. T. ut s^a. (apud Vasatum, XVIII. die Decembris)

Consimiles litteras habet Robertus de Holand, miles. Teste, etc.

Consimiles litteras habet Bartholomeus de Fontibus, et similiter Guido Peverel, quod habeant robam suam contra instans festum Natalis Domini.

Consimiles litteras habet Gocelinus de Baillol, sicut predictus Guido. Teste apud Vasatum, xix. die Decembris, anno, etc.

Consimiles litteras habent Willielmus de Mortuo Mari, Fortunatus de Luca, Petrus Harbator, comes Leycestrie, et Johannes de Bleys, de dono Regis.

Consimiles litteras habent Ricardus Bauzan, Ernaldus de Gerunda et Lonbancus de Rupe Cavardi, milites, de dono Regis.

Consimiles litteras habent Galfridus de Morteyn, se latero, et Willielmus de Munt Rivel junior, sicut et alii valetti domini Regis.

N° 3047

Aldebert le Provost de Bergerac.

Pro Philippo Darcy et pluribus militibus de municione de Millano. ― Mandatum est eidem quod faciat habere militibus subscriptis lxxiiij. libras xij. solidos, videlicet Philippo de Arcy, se iij. militum, a die Dominica in crastino Sancti Michaelis usque ad diem Jovis in festo Natalis Domini, per xix. dies, utraque die computata, cxiiij. solidos. Item eidem, se quarto, a die Veneris in crastino Natalis Domini usque ad diem Dominicam post festum Sancti Mathie Apostoli, per lxvj. dies, utraque die computata, xxvj. libras viij. solidos. Ricardo de Ivetot, a predicto die Dominica in crastino Sancti Nicholai usque ad diem Dominicam post festum Sancti Mathei Apostoli, per iiij^x et v. dies, utraque die computata, viij. libras x. solidos. Item Henrico del Bek, per idem tempus, viij. libras x. solidos. Galfrido de Percy, per idem tempus, viij. libras x. solidos. Aldeberto Preposito, per idem tempus, viij. libras x. solidos. T. ut s^a. (apud Millanum, III. die Marcii)

N° 3076

Guillaume de Montravel.

Pro Willielmo de Muntrevel. ― Mandatum est eidem quod Willielmo de Muntrevel, [vel] certo nuncio suo litteras Regis deferenti, habere faciat viginti libras sterlingorum de prestito super areragiis vadiorum ad municionem de Casa Nova. T. ut s^a. (apud Millanum, V. die Marcii)

N° 3118

Gurson.

Pro Rege. De castro de Cursone prosternendo. ― Mandatum est Drogoni de Barantino quod, assumpta secum communitate Sancti Emiliani, prosterni faciat et dirui castrum de Gerssone et maneria Raymundi Guillelmi de Somoniaco de Aguilha, et manerium Iterii Esplaitat. (XXIX. die Marcii)

N° 3175

Amanieu de la Roque.

Pro Amanevo de Rupe. ― Mandatum est eidem quod habere faciat Amanevo de Rupe, se altero militum, viginti et unam libras et octo solidos sterlingorum in pannis, blado, vel denariis, quando potertis, de areragiis stipendiorum suorum a die Veneris in vigilia Sancti Nicholai usque ad diem Sabbati ad Annunciacionem Beate Marie, computatas per Ricardum Rufum. T. ut s^a. (apud Millanum, I. die Maii)

N° 3180

Bergerac.

De venientibus de Brigeraco. ― Mandatum est majori et juratis Sancti Emiliani quod omnia venientia de Brigeraco per totum districtum et potestatem suam arrestari faciant tam in portu de Pirifriat quam alibi. T. ut s^a. ((apud Millanum, III. die Maii)

N° 3187

Bergerac.

De gente Regis premunienda. ― Rex Waltero de Arundello, salutem. Quia datum est nobis intelligi, et verisimile est, quod dominus de Pontibus, occasione facti de Brigeraco, parat et ponit insidias genti nostre que per districtum suum, vel amicorum suorum, transitura est versus nos, ut ipsam gentem faciat nequiter arrestari, et turpissimum esset et dedecus non modicum si archiepiscopus Cantuariensis et electus Wintoniensis, frater noster, seu alii magnates nostri Anglie, vel alii inferiores, qui jam venerunt per terram versus nos in Wasconiam, dampnum aliquod, vel jacturam, incurrerent in transitu suo per districtum prefati domini de Pontibus, vel suorum, vobis mandamus in fide qua nobis tenemini, quod aliquem de vobis discretum et fidelem habeatis continue morantem apud Sanctum Johannem de Angeliaco et alibi per villas ubi opus fuerit, ad premuniendam inde totam gentem nostram que ad partes illas accesserit versus nos. Et sitis in propria persona vestra semper prompti et parati, cum toto posse vestro, ad conducendum ipsam gentem nostram per Oleronem, vel per aliam viam securam, prout melius videritis expedire, ita quod pro defectu vestro nullum valeat periculum evenire. Teste ibidem, xj. die de Maii.

N° 3200

Bergerac.

Pro hominibus et mercandisis de Brigeraco. ― Mandatum est eciam eidem quod homines, vina et alias res et mercandisas hominum de Brigeraco venientium per districtum et potestatem suam, capi et arrestari faciat et salvo custodiri ut supra.

Eodem modo mandatum est Johanni de Suwerke de hominibus, vinis et mercandisis de Brigeraco venientibus per Burdegalam, et eciam Bruno de Porta, tenenti locum majoris Burdegale. (apud Millanum, XII. die Maii)

N° 3207

Bergerac.

Pro hominibus de Ryuns. ― Rex scripsit probis hominibus de Ryonso quod non vult quod, occasione centum hominum quod iidem homines concesserunt mittere Regi cum armis in exercitu Regis apud Brigeracum, quod aliquid ex hoc prejudicium eis generetur, nisi servicium exercitus Regis debeant aut consueverint. T. ut s^a. (apud Millanum, XII. die Maii)

N° 3259

Guillaume de Montravel.

Pro Elia Erardi, Petro de Fronzako et Gumbaldo de Riperia. ― Mandatum est Rogero Scissori et Bonacio Lumbardo quod Elie Erardi, se altero, Petro de Frunzaco, se altero et Gumbaldo de Riperia soli, qui ad instanciam Willielmi de Muntrivel in festo Sancti Johannis Baptiste a Rege suscepturi sunt arma militaria, habere faciant ea que ad miliciam suam pertinent, sicut aliis novis militibus consuevit invenire. T. ut s^a. (apud Millanum, XXIX. die Maii)

N° 3266

Bergerac.

De fidelitate facienda de hominibus Brigeraci. ― Mandatum est Elye de Rabayn quod omnes illos qui sunt citra aquam de Brigeraco et in treuga Regis, et eidem Regi fidelitatem facere contrdicunt, sine dilacione compellant ad hujusmodi fidelitatem sibi facere et Willielmo de Abiral nomine Regis. T. ut s^a. (apud Millanum, I. die Junii)

N° 3276

Bergerac.

Pro Odone de Northerales. ― Rex Petro Chaceporc, thesaurio, salutem. Quia testificatum est per Galfridum de Lezignan et Willielmum de Valencia quod Odode Notherales amisit unum equum apud Brigeracum in societate eorumdem, mandatum est eidem Petro quod faciat ei habere quindecim marcas in recompensacione equi predicti. T. ut s^a. (apud Millanum, III. die Junii)

N° 3299

Aldebert le Provost de Bergerac.

Pro Audeberto Preposito. ― Mandatum est Rogero Scissori et Bonacio Lumbardo quod faciant habere Audeberto Preposito, robas suas, se altero militum, si in rotulis suis invenerint quod de altero militum eas prius habuerit. Et si solus robam prius habuerit, tunc ei robam suam habere faciant ut eam prius habuit. T. ut s^a. (apud Sanctum Macarium, XIIII. die Junii)

N° 3324

Bergerac.

Pro Rege. De Bozone de Soliniaco, captivo de Brigeraco. ― Mandatum est Walkelino de Ardene, constabulario de Muntcuke, quod Bozonem de Soliniaco, captivum de Brigeraco, quem Edwardus, filius Regis, ei transmittet, recipiat et salvo custodiat donec Rex aliud inde preceperit. Teste ibidem, viij. die Julii.

N° 3351

Bergerac.

Pro Rege. De vinis. ― Mandatum est Johanni de Suwerka quod mittat Regi per aquam quinquaginta dolia vini de melioribus vinis instauri Regis, quod est apud Burdegalam. T. ut s^a.

Mandatum est Johanni de Suwerca quod, per consilium majoris Burdegale, faciat habere recluse de Brigeraco, quam nuper misimus usque Burdegalam, quamdam domum sibi competentem et victui necessaria, donec Rex ad partes illas venerit, vel aliter inde duxerit ordinandum. Et custum quod ad hoc posuerit, sibi faciet allocari. T. ut s^a. (apud Sanctum Macarium, XXI. die Julii)

N° 3352

Château de Gurson.

Pro Rege. De castro de Gurzun. ― Mandatum est Johannes Flory, preposito Sancti Emiliani, quod est usque castrum de Gurzun, et illud recipiat et salvo custodiat quousque Drogo de Barentino veniat usque ad partes illas. Et custum quod ad hoc posuerit, Rex ei reddi faciet in adventu ipsius Drogonis. T. ut s^a. (apud Sanctum Macarium, XXI. die Julii)

N° 3389

Guillaume de Montravel.

Pro W. Gaselini. ― Mandatum est Willielmo de Muntrivalle, constabulario de Cusaco, quod W. Gaselini, quem detinet in prisona, ut dicitur, deliberari faciat sine dilacione, si captus fuerit in guerra ista; quia, per pacem initam inter Regem et regem Castelle, debent prisones omnes deliberari, capti ex utraque parte. Teste apud Burdegalam, xxiij. die Augusti. Per Regem et consilium.

N° 3456

Montcuq, Gaston de Gontaud.

Mandatum est Gastoni de Guntaudo quod, quia Rex commisit Petro Ferraunt castrum de Muncuk quamdiu ei placuerit, permittat eundem Petrum capere omnia que ad predictum castrum pertinent, tam in vinis quam bladis, redditibus et aliis; et etiam quod non capiat minus ad opus Regis de vinis burgi de Burgeraco et ballive sue, quam quartam partem, sicut coram Rege et consilio suo fuit provisum in recessu ejusdem Gastonis a Rege; et de illa quarta parte faciat cariari usque predictum castrum centum dolia vini, una cum sexies viginti sexteris frumenti, de receptis ballive sue, ad muniendum castrum predictum; et residuum quarte partis vini predicti salvo custodiat ad opus Regis. T. apud Burdegalam, xx. die Septembris.

N° 3473

Guillaume de Montravel.

Pro parvo Willielmo de Monte Rivello. ― Mandatum est Roberto Walerandi quod parvo Willielmo de Monte Rivello, qui proficiscitur cum Edwardo, filio Regis, in Hispaniam, faciat habere vadia sua, videlicet novem denarios in die, sicut a Rege percipere consuevit. Teste apud Burdegalam, xxvij. die Septembris.

N° 3528

Bergerac, Renaud de Pons.

Pro Reginaldo de Pontibus dimittendo per plevinam. ― Mandatum est Edwardo, filio Regis, ad instanciam regis Francie, qui Regem et Reginam in transitu suo per Franciam plurimum honoravit, quod si Reginaldus de Pontibus invenerit Regi sufficientem securitatem per bonos et salvos plegios justificabiles quod stabit consideratum curie Wasconie super facto de Brigeraco et aliis, tunc eundem Reginaldum per plevinam hujusmodi dimittat, et libencius pro amore dicti regis Francie, qui Reginaldum diligenter super hoc requivisit, salva tamen in omnibus indempnitate Regis et predicti Edwardi, filii sui. Teste apud Beumund super Eyse, xiij. die Decembris. Per Thomam, de Sabaudia comitem, et consilium Regis.

N° 3540

Elie Rudel le jeune, Rudel de Bergerac.

Mandatum est subsriptis quod veniant ad Regem in partibus Burdegale cum equis et armis : Elyas Rudelli de Brigeraco, Rudellus de Brigeraco, Ernaldus de Machano; Ernaldus Guillelmi de Acro Monte, vicecomes de Seula; vicecomes Tartacensis; Simon de Monte Forti, comes Leycestrie.

N° 3560

Elie Rudel le jeune.

Mandatum est Elie Ridelli de Brigeraco quod, si pro guerra sua poterit, mittat Regi viginti ballistarios equites.

N° 3582

Rudel de Bergerac.

De Reymundo de Seguyn. ― Reymundus de Seguyn, miles, venit ad pacem domini Regis per plegium Willielmi Seguyn de Ryuns et Ridelli de Brigeraco de stando juri domino Regi per judicium curie sue de injuriis Regi factis et hominibus suis, et eciam omnibus aliis querelantibus de eo, et inde facient litteras suas, tam dictus miles quam plegii. (ante Benaugiam, IX. die Octobris)

N° 3583

Rudel de Bergerac.

Pro Bertramo de Lobeys et socio suo. ― Bertramus de Lobeys et Petrus de Benagio, milites, similiter venerunt ad pacem Regis in forma predicta per plegium Ridelli de Brigeraco, qui similiter facient litteras suas. T.R., ibidem, xij. die Octobris.

N° 3607

Eudes de Gurson.

Rex concessit Eudoni de Curçun, se altero, viginti marcas de dono, una cum vadiis suis, usque ad festum Sancti Johannis proximo futurum.

N° 3641

Olivier Le Provost de Bergerac.

Patentes. Pro Rege. ― Henricus, Dei gracia, etc., dilectis sibi Armando Preposito, Olivaro Preposito et Willielmo Reymundi de Sancto Desiderio, salutem. Mittimus ad vos dilectum nostrum latorem presencium, cui super hiis que ad honorem et utilitatem nostram et vestram duxerit proponenda, vel exponenda, credatis firmiter, tanquam nobis. In cujus rei testimonium, etc. Teste apud Millanum, xviij. die Maii, anno regni nostri tricesimo octavo.

N° 3642

Bergerac.

Consimiles littere diriguntur Guillielmo de Bridoere, burgensi de Brageraco. T. ut s^a. (apud Millanum, xviij. die Maii)

N° 3643

Bergerac.

Consimiles littere diriguntur majori de Brageraco et familiaribus suis. T. ut s^a. (apud Millanum, xviij. die Maii)

N° 3663

Bergerac.

Pro Rege. De comunitatibus. ― Mandatum est majori et comunitati de Burgo supra Mare quod veniant usque Brigeracum in vigilia Sancti Johannis Baptiste ad tardius. T.R., apud Sanctum Macarium, xij. die Junii. Et deferant victualia ad unum mensem.

N° 3675

Marguerite de Turenne, fille d’Elie Rudel.

Pro Rege. De Margarita, filia Elye Ridelli de Brigeraco. ― Mandatum est Margarete, filie Elye Rudelli, domini Brigeraci et Gentiaci, quondam fidelis Regis, quod ultima die Julii, hora competenti, compareat coram Rege ubicumque fuerit, factura et receptura quod dictaverit ordo juris, in presencia curie constitute a Rege et approbate ab ipsa Margareta, super questionibus quas Rex, vel alii, contra ipsam habent, vel ipsa contra Regem poterit intemptare. T.R., in castris coram Brigeraco, xiij. die Julii.

N° 3685

Marguerite de Turenne, fille d’Elie Rudel, Renaud de Pons.

De die Reginaldi de Pontibus. ― Rex, Margarete de Tureyne, uxori Reginaldi de Pontibus, salutem. Mandamus vobis quatinus secunda feria post Assumpcionem Beate Marie Virginis, tempestive compareatis coram nobis ubicumque fuerimus in Wasconia, factura nobis et aliis et receptura quod ordo dictaverit racionis, tam super defectibus dierum vobis a nobis assignatarum legitime, quam in questionibus que pro feodo Bregeraci et rerum aliarum contra vos proponentur. T.R., in castris apud Gerundam, ij. die Augusti, anno etc.

Rotulus patentium et chartarum Vasconie,

de anno XXXVII et XXXVIII Henrici tertii.

1254-1255

N° 3745

Bergerac, Elie Rudel.

Pro Matheo, mercatore Petri Caillau civis Burdegalensis. ― Rex Drogoni de Barentin, Elye de Robayn, preposito, castellanis et omnibus aliis ballivis et fidelibus suis super aquam Dordonie, salutem. Quia Matheus mercator, mercator Petri Caillau, civis Burdegalensis, emit triginta dolia vini apud Brugeracum ante obitum Elye Rudelli de Brigeraco, vobis mandamus quod ipsum Matheum vina predicta, vel homines quos ad vina illa ducenda assignaverit, sine impedimento vel gravamine vestri vel ballivorum vestrorum, per aquam ducere permittatis quocumque voluerint, vel quandocumque voluerint, citra festum Sancti Johannis Baptiste proximo futurum. In cujus, etc. T. ut s^a. (apud Millanum, II. die Junii)

N° 3761

Issigeac, Renaud de Pons.

Pro decano et monachis de Isiaco. ― Rex omnibus, etc. Noveritis quod decanus et monachi de Isiaco reddiderunt nobis villam suam de Isiaco, salvo per omnia matre ecclesie sue et ecclesie Sarlatensis, quam nos custodiri per aliquem fidelem nostrum. et nos decimus Drogonem de Barentyn, senescallum nostrum, jurare in animam nostram quod nos, nec alii homines nostri, non barreabimus villam illam de Isiaco, vel bona hominum illus ville, aut per violenciam capiemus, nec dampna aliqua inferemus, quamdiu erunt in fidelitate nostra; et quod male consuetudines debebuntur in villa illa et bone observabuntur et reparabuntur ibidem, quamdiu villa illa fuerit in manu nostra, et eodem in posterum concedentur. Et si [nos] per pacem vel voluntatem nostram villam predictam dimiserimus, et postea oriatur contencio inter predictos decanum et monachos et homines ejusdem ville, ex una parte, et Reginaldum de Pontibus, ex alia, super dominio et consuetudinibus ejusdem ville, nos sine more periculo ipsam contencionem per judicium curie nostre et consuetudinem patrie decidi faciemus et terminari. In cujus, etc. T. ut s^a. (VIII. die Junii)

N° 3769

Archambaud III, fils de Hélie VI, comte de Périgord de 1251 à 1299.

Pro comite de Peregors. ― Rex omnibus etc. Sciatis nos concessisse et dedisse Archenbaldo, comiti de Peregors, trescentas libras Burdegalensium nomine feodi, singulis annis percipiendas de camera nostra quamdiu fuerit ad fidem et servicium nostrum : scilicet medietatem ad festum Sancti Michaelis, et medietatem ad Pascha. In cujus, etc. T.R., ibidem, xiiij. die Junii.

N° 3773

Aldebert le Provost de Bergerac, Gaillard de La Force, Olivier le Provost, de Bergerac.

Pro hominibus de Brigeraco. ― Rex omnibus, etc. Sciatis quod tenemur Olivero Prepositi, Willielmo Reymundi de Sancto Desier, Elye de Nessone et Girardo, fratri ejus, Gailardo de la Force et Elye Prepositi, filio ejus, qui exierunt villam de Brugeraco ad veniendum in servicium nostrum, et omnibus aliis qui ad fidem et servicium nostrum venire voluerint, restituere sibi jacturas et dampna sua que incurrerint occasione predicti exitus sui a villa predicta, tam de domibus et redditibus suis quam de aliis que habuerunt in eadem villa; et alios honores et commoda eis liberaliter faciemus ad dictum Roberti Walerandi, senescalli nostri, vel alterius boni viri de consilio nostro, et Theobaldi de Genciaco et Audeberti Prepositi. In cujus, etc. Teste, xv. die Junii.

N° 3810

Baiane, Bayanes, territoire aux environs d’Issigeac, Gaiadene, territoire autour de Gageac, Montcuq.

Pro Rege et Gastone de Guntaudo. ― Rex commisit Gastoni de Guntaudo burgum de brigeraco, cum omnibus terris [Baiane et Gaiadene et aliis terris] circumjacentibus et pertinentibus ad villam de Brigeraco citra flumen Dordonie, excepto castro de Muntcuke, cum pertinenciis, custodiendum quamdiu Regi placuerit. In cujus, etc. T. ibidem, iij. die Julii.

N° 3821

Bergerac, Montcuq.

Pro Walkelino de Ardene. ― Rex concessit per litteras suas patentes Walkelino de Ardene, cui Rex commisit custodiam castri de Muntcuk, quod non sit constabularius ejusdem castri diucius quam Rex fuerit in partibus de Brigeraco, nisi castrum illud ulterius gratis voluerit custodire. T. ut s^a. (in castris extra Brigeracum, VI. die Julii)

N° 3838

Cadouin.

Pro abbate de Cadunio. ― Abbas et monachi de Cadunio habent litteras de proteccione simplices, duraturas per unum annum. T. ut s^a. (in castris coram Brigeraco, XII. die Julii)

N° 3857

Elie de Bergerac.

Pro abbate de Sancto Firmario. ― Rex ratum habens testamentum Elye, quondam domini Brigeraci et Genciaci, quoad mille solidos Burdegalensium in denariis, et centum solidos redditus de cetero, pacifice possidere et colligere permittat, et eis predictos mille solidos habere faciat secundum quod in eodem testamento plenius extat ordinatum. In cujus, etc. T. ut s^a. (apud Sanctum Macarium, XIX. die Julii)

N° 3879

Bergerac, Montcuq.

Pro Petro Feraundo. De castro de Muncukio. ― Rex commisit Petro Ferraundo castrum de Muncukio, cum pertinenciis, custodiendum quamdiu Regi placuerit, excepto burgo de Brugeraco, cum pertinenciis et omnibus aliis terris quas commisimus Gastoni de Guntaudo custodiendes, prout in litteris nostris patentibus, quas ei inde fieri fecimus, continetur. Et mandatum est militibus, probis hominibus et omnibus aliis de honore et castellaria de Muncukio, quod eidem Petro, tanquam custodi Regis ejusdem castri, in omnibus que ad predictum castrum pertinent, intendentes sint et respondentes. In cujus, etc. T. ut s^a. (

N° 3892

Bergerac.

Pro Rege. De Brugeraco. ― Rex misit per litteras patentes Gastonem de Guntaudo ad milites et burgenses de Brigeraco ad tractandum de pace inter Regem et eosdem milites et burgenses; et super hoc firmiter credant ipsi Gastoni tanquam Regi. Et quicquid idem Gasto cum eis super premissis ordinaverit ex parte Regis, ratum habebit et gratum. In cujus, etc. T. ut s^a. (in castris apud Girundum, VI. die Julii). Per Petrum de Sabaudia.

N° 3921

Itier de Bourdeille.

Pro Iterio de Burdilla. ― Rex concessit Iterio de Burdilla triginta marcas, singulis annis percipiendas ad Scaccarium Pasche nomine feodi, ad se sustentandum in servicio Regis. In cujus, etc. T. ut s^a. (apud Burdegalam, XVIII. die Augusti). Per Regem et Guidonem de Lezignano.

N° 3957

Bergerac.

Pro Rege. De Brigeraco. ― Rex militibus, burgensibus et aliis probis hominibus de Brigeraco, salutem. Mittimus ad vos Gastonem de Guntaud, Arnaldum de Miremanda et Almannium de Varetto pro quibusdam negociis vobis exprimendis ex parte nostra; quibus super hiis fidem adhibeatis indubitatam. In cujus, etc. T. apud Burdegalam, xxvj. die Augusti.

N° 3959

Bergerac, Marguerite de Turenne, fille d’Elie Rudel, Renaud de Pons.

Pro majore et probis hominibus de Brigeraco. ― Rexmajori de Brigeraco, Oliverio Preposito, militibus, burgensibus et aliis probis hominibus ejusdem ville, salutem. Mandamus vobis, rogantes quatinus salvo et secure ad fidem et servicium nostrum veniatis. Hoc enim de jure facere poteritis et debitis eo quod Reginaldus de Pontibus et Margarita, uxor ejus, comtemperunt stare juri in curia nostra, et nos sumus capitalis dominus de Brigeraco. Et si hoc facere volueritis, nos parati sumus libertates, honores et beneficia vobis et omnibus amicis vestris gratanter inpendere juxta consideracionem et dictum predictorum majoris de Brigeraco, Oliverii Prepositi, Gastonis de Guntaudo, Theobaldi de Genzaco et Petri Caillau, ita quod bene eritis contenti. In cujus, etc. T. ut s^a. (apud Burdegalam, xxvj. die Augusti)

N° 3992

Guillaume de Montravel.

Pro Willielmo Gazan. ― Mandatum est Willielmo de Muntrivello quod, quia per pacem initam inter Regem et regem Castelle debent omnes prisones capti in ista guerra Regis in Wasconia ex utraque parte deliberari, Willelmum Gauzanum, captum et detentum apud Cusac, ut dicitur, sine dilacione deliberari faciat. In cujus, etc. T. ut s^a. (apud Burdegalam, XXIX. die Augusti)

N° 4075

Amanieu de la Roque, Meyrals

Pro Amaneo de la Roka. ― Rex tenetur Amaneo de la Roka in ducentis marcis sterlingorum, solvendis ei ad Scaccarium Pasche, anno regni nostri xxxix. pro dampnis suis castri de Neyral, quod homines Regis depredati sunt et combussreunt. In cujus, etc. T. ut s^a. (apud Burdegalam, XVIII. die Septembris)

N° 4170

Aldebert le Provost de Bergerac.

Pro Aldeberto Preposito. ― Rex tenetur Aldeberto Preposito in viginti libris sterlingorum de termino Pasche, anno regni Regis xxxviij., de annuo feodo suo viginti librarum quod percipit ad Scaccarium Regis, quas ei solvere promisit ad festum Sancti Martini proximo futuri, apud Burdegalam. In cujus, etc. T. ut s^a. (apud Burdegalam, VII. die Octobris)

N° 4205

Bergerac, Breda (Brédier, comm. de Maurens).

Pro correctore et fratribus de la Bride. ― Rex tenetur correctori et fratribus de la Bride, ordinis Grandimontis, in triginta marcis sterlingorum in recompensacionem dampnorum que sustinuerunt occasione facti de Brigeraco, solvendis eis apud Londoniam in quindena Pasche, anno regni Regis xxxix. In cujus, etc. T. apud Burdegalam, xij. die Octobris. Per episcopum Herefordie.

N° 4206

Cadouin.

Pro abbate de Cadhow. ― Consimiles litteras habet abbas de Cadhou de quinquaginta marcis sterlingorum pro dampnis et amissionibus que sustinuerunt in guerra Wasconie, solvendis ibidem ad eundem terminum. (apud Burdegalam, XII. die Octobris)

N° 4301

Elie Rudel, Gensac, port de Gueytas près de Bergerac.

Pro Rege. De Brigeraco. ― Rex omnibus, etc. Noveritis quod cum Elie Rudelli de Bragariak humaniter contigisset, nos, capitalis dominus de Brugerac et de Genzak et aliorum castrorum et bonorum que fuerunt ipsius Elye, misimus ad milites, burgenses et alios de honore de Genzak, Galfridum de Lisena et Willelmum de Valencia, fratres nostros, Petrum de Sabaudia, Willielmum de Cantilupo, Petrum Chaceporc, thesaurium nostrum, et Robertum Valerandi, senescallum nostrum, per quos petivimus ab eis nostrum debere : scilicet primam custodiam castri et honoris de Genzak. Predicti vero milites et burgenses, auditis petitionibus et racionibus nostris, responderunt quod mandatum nostrum adimplerent in forma et condicionibus subscriptis : videlicet quod nos omnes consuetudines et oppressiones, seu exacciones, indebitas et a dominis predicti castri impositas faceremus penitus amoveri, et illas quascumque milites et decem burgenses dicti castri, ad hoc electi, non suspecti, nobis, vel illis, de castro rectas et antiquas dicti loci consuetudines judicarent, prestito primitus ab eisdem ad sancta Dei Evangelia juramento, faceremus, quamdiucastrum et honor in manu nostra erunt, inviolabiliter observari. Et si per judicium, vel per voluntatem nostram, castrum cum honore rectis heredibus reddiderimus, securitatem prius capiemus ab ipsis heredibus quod in curia nostra diffinitur qui de subscriptis articulis et condicionibus, statutis, vel consuetudinibus, observari debeant, vel eciam infirmari. Dicti vero milites et burgenses, ad hoc electi et jurati, deposuerunt super predictis concordatis sub forma inferius annotata, que Willielmus Reymundi de Genzak, quondam dominus ejusdem loci, acostomavit, seu subscriptas consuetudines burgo de Genzak in ipsius burgi constitucione, seu construccione, imposui : videlicet quod quicumque de Genciak, vel de honore, offert ejus coram domino, debet ab eo recipi. Item quidlibet scirmentum cujuslibet domus burgi de Genciaco debet duodecim denarios singulis annis domino ejusdem loci pro scirmengio, solvendos in crastino Natalis Domini, et alios duodecim denarios in eodem die, pro fornagio, propter quod licitum est cuilibet moranti apud Genzakum, intus vel circa, habere furnum pro voluntate sua in fundo suo. Item quilibet de dicto loco debet venire ad dominum quando mandat pro eo, et dare fidejussorem, si petiit ab eo. Item habet ibi dominus justiciam sanguinis et murdri. Et quandocumque dominus dicti loci vadit ultra mare, debent ei homines dicti loci, causa servicii, quingentos solidos, et alios quingentos quando maritat filiam suam, et totidem quando facit filium suum militem. Item pro quolibet porco, si ibidem occidatur et vendatur, unum denarium de bancagio. Similiter pro vaca vel bove, duos denarios. Pro salmone ibi vendito, unum denarium. Item in festo Pentecostes debet quilibet carnifex domino quartam partem unius arietis, et quilibet sabatarius duodecim denarios de sabatagio. Item in tribus nundinis que fiunt ibidem, scilicet in festo Sancti Bartholomei et in festo Sancti Stephani et Sancte Fidei, singulis annis debent vendam et treytam secundum consuetum modum de hiis que in ipsis nundinis trahunt venalia. Item quandocumque dominus vult emere panem, vinum, vel carnes, vel avenas, potest recipere a vendentibus, dummodo infra mensem solvat precium a die empcionis. Item faciendum de ferratura equorum. Item pro qualibet centa bladi que venditur ibi in die Jovis, habet dominus plenas palmas de eodem blado pro mesuragio, sive bladum vendatur mensuratum, sive extimatum. Et de omni blado et de vino empto et vendito debetur pedagium, si extrahatur de terra, nisi venditor habeat vinum, vel bladum, de vineis suis, vel agricultura sua. Item in dicto burgo retinuit sibi dominus debetum vini : hoc est quod singulis annis per unum mensem incipiendum a festo Pasche usque ad festum Pentecostes, quando dominus non voluerit, non vendatur ab aliquo vinum in burgo Genciaci nisi a domino. Et potest dominus ponere cartonem ad unum milites commorantes in castello possunt vendere vinum suum ad tabernam volentibus . . . preterquam illi de burgo similiter foranei, hoc est qui non sunt de castello nec de burgo, possunt vendere vinum suum extra ad tabernam tempore debeti. Duximus illi de burgo non emant ut portent in burgo. Item sciendum quod si dominus faciat scindi ligna in nemore ante Natale, quilibet habens bestiam ad caregandum debet portare duas saumatas ad domum domini. Item potest esse scissor pannorum in mercato quicumque vult. Item si aliquis injuriose occidit, vel incarceraverit, aliquem de Genzako, vel de honore, non debet intrare Genciacum de mandato domini, vel alterius, nisi prius pacificaverit cum passo injuriam, vel eo absente, cum amicis. Item si aliquis de Genciaco vult guidare aliquem, potest hoc facere, nisi hoc expresse eidem esset prohibitum, vel nisi ille quem guidare vellet hominemdicti loci cepisset, vel occidisset, et periculo guidantis est si guidatus transiens per locum injuriam vel dampnum intulerit. Item si aliquis extraneus apportat pisces venales apud Genciacum, et aliquis de Genciaco obviet sibi inter Rokam et la Solega, non potest emere pisces ab eodem, nisi tantum ad comestionem suam. Item si aliquis de Genciaco, vel de honore, velit transferre domicilium suum, dominus non debet eum impedire; et debet habere spacium quadraginta dierum ad transferendum se et res suas, et dominus debet dare ei et rebus suis securitatem in toto districto suo; et dominus non debet aliquem capere nec expellere quamdiu potest firmare jus. Item ab omni judicio in quo dominus gravat subtitum apud Genciacum, potest gravatus clamare, sive appellare, ad curiam Vasatensem, si judicium domini non placet ei. Item debet jurare dominus quod terminos quos vocant los dex, et bonas eorum consuetudines fideliter observabit; et probi homines dicti loci jurabunt postmodum domino quod erunt ei boni, plani, legales, sicut bono domino. Item milites et burgenses dicti loci debent habere vendagium pleduram et domorumqui tenentur ab eis in burgo, vel in ambaratis. Item milites possunt in portu de Flamagas et in portu de Bogio et de gueytas habere naves ad transferendum volentes transire Dordoniam, duximus pedagium solvunt ubi debent. Et milites et quilibet alii de Genciaco et de honore debent solvere domino debitum quod vulgariter dicitur la Civital, secundum quod debent. Rex vocavit eum pro exercitu, et ipse ivit. Nos autem ad confirmacionem omnium predictorum presentes litteras predictis militibus et burgensibus pro dicto castro et honore ejusdem castri concessimus sigillatas sigillo nostro et sigillo karissimi nostri primogeniti Edwardi. Datum per manum nostram, apud Burdegalam, quarto die Septembris, anno regni nostri xxxviij.

<<Retour