Remarques préliminaires :
- transcription par l'abbé Leydet in BnF Fonds Périgord, tome 9, recueil n° 1, p. 18. Voir la transcription ci-après :
Copie du manuscrit (Photos Cl. Ribeyrol):
1er cliché :
Détail :
Dos du manuscrit:
transcription par l'abbé Leydet :
Lettres patentes de Charles, fils du roi Jean et régent de France, pour le règlement des monnoies (1358)
In dossier E 626 aux AD 64.
Karolus regis Franciae primogenitus regni regens dux Normanniae et delphinus Viennensis senescallo pictaviensi et lemovicensi aut ejus locumtenent. in Lemovicino salutem. Procurator noster pro jure dicti domini genitoris nostri et nostro nobis exponi fecit quod licet nos certas monetas dicti domini genitoris nostri et nostras auri et argenti albas et nigras fieri et cudi in dicto regno ordinaverimus quas dumtaxat et non alias in dicto regni cursum habere jussimus et voluimus, omnibus aliis monetis tam cugni dicti domini genitoris nostri quam aliorum cugnorum quorumcumque cursum penitus amovendo et prohibendo, ordinando in super et etiam inhibendo ne aliquae aliae monetae cursum haberent et habeant aliqualem nec pro aliquo pretion ponerentur neque reciperentur nisi ad marcham pro bilhongo sub certis et magnis poenis super his appositis in nostris ordinationibus hujusmodi declaratis et quod nullus sub dictis poenis cujuscumque conditionis seu status existeret et sub quocumque domino esset, ausus esset portare seu portari facere aurum argentum seu bilhongum extradictum regnum nec in aliquibus aliis monetis quam in illis dicti domini genitoris nostri et nostris et in proximiori moneta nostra loci unde existeret prout haec inter coetera in dictis ordinationibus et in quibusdam instrumentis publicis seu litteris authenticis plenius continetur dicuntur. Quae quidem ordinationes fuerunt de mandato regio in castro lemovicensi et alibi in senescallia lemovicensi publicata more solito in locis consuetis et mandatum auctoritate regia per nos eas teneri et observari facere et transgressores, si qui essent puniri ac quam plures mercatores et alii habitatores dicti castri lemovicensis seu multi ex ipsis auctoritate regia compulli juraverunt dictas ordinationes servare et nichil in contrarium facere [plusieurs mots rayés] nec etiam attemptare, gentibus et officiariis carissimi consanguinei nostri ducis Britanniae vicecomitis lemovicensis hoc videntibus scientibus seu scire et audire valentibus, ymmo inter dum praesentibus et non contradicentibus nichilominus dictae gentes et officiarii ipsius vice comitis post predictam et eis non obstantibus. Nitentes in dicto castro lemovicensi monetam seu monetas facere et cudere seu fieri et cudi facere ex parte et auctoritate ac nomine vicecomitis supradicti fecerunt proclamari et praeceperunt publice in dicto castro et sub certis poenis super hoc appositis illam monetam seu monetas ipsius vicecomitis recepi atque poni, nitentes ipsos mercatores campsores et alios habitatores ipsius castri et alios mercatur. Inibi affluentes exercentes compellere ad recipiendum et ponendum ipsam monetam seu monetas et eisdem dare cursum et ad portandum et ponendum indicta moneta ipsius vicecomitis bilhongum pro operando ibidem sub cugno ac nomine ejusdem. Ac se jactaverunt officiarii memorati de muletando et puniendo eos et poenas in proclamationibus eorum appositas exigendo ab eis nisi banno et proclamationibus praedictis ex parte ipsius vicecomitis factis obedirent et obediant, nitendo ipsos habitatores in dictis poenis per dictas ordinationes nostras appositis facere incidere et ipsorum ordinationum et juramenti praestiti ut praefertur, efficere transgressores in nostrae superiotatis et dictarum nostrarum ordinationum praejudicium et contemptum, quod nobis displicet, si sit ita .. quo circa vobis mandamus, si opus fuerit committendo quas praedictas nostras ordinationes nostras et et singula puncta in eis declarata juxta earum seriam diligentius et districtius auctoritate dicti domini genitoris nostri et nostra firmiter et inviolabiliter servari et teneri facientes non permittatis aliquam monetam seu monetas sub nomine, cugno et autoritate dicti carissimi consanguinei nostri, contra tenorem dictarum ordinationum regiarum, in dicto castro lemovicensi cudi seu fieri facere quoquomodo, sed sibi et gentibus officiariis suis et aliis de quibus vobis visum fuerit, expedire, ex parte nostra ad magnas poenas nobis applicandas inhibeatis ne predictam monetam seu monetas sub nomine cugno et auctoritate praedictis in dicto castro cudi vel fieri faciant, sed ab ea cudenda cessent penitus et desistant. Et quicumque contra praemissa … vel eorum aliquod actum fuerit seu reperietis attentare, ad statum pristinum et debitum reducatis, aut reduci faciatis cum effectu, inhibentes ulterius magistro seu magistris, custodibus, operariis, monetariis et aliis officiariis et coadjutoribus ipsius monetae ad magnas poenas nobis etiam applicandas et sub privatione privilegiorum ipsis operariis et monetariis concessorum, ne in dicta moneta sub nomine, cugno et auctoritate praedictis ipsius vicecomitis in dicto castro cudenda seu cursu ejusdem nisi in nostra quae in civitate lemovicensi fecimus cudi et fieri praestant auxilium consilium vel favorem quod si contrarium fecerint ipsos magistros, custodes operiarios monetarios et alios officiarios et coadjutores per captionem bonorum et corporum et suspentionem seu privationem privilegiorum eis concessorum et ipsis non obstantibus et prout expediens videritis per vos corrigi volumus juxta eorum demerita et jubemus puniri, litteris status gratiarum privilegiorum et aliis sub quavis forma verborum si quae sint, ac sub receptione in contrarium impetratis seu impetrandis non obstantibus quibuscumque. Datum Paris. XII die decembris anno Domini millesimo CCC quinquagesimo octavo. Et plus bas, per dominum regentem ad relationem consilii. Potin etc. pro domino. Et pendoit un petit scel.