Collection Périgord à la BnF
Tome 31
Par l’abbé Lespine
Volume de 529 feuillets, plus le feuillet 358 bis. 14 février 1895.
Sur la période troublée du début du XVe siècle, voir l’article de la SHAP, tome 52, année 1925, qui donne des éclaircissements utiles:
http://www.guyenne.fr/ArchivesPerigord/SHAP/T52_1925/Eveques_corrections.htm
|
Evêques de Périgueux, 1295 - 1500 |
A |
|
Evêques de Périgueux ─ XIVe siècle |
1 |
|
Audoin de Neuville, évêque de Périgueux ─ 1295 - 1313 |
2 |
|
Raimond de Durfort, évêque de Périgueux ─ 1314 - 1331 |
23 |
|
Gérard de Corbières, évêque de Périgueux ─ 133. - ? |
69 |
|
Guillaume Astier, évêque de Périgueux ─ 1341 - 1346 |
72 |
|
Adémar de Neuville, évêque de Périgueux ─ 1347 |
96 |
|
Arnaud de Villemur, évêque de Périgueux ─ 1347-1348 |
104 |
|
Guillaume de La Garde, évêque de Périgueux ─ 1348-1349 |
112 |
|
Pierre Tizon, évêque de Périgueux ─ 1350-1384 |
126 |
|
Hélie Servient, évêque de Périgueux ─ 1384-1387 |
199 |
|
Pierre de Durfort, évêque de Périgueux ─ 1387 - 1403 |
255 |
|
Evêques de Périgueux ─ XVe siècle |
277 |
|
Guillaume Fabri (ou de Faure) nommé à l'évêché de Périgueux (1401) |
284 |
|
Raimond de Bretenoux, évêque de Périgueux ─ 1404-1413 |
290 |
|
Raimond de Peruce, évêque de Périgueux ─ 1413 |
322 |
|
Gantonnet d'Abzac, proposé pour l'évêché de Périgueux (1415) |
327 |
|
Etienne ... nommé à l'évêché de Périgueux ─ 1415-1416 |
329 |
|
Berenger d'Arpajon, évêque de Périgueux ─ 1414-1437 |
333 |
|
Hélie de Bourdeille, évêque de Périgueux ─ 1437-1468 |
379 |
|
Radulfe du Fou, évêque de Périgueux ─ 1468-1470 |
435 |
|
Geofroy de Pompadour, évêque de Périgueux ─ 1470-1486 |
449 |
|
Gabriel Dumas, évêque de Périgueux ─ 1486-1500 |
508 |
Evêques de Périgueux
1295 - 1500
Evêques de Périgueux
XIVe siècle
1295 - 1313
Audoin de Neuville, évêque de Périgueux
Fol. 3 r°
1296
Instrumentum publicum de decima Philippo regi concessa
a clero gallicano, Parisiis, anno 1296, convocato.
Martene, Thes. nov. anecd., t. 1, col. 1277 et 1278
Ex archivo archiepiscopi Albiensis
Universis per presentibus instrumentum publicum notum fiat quod anno M.CC.XCVI, indictione X, die mercurii XXVII mensis martii, pontificatus domni Bonifacii papae VIII, anno III, venerabiles ac reverendi in Christo patres et domini Rotomagensis, Senonensis &c. archiepiscopi, Cathalaunensis, &c. episcopi, necnon discreti viri, &c.
Item die jovis proximo subsequenti, Magalonensis, Vasatensis et Santonensis pro se, ac pro Petragoricensi et Engolismensi episcopis, &c. Dicti archiepiscopi, ac vicarii et procuratores &c. concesserunt ... domino Philippo regi &c. pro subsidio defensionis intrinsecae regni sui, adversus presentes impugnationes hostiles &c. decimam unam in festo Pentecostes futuro proximo proximam
Fol. 3 v°
fore dandam, et aliam decimam III cal. octobris subsequentibus solvendam si p[...] interim non interveniret, aut treuga quae guerram presentem cessare faceret, ipsa durante colligendam et levandam &c.
Fol. 4 r°
2 mars 1299 (v. st.)
Lettres du roy Philippe le Bel, par lesquelles il se relâche du droit d'annates,
en faveur de l'évêque de Périgueux
Archives de l'évêché, registre des hommages, fol. 77 v°
Philippus Dei gratia Francorum rex, super intendentibus negotiis annualium beneficiorum vacantium in civitate et dioecesi Petragoricensi salutem. Mandamus vobis quatenus si vobis constiterit quod ante gratiam super fructibus unius anni beneficiorum vacantum, a sede apostolica nobis factam, ecclesiae de Agonaco et Rezeto (Razaco), Petragoric. diocesis, mensae episcopi Petragorarum, perillum qui hoc facere potuit, unitae fuerint, licet rectores dictarum ecclesiarum, post dictam gratiam nobis factam decesserint, fructus unius anni dictarum ecclesiarum, praetextu gratiae praedictae, non exigatis, non levetis, nec super hiis molestetis episcopum supradictum. Actum Parisius die mercurii post Brandones, anno Domini 1299.
Quarum auctoritate (litterarum), cum rectores de Agonaco, de Resaco, et de Fenlaco, dictae diocesis, decessissent durante privilegio domino regi super dictis vacantibus concesso, et dictae ecclesiae dicerentur jam dudum viventibus dictis rectoribus, mensae episcopi Petrag. fuisse unitae supradicta unione nos informavimus &c.
L'évêque est maintenu dans ses annates, super dictis vacantibus, praefatum dominum episcopum, seu vicarios in dictis ecclesiis institutos inquietare praesumant, inhibemus servitentibus dicti domini regis &c. (inquit officialis). Datum die sabbati post octavas Paschae, anno 1300.
Fol. 5 r°
3 mars 1299 (v. st.)
Extraits de différens actes concernant Audoin, évêque de Périgueux
Archives de l'évêché de Périgueux
Ex libr. Homagiorum episcopi, fol. 123 v° et seq.
Philippus Dei gratia Franc. rex, universis &c., decens reputamus et congruum qui secundum sui status decentiam nobis devotos et nostris affectibus indesinenter exhibent separatos condignis nuntiamus favoribus, ut ne injuriosis quorumcumque molestiis praegraventur, regiae protectionis munimine de foveamus (en marge: Audoyn, évêque de Périgueux, employé aux affaires de l'état auprès de Philippe le Bel, porte ses plaintes contres quelques abus commis en son diocèse). Nuper siquidem dilectus noster Petragoricensis episcopus ad nostram praesentiam, pro quibusdam regni nostri statum contingentibus vocatus, nobis nonnulla porrexit gravamina, molestias, oppressiones et injurias, in quibus per senescallos, baylivios, servientes et ministros nostros, se et suos subditos multipliciter fuisse gravatos, dicebat, supplicans tranquillitati suae per nos super hoc oportuno remedio provideri ipsius in quo sincerae devotionis et promptae nostrae desideriis affectionis gratitudinem invenimus, supplicationibus inclinati super praemissis gravaminibus, molestiis, oppressionibus et injuriis sicut duximus providento, videlicet quod nullus secularis judex clericos et alias personas ecclesiasticas coram se, super personalibus actionibus conveniat, et super eisdem actionibus respondere compellat... Concedimus insuper ut nullus seneschallorum, judicum, bayliviorum, servientium et ministrorum nostrorum, aut eorum locatenentium, temporalitatem episcopi praedicti, universaliter ad manum nostram ponat, nisi pro magna et ardua causa, et assensu nostro super hoc requisito et obtendo. Si vero pro quocumque debito, contumacia vel delicto ipsius episcopi, partem temporalitatis suae ad manum nostram poni oporteat, volumus quod pars illa, modum, seu qualitatem debiti, contumaciae vel delicti non excedat. Volumus etiam et districtius injungimus
Fol. 5 v°
quod constitutio olim per nos facta de judeis (en marge: juifs en Périgord), in villis et locis parvis mansionem non facientibus, juxta ipsius constitutionis tenorum servetur. Concedimus insuper quod clericis uxoratis et non uxoratis dictae dioecesis, clericaliter sine fraude viventibus quinquagesimalia et quaevis alias pro nobis subventio deinceps non levetur. Concedimus siquidem ut, sicut alias per nos ordinatum extitit et praeceptum, nulli de nostris servientibus in terra et dominio ipsius Petragoricensis episcopi, in quibus omnimodam altam et bassam habet justitiam, nisi in casibus ressorti, superioritatis vel alias ad nos pertinentibus, et hoc cum nostris, aut seneschallorum nostrorum, seu eorum locatenentium litteris, casus eosdem continentibus, sergentare praesumant, nisi forte talis casus evaserit et urgens, quod ire pro litteris ad senescallos nostros conquerentibus de ipso episcopo grave damnum afferret inhibemus etiam ne quis de eisdem servientibus in terra et dominio dicti episcopi vel fraudulenter, prope eandem continue immoretur. Damus igitur Petrag., Agen., Vasconiae, Xantonen. et Pictav. seneschallis presentibus, in mandatis, quathenus ... hujusmodi provisionem nostram, quantum ad praedictum Petragoricensem episcopum et suos subditos pertinet, ... teneant ... Actum in abbatia Longi Campi, die jovis post Brandones, an. 1299 (en marge: 3 mars 1299 v. st.).
Fol. 6 r°
8 janvier 1302
Archives du Vatican, reg. Bonif. VIII, an. 8, fol. 256, ep. 397
Vener. fratri Audoyno episcopo Petragoricen.
Sincere devotionis affectus quem ad nos et Roman. geris ecclesiam promeretur ut te favoribus et gratiis honoremus. Volentes itaque tuam honorare personam, et pro honorem tibi exhibitum aliis gratiam impertiri, faciendi recipi per te, vel alium seu alios hac vice auctoritate nostra in ecclesia tua Petrag. duas personas ydoneas de quibus expedire videris in canonicos et in fratres, et providi earum cuilibet de prebenda nulli alii de jure debita si vacat ibidem ad presens, vel quamprimum ad id obtulerit se facultas et cont. per censuram ecclesiam, appellatione postposita compescendi, non obstantibus de cetero canonicorum numero, et quibuslibet aliis ipsis ecclesie statutis, consuetudinibus contrariis, juramento confirmatione apostolica vel quacumque alia firmante vallatis seu si aliqua apostolica
Fol. 6 v°
quibus per hoc nullum volumus prejudicium generari, vel alia quavis auctoritate in eadem ecclesia in canonicos sint recepti, vel ut recipiantur insistant, aut si dil. fil. capitulo Petrag. vel quibus vis aliis communiter vel divisim a sede apostolica sit indultum, quod ad receptionem vel provisionem alicujus minime teneantur, et ad id communiter seu quod inter suspendi vel excommunicari non possint quo de canonicatibus et prebendis ejusdem ecclesie vel beneficiis ecclesiasticis, ad tuam vel illorum collationem, vel quamcumque dispositionem conjunctim vel separatim spectantibus, nulli valeat provideri per litteras apostolicas non facientes plenam et expressam, ac de verbo ad verbum de indulto hujus mentionem, et qualibet alia ipsius sedis indulgentia generali vel speciali, cujuscumque tenoris existat per quam effectus hujus nostre gratie impediri valeat vel differri. &c. Datum Lateran., VI id. januarii, anno octavo (en marge: 8 janvier 1302).
Fol. 7 r°
21 janvier 1302
Archives du Vatican, reg. cot. Bon. VIII, an. VII-VIII-IX (an. 8), fol. 237 v°, ep. 377
Dil. fil. archid. et magistro Bernardo Regis, ac Bertrando de Bertamentis, canon. Nemausen.
Cupientes olim discordiam quod inter prelatos et rectores seu sacerdotes et clericos parrochialium ecclesiarum per diversas mundi provincias constitutos ex parte una et predicatorum ac minorum ordinum fratres ex altera super predicationibus fidelium popilis faciendis, audiendis eorum confessionibus presentiis injungendis eisdem, et tumulandis defunctorum corporibus quod eligebant apud fratrum ipsorum loca vel ecclesias sepulturae, graviter invaluerat, prorsus evellere ac omnimode submovere, nullis unquam futuris temporibus suscitandum, quandam super hiis constitutionem edidimus, in qua ubi, quando et quomodo liceat eisdem fratribus predicares hujusmodi confessiones audire, penitentias injungere, qualiter etiam ipsi fratres liberam habeant sepulturam, et de quarta obventionum per eos eisdem
Fol. 7 v°
parochialibus sacerdotibus et ecclesiarum rectoris seu curates integraliter exhibenda expresse ac [...]narie continetur &c. Verum sicut rectores seu curati, presbiteri et clerici parochialium ecclesiarum Magalonen. civitatis et dioc. gravi nobis conquestione &c. Datum Lateran. XII kal. januarii, an. octavo (en marge: 21 décembre 1302).
In eodem modo, &c. ven. fratri ... episcopo Petragoricen., et dil. filiis ... abbati monasterii de Sarlaco, Petrag. dioc., ac ... cantori ecclesie Sti Frontonis Petragoricen., pro rectoribus, curatis, presbiteris et clericis parochialium ecclesiam Xanctonen. civitatis et dioc. sub data Lateran. XII kal. februarii, anno octavo (en marge: 21 janvier 1302).
In eodem modo, ven. fratri ... episcopo et dil. filiis ... decano Lemovicen., ac ... abbati monasterii Sti Martini Lemovicen., pro rectoribus, seu curatis, presbiteris et clericis parochialium ecclesiarum Petragoricen. civitatis et dioc., sub data Lateran., non. januarii, anno octavo (5 janvier 1302).
Fol. 8 r°
Août 1303
Lettres du roy Philippe le Bel, adressées à l'évêque de Périgueux
par lesquelles il demande une décime sur le clergé, pour la guerre de Flandres
Archives de l 'évêché, registre des hommages, fol. 111 v°
Voy. Le recueil des ordonnances, t. 1, p. 382, des lettres semblables adressées à l'évêque d'Amiens.
En marge: Lettres du roi Philippe le Bel, adressées à l'évêque de Périgueux, portant ordonnance de faire lever une décime dans son diocèse, comme elle se payoit dans les autres, pour subvenir aux dépenses de la guerre de Flandres, et au moyen de cette décime, le roi remet aux ecclésiastiques le droit d'amortissement de toutes leurs acquisitions.
Philippus Dei gratia, &c., dilecto et fideli nostro episcopo Petrag. salutem et dilectionem. Quia flamingorum rebellium nostrorum nefanda perversitas magis ac magis quotidie invalescens, ad subversionem, destructionem et excidium regni nostri asperius solito, suae malignitatis conatus exponit, adeo quod nuper ipsi ad civitatem Morinensem (en marge: c'étoit la ville de Therouane, qui a été depuis ruinée par Charles V) et nonnullas alias villas et loca Morinensis, Attrebatensi et Tornacensis dioecesis cum multitudine satellitum hostiliter attendentes beatae Mariae Morinensis et aliarum villarum et locorum praedictorum ecclesias ipsius virginis et aliorum sanctorum imagines existentes in eis, ipsorum reverentia penitus retrojecta et divino timore postposito, nefandis ausibus et temeritate sacrilega, ignis incendio concremarunt, ac civitatem, villas et loca praedicta per depopulationem et cedes, deposita omni humanitatis mansuetudine, totaliter destruxerunt, nec Deo, nec homini, nec personae, nec dignitati aliquatenus deferentes, nec sexui, nec aetati parcentes. Nos ad deffensionem necessariam dicti regni, ecclesiarum et ecclesiasticarum personarum, ac praedictorum rebellium conterendam superbiam, ac ulcissendum excessus et alios compescendos, totis, ut condecet studiis intendentes, nosque cum baronibus et fidelibus aliis nostris, et ingenti, sicut res exigit, gentis armigere comitiva, ad partes illas propter hoc personaliter conferentes, quia pro negotio deffensionis hujusmodi importabilia subire continue nos oportet onera, expensarum dilectos et fideles nostros nonnullos archiepiscopos et episcopos regni praedicti ad nostram praesentiam specialiter propter hoc evocatos requiri fecimus, ut nobis ad subsidium hujusmodi expensarum decimam olim nobis, cum dimidia decima ab eis et aliis praelatis, sub certa forma, pro dicti regni deffensione concessam praesencialiter exhiberent, praedicta dimidia decima alias congruo tempore
Fol. 8 v°
persolvenda. Ipsi vero necessitatis et onera quae incumbunt, debitis considerationibus attendentes tam pro dictis necessitatibus quam pro gratiis infrascriptis, requisitionibus nostris liberaliter assenserunt. Nos autem eorum devotionem gratuitam et gratitudinem liberalem volentes grata recognitione respicere, ad eorum supplicationem, tam sibi, quam aliis praelatis, abbatibus, prioribus, ecclesiis, capitulis, conventibus, collegiis, et aliis personis ecclesiasticis regularibus et secularibus dicti regni, de speciali gratia duximus concedendum quod omnes conquestus per eos in feudis et retrofeudis, censivis et allodiis nostris factas, quibuscumque temporibus retroactis, usque ad diem datae presentium litterarum, tenere et perpetuo pacifice possidere valeant, absque coactione vendendi, cel extra manum suam ponendi, aut prestandi financiam pro eisdem, sibi per nos, vel successores nostros in posterum faciendi, quodque tam ipsi, quam alii praelati et personae ecclesiae, qui praedictam decimam solverunt in praesenti deveniendo, vel mittendo, hac vice, in nostrum Flandrensem exercitum, vel finando, aut prestando subventionem aliam pro eodem excusati penitus et immunes nihilominus habeantur. Quocirca dilectionem vestram requirimus et rogamus, quatenus praedictas necessitates et onera diligentius attendentes, et quod in hoc casu causa nostra, ecclesiarum et personarum ecclesiarum, ac dicti regni singulariter omnium, et generaliter singulorum agi dignoscitur, et proprium cujuslibet prosequitur interesse, nobis in tantae necessitatis urgentia, praedictam decimam in praesenti solvere et exhibere curetis, et ab abbatibus, prioribus, ecclesiis, capitulis, conventibus, collegiis et aliis personis ecclesiasticis regularibus et saecularibus civitatis et dioecesis Petragoricensis faciatis praesentialiter exhiberi, eamque perillos. Per quos alias, necnon juxta formam et taxationem quibus alias colligi consuevit, fideliter colligi, et thesaurariis Parisiorum, cum omnimodae accelerationis instancia apportari. Damus autem baillivis et aliis justiciariis nostris quibuslibet presentibus in mandatis, ut personas ecclesiasticas praedictas ad solutionem hujusmodi decimae, si opus fuerit, ad vestram requisitionem compellant, et quod inde receperint, vobis integre liberebt, et assignent patentes litteras vestro munitas sigillo, recepturis, quid, quantum et quando vobis crediderint continentes. Eisdem baillicis et justiciariis mandamus nihilominus ut si quae de personis ecclesiasticis praedictis in solutione hujusmodi decimae rebelles, quod absit, extiterint, circa hoc de remediis taliter provideant opportunis, ne in tantae necessitatis articulo, ob defferctum subsidii, regnum nostrum remaneat in deffensum. Actum apud Longum Campum, die mercurii post Assumptionem b. Mariae virginis, anno Domini millesimo trecentesimo tertio.
Fol. 9 r°
Mardi avant le fête de saint Thomas 1303
Procédure entre le comte de Périgord, et l'évêque de Périgueux, pour raison
d'un personnage nommé Bernard Salard accusé d'un vol
que l'évêque disoit être son sujet, à cause de la seigneurie d'Agonac,
et qu'il demandait lui être rendu.
Archives de Pau, armoire de Périgord, inventaire au ch. 38, n° 45
Inventaire de Montignac, fol. 486
Procédure entre le comte de Périgord et l'évêque de Périgueux à raison d'un homme accusé d'un vol, commis dans la châtellenie d'Agonac, lequel avoit été saisi par les gens du comte. L'évêque revendique le criminel, à cause de sa haute justice d'Agonac, et procède aux assises du sénéchal de Périgueux, die martis ante festum beati Thomae apostoli, anno Domini M° CCC° tercio (1303). La requête que présente le procureur de l'évêque, commence ainsi: ... procurator reverendi patri domini Audoyni Petrag. episcopi, agens nomine procuratorio ejusdem domini episcopi, contra nobilem virum dominum comitem Petrag., quod nuper tota temporalitate dicti domini episcopi et jurisdictione temporali existent. saizita, auctoritate domini nostri regis Franciae illustris, et ad manum domini nostri regis stant., quidam homo nomine Bernardus Salardi, oriundus de castellania de Agonaco, et ibi moram contrahens, furatus fuit quandam equam, sive jumentum in castellania praedicta, in qua ... dominus episcopus habet justitiam altam et bassam &c. Et cum dictus Bernardus tanquam fugitivus cim dicta equa recessisset, gentes ... domini comitis ipsum Bernardum ceperunt et incarceraverunt in districtu dicti domini comitis, et praefatas noster locum tenens auctoritate regiq praecepit ipsi domino comiti, quod eundem hominem redderet et remitteret puniendum et justitiandum,
En marge: l'évêché de Périgueux, saisi par Philippe le Bel. Je ne sais encore à quel sujet; peut-être à cause du différend entre le roi et Boniface VIII, mort le 2 octobre 1303. Ces assises sont du 21 décembre 1303. Benoît XI avoit été élu le 22 octobre 1303, et mourut le 7 juillet 1304 ou le 8 juillet 1304. Clément V élu le 5 juin 1305. L'évêque d'Agen fut poursuivi à cette occasion. Vide. Mart. Sti Caprasii Agen. L'évêque de Périgueux se réconcilia sans doute avec Philippe le Bel, puisque nous le voyons chargé de grandes affaires à sa cour en 13... (voy. mes extr. de l'évêché de Périgueux).
Fol. 9 v°
prout esset de jure in castro praedicto de Agonaco. Gentes domini regis quae saepedictum castrum et castellaniam tunc temporis auctoritate regia, prout dictum est, tenebant, et ipsum hominem posuerunt ad manum dicti domini regis, inhibuitque dictus locum tenens eidem domino comite, ne praedictum hominem justiciaret ... Et eadem modo praecepit et inhibuit bajulus regius Petragor. seu ejus locumtenens ... et dictus dominus comes tanquam inhobiens ... reddere recusavit ... Quare cum praedicta saizina sit amota, et dicta temporalitate praefato domino episcopo et ejus gentibus restituta, petit et requirit dictus procurator ... supradictum Bernardum reddi dicto domino episcopo ... cum expensis &c. L'acte de procuration de l'évêque nous fait connoitre comment il se qualifioit en 1300. Elle est insérée ici. Sic ... universis ... Audoynus Dei gratia Petrag. episcopus, locumque tenens abbatis in ecclesia Sti Frontonis Petragoric. salutem in Domino. Noveritis quod nos, episcopatus nostri et abbatiae praedictae ecclesiae nomine, facimus, constituimus et ordinamus Guidonem de Perinhaco, presbyterum ... procuratorem nostrum generalem et specialem, ad recipiendum pro nobis et nomine nostri, omnes census, redditus, proventus, exitus, jura et deveria universa episcopatus et abbatiae praedictae. Datum, II non. augusti anno Domini M° trecentesimo. (en parchemin, scellé, à une lemnisque découpée. Ecriture difficile à lire).
Fol. 10 r°
1er mai 1304
Lettres par lesquelles le roi Philippe le Bel accepte le subside volontaire
pour la guerre de Flandres, qui lui est offert par l'évêque de Périgueux
Archives de l'évêché de Périgueux, registre des hommages, fol. 109 v°
Philippus Dei gratia Franc. rex, univeris &c. Notum facimus quod nos oblatam liberalitatem a dilecto et fideli nostro episcopo Petragoricensi, pro subsidio guerrae nostrae Flandrensis instanter, gratiosam plurimum et acceptam habentes gratiosius respondendo tenore presentium duximus concedam, primo quod nos monetas nostras as statum in quo erant tempore beati Ludovici avi nostri, infra annum ab instanti Pentecostes incohandam reduci faciemus, non mutandas amplius nisi urgente necessitate, cum consilio praelatorum et baronum nostrorum. Qua cessante iterum ad statum debitum reducentur. Item quod omnia conquesta a tempore retroacto usque ad tempus concessionis praesentium in feudis et retrofeudis, censivis et retrocensivis et allodiis nostris et subditorum nostrorum tenere possit perpetuo absque coactione vendendi vel extra manum suam ponendi, aut financias praestandas nobis pro eisdem, et quod possessores hujusmodi possessionem, ad eas dimittendas justo mediante pretio compelli debite faciemus ... Item quod non impediantur, aut inquietabuntur ecclesiae super possessionibus aut redditibus emptis vel emendis in justitiis, feudis, retrofeudis et censivis suis, qui in ea absque aliqua propter hoc praestanda financia, etiam si merum non habeant imperium, perpetuo pacifice tenere valeant et quiete ... Item quod tollantur gravamina eis per gentes nostras illata, &c. Item quod si aliquod onus per Romanam ecclesiam ad opus nostrum praedictis praelatis imponantur, durantibus
Fol. 10 v°
terminis solutionum decimarum nobis concessarum ab eis, ad hujusmodi solutiones pro futuris inde terminis nullatenus teneantur. Similiter non tenebitur ad eandum, vel mittendum seu redimendum pro exercitu, praesentibus terminis durantibus praelibatis. Item quod non est intentionis nostrae, nec volumus quod praetextu actionum quarumlibet in terris dicti praelati ex parte nostra, pro necessitate guerrarum factarum a personis subditis vel justiciabilibus sibi de consuetudine vel de jure, eis vel ecclesiis aut personis aliquod generetur praejudicium, vel novum jus nobis propter hoc acquiratur. Sed in eisdem libertatibus et franchesiis in quibus ante guerras incaeptas erat legitime perseveret. Item quod nichil occasione subventionis noviter nobis concessa levabitur ab hominibus ecclesiarum de corpore seu de manu mortua, alto et basso ad voluntatem talliabilibus. Et si aliquid ab eis contingat exigi, id ecclesiis hujusmodi de praestand ab eis subsidio deducetur. Item quod si pacem vel treugam a nobis inire contingeret, quod restaret solvendum de dicto subsidio pro futuris inde terminis amplius non solvatur. Item quod subsidium illius juxta ipsius concessionis tenorem, per dictum praelatum, seu auctoritate ejus levabitur, nobis seu gentibus nostris ad hoc instantibus seu etiam deputatis quam citius assignandis. Datum Parisiis, 1 maii 1304.
Fol. 11 r°
24 août 1305
Archives du Vatican, reg. cot. Clem. V, com., an. I, vol. 52, fol. 36, ep. 103
Vener. fratri Audoyno episcopo Petragoricen.
Attendentes benignius magne devotionis affectum quo erga nos et apostolicam sedem pollere dinosceris, personam tuam libenter apostolico favore prosequimur, et in gratiarum concessionibus quantum cum Deo possumus honoramus. Ex parte siquidem tua fuit propositum coram nobis quod frequenter contingit ecclesias tuarum civitatis et dioc., cum earum cimiteriis, per effusionem sanguinis et seminis violari, nec ad ea reconcilianda potes absque gravi incomodo accedere, juxta morem pp. quod tam clerici quam laici eorumdem civit. et dioc. nonumquam in spiritualibus substinent detrimentum. Quare nobis humiliter supplicasti ut providere tibi et eis super hoc de benignitate sedis apostolice curaremus. Nos itaque tuis supplicationibus inclinati, ut per presbiteros in dignitate constitutos civit. vel dioc. predictarum ad hoc ydoneos, ecclesias et cimiteria ipsa, quociens ea taliter violari contigerit, reconciliare valeas, a qua per te, prout est moris, prius solenniter
Fol. 11 v°
benedicta auctoritate tibi presentium concedimus facultatem. Nolentes ut per hoc constitutioni que id precipit per episcopos tantum fieri, prejudicium in posterum generetur; presentibus post quinquennium minime valituris. Datum Burdegal., VIIII kal. septembr., anno primo.
Fol. 12 r°
24 août 1305
Archives du Vatican, reg. cot. Clem. V, com., an. I, vol. 52, fol. 49, ep. 164
Vener. fratri A. episcopo Petragoricen.
Grata devotionis studia quibus apud nos et Roman. geris ecclesiam, et alia tua meritas promerentur ut personam tuam oportunis favoribus et graciis prosequamur. Cum itaque, sicut petitio tua nobis exhibita continebat pp. occupationes multiplices incumbentium tibi negociorum, et propter debilitatem proprii corporis, quam in te parit conditio senectutis, nequeas comode tuam civitatem et dioc. personaliter visitare. Nos quieti tue super hoc providere volentes, tuis supplicationibus inclinati tibi, auctoritate presentium, indulgemus ut usque ad triennium, ecclesias, monasteria, ceteraque loca ecclesiastica, predictarum civitatis et dioc., in quibus per te fuerit de consuetudine vel de jure visitationis officium impendendum, possis per aliquam vel aliquas (personas) ydoneas, quam vel quas ad hoc duxeris assumendas, quotiens tempus visitationis ingruerit, visitare et procurationes ratione
Fol. 12 v°
visitationis hujusmodi debitas ab ecclesiis, monasteriis, locis et personis ecclesiasticis taliter visitatis, petere exigere et recipere moderatas, etiam in pecunia numerat, qualibet constitutione contraria super hoc edita non obstante. Nulli &c. Datum Burdegalis, VIIII kal. septembris, anno primo.
In eim modum dil. fil. ... de Sto Sereno, Caturcen. et de Combralie Lemovicen. archidiac., cantori Petragoricen. ecclesiarum &c. Quo circa vobis per apostolica scripta mandamus quatenus vos, vel duo, aut unus vestrum, per vos, vel alium seu alios, auctoritate nostra hujusmodi personam, seu personas quas idem episcopus ad hoc duxerit deputandas faciatis per idem triennium, ad predictum visitationis officium, juxta tenorem hujusmodi nostre concessionis admitti, et procurationes predictas eidem episcopo, vel procuratori suo integre ministrari; non obstantibus &c. Datum Burdegalis, VIIII kal. septembris, anno primo.
Fol. 13 r°
24 août 1305
Archives du Vatican, reg. cot. Clem. V, com., an. I, vol. 52, fol. 31, ep. 84
Vener. fratri Audoyno episcopo Petragoricen.
Sincere devotionis affectus quem ad nos et Roman. geris ecclesiam promeretur ut te favoribus et gratis honoremus. Volentes itaque tuam honorare personam et per honorem tibi exhibitum aliis gratiam impertiri, faciendi recipi per te, vel alium, seu alios hac vice in tua majori unam, et in Sti Frontonis Petrag. ecclesiis alteram personas ydoneas, de quibus expedire videris auctoritate nostra, in canonicos et in fratres, ac providendi eis de prebendis nulli alii, de jure debitis, si vacant ibidem ad presens vel quamprimum ad id obtulerit se facultas, et inducendi personas easdem in corporalem possessionem prebendarum ipsarum, et defendendi inductas, ac faciendi eis de dictarum prebendarum fructibus, redditibus, proventibus, juribus et obventionibus universis integre responderi; et contradictores per censuram ecclesiasticam, appone postposita compescendi. Non obstantibus de certo canonicorum numero et quibuslibet aliis ipsarum ecclesiarum statutis et consuetudinibus contrariis, juramento, confirmatione apostolica, vel quacumque alia firmitate vallatis. Seu si aliqui apostolica, quibus per hoc nullum
Fol. 13 v°
volumus prejudicium generari, vel alia quavis auctoritate in eisdem ecclesiis in canonicos sint recepti, vel ut recipiantur insistant; aut si tibi et dil. fil. capitulo Petragoricen. vel quibusvis aliis, communiter vel divisim a sede apostolica sit indultum, quod ad re[...]tionem vel provisionem alicujus minime teneamus et ad id compelli &c. Datum Burdegalis, VIIII kal. septembris, anno primo.
Fol. 14 r°
1306
Audoin
Gall. chr., t. 2, col. 832, Archiep. Burdigal.
Die veneris sequenti (die veneris ante festum sti Mathei 1306; ce fut le vendredi 16 septembre, car saint Mathieu tomba cette année le mercredi 21 septembre) apud Caretum [peut être Montcaret] ante majorem portam ecclesiae, d. Arnaldus-Guillelmi de Lugnahaco eidem archiepisc. (Arnaldo de Canteloup) fecit homagium, Audoyno episcopo Petragoricensi, in cujus dioecesi est idem castrum.
Fol. 15 r°
18 septembre 1307
Archives du Vatican, reg. de Clem. V, an. III, ep. 686, fol. 142 v°
Dilecto filio nobili viro Gaufrido de Ponte, domino de Ribayriaco, Petragoricen. dioc.
Commissi nobis apostolatus officii mentem nostram propensior cura sollicitat, ut Christi fidelibus, et ecclesie Romane devotis, quos scandalorum et litigiorum vexant angustie pacis et concordie comoda pro curamus, ea inter ipsos misericorditer obstacula sub[...]ovendo, quod animarum discrimina sapiunt et pariunt pericula personarum. Orta siquidem dudum inter venerabilem fratrem nostrum Audoynum episcopum Petragoricen. ex parte una, et te ex altera, super jurisdictione meri et misti imperii in burgo de Alamans, et quibusdam aliis locis in Petrag. dioc. constitutis; quam jurisdictionem utraque pars ad se asserit pertinere, necnon et super excommunis quam in tuam et quorumdam aliorum, tuorum in hac parte fautorum, sequacium que personas et interdicti quem in uxorem et familiares tuos et in terram tuam etiam idem episcopus occasione hujus perferendas duxerat sententiis, gravi materia questionis, eaque diutius apud sedem apostolicam ventilata. Nos attendentes quod per discordiam et causam hujusmodi, nedum partes eedem, set quamplurimi alii diversis et magnis afficiebantur angustiis et turbationibus plurimis vexabantur; et cupientes ut ex vestris studiis utrinque, quietis et pacis comoda pervenirent solicitudinem nostram pro reformanda hinc inde concordia vigilantem duximus adhibendam. Sicque eadem per Dei gratiam tu et idem episcopis nostris super hiis acquiescentes mandatis et persuasionibus reverent, ac rancoris et odii contentione remissa, inter vos invicem ad pacis puteritudinem redeuntes, ordinationi et diffinitioni certarum personarum, super utriusque partis juribus, vos certo mandato submictere curavistis. Nos igitur hujusmodi sententiarum excommunis et interdicti sine juris partium predictarum prejudicio, volentes amovere dispendium, ut per hoc quies mentibus, et salus perveniat
Fol. 15 v°
animabus tuis supplicationibus inclinati, ejusdem etiam episcopi ad id accedente consensu, te ad dictus sequaces auctoritate apostolica ab eadem excommunis sententia, juxta ecclesie formam absolvimus, et interdictum hujusmodi relaxamus. Illorum vero corpora defunctorum quibus propter easdem sententias denegata fuisse dinoscantur ecclesiastica sepultura, dum tamen tempore mortis, signa penitencie apparuerint in eisdem, a locis inquibus sepulta fuerunt, exhumari decernimus et tradi ecclesiastice sepulture, apud ecclesias de quarum parochiis extiterint. Ita tamen quod ecclesie ipse jur. funeralitio non fraudentur. Volumus autem quod per hoc neutri partium in suis juribus nullum prejudicium generetur. Nulli &c. Datum apud Stum Emilianum, Burdegalen. dioc., XIIII kal. octobris, anno tertio.
In eodem modo, dilectis filiis Begoni de Calomonte, archidiacono Londonien. et Petro de Saviniaco can. Ruthenen. commissi &c. Datum ut supra.
Fol. 16 r°
9 avril 1308 (1307 v. st.)
Archives du Vatican, reg. de Clem. V, cot. Litterae communium, an. III, vol. 55, fol. 48, ep. 258
Venerabili fratri Audoyno episcopo Petragoricen.
Ex tenore petitionis dilecti filii nobilis viri Gaufridi de Ponte, domini de Rybayriaco Petrag. dioc. nuper accepimus quod per te, occasione questionis que inter te et nobilem predictum, super jurisdictione temporali burgi de Lamans (en marge: Alamans), ejusdem dioc., et aliis certis articulis est exorta, in ipsum nobilem, ejusque uxorem, liberos et familiares ac adherentes eidem excommunis et terram ipsius interdicti sunt alique sententie promulgate; et pro parte dicti nobilis, tam ante quam post dictas sententias, plures appellationes contra te ad sedem apostolicam interjecte. Nos autem in hujusmodi causa tam appellationem quam negotii principalis, dilect. fil. nostrum Petrum de Columpna Ste Rom. ecclesie diaconum cardinalem deputavimus auditorem. Quia vero nos ad concordiam inter te et nobilem predictum salubriter dante domino faciendam, ne ex prorogatione cause predicte alicui vestram immineat detrimentum
Fol. 16 v°
paternis studiis diligenter intendimus, ex nunc relaxamus pro bona pacis et concordie usque ad quatuor menses proxime completos, ex nunc ac suspendimus etiam usque ad dictum tempus interdic[...] sententias prelibatas, si que sint contra nobilem uxorem, liberos, familiares et adherentes predictos aut in terram ipsius per te, vel auctoritate tua, occasione hujusmodi promulgate. Ita tamen quod nobilis uxor, liberi, familiares et adherentes, ac terra predicti, nisi interim hujusmodi compositio facta fuerit, vel alias eadem questio terminata, in eadem sententias, si que sint, recidant ipso facto. Cum autem te cum super hiis et aliis volumus habere colloquium, f.r. per apostolica scripta mandamus quatenus infra tres septimanas post intans festum Resurrectionis Dominice a presentiam nostram accedere personaliter non omittas. Datum Pictavis, V idus aprilis, anno tercio.
In eodem modo, dil. fil. abbati secularis ecclesie Albaterren. Petrag. dioc., et Guidoni de Turribus, archidiacono de Nontronio in ecclesia Lemov., ac magistro Helye Roberti, canonico Petrag. &c. ex tenore &c. Quo circa dilecti, per apostolica scripta, mandamus quatenus vos, vel duos aut vestrum, per vos, vel alium, seu alios, hujusmodi relaxationem et suspensionem, ubi et quando expedire videritis, solemniter publicare curetis &c.
Fol. 17 r°
9 juin 1309
Archives du Vatican, reg. cot. Clem. V, an. IV, vol. 56, fol. 206, ep. 508
Dilecto filio Raymundo Ste Marie Nove, diacon. card.
Illa tibi libenter benigno favore concedimus, per que reddere te valeas aliis graciosum. Tuis igitur et vener. fratris nostri Audoini episcopi Petragoricen. nobis super hoc per suas speciales litteras suppl. precibus inclinati, providenti hac vice auctoritate nostra, uni persone ydonee, de qua tibi videbitur expedire, de unico beneficio ecclesiastico cum cura, vel sine cura, cujus redditus et proventus sexaginta libr. Tur. parvorum secundum taxationem decime valorem annuum non excedant, ad collationem episcopi supradicti spectantem si quidem in civit. vel dioc. Petrag. vacat ad presens, vel cum vacaverit; quod eadem persona per se, vel procuratorem suum ad hoc legitime constitutum, infra unius mensis spatium, postquam sibi vel dicto procuratori de hujus beneficii vacatione constiterit, duxerit acceptandum, ac inducendi per te, vel alium, seu alios personam eandem, vel procuratorem suum ejus nomine, in corporalem possessionem jurium et pertin. ipsius et defendendi inductam, et faciendi personam ipsam vel dictum procuratorem pro eo ad idem
Fol. 17 v°
beneficium in ecclesia, in qua fuerit, ut est moris admicti, eique de ipsius fructibus &c. Non obstante quibuscumque statutis &c. plenam et liberam te concedimus tenore presentium, facultatem. Datum Avinion., V idus junii, anno quarto.
Fol. 18 r°
Audoin, évêque
Extraits des archives de l'abbaye de Cadoin
1296 (v. st.)
Archives de l'abbaye de Cadoin
Donation en patois pour le corps de l'acte, dattée ... actum fuit hoc ultimo die ab exitu mensis februarii anno Domini M° CC° nonagesimo sexto. Regnante domino Philippo Francorum rege, et domino Audoino Petrag. episcopo.
1299
Archives de l'abbaye de Cadoin
Andoyno (lire Audoyno) episcopo Petrag. anno 1299, VIII die exitus mensis febr. (acte).
Et idem, actum in die introitus mensis julii an. 1301.
Idem, die sabbati post festum Purgat. beatae Mariae 1309.
1299
Archives de l'abbaye de Cadoin
XI die exitus mensis martii, regnante domino Philippo Franciae rege, et domino Audoyno episcopo Petrag. (acte).
1297
Archives de l'abbaye de Cadoin
Veille de l'Ascension. Acte concernant Molières, daté an. 1297, regnante Phil. Franc. rege, et domino Audoyno Petrag. episcopo.
1296
Archives de l'abbaye de Cadoin, dans le grand coffre
Audoyno episcopo Petrag. Actum fuit hoc X die introitus mensis septembris, an. 1296 (acte coté C+).
1297
Archives de l'abbaye de Cadoin, dans le grand coffre
Audoyno episcopo Petrag. Actum Moleriis, IX die introitus mensis julii, an. Domini M° CC° LXXXX° septimo (acte coté B+).
1311
Archives de l'abbaye de Cadoin
Conoguda causa sia que ... Actum fuit hoc apud Brageracum, die veneris in vigilia Nativitatis Domini, anno Domini M° CCC° XI°, regnantibus dominis Philippo rege Francor., Eduardo rege Angliae, duce Aquitaniae, Audoyno Petragoric. episcopo, et Helia Rudelli domino Brageraci. Testes sunt &c. (coté P+).
1289 (en marge: p.e. 1299)
Archives de l'abbaye de Cadoin
Transaction entre Raimond, abbé de Cadoin, et ... Actum fuit hoc XIII die exitus mensis augusti, an. 1289, regnante Edwardo et domino Audoyno episcopo Petrag.
Fol. 19 r°
Audoin de Neuville
Extraits des archives de l'évêché de Périgueux
Ides d'octobre 1300
Registre des hommages de l'évêché, fol. 46
Procuration donnée par le chapitre de la cathédrale de Périgueux à Audoin, évêque de cette ville, pour dresser les statuts et règlemens du chapitre, la fixation du nombre des chanoines, la distribution de leurs revenus ou prébendes, &c. (voy. mon recueil sur le chapitre où cette procuration est rapportée au long).
28 septembre 1301
Registre des hommages de l'évêché, fol. 47
Statuts et règlemens pour le chapitre de St Etienne de Périgueux, dressés par l'évêque Audoin, d'après la procuration ou pouvoir qui lui en avait été donné (voy. mon recueil sur le chapitre de Périgueux).
1308
Registre des hommages de l'évêché, fol. 60 v°
Die martis post festum beati Martini hyemalis. Le procureur d'Audoin, évêque de Périgueux, requit auprès de l'official, le vidimus d'un acte de l'an 1276, lendemain de la chaire de saint Pierre (voy. ci-devant, ann. 1276).
Octobre 1310
Papiers remis par M. de Mayac
Noverint universi, quod cum hodierna dies mercurii post festum beati Luchae evangelistae (an. 1310). Contestation à l'occasion de la justice haute et basse du bourg et paroisse de Sorbges, entre l'évêque qui commet un procureur pour comparoitre devant le juge nommé par l'évêque &c. et Hélie Faucher de Chabanis, donzello, &c.
7 Décembre 1310
Papiers remis par M. de Mayac
Ex authentico
Universis &c. Berardus Flamenc, domicellus, dominus pro parte de Bruzac, salutem et fidem; praesentibus adhibere noveritis quod ego dictus Berardus ... recognosco vendidisse ... reverendo patri in Christo domino Audoyno Dei gratia Petrag. episcopo, quinque sextarios frumenti ... Datum die lunae post festum beati Andreae apostoli, anno domini 1310.
Fol. 19 v°
Mars 1302
Registre des hommages de l'évêché, fol. 26
Pierre de Camollis, official de Périgueux, est dit vicarius domini episcopi Petrag., et reçoit un hommage au nom de l'évêque.
17 juillet 1302
Registre des hommages de l'évêché, fol. 26
Nobilis et illustris princeps Joannes de Britannia, vicecomes Lemovicensis fecit homagium pro castro et castellania de Albarupe, domino episcopo. 17 julii 1302.
1298
Archives de Pau, arm. d'Albret, ch. 18, cot. Bergerac et Montignac, liasse cottée X 5
Le mardi après l'exaltation de la sainte croix, Audoyno Petrag. episcopo, apud Brageriac. Contrat de mariage de noble homme Aymeric vicomte de Rupe Cavardi, Lemov. dioc., et Garnesia, alias appellata Dalmaysa, soeur de Regnaud de Pons, seigneur de Bragerac, &c.
Novembre 1292
Archives du château de Ste Alvère
Vente faite par Jean Les Masseries, d'une terre paroisse d'Alas, aisso fo faich V dias aliche del mes de novembre, anno domini 1292, regnante domino Philippo &c. et domino patre Audoyno Petrag. episcopo &c. (voy. mon recueil intitulé Port de Sort ou Sorn). (en marge: il doit y avoir une erreur de date car en 1292, Audoin n'étoit pas encore évêque de Périgueux).
Fol. 20 r°
Audoin, évêque
Extraits des archives de Mr. de Taillefer, au château de Villamblard
En marge: Audoin, évêque de Périgueux, mourut le 18 décembre 1313.
5 décembre 1313
Archives de M. de Taillefer, au château de Villamblard
Original en parchemin
Le mercredi après la fête de st André. Mandement donné par Hélis de Valbéon, mère de feu Jean Vilote, à ses censitaires, de payer 20 sols d'oublies et 1 sextier d'avoine de rente à Alais de Cozens, veuve d'Hélie prévôt de La Force. Cet acte passé à Bergerac, Philippe étant roi de France, Edouard roi d'Angleterre et duc d'Aquitaine, et Audoyn, évêque de Périgueux, et Hélie Rudel étant seigneur de Bergerac. Devant de Nayscho, clerc, notaire de Bergerac.
10 janvier 1314
Archives de M. de Taillefer, au château de Villamblard
Original en parchemin, scellé d'un sceau en cire rouge.
Le siège épiscopal alors vacant.
Le jeudi après la fête de l'Epiphanie. Accord fait entre noble homme Hélie de Talayrand, seigneur de Grignols, et Ahelias de Monsac, damoizelle de Grignols, au sujet du meurtre commis en la personne de Bertrand de Monsac, fils de ladite Ahelias, chanoine de St Astier, dont étoit accusé et convaincu Talayrand de Grignols, clerc, fils dudit seigneur de Grignols. Il est dit qu'Ahelias avoit cité ce dernier devant l'official de Périgueux, et qu'il avoit été arrêté et mis en prison par ordre du même official, et de défunt Audoyn, évêque de Périgueux.
18 février 1314
Archives de Sainte-Claire de Périgueux
Le lundi avant les Cendres. Acte par lequel Brunissende de Foix, comtesse de Périgord, comme tutrice d'Archambaud, son fils, promet à Armente de Périgord de lui payer les 100 l. qui lui avoient été léguées par Hélie de Talayrand son père. Acte scellé par la cour du chapitre, le siège étant vacant (litteras, quas rogamus ... sigillo curiae capituli Petrag., sede vacante, sigillari).
Fol. 20 v°
1316
Registre des hommages de l'évêché, fol. 9
Raymundus et Stephanus de Vernodio, et Helias Raymundi de Vernodio, Petrag. diocesis, fecerunt homagium de iis quae habebant apud Vernodium ... necnon dictus Stephanus recognovit se olim dedisse bonae memoriae domino Audoyno, episcopo Petrag., partem suam quam habebat in jurisdictione de Vernode ... stat instrumentum de praemissis, die sabbati post Pascha an. 1316.
Fol. 21 r°
XXXVIII. Audoinus
Gall. chr., t. 2, col. 1476
Audoini Petrag. episcopi mentio fit in chartul. Caduini, Fontis-Gauferii et aliis; et quidem legitur collector decimarum papalium, die dom. ante festum Decollationis s. Johannis Baptistae 1297. Statuta pro ecclesiae regimine condidit anno 1300, quae asservantur in tabulariis Petrocorensibus. Legitur et illius nomen an. 1304, in charta B. M. de Petrosa; iterumque in alia II calend. januarii 1309. Et anno 1308 in charta Fontis-Gauferii. Anno 1311, inscribitur nomen ejus chartae qua quidam profitetur se ad praestariam tenere agri particulam, sub onere census persolvendi, prioratui de Minzaco, a Silva Majore dependenti, ex Silvae Majoris tabul. Sub ejus pontificatu fundatur Carthusia Vallis-Clarae, in Petrag. dioec. ab Archembaldo Petroc. comite. Dies obitus episcopi nostri sic inscribitur in calendario ecclesiae Lemovicensis: XV calend. januarii, obiit Audoinus episcopus Petrag. (en marge: Audoin est mort le 18 décembre 1313), ab cujus anniversarium in ecclesia Lemovic. faciendum, anno quolibet, debet dominus Aimericus de Trendaleu, miles centum solid. anno quoque renduales.
Fol. 22 r°
Audoin évêque de Périgueux
Archives du Vatican, Bulletins de Garampi
Audoino episcopo Petrag. indul. (Bon. 8, VIII, 397).
Petragoricen. ecclesia (Ben., XI, 593).
Audoinus episcopus Petrag. (Joan. 22, I, p.4, ep. 3038).
1308. Audoynus Petrag. eps., 55, ep. 258.
1306. Petrag. eps. Audoynus (52, p. 31, ep. 84).
1306. Petrag. eps. Audoynus (52, p. 36, ep. 103).
1306. Petrag. eps. A. (52, p. 49, ep. 164).
1308. Audoynus Petrag. eps. (55, ep. 686).
1309. Audoinus Petrag. ep. (56, ep. 508).
1314 - 1331
Raimond de Durfort, évêque de Périgueux
Fol. 24 r°
28 janvier 1314
Archives du Vatican, reg. de Clem. V, an. IX, fol. 31 v°, n° CXVIII
Dilecto filio Raymundo electo Petragoricen.
Regimini universatis ecclesie quamvis insufficientibus meritis, disponente domino presidentes, de universis orbis ecclesiis, pro earum statu salubriter dirigendo, quantum nobis ex alto promittitur, sollicite cogitamus, sed earum propensior silicitudo nos urget quas propriis carentes pastoribus, vacationis incommodis conspicimus subjacere ut illis, per coopertationis nostre ministerium, viri preficiantur ydonei in pastores, qui sciant et possint ipsis ecclesiis preesse utiliter et prodesse. Dudum siquidem bone memorie Audoyno episcopo Petragoricen., regimini Petragoricen. ecclesie presidente, nos intendentes eidem ecclesie cum vacaret, per dispositionem apostolice sedis, de nationem et provisionem ejusdem ecclesie, quam cito eam per ipsius Audoini episcopi obitum, vel cessionem vacare contingeret, ea vice dispositioni nostre et dicte sedis, certis ex causis duximus reservandas. Decernentes ex tunc irritum &c (comme dans les autres) ... Deinde vero prefato episcopo viam universe carnis ingresse, nos ad provisionem ipsius ecclesie, ne prolixe vacationis exponeretur incommodis, cepimus intendere diligenter. Et post deliberationem quam ad deputandum eidem ecclesie personam utilem ac etiam fructuosam, cujus industria probitatis, dicta ecclesia in suis valeat juribus ad augeri ac etiam defensari, cum fratribus nostris habuimus
Fol. 24 v°
diligentem, ad te archidiac. Petragoricen., et in subdiaconatus ordine constitutum, litterarum scientia preditum, morum honestate decorum, discretionis et consilii maturitate conspicuum, in spiritualibus providum et temporalibus circumspectum, ac aliis virtutum donis multipliciter insignitum direximus aciem nostre mentis, &c. prefate ecclesie ... providemus teque ipsi ecclesie in episcopatum preficimus et pastorem &c. Datum Montitiis, Carpentoraten. dioc., V. kal. februarii, anno nono.
In eodem modo, dil. fil. capitulo ecclesie Petragoricen.
In eodem modo, clero civitatis et dioc. Petrag.
In eodem modo, populo civit. et dioc. Petrag.
In eodem modo, universis vassallis ecclesie Petrag.
In eodem modo, Philippo regi Franc.
Datum ut supra.
Fol. 25 r°
24 février 1314
Archives du Vatican, reg. cot. Clem. V, an. IX, fol. 51, ep. 177
Dil. fil. Galhardo nato dil. fil. nob. viri Arnaldi de Duroforti domicelli nostri, Agenn. dioc., canonico et archidiacono Aurelicen. ecclesie Claromonten.
Sedis apostolice copiosa benignitus &c. Cum itaque canonicatus, prebenda et archidiaconatus Aureliacen. ecclesie Claromonten., quos dil. filius Raymundus, electus Petragoricen., tunc canonicus et archidiaconus ejusdem ecclesie, in ipsa ecclesia obtinebat, per liberam resignationem predicti electi, apud eandem sedem, in manibus dil. filii nostri Arnaldi Ste Marie in Porticu diaconi cardinalis factam, et ab eudem cardinali de mandato nostro receptam, apud sedem ipsam vacare noscantur ad presens &c. canonicatum, prebendam et archidiaconatum predictos sic vacantes, &c. cum omnibus juribus &c, tibi conferimus &c. Datum Montiliis, Carpent. dioc., VI kal. marcii, anno nono.
Fol. 25 v°
26 février 1314
Archives du Vatican, reg. cot. Clem. V, an. IX, fol. 51 v°, ep. 178
Eidem Galhardo, canonico et archidiacono Transligeren. ecclesie Andegaven.
Sedis apostolice &c. cum itaque canonicatus et prebenda ac archidiaconatus Transligeren. ecclesie Andegaven., curam habens animarum quas dil.filius Raymundus electus Petragoricen. tunc canonicus et archidiconus ejusdem ecclesie in ipsa ecclesia obtinebat, per liberam resignationem predicti electi, &c. in manibus ... Arnaldi ... cardinalis &c. vacare noscantur &c. Nos &c. tibi conferimus. Datum Montiliis, Carpent. dioc., IIII kal. martii, anno nono.
Fol. 26 r°
27 février 1314
Archives du Vatican, reg. cot. Clem. V, an IX, vol. 61, fol. 52, ep. 180
Eidem Galhardo canonico et cantori ecclesie Caturcen.
Personam tuam gratiis et morum nobilitate pollentem &c. Cum itaque canonicatus, prebenda et cantoria ac prioratus de Trueiols et ecclesia de Camburaco, Caturc. dioc. eidem cantorie annexi, quos dil. filius Raymundus electus Petragoricen., tunc canonicus et cantor ecclesie Caturcen. in ipsa ecclesia Caturcen. obtinuit, per liberam resignationem ejusdem electi apud sedem apostolicam, in manibus dil. filii nostri Arnaldi Ste Marie in Porticu diac. cardinalis, &c. Nos volentes tibi premissorum intuitu, gratiam facere specialem, predictos canonicatum, prebendam cantoriam, prioratum et ecclesiam de Trueiols, sic vacantes, cum plenitudine juris canonici, cum omnibus juribus &c. tibi conferimus &c. (avec dispense de la pluralité de bénéfices). Datum Montiliis, Carpentoraten. dioc., III kal. martii, anno nono.
Fol. 27 r°
8 mars 1314
Archives du Vatican, reg. cot. Obligationes et solutiones servitiorum com., 1293-1317, t. 1, fol. 58 (nouveau n° C 2184)
Eadem die M. CCC. XIIII.
Raymundus electus Petragoricen. promisit pro communi servitio. domini pape et collegii XXIIIIor card. per Bertrandum de Vera, procuratorem suum, IIm Vc flor. et V consueta servitia solvere hinc ad festum Omnium Sanctorum, proxime venturum, die VIII marcii (1314). On lit à la marge: solvit.
Fol. 27 v°
25 février 1314
Archives du Vatican, reg. Clem. V, an. IX, fol. 51 v°, ep. 179
Le 25 février, Raymundus electus Petrag., avoit été chanoine et archidiacre de l'église de Périgueux (voy. une lettre de Clem. V, adressée à Gaillard de Durfort, recueil des doyens et archidiacres).
28 février 1314
Archives du Vatican, reg. Clem. V, an. IX, fol. 52, ep. 181
28 février, le même Raimond, qualifié electus Petrag. avoit été prieur du prieuré de Faye, ordre de St Augustin (voy. La Faye).
Fol. 28 r°
1314 (v. st.)
Entrée de Raimond de Durfort, évêque de Périgueux
Archives de l’Hôtel de ville de Périgueux
En marge: Acte par lequel Helie Urdimal, bailly royal en Périgord, et Bernard Requirand, clerc, notifient aux maire et consuls de Périgueux, l'entrée prochaine de Raimond de Durfort, évêque de Périgueux, et leur ordonnent de prendre les précautions nécessaires pour que le bon ordre ne soit pas troublé, et qu'il n'arrive pas de tumulte.
Nos Hel. Urdimala, domicellus, bajulus regius de Petragor. et Bernardus Requirandi, clericus, nomine regis Franciae ... curiam et jurisdictionem consulatus Petrag., notificamus vobis, majori et consulibus Petrag., hic presentibus, quod ... dominus Raymundus de Duroforti, novus Petrag. episcopus venturus est, ut audivistis, ... apud Petrag., sequenti die sabbati in vigilia Purificationis beatae Mariae et in dies ... debet intrare suam Petrag. ecclesiam, et facere magnum festum propter ejus novum adventum, multi ecclesiarum praelati, multi nobiles et patentes, et aliae multae personae, eques et pedes, quorum aliqui ad dictum festum, quod erit magnum et solemne, ut ex principio et apparatu videtur, convocati et invitati fuerunt ad civitatem et villam hanc Sancti Frontonis convenientes, et quod contigit interdum in talibus congregationibus oriri et fieri brigas et rixas, per quas villae praedictae vel habitatores eorumdem possent ex improviso potissime pati aliquod detrimentum. Nos dictus bajulus, et Bernardus ... vos majori et consulibus ... vobis precipimus, nomine ... regis, quatenus paretis vos, et parari faciatis et procuretis gentes idoneos, quos et quas vobis videbitur expedire cum armis eques et pedes, pro excubiis faciendis, quandiu ob causam praedictam in dictis villis et earum suburbis opus erit. Quibus quidem excubiis, ego dictus Bernardus, nomine ... regis interesse propono sic fideliter et prudenter agentes, ut cavere et evitare possint incendia, effractiones, furta, rapinas, homicidia et alia per quae villis, suburbis vel personis praedictis parari posset vel fieri aliquod detrimentum, confluentes que ad dictas villas inibi valeant tute ... morari. Et licet praemissa ad vos majorem et consules pertinerent, ex super habundanti tradimus vobis ... servientes regios qui vobiscum inter sint pro jure regio et cujuslibet alterius conservando ... Actum in consulatu Petrag. et datum die lunae ante dictum festum Purificationis 1314 (pendent sigilla).
Fol. 29 r°
1314
Extrait du livre du comptable ou journal de la recette et de la dépense
de la Maison de ville de Périgueux depuis 1314 jusqu'en 1335, fol. 6, 8, 9, 15
Archives de la Maison de ville de Périgueux
Fol. 6.
Item XX s. que costeren VII lansas, a la venguda de l'evesque, que ac hom de R. de Bernardo.
Fol. 6.
Item XVI s. que costeren li gouyo, et li basinet e las chamberias, e las autras armaduras, al mayor desclaizir a la venguda del evesque.
Fol. 8.
Item ... L. B., an H. La Grelieyra, per C. sestiers devi qui foren dat a mosenhor l'avesque, quant fets sa venguda (le prix du vin est rongé par les vers).
Fol. 9.
Item XII d. al graolh, qui fo mes a la porta Talhafer, quant l'avesques vent.
Fol. 15.
Item tot 1° C s. que paguen per mesyo Me Letgiers Barrieyra et Me H. Chavantona per anar e per mostrar, e per desnominae lo fach, qui fo fachs als mayor e aus cosols, e als autres qui fazian lo gach, en la ciptat de la vida, per la
Fol. 29 v°
venguda de l'evesque, e Me Letgier menava son escudier a chaval.
Sous la mairie de Legier de Barrière.
1320. Aisso que sense costet lo setusmes (en marge: sépulture) de mossenhor Ar. (rongé par les vers) ... fort frayre de mossenh. l'evesque, 4 torchas (48 s.) e un drap d'aur (LX s.).
1320 ou 1321. On vuer parler sans doute d'Arnaud de Durfort, qui peut-être mourut à Périgueux (consult. le p. Anselme; il faudroit connoitre la signification de setusmes; ce mot ne voudroit-il pas dire septième. Dans ce dernier cas, l'évêque auroit fait faire à Périgueux pour son frère, un service le 7e jour, auquel le consulat auroit contribué (à examiner).
La mairie de Legier de Barriere fut en 1320 pour 1321.
Fol. 30 r°
1316
Extraits des archives de Cadoin, grand coffre
Raymundo episcopo Petrag., factum ... apud Cadun. nona die exitus mensis madii anno Domini 1316.
1317
Archives du Vatican
Voy. la division du Périgord en deux diocèses par le pape Jean 22, en 1317, 1318 &c. Dans mon recueil sur Sarlat.
Fol. 31 r°
1316
Archives des Bories, titre trouvé à La Barde chés M. de Verneuil
Hommage rendu à Raimond, évêque de Périgueux, par nobles et discrets hommes Hélie de St Astier, chevalier de L'Isle, et Fortanier de St Astier, chantre à Périgueux, son frère, pour les biens qui relevoient de l'évêché, et dont ils avoient hérité de feu Bernard de St Astier, damoiseau leur père; en date du vendredi après la fête de la Nativité de la vierge, 1316.
Original en parchemin.
Fol. 32 r°
1316
Acte des assises tenues à Périgueux par le sénéchal de Périgord,
sur le différend qui étoit entre le comte de Périgord et l'évêque de Périgueux
à cause de la haute justice du bourg et paroisse de Bassillac
Archives de Pau, armoire de Périgord, inventaire au chap. 38, n° 30
Actum assisiae de Petragoris domini senescalli, quae fuit die sabbati ante festum Bartholomei apostoli, an. M° trecentesimo decimo sexto, quam tenuit nobilis dominus Johannes de Arreblayo, junior, miles domini nostri Phil., filii regis Franciae; regentisque regna Franciae et Navarrae, ejusque senesc. Petrag. et Caturc.
Comparuit in judicio, le procureur dudit comte de Périgord, d'une part, et magister P. d'Arribat, clericus, procurator domini Petragoricensis episcopi, per quasdam litteras, sigillo domini episcopi sigill., quarum tenor in libro curiae continetur, ex altera; et Stephanus de Rupe, procureur pour quatre personnes de son nom, ses partionarii, ex altera, et Daniel de Platea, serviens regius, et tenens jurisdictionem consulatus villae Petragoricensis ex altera ... procurator comitis ... proposuit contra dictum Danielem, quod alta jurisdictio de burgi et parrochiae de Bassillaco, quathenus protenditur inter decas novas et antiquitas villae Petrag., videlicet a cruce quae est supra terminum et vadum de Rupe, prope viam, per quam itur de Petrag. versus Bassillacum, usque ab arbores dictas aus Espinasset; sit in via per quam itur de Bassilhaco versus Albam Rupem spectat ... ad comitem solum et in solidum. Item quod quidam homo extraneus commisit furtum in burgo de Bassilhaco ... propter quod
Fol. 32 v°
fugit ad Petrag. et dictus Daniel cepit hominem. Item quod dictus Daniel post, et contra appellationem legitime emissam ad nos (senescallum) ab ipso Daniele ne liberaret, nec traderet dictum hominem gentibus dicti domini episcopi ... ipse Daniel reddiderat ... indebite, et in damnum comitis, ipsum hominem praeposito domini episcopi , qui quidem praepositus, licet nullum jus haberet dictus dominis episcopus in dicta alta justicia, in crastinum, sine aliquo processu ... dictum hominem suspenderat in furchis domini episcopi, apud Agonacum, in aliena castellania ... quare dictus procurator comitis petiit dictum Danielem condempnari per nos (senescal) ad reddendum sibi dictum suspensum, et de redditione alta dictorum burgi et parrochiae eidem domino episcopo et gentibus suis perpetuum silentium imponi ... procurator episcopi ... praedictum hominem de restitutione avoavit asserens jurisdictionem altam dictorum burgi et parrochiae ad dictum dominum episcopum pertinere, et dictum episcopum esse et praedecessores suos fuisse in possessione vel quasi justitiae memoratae. Dictus vero Stephanus de Rupe, domicellus, pro se et suis partionariis, vid. jurisdictionem altam praedictam ... in judicium deduci inter dictos (supra) opposuerunt se causae, praedictae et dixerunt quod jurisdictio alta et bassa dictorum burgi et parrochiae citra terram domini vicecomitis Lemovicensis, et domini de Altoforti, et Petri de Petragoris, pertinebat ad dictos partionarios pleno jure, et erant in quasi possessione ejusdem, et quod bassam justitiam tenebant et exercebant in dictis burgo et parrochia pacifice ... licet dominus episcopus eos molestaret super alta justitia praedicta ... petierunt procuratoribus episcopi et comitis perpetuum silentium imponi, &c. Le sénéchal met la haute justice de Bassilhac sous la main du roi, jusqu'à ce qu'il en fut autrement ordonné.
En parchemin scellé.
Fol. 33 r°
18 mai 1317
Archives du Vatican, reg. cot. Jo. 22, com., an. I, vol. 66, p. 4, fol. 100, ep. 3383
Dil. fil. Reginaldo de Sta Arthemia, archipresbitero ecclesie de Vilhinis, Petragoricen. dioc., legum professori.
Petitio tua nobis exhibita continebat, quod vacante olim archipresbiteratu de Vilhinis, cui cura imminet animarum, Petrag. dioc. per mortem quondam Helie de Faya, sedis apostolice capellani, ipsius archipresbiteratus archipresbiteri, qui in partibus illis diem clausit extremum, ven. frater noster Raymundus episcopus Petrag. archipresbiteratum eundem tibi auctoritate ordinaria contulit et providit de illo; tuque postmodum attendens quod nullus de dicto archipresbiteratu preter Rom. pontificem disponere potuerat, pro eo quod felic. record. Clemens papa V ante vacationem hujusmodi archipresbiteratus &c. reservand. decrevit &c. Nobis humiliter supplicasti ut predictum archipresbiteratum conferre tibi de speciali gratia dignaremur. Nos itaque attendentes litterarum scientiam
Fol. 33 v°
nobilitatem generis, vite ac morum honestatem &c. predictum archipresbiteratum sic vacantem &c. tibi de novo conferimus &c. Datum Avinion. XV kal. junii, anno primo.
In eodem modum, dil. filiis Fortanerio Massola, Petrag. Petro de Pratis, Xancton., ac Petro de Cabassaco, Convenarum canonicis ecclesiarum &c. Datum ut supra.
Fol. 34 r°
28 août 1318
Archives du Vatican, reg. cot. Jo. 22, secr., an. I ad IV, vol. 110, tom. II, fol. LXXV, ep. 992
En marge: Cette lettre se trouve aussi t. 150, ep. 602 (vol. 109) sous la rubrique suivante: scribitur archiepiscopo Burdeg. ut jurisdictiones ducis Aquitanie non impediat, nec fines suorum privilegiorum ultra modum debitum extendat, n° 608; celle à l'évêque de Périgueux, n° 612.
Ven. fratri Arnaldo archiepiscopo Burdegalen.
Cim sit nobis, licet immeritis omnium ecclesiarum solicitudo divina dignatione commissa, sicut eas in suis juribs et libertatibus ne per usurpationis aut occupationis injuria dilabamur, ex officii debito apostolico tenemur favore protegere sic et ne patrimonium earum in juris alieni dispendium augeatur, attentis debemus studiis providere. Ad nostrum siquidem et fratrum nostrorum auditum officialium et subditorum carissimi in Christo filii nostri Eduardi regis Anglie illustris, in ducatu Aquitanie, gravis querela perduxit quod tu hiis que ad te et commissam tibi Burdegalen. ecclesiam rationabiliter pertinent, non contentus, ad jura jurisdictiones, res et bona regia ac predictorum suorum subditorum in ipso ducatu, in civitate, dioc. ac provincia Burdegalen. de novo usurpativas manus extendis illicite
Fol. 34 v°
privilegia et libertates ecclesiasticas ultra debitum prorogans, in eorum grande dispendium et prejudicium nimis grave. Super quo provisionis nostre remedio suppliciter implorato. Nos qui sumus omnibus in justitia debitores fraternitati tue per apostolica scripta districte precipiendo. Mandamus ut fines tuos nulla injuriosa preteritione transgrediens, ab omnibus et singulis que dictorum regis et subditorum juribus detrahant, abstineas penitus hiis que tibi et Burdegalen. ecclesie, in civitate, diocesi et provincia memoratis, de jure vel consuetudine competunt, contentandus sic te an hoc ut et condecet apostolicis conformaturas beneplacitis et mandatis quod ex nunc super illis nulla resultet que relandi materia adhibere cogamur. Datum V kal. septembris, anno tercio.
In eundem modum, ven. fratri Amanevo archiepiscopo Auxitan.
Raymundo episcopo Condomien.
Raymundo Agennen.
In eundem modum, ven. fratri Raymundo episcopo Petragoricen.,... Raymundo episcopo Sarlaten. &c.
Fol. 35 r°
15 mai 1321
Archives du Vatican, reg. cot. Jo. 22, com. an. V, vol. 71, p. 1, fol. 291, ep. 659
Ad audientiam nostram, &c. Dilecto filio nobili viro Johanne duce Britannie ac vicecomite Lemovicen. ferente, pervenit quod quondam Arturus Britanie, pater ejus in villa Belliregardi Petragoricen. dioc., que quidem villa in vicecomitatu suo Lemovicen. consistit, quandam novam bastidam constituit que in habitatoribus plurimis adeo tam excrevit, quod sufficiunt ad unam parrochiam satis magnam et quod pro eo quod dicta bastida per uname sufficientem leucam distat a pristina sua baptismali ecclesia, homines dicte ville, sun spe habendi in ea parochia quandam satis decentem ecclesiam construxerunt. Quodque de ipsorum habitantium in villa predicta oblationibus et primiciis cum decimis terrarum reductarum noviter ad culturam poterit ipsius ecclesie de novo constructe capellanus futurus idoneam sustentationem habere, remanentibus centum libris Petragor. in
Fol. 35 v°
valore prefate ecclesie baptismalis. Quare prefatus dux nobis humiliter supplicavit ut predictam ecclesiam de novo constructam, parrochialem fieri per discretum aliquem mandaremus. Volentes igitur in hac parte tibi defferre fraternitati tue per apostolica scripta mandamus quatenus si est ita in predicta ecclesia de nova constructa sublato appellationis obstaculo, ad presentationem dicte ecclesie baptismalis, cum canonico fundator. assensu perpetuum insiduas sacerdotem, ad sustentationem suam ejusdem ville obventiones ecclesiasticas provideas percepturum tamen quod competens in ea honor ecclesie baptismalis servetur. Si vero rector baptismalis ecclesie virum idoneum presentare distulerit, vel opus illud voluerit impedire, tu nichilominus facias idem opus ad perfectionem deduci, et virum bonum, appellatione cessante, in dicta nova ecclesia instituere non obmittas. Datum Avinion., idus maii, anno quinto.
Fol. 36 r°
6 décembre 1325
Archives du Vatican, reg. Jo. 22, an. XVIII, p. 2, ep. 967
Charte par laquelle Raimond évêque de Périgueux unit l'archidiaconé de Belvès au diocèse de Sarlat, dont la collation lui appartenoit à celui de Bergerac, dont Raimond de Ferrassac étoit alors archidiacre, sous le motif ou prétexte que les revenus du premier de ces archidiaconés étoient si modiques, que personne du chapitre de Périgueux ne vouloit l'accepter.
Cette union fut approuvée par le chapitre, au mois de janvier 1332 (v. st.), et confirmée par le pape Jean 22 le 4 décembre 1333.
Voy. mon recueil sur les doyens et archidiacres, où cette pièce est rapportée au long.
Fol. 37 r°
31 mars 1325
Evêque et chapitre
Salva gardia domini regis concessa episcopo, decano et capitulo Petragor.
Arch. nat., reg. 64 du Trésor des chartes, fol. 126 v°, pièce XIXXVI (226)
Karolus Dei gratia Francorum et Navarre rex, universis presentes litteras inspecturis salutem. Notum facimus universis quod nos predecessorum nostrorum vestigiis inherentes, ad ecclesias et personas ecclesiasticas specialiter regni nostri zelo sincere devocionis afficiamur, et ad if libencius attendimus, quod ecclesie et persone predicte sub defensionis nostre munimine protegantur, ut eo libencius Deo a quo nobis cuncta bona proveniunt, valeant famulari, quo a violenciis et injuriis sub nostre protectionis clipeo senserit se defendi, et in pacis transquilitate teneri. Eapropter dilectorum et fidel. nostrorum episcopi canonicorum et capituli Petragor. nobis significat. se et ecclesiam suam, gentes, jurisdictiones et bona nonnullorum oppressionibus affici et gravari in hac parte, supplicationibus inclinati, ipsos episcopum et capitulum, ac eorum ecclesiam Petragor. in capite et in membris affici, et curiales, socios, clericos, familiam eorumdem, una cum jurisdiction., redditibus, proventibus, bonis suis et ecclesie sue, et juribus universis, sub manu, protectione et salvagardia speciali nostris, et successorum nostrorum suscipimus per presentes, Petragoricen. et Caturcen. senescallo, vel ejus locum tenenti, ceterisque justiciariis nostris, presentium tenore mandantes, ut dictos episcopum, canonicos et capitulum eorumdem curiales, socios, clericos, et famil. suos, et ecclesie sue, in suis justis possessionibus et saisinis, usibus, libertatibus, franchisiis, et jurisdictionibus manuteneant, et defendant ab omnibus injuriis, violenciis, oppressionibus, gravaminibus, vi armorum et potencia laicorum, et novitalibus indebitis quibuscumque; nec permittant eis aliquas violencias vel injurias fieri vel inferri in personis, aut bonis, seu indebitas novitates. Quas si factas fuisse invenerint vel illatas, ad statum debitum indilate reducant, affidafium eciam et securitatem a personis de quibus dubitaverint, prout ad eos pertinuerit, juxta terre consuetudinem eis faciant exhiberi, et hujusmodi specialem gardiam nostram in eorum assisiis, et locis aliis de quibus viderint expedire, publicari faciant et procurent, ne quis possit in contra ignoranciam allegare; ac violatores hujusmodi nostre protectionis et specialis gardie sic justicia mediante puniant quod cedat aliis in exemplum, unum quoque aut plures de servientibus nostris, eis in gardiatorem deputent specialem eorum cum sumptibus; qui de hiis que cause requirunt indagine, se nullatenus intromittant. Quod ut ratum et stabile perpetuo perseveret, presentibus litteris nostrum fecimus apponi sigillum. Datum Par., die ultima marcii, anno Domini M° CCC° vicesimo quinto. Per vos Julianus.
Fol. 37 v°
Reg. 64 du Trésor des chartes, fol. 216, pièce 416.
Salvagardia domini regis concessa episcopo et ecclesie Petragor.
Na. Ces lettres sont de la même teneur et de la même datte que les précédentes.
Na. L'évêque n'y est pas nommé, mais on sait que c'est Raimond.
Fol. 38 r°
23 mai 1327
Archives du Vatican, reg. cot. Jo. 22, secr., an. XI-XII, vol. 114, tom. VI, fol. 15 v°, ep. 660
Venerabili fratri Bernardo, archiepiscopo Narbonen.
Quia nostras et ecclesie Roman. necessitates multiplices, quibus presertim pro repressione hereticorum et infidelium parcium Italie, adversus Deum et ipsam ecclesiam, fidemque catholicam crudeliter et immaniter sevientium, premitur, piis et gratis affectibus respicere curavisti certum pecuniarium per te liberaliter ad hoc oblatum nobis subsidium destinando, inde fraternitatem tuam cum gratiarum actionibus multipliciter in Domino commendamus. Datum Avinion., X kal. junii, anno undecimo.
Item, in eundem modum, Amanevo, episcopo Agennen.
In eundem modum, Raymundo, episcopo Petragoricen. Datum ut supra.
Fol. 39 r°
Mars 1328
Confirmatio cujusdam sententie late per regis commissarios super quibusdam contentionibus ortis
inter procur. dicti domini regis et episcopum Petragoricen., ac ejus officiarios.
Arch. nat., reg. 65 du Trésor des chartes, fol. 129, pièce CCCXXII (322)
Philippo &c. Notum facimus &c. Nos infrascriptas vidisse litteras, tenorem qui sequitur contin. Universis presentes litteras, seu presens instrumentum publicum inspecturis, visuris, ac eciam audituris. Guillelmus de Ventenaco, canonicus Eduen., domini nostri Franc. et Navarre regis clericus, per ipsum dominum regem ad partes senescallie Petragoricen. et Caturcen., pro reformatione patrie, et super excessibus puniendis, et recipiendis financiis, pro excessibus et forefactis quibuslibet dictum dominum regem tangentibus, et super pluribus aliis articulis commissarius deputatus, prout in quibus litteris regiis, quarum tenor inferius est insertus, continetur; et Jordanus de Lubercio, miles dicti domini regis, ejusque senescallus dicte senescallie, per ipsum dominum Guillelmum propter hoc specialiter evocatus, salutem, et fidem perpetuam litteris presentibus adhibere; noveritis olim procuratorem regium dicte senescallie, seu ejus subtitulum, contra reverendum patrem in Christo dominum Raymundum Dei gratia Petragoricen. episcopum, et ejus gentes et offic. causas infrascriptas habere, et aliquas earum motas fuisse in curia nostra dicti seneschali et nostrorum predecessor., et diucius agitatas, et adhuc pendere inter ipsum P. procuratorem, seu ejus substitutum ex una parte, et dictum episcopum, et ejus gentes et officiales ex altera. Primo videlicet quod cum gentes et offic. regii cepissent apud Petragor., et captum et arrestatum ducerent versus Caturcum Hugonem de Coquo clericum, de et super fabricacione false monete, et super pluribus al. accusatus, idemque Hugo affugisset in ecclesia de Roffinhaco, venerunt procurator et gentes dicti episcopi ad dictam ecclesiam et ipso Hugone ex inde extracto, cum gentes regie ipsum cepissent, vel capere vellent, dicti procurator et gentes ipsius episcopi ipsum Hugonem rescusserunt et abstulerunt gentibus reg. et secum apud Petragor. in carcere ejusdem episcopi intruserunt. Cuiquidem episcopo et ejus gentibus dictus sen. Petragor. et Caturcen. seu ejus locum tenens precepit sub magnis penis quod de dicto Hugone essent bene securi sic quo dici posset justicie complementum exhiber. Quiquidem episcopus seu ejus gentes eundem Hugonem de dicto carcere abire et recedere permisserunt indebite et injuste. Item quod cum comes Petrag. seu ejus gentes fecissent fieri quedam fossata sive vallata juxta et prope castrum suum de La Rolfia, dictus episcopus, seu ejus gentes ipsius
Fol. 39 v°
nomine, dicta vallata, seu fossata dirui et destrui fecerat indebite et injuste, et frangendo salvam gardiam regis, in qua dictus dominus comes erat. Item quod dictus episcopus et ejus gentes post et contra inhibicionem regis factam, ne aliquis esset ausus arma portare, portaverit arma prohibita in contemptum dicti domini regis. Item quod dictus episcopus seu ejus gentes in suis locis receptaverunt bannitos dicti domini regis et potissime Guillelmum de Bellopodio, bannitum dicti domini regis, in ipsius domini regis vituperium et contemptum. Item quod idem episcopus seu ejus gentes contra statuta pacis, itinera publica et reg. que sunt circa castrum ipsius episcopi clauserunt cum barreriis et claudi fecerunt, et al. dictum castrum munir. Item quod gentes ipsius episcopi de mandato et nomine ejusdem, dominum Petrum quondam abbatem Branthol. transitum facientem per castrum dicti episcopi ceperant et arrestaverunt frangendo salvam gardiam regiam in qua erat dictus abbas, et plures alios excessus intulerunt. Item quod gentes dicti episcopi quemdam hominem ceperunt in parrochia, seu apud Basilhacum, pro quodam furto seu delicto, per eum, ut dicebant, ibidem commissis, et ipsum hominem apud Agonacum duxerunt, ubi ipsum suspenderunt post et contra appellationem factam per Stephanum de Ruppe et consortes suos ad dictum dominum sen. seu dominum regem et dicto homine existente ad manum dicti domini regis. Item quod idem episcopus, seu ejus gentes ipsius nomine, vel alius, seu alii, nomine ejusdem post et contra appellationem emissam ad dictum dominum regem seu dictum dominum sen., abbatem et conventum de Cancellata, priorem de Merlanda, cappellanum de Insula, capellanum de Lavaus, capellanum de Sta Ursa, et plures alios capellanos gagiar. fecerunt, et portas et hostia ecclesiarum et domorum ipsorum, seu aliquorum ex eis frang. indebite, et in prejudicium appellationis predicte, et salve gardie in qua erant. Item quod cum olim leprosi de Basilhaco essent apud Basilhacum capti et positi in quibusdam crassis per Stephanum de Ruppe, domicellum, seu ejus gentes et consortes, dicentis se habere ibi jurisdictionem, venerunt ibidem gentes dicti episcopi, et dictas crassas seu compedes fregerunt, et dictos leprosos secum duxerunt, et de eis fecerunt quod voluerunt, dicti domini regis salvam gardiam in qua erant dicti consortes, frangendo, et temere violando. Item quod Bertranda Ramnulphe et ejus filiabus cum familia et bonis suis existen. in salva gardia dicti domini regis dictus episcopus, seu ejus gentes, decimam et bona ipsarum matris et filiarum ceperunt, levaverunt, et plures excessus eisdem intulerunt indebite et injuste, dictam salvam gardiam frangendo, in vituperium dicti domini regis. Item quod officialis Petragor. Guillelmum de Cazalibus laicum
Fol. 40 r°
commentariensem carceris clericorum dicti episcopi bannivit in civitate Petragor. a tota dioc. Petragor. jurisdictionem temporalem dicti domini regis, et aliorum judicum temporalium dicti domini regis subditos usurpando. Item et super eo quod proponebatur per procuratorem regium quod dominus Petrus de Marcellone promiserat se representare Johannem Le Falconnier et alios complices, seu consortes suos, servientes et familiar. dicti episcopi, qui erant in clusi in ecclesia de Yssaco, et quos bajulus Sti Ludovici, seu ejus locum ten. capere volebat, nisi dictus capellanus pro eis cavisset et eos promisisset presentarecerta die apud Stum Ludovicumin assisia dicti loci; quos dictus capellanus non presentaverat; ex quibus dictus procurator dicebat et petebat ipsum in dictam penam incidisse declarar., et ipsum condempnari in eamdem versus dominum regem. Item quod dictus Johannes lo Falconnier, Bernardus del Bozet, P. Boni, P. de Florencia, Guillelmus Servient., dictus Le Lauret, Stephanus Servient, Guillelmus Losunen (Lo Simon), servient. et familiar, dicti episcopi ceperant et rapuerant quamplura bona in dicta pene (parrochia) ... et locis circonsvicinis, vim et violen. committento, arma defferendo prohibita contra inhibicionem, ordinationem et statuta dicti domini regis, et salvem gardiam reg. in quibus Bernarda Rampnulphe et ejus filie et famil. erant, frangendo et temere violando, et se deffendendo cum armis contra bajulum predictum. Super quibus et quibusdam aliis excessibusin dicta parochia per eos commissis, vocabantur per viam banni in ecclesia dicti loci Sti Ludovici. Item quod jurisdictione loci et parochie de Beurona ad manum regiam existen. p... (propter ou prope) ...umdomini comitis Petragor. et abbatis et conventus de Cancellata et procur. regii cum loc. ten. bajuli de Petragor. quemdam puerum ibidem repertum submersum incepassent in dicta parochia prepositus et gentes dicti episcopi cum multitudine armatorum ad dictum locum venientes, dictum puerum intentatum muteverunt juxta et prope ecclesiam dicti loci indebite et injuste sic magnum regis contempnando et eciam frangendo. Item quod dictus dictus episcopus, seu ejus gentes ipsius nomine post et contra appellationem per Heliam Fulcherii emissam ad dictum dominum regem seu dominum senescallum, jurisdictionem exercuerunt in loco et parochia de Sorbges, et leprosos dicte parochie combusserunt ibidem dicto Helia ... existen. in speciali gardia dicti domini nostri regis, frangendo dictam salvam gardiam, et in prejudicium appellationis predicte et contemptum dicti domini regis. Item quod in jurisdictione temporali dicti episcopi, ad manum regiam existen., dictus episcopus et ejus gentes eamdem jurisdictionem exercuerunt indebite frangendo et violando manum predictam in contemptum dicti domini regis. Item quod
Fol. 40 v°
idem episcopus et ejus gentes venati fuerunt pluries et frequenter in foresta regis vocata Beronencha et circum circa, in vituperium dicti domini regis. Ex quibus procur. regis dicte senescallie petebat et pecierat ipsum episcopum in emend. condignam versus dictum dominum regem condempnar. et al. puniri legitime de premiss. Dicto episcopo et ejus parte contrarium asserente et dicente petita per partem procur. Regii fieri non debere, ex et pro eo quod si qua dictus episcopus seu ejus gentes fecerant de predictis, hoc fecerant juste et legitime et utendo jure suo, et primum quantum ad factum Hugon. de Coquo, quod dictus Hugo erat clericus, et quod procur. et gentes ipsius episcopi ipsum Hugonem absque aliqua violencia ceperant, et captum posuerant in carcere dicti episcopi, ex quo carcere recesserat sine facto et culpa dicti episcopi, qui posse suum fecit de inveniendo eum ita quod aliquid preceptum, seu injunctum sibi seu gentibus suis factum de custodiendo ipsum Hugonem non potuerat ipsum super hoc in aliquo astringere seu ligare, quodque post mota causa super hoc coram domino senescallo Xancton., auctoritate quarumdam litterarum regiarum, idem episcopus et ejus gentes fuerant absoluti. Item quod si gentes ipsius episcopi aliqua vallata seu fossata facta per gentes domini comitis Petragor. destruxerunt quo hoc fecerunt juste et legitime, quia dicta fossata facta fuerant de nocte et clandestine in itinere per quod dictus episcopus habebat transire, et in prejudicium et gravamen ejusdem. Item quod si dictus episcopus seu ejus gentes portaverunt arma et clauserunt cum bur., vel al. castrum ejusdem episcopi, hoc fecerunt juste et ad deffensionem suam, et hoc est et erat eis licitum et permissum cum et pro eo quia dictus episcopus et ejus gentes sunt in possessione arma portandi per dyocesim suam pro deffensione sua et jurisdictione sua in clericos et laicos in locis et castris suis exercend., tum eciam pro eo quia tunc temporis dictus dominus comes odio capitali prosequebatur ipsum episcopum et ejus gentes, et insultavit dictum castrum ipsius episcopi cum gentibus armatis, et quoddam molendinum ejusdem episcopi juxta dictum castrum positum ignis incendio concremavit et concremar. fecit, nec gentes domini nostri regis que erant intus castrum predictum poterant nec ausi erant remedium adhibere. Ex quibus verisimiliter habebat tunc et fuit sibi licitum locum suum claudere et munire. Item quod si unquam ipse seu gentes receptaverunt Guillelmum de Bellopodio, bannitum, hoc fecerunt et facere potuerunt impune, pro eo
Fol. 41 r°
quod dictus G. erat clericus et subdiaconus, et sic non potuit per judicem secularem banniri. Preterea dictus dominus noster rex pluries dederat in mandat. dicto domini senescallo Petragoricen. et quibuscumque aliis officiis regiis, ne ipsum episcopum, seu ejus gentes, occasione receptacioniis dicti G. impeterent, seu al.molestarent. Alii vero quos dicebant gentes regias fore bannitos, et per dictum episcopum receptat. conversabantur palam et publice, tam inter gentes regias, quam inter al., ex quo dictus epicopus et ejus gentes potuerunt licite ignorare fore bannitos. Item quod si unquam gentes ipsiis episcopi ceperunt seu arrestaverunt abbatem Brantholm., hoc facere potuerunt juste, tanquam subditum et justiciabilem dicti episcopi, et de ejus jurisdictione spirituali et temporali existen., nec aliquis judex secularis se habet super hoc intromittere. Item si gentes dicti episcopi aliquem hominem criminosum ceperunt apud Bassilhac, et leprosos eciam ceperunt, et aliam jurisdictionem exercuerunt, et compedes fregerunt in et loco et parrochia de Bassilhaco, hoc fecerunt et facere potuerunt juste et legitime, tanquam in et de loco et parrochia in quibus dictus episcopus solus et in solidum habet, et tam ipse quam ejus predecessor. habuerunt et exercuerunt ab antiquo omnimodam jurisdictionem altam et bassam, salva et excepta quadam inodita vigeria quam Stephanus de Ruppe domicellus, et ejus parcionarii habent ibidem, quam tenent a dicto episcopo, et pro qua sunt homines ligii ejusdem. Item quod si unquam idem episcopus, seu ejus gentes fecerunt gagiari priorem de Merlanda, capellanum de Insula, capellanum de Sta Ursa, capellanum d'Alamans, vel aliquos alios capellanos sue dyocesis, quo hoc fecerunt juste et legitime, et fieri fecerunt per gentes reg. auctoritate mandati et litterarum regiarum pro hoc in quibus dicto episcopo tenebantur racione visitacionis sue, et pro eo quod ipsi sentencias excommunicacionis animo sustinent. indurato, eidem episcopo parere recusabant, propter quod gentes reg. in jur. subsidium requisite ipsum episcopum in premiss. juvarunt. Item quod id quo gentes dicti episcopi fecerunt apud Yssacum, fecerunt juste et licite levando et percipiendo decimam dicte parrochie ad dictum episcopum pertinen. et repellendo vim quam dicta Bertranda Rampnulphe et ejus filie indebite inferebant gentibus dicti episcopi in levando decimam predictam. Item quod dictus official. dicti episcopi G. de Casalibus, Commentarien. carceris clericorum captor. ejusdem episcopi, super eo quod plures clericos
Fol. 41 v°
celeratos recedere permiserat et abire, maxime inter al. G. Benedicti clericum coram eodem officiali evocat. competent. intervallis intervenientibus jus super hoc receptur., cum non compareret, banniverat a tota sua jurisdictione ecclesiastica, quam habebat in civitate et dyoc. Petragor. juste et legitime, et quod hoc facere potuerat de jure, quod que dictus dominis noster rex mandaverat quod idem episcopus seu ejus gentes occasione hujusmodi minime molestarentur; immo dedit in mandat. dicto domino senescallo Petragor. quod dictum G. de Casalis licet laicum, remitteret dicto episcopo, seu ejus offic. predicto puniend. Item dominus P. de Marcellone presbiter et capellanus de Yssaco, et Johannes dictus Le Falconnier non tenentur ad illam centum libr. quam dicebantur incurrisse, nec ad aliquid de proposit. contra eos per procur. reg., pro eo quia bajulis regius bastide Sti Ludovici, vel ejus locum tenens exiens de domo et repayrio inimicorum capitalium predictorum episcopi, capellan. et Johannes more hostili, turba coadunata, et cum armis variis venerunt et accesserunt ad ecclesiam predictam de Yssaco, et posse suum fecerant de frangendo dictam ecclesiam, immunitatem et dicte ecclesie et ejus cimiterii violando, et comminatus fuit eisdem, quod non aperirent dictam ecclesiam et ei traderent et rapere permitterent, infra ecclesiam et immunitatem ejusdem nonnullaos homines qui ibidem confugerant, ad immunitatem dicte ecclesie et securitatem, quod ipse cum complicibus ... turba presente combureret dictam ecclesiam et caminatam, et easdem ibi combueret seu interficeret; et ex hoc minis et terroribus cadentibus in constant. unos et ... ne immunitas dicte ecclesie violaretur vel ecclesia combureretur, vel ipsi capellani et Johannes interficerentur, fuit facta promissio si qua fuit per dictos capellanos et Johannes de representando illos qui confugerant ad salvitatem predictam, vel de solvendo dictam penam, quare apparet quod ad neutrum tenebantur nec tenentur. Item quod cum olim abbas et conventus de Cancellata vel quidam alii, nomine et ad infligacionem eorumdem, quemdam puerum repertum submersum in parochia de Beurona, in jurisdictione alta et bassa dicti episcopi, intantassent in jurisdictione ejusdem episcopi gentes ipsius episcopi ad dictum intentat. accendent. ipsum mutaverunt in alio loco prope ecclesiam dicti loci, et infra jurisdictionem ejusdem episcopi juste et legitime, et sine juris et hominis injuria vel offensa. Item quod gentes ejusdem episcopi, ea que fecerunt in burgo et parrochia
Fol. 42 r°
de Sorbges, fecerunt juste et legitime, tanquam in loco et parrochia in quibus idem episcopus habet et exercet solus et in solid., et ejus predecessores habuerunt omnimodam jurisdictionem altam et bassam. Item quod si unquam aliqua manus regia fuit posita in jurisdictiones temporali dicti episcopi, dicta manu regia amota, et dicta manu durante, gentes dicti episcopi nichil exercuerunt ibidem in prejudicium dicte manus. Item idem episcopus, seu ejus gentes nunquam venali fuerunt in dicta foresta, nec extra, nisi in locis in quibus quicumque venatur et venari consuevit, ex quibus idem episcopus et ejus pars dicebat se non teneri in aliquo ad petita per dictum proc. reg., seu ejus substitut. et petibat et percierat se et ejus gentes absolvi a petitis et proposit. super premiss. contra eos, et ab omni eorumdem sequela, et ab omnibus de quibus posset insequi racione premissorum. Item quod idem episcopus veniens ad nos personaliter, cupiens, ut dicit, suis parcere laboribus et expen., et litem et jurgiam et offensam dicti domini regis et ejus offic. evitare, et benivolenciam captare, ut dicit, quatenus dicte cause et inqueste super eis facte jus regis tangunt et tangere possunt, quoquomodo, pro se et offic. et familiaribus suis, et omnibus aliis contra quos dicte cause pendebant, et moveri poterant nomine et pro facto ejusdem episcopi postulavit ad finand. nobiscum, nomine dicti domini nostri regis se admitti, et ex causis premiss.et pro financia hujusmodi obtulit nobis, nomine dicti domini nostri regis, octingentas libr. Turon. parvorum, et ad dictas octingentas libr. Turon. dicta domino regi, seu ejus thesaur. dicte senescallie solvend. ex causa hujusmodi, videlicet medietatem infra instans festum Nativitatis Domini, et aliam medietatem in subsequenti festo Omnium Sanctorum, nobiscum finavit, nomine dicti domini nostri regis cujusmodi financiam nos dict. commissar. et senescallus, nomine dicti domini nostri regis, assistentibus nobis in hac parte nobili viro domino Philippo de Grialone, milite dicti domini regis, judiceque majore auctoritate regia, dicte senesc. et venerabilibus domino Jacobo de Rota, legum doctore, magistro Johanne de Maresio judice, auctoritate reg., in seneschaliis Petragor., Caturcen. et Lemovicen. in terris ducatus Aquitanie noviter acquisit., magistro Hugone La Ferra dicti domini regis clerico, magistro Raymundo de Diosido procur. reg.
Fol. 42 v°
dicte senescallie, magistris Johanne de Samacia et Petro de Siregio, ad consilium dicti domini regis evoc. congruam et competentem dicto domino nostro regi reputant., attenta condicione causarum et personarum et eventu earundem causarum, ipsamque financiam ratam et gratam habentes, et nomine dicti domini nostri regis acceptant. Eundem episcopum et omnes familiar. et official. suos, et alios quoscumque contra quos dicte cause pendebant et moveri poterant, nomine dicti episcopi, quatenus jus regium tangit aut tangere potest, cum et pro predicta financia, in mod. et terminis predictis solvend., ab omni alia majori pena dictum dominum reg. tangen. racione premissorum absolvimus auctoritate regia, nobis in hac parte commissa perpetuo penitus et quittamus, et manum regium, et quodcumque alius impedimentum, racione premissorum in temporalitate et jurisdictione episcopi per nos apposit., totaliter amovemus exinde jure patrie si quod sit, semper salvo, et dicti domini nostri regis et ejus cur. in premiss. voluntate retenta. In quorum premissorum testimonium dicto episcopo damus et concedimus presentes litteras, seu presens publicum instrumentum, sigill. nostris sigillatas et signis notariorum infrascriptorum consignatas. Nos vero prefatus episcopus recognoscentes ... esse vera, et nos terneri dicto domino regi et debere dictas octingentas libr. Tur. ex causa predicte financie, promittimus dicto domino G. nomine dicti domini regis, nos solutur. Dictas octingentas libr. Tur. dicto domino regi, seu ejus thesaur. terminis supradictis. Nos omnia et singula bona nostra temporalia mobilia et immobilia super hoc obligando, et in premiss. testimonium, presentes concedimus litteras, signis notariorum infrascriptorum signat. et sigillo nostro sigill. sequitur tenor dictarum litterarum regiarum :
1er février 1325
Karol. Dei gratia Francor. et Navarre rex, dilecto et fideli magistro G. de Ventenaco, canonico Eduen. clerico nostro salutem et dilect. desiderantes ex corde, quod inter subditos nostros pacis conformitas et justicie equitas observetur, et quod jura nostra per vestram diligenciam atque prudenciam, de quibus summe confidimus, conserventior illesa in hoc potissime que ad nos racione boni regiminis et exhibicionis justicie pertiner noscuntur, ut per potencie vestre magnitudinem, regna nostra et subditos nobis populos gubernare possimus, potencius, delinquen. que excessus corrigere, et subditorum nostrorum predictorum injurias propulsare. Eapropter vobis, tenore presencium committimus et mandamus, auctoritatem vobis et potencie plenitudinem concedentes, quatenus vos ad partes senescallie Petrag. et
Fol. 43 r°
Caturcen. et ejus ressort. personaliter transferent. vocato vobis cum senescallo dicte senescallie, aut ejus locum tenens super omnibus forefactis et excessibus et offensis in locis vobis commissis de carissimorum dominorum (nostrorum) genitore et germanorum nostrorum temporibus perpetratis contra quascumque personas dicte senescallie et ejus ressorti, de quibus cognicio et correpcio ad nos pertineat per viam denunciacionis, seu per famam publicam, aut al. quoquomodo ad noticiam vestram deductis, quantum ad nos pertinere potest ex officio procedere, ipsasque corrigere et punire aut cum eis et eorum amicis finare, componere et emendas pecuniarias recipere possitis, prout juxta fac[...] qualitatem et personarum condicionem videritis faciend., licet eciam delinquentes predicti cum amicis illorum contra quos deliquerunt, concordasse dicantur; vocat. eciam ad hoc aliis officialibus nostris, et aliis de quibus videritis faciend. et per quos sciri poterunt qualitas et condicio delictorum, ac personarum delinquencium facultas, et quod illis cum vel pro quibus finaveritis aut composicionem feceritis, vestras possitis concedere litteras, per nos postmodum confirmand. caventes insuper, et ad nostrum domanium revocantes omnia singula quod per informaciones factas aut faciend. inveneritis sive in domanio, sive in justicia, per quascumque personas, de domanio nostro usurpata esse indebite vel substracta. Item et personas certas et ad hoc ydoneas per vos specialiter deputandas, super quo vobis concedimus potestatem, secundum instructionem quam supe hoc vobis mittimus, sub nostro contra sigillo interclus., faciatis levari financias de acquisitis per ecclesias, aut pro ecclesiis, in feodis et retrofeodis, allodiis et censivis temporalibus, et eciam de acquisitis per ignobiles personas in feodis nobilibus, que fieri nequeunt absque nostro interveniente consensu, juxta instructionem vobis missam. Item vobis, ut supra, mandamus ut in locis et villis dicte senescallie de quibus videritis expedire, faciatis publice proclamari, quod si alique ecclesie, vel aliqui pro ecclesiis, aut ignobiles, ex nunc in antea quocumque titulo, absque nostro consensu, et absque financia nobis prestita, de qua docere valeant in locis predictis acquirant., nisi infra annum et diem, a dicte acquisicionis tempore, ad nos seu gentes nostras pro financia prestanda venerint, rem taliter acquisitam reputabimus forefactam, et nobis fore commissam. Dantes subditis nostris dictorum locorum in mandat., ut anno et die predictis a tempore dicte acquisicionis elapsis, res predictas forefactas taliter et commissas, ad manum nostram, absque nostri alterius mandati expectacione
Fol. 43 v°
apponant, et quia hoc tenet communis oppinio quod in senescallia illa et ejus ressorto sunt plures usurarii et de diversis nacionibus, qui contra et ultra ordinaciones suas exercuerunt, et continue exercent usuras. Propter quod populus miserabiliter indigens effectus et excessive nedum dampnificatus, set pocius quasi exul et de pauperatus existit, totaque eorum substancia usurar. voragine est consumpta quo necessario habebunt subjacere inopie, nisi eis de salubri remedio succurramus, vobis ut supra committimus et mandamus quatenus hujusmodi usurar. coram vobis tam ex officio, quam ad presntis instanciam personaliter evocetis, et ipsos ad restituend. quibus et ubi videritis, et ad emendas nobis, si et prout ad hoc casus offeret decentes prestandas viriliter compellatis volumus tamen et vobis committimus quod vos super dictis emendas cum predictis usura, sic per vos et coram vobis accusatis, denunciatis, aut convictis finare possitis, aut componere pro faciend. et quia eciam audivimus quod in senescallia illa et ejus ressorto tanta est notariorum multitudo, quorum nonnulli pro cartis instrumentis actis et excessibus et pro aliis scripturis quas faciunt, contra statuta et ordinaciones reg., de et super scripturis editas, et ad eo excessive quod partes ad invicem contrahentes propter excessivi, cartas et instrumenta que sigilli nostri munimine roborari deberent, apud ipsos notarios plerumque dimitunt et sic sigillorum nostrorum deffraudantur, et nichilominus suum predictum salarium taliter excessivum et immoderatum extorquent et exifunt ab invitis. Nonnullo eciam notarii alii adeo ignari et imperiti, et in notariatus officio adeo inexper[...] existunt, quod plerumque propter suam imperitiam, instrumenta corrupta et absque intellecta conficiunt; propter quorum inefficaciam, hii pro quibus confecta sunt, sepissime deffraudantur. Que omnia ad nostrorum subditorum cedunt non modicum detrimentum. Quare vobis, ut supra committimus et mandamus quatenus omnes dicte senescallie et ejus ressorto notarios coram vobis personaliter evocetis, omnibus primitus ab officio notariatus suspensis, illis quos insufficientes et in notariatus officio inexpertas inveneritis. Nonobstan. quod nostris aut alterius cujuscumque litteris super hoc sint muniti, predictum interdicatis officium, ipsosque nichilominus, et alios quos in dicto officio, tam contra ordinaciones reg. quam al. inveneritis deliquisse, juxta delicti qualitatem et personarum condicionem, prout vobis visum fuerit puniatis. Illos tamen quos sufficienter inveneritis ydoneos, ad dictum officium peragendum, ad dictum restituatis officium, litteras vestras sigillis
Fol. 44 r°
vestris sigillat. super dictis restitucion. et ydoneitate concedentes eisdem, juxta instructionis vobis super hoc misse tenorem. Quia eciam per insinuacionem populi clamosam nobis innotuit tantam in dicta senescallia et ejus ressorto fore multitudinem servientum, et in tantum a tempore ordinationis, super restringendo servientum numero edit. excrevisse, quod propter eorum multitudinem, subditorum et fidelium nostrorum illarum parcium exhauritur substancia, et ab ipsis quasi a canibus corroduntur. Mandamus vobis firmiter injungentes, quatenus omnibus predictis servientibus a suo suspenso primitus officio, illos quos in dicto officio inveneritis deliquisse a dicto officio penitus amoventes eosdem, juxta delicti qualitatem, tamen civiliter puniatis, et de ipsis conquerentibus condignam faciatis prestari emendam. Illos tamen quos sufficient. inveneritis, ad predictum restitualis officium, vestras eis litteras, tam super restitucion., quam super sufficiencia condedent., juxta instructionis vobis super hoc misse continenciam et tenorem, premissa omnia et singula adeo diligenter et celeriter exequendo, quod non possitis de negligencia reprehendi, set pocius debeatis de vestra diligencia commendari. Damus autem omnibus justiciar. nostris et subditis, tenore presencium in mandatis, ut in premissis omnibus et singulis supradictis, et ea tangen. et al. a nobis in dicta senescallia vobis commissis, efficaciter vobis pareant, et diligenter intendant. In cujus rei testimonium presentibus litteris nostrum fecimus apponi sigillum. Datum Par. die prima februar. anno Domini millo CCC° vicesimo quinto.
Acta fuerunt hec Petragor., in domo fratrum minor. dicti loci, die jovis ante festum beati Georgii anno Domini M° CCC° vicesimo sexto, regnanter domino Karolo Dei gratia Franc. et Navarre rege, presentibus domino Gualhardo de Duroforti, cantore Caturcen., magistris Petro La Porta, et Yterio de Castaneto, jurisperit., domino Seguino de Fano, milite, domino Geraldo Latolia, rectore ecclesie d'Antona, et domino Arnaldo Seguini, rectore ecclesie de Quersaco, testibus ad premissa vocatis. Et me Johanne de Simachia [Samachia] clerico, notario regio, qui una cum magistris Arnaldo Seguini, et Bernardo Ortic, notariis publicis, instrumentum hujusmodi inquisivi, quod quidem instrumentum de prothocolo abstractum et grossatum in eo me subscripsi, signoque meo consueto signavi, et in formam publicam redegi. Nos
Fol. 44 v°
autem premissa omnia et singula in suprascriptis litteris contenta, rata habentes et grata, ea volumus, laudimus, approbamus et auctoritate nostra regia tenore presencium confirmamus. Quod ut &c. nostro et alieno &c. Datum Paris. anno Domini M° CCC° vicesimo octavo, mense marcii.
Per thesaur. Julianus.
Fol. 45 r°
2 février 1330 (v. st.)
Protestation des consuls de Périgueux contre l'évêque au sujet de l'usage
d'une des portes de la cité que celui-ci réclamoit
Archives de l’Hôtel de ville de Périgueux
Noverint universi et singuli praesens intrumentum publicum inspecturi, quod anno Domini M° CCC° XXX°, die sabbati in festo Purificationis beatae Mariae, regnante domino Philippo Dei gratia Franc. rege, in villa Petrag., circa occasum solis, in presentia mei notarii, et testium insfrascriptorum, ad haec vocatorum et rogatorum, venerabiles et discreti viri magister Guillelmus de Brucia, major, Petrus Porte junior, Petrus Porte senior, Iterius de Castaneto jurisperitus, Guillelmus de Solerio phisicus, Petrus de Capella Iterius Blanci, Guillelmus Bulhfarina, Petrus Guerrelli junior, Stephanus de Madur, et Petrus Juliani, et Guillelmus Dauros junior, civis Petragoricensis, pro se et Fortanierio de Petragorio, conconsule suo, coram me notario infrascripto appellaverunt inscriptis, et appellationem suam interponi fecerunt, prout sequitur, in hunc modum:
Coram vobis magistro Stephano de Sudor, publico auctoritate regia notario, tanquam coram publica persona dicimus, proponimus et asserimus nos major et consules dictae villae et civitatis Petragor. et Raymundus Bruni, clericus, judex curiae consulatus villae et civitatis praedictarum, pro nobis et communitate villae et civitatis praedictarum, et nobis adhaerentes et adhaerere volentes, quod nos habemus, et nos et praedecessores nostri hactenus habuimus, et etiam ab antiquo in civitate praedicta Petrag. merum et mixtum imperium, altam et bassam jurisdictionem; et quod merum et mixtum imperium, alta et bassa jurisdictio ipsius civitatis, ad nos, nomine communitatis praedictae pertinet et spectat; et tam ad nos, quam praedecessores nostros pertinuit et spectavit ab antiquo, ita quod maenia, portae, clausurae, fortalitia et barbacanae ipsius civitatis, nomine communitatis praedictae, ad nos solum et in solidum spectant, et ad praedecessores nostros spectaverunt ab antiquo tam de consuetudine quam de jure. Item quod nos sumus,
Fol. 45 v°
et tam nos, quam praedecessores nostri fuimus in plena et pacifica possessione per nos, vel per alium, seu alios, tenendi et defendendi clausuras, portas, fortalitia et barbacanas civitatis praedictae, aperiendi et claudendi dictas portas, claves tenendi, et reparandi quotiens opus fuerit, et alias eisdem utendi jure nostro, et pro nostrorum et praedecessorum nostrorum libito volentatis, palam et publice et absque omni impedimento, scientibus, vel scire valentibus, tam dicto domino episcopo, quam praedecessoribus suis, et non contradicentibus.
Item quod si, unquam aliquis, claves alterius portarum dictae civitatis tenuit, clausit, vel aperuit, haec fecit nostro et communitatis praedictae, ac precario nomine. Item quod praemissa sunt notoria et manifesta, et est de ipsis communis opinio publica, vox et fama.
Item quod cum quaedam porta civitatis praedictae, vocata de La Bocharia careret quadam barra, quae ex inde fuerat amota, et etiam indigeret reparatione ipsius barrae; et nos et gentes nostrae, quandam barram in ipsa porta poni et figi faceremus, venerabilis et discretus vir dominus officialis Petrag. pro reverendo patre domino episcopo Petragoricensi, perperam et inique et contra formam juris indebite et injuste, de facto, cum de jure non posset, procedendo, nos, dictum judicem et servientes nostros monuit, ut dicitur, ut ab opere praedicto supercederemur, et totaliter desisteremus, et sententias excommunicationis contra nos tulit, ut dicitur, de facto, cum de jure non posset, indebite et injuste, et contra formam juris procedendo, et se jactavit, et comminatus fuit de promulgando sententias interdicti, seu excommunicationis contra majorem, consules et judicem, ac servientes praedictos, aut in villa et civitate praedictis, et pejora ac graviora inferendo; ex quibus sententiis, nos ab eodem domino officiali indebite praegravati, idcirco ab ipso et etiam a dicto domino episcopo, et a monitione et sententia praedictis, si sententia dici debeat, et a jactatione et comminiatione praedictis, et a quacumque injusto processu, per ipsos dominum episcopum et officialem, vel quemvis alium facto et faciendo, et ne ulterius contra nos procedant, seu procedere presumant, ad sedem Burdegalensem, et sedem apostolicam, et quemlibet earum, obtione nobis super
Fol. 46 r°
hoc reservata, ubi appellationem nostram hujusmodi magis prosequi. Volumus, non recedendo ab aliis appellationibus per nostros et alterum nostrum factis, sed in eis, potuis insistendo in hiis scriptis, ut in detentorium provocamus et appellamus, protestantes de intimando appellationem hujusmodi, et petendo apostolos, ut citius poterimus, et in tempus a jure debitum, supponentes nos et communitatem nostram praedictam, coadjutores, fautores, et consiliatores nostros, et omnia bona nostra et communitatis praedictae protectioni praedictarum sedium et cujuslibet earumdem; super et de quibus petimus per vos dictum notarium, pro nobis et confici publicum instrumentum. Facta et interposita fuit appellatio hujusmodi anno, die, loco et regnante quibus supra. Presentibus testibus Bernardo de Giraudo, Arnaldo de Rodes, et Guillelmo Bonabocha, clericis, ad praemissa vocatis et rogatis.
1330
Titres de l’Hôtel de ville de Périgueux
Extrait par M. Prunis
Die sabbati in festo Purificationis beatae M. V. (v. st.) instrumentum in quo sopitae sunt quaedam lites inter capitulum, et majorem et consules, et Fortanerium de Petragoris, domicellum, conconsulem pro et nomine civitatis. Dictae partes dixerunt quod cum inter ipsas ... esset controversia ... quod dicti major et consules dicebant quod, tam de jure, quam de antiquissima et approbata consuetudine, et diuturna possessione, et etiam ex arresto Franciae ... ad ipsos pertinebant ... muri, turres, portae, fossata dictarum villae et civitatis et cujuslibet earumdem, necnon et custodiae, refectiones et reparationes murorum, turrium, fossatorum et antefossatorum ... et tamen cum essent in possessione pacifica suprad., nonnullae gentes domini episcopi, sine causa, sed ... audacia seu temeritate propria, quandam bairam, in qua erat affixus vectis grossus et clavatura ferrea cujusdam portae dictae civitatis, vocatae Bocharia, per quam itur de dicta civitate versus domum fratrum praedicatorum fregerant, et exinde penitus amoverant, et quamplures excessus ... fecerant gentibus dictorum majoris, consulum &c. parte praedicti domini episcopi ex adverso dicente quod licet tam
Fol. 46 v°
ipse dominus episcopus quam ejus praedecessores essent et fuissent (ab antiquo) ... in possessione pacifica tenendi et custodiendi claves dictae portae, quae potius vocatur porta episcopalis, ut dicebant, ipsam portam claudendi, et aperiendi pro libito voluntatis, et clavaturas ibidem faciendi, et dictam portam et etiam crinalia quae sunt supra dictam portam, ... reficiendi, reparandi ...
A quoi les maire et consuls répondoient que si les évêques avoient joui de ce droit, c'étoit par concession, et non par propriété, et encore par révérence pour lesdits évêques. Quod si contigeret dictum episcopum Petragor. in dicta civitate jacere, et ipsum summo mane vellet ex dictam civitatem, quod claves dictae portae, quae est aulae suae propinquior, et magis aizita ad intrandum alicui de servitoribus ... episcopi tradebantur ... fut décidé qu'on verroit plus au long les titres; et lesdites parties promirent de s'accorder.
Fol. 47 r°
21 octobre 1331
Archives du Vatican, reg. cot. Jo. 22, com., an. XVI, vol. 103, part. III, ep. 1306
Ven. fratri ... episcopo Petragoricen. salutem, &c. Petitio dilecti filii Raymundi Ricardi de Ropchaco, laici tue dioc., nobis exhibita continebat quod olim ipse et Petronilla de Mazeto ejusdem dioc., ignari quod aliquod impedimentum inter eos existeret, quod matrimonium impediret, banns prius editis in ecclesia, ut est moris, matrimonium invicem per verba de presenti legitime contraxerunt, et carnali inter eos copula subsecuta, filios et filias procrearunt. Quodque postmodum ad ejusdem Raymundi pervenit notitiam quod quedam mulier quam ipse ante hujusmodi contractum matrimonium carnaliter cognoverat, eidem Petronille quarta consanguinitatis linea attinebat; propter quod ipsi Raymundus et Petronilla nequeunt absque dispensatione apostolica in hujusmodi matrimonio licite remanere. Quare nobis idem Raymundus humiliter supplicavit, ut cum, ex separatione si fieret, inter eos gravia possent scandala
Fol. 47 v°
et personarum pericula suboriri sibi et eidem Petronille, quam ipse asserit impedimentum affinitatis hujusmodi ignorare, illudque etiam al. occulti existere; super hoc providere de oportune dispensationis beneficio misericorditer dignaremus. Nos itaque, qui salutem et pacem querimus singulorum &c. hujusmodi supplicationibus inclinati, fraternitati tue, de que fiduciam in Domino gerimus specialem, per apostolica scripta committimus et mandamus quatenus si tibi constiterit quod supradicto matrimonio inter eosdem Raymundum et Petronillam banna fuerint edita in ecclesia, et est moris, quodque ex separatione hujusmodi matrimonium si fieret, suboriri scandala probabiliter formidentur, cum eisdem Raymundo et Petronilla, ut impedimento quod ex hujusmodi affinitate proven[...] aliquatenus non obstan., possint in hujusmodi matrimonio licite remanere, auctoritate nostra dispenses prolem susceptam et suscipiendam ex eadem matrimonio legitimam nunciando. Datum Avinion. XII kal. novemb., anno sexto decimo.
Fol. 48 r°
1331
Bulle du pape Jean XXII, dattée d'Avignon, le jour des calendes d'octobre, la 16e année de son pontificat, par laquelle il confirme l'union de plusieurs églises au chapitre de Périgueux, qui avoit été faite par Raimond, évêque de Périgueux, années 1285, 1291 et 1292.
Na. Cette bulle se trouve dans mon recueil sur l'évêque Raimond d'Auberoche.
Fol. 48 v°
28 juillet 1334
Le 28 juillet 1334, Raimond évêque de Périgueux, approuva l'union que Arnaud évêque de Sarlat, avoit fait l'année précédente, de l'église de St Sernin de l'Herm (Sti Saturnini de Heremo) à l'archidiaconé d'outre Dordogne.
Cette pièce qui a été tirée des archives du Vatican, se trouve dans mon recueil sur les doyens et archidiacres de Périgueux.
Fol. 49 r°
1332
Archives de M. de La Douze
Le mardi après la fête de la Purification de la vierge Marie, assence faite par Mre Hélie de Malayoles chevalier, demeurant au château de Montpont, à Pierre Foucauld, habitant de la paroisse de Menesteyrol, de la 4e partie d'un mainement apellé de Las Gravas, situé dans la même paroisse &c. Regnante spectabili et potente viro domino Archambaldo, comite Petragor. et domino Raymundo Dei gratia Petrag. episcopo.
Acte reçu par Hélie Molinerii, notaire.
Fol. 50 r°
17 mai 1336
Archives du Vatican, reg. cot. Ben. XII, secr., an. II, vol. 130, fol. 114, ep. 428
En marge: littera graciosa.
Dilecto filio magistro Arnaldo Fabri, rectori ecclesie de Chavanaco, Engol. dioc., scriptori et familiari nostro.
Obsequiorum gratitudo &c. tibi indulgemus ut nostris et ipsius sedis apostolice insistens obsequiis, fructus, redditus et proventus beneficiorum tuorum ecclesiasticorum, que nunc in quibusvis ecclesiis obtines et in posterum obtinebis, etiam si dignitates &c. existant &c., cum ea integritate quandiu nostris et ejusdem sedis insistes obsequiis, libere percipere valeas &c. Datum Avin., XVI kal. junii, anno secundo.
En marge: littera executoria.
Vener. fratribus ... Petrag. et Xanct. episcopis, ac dil. filio preposito ecclesie Avinion. &c. Quocirca &c. per apostolica scripta mandamus quatenus vos, vel duo vestrum &c., eidem Arnaldo, vel procuratoris suo, dictos fructus, redditus, &c. quandiu predictis insistet obsequiis, juxta hujusmodi nostre concessionis tenorem integre ministrari &c. Datum ut supra.
Fol. 51 r°
19 mars 1336 (v. st.)
Union de l'église paroissiale de Blis et du prieuré de Born, à l'abbaye de Chancelade, par Raimond évêque de Périgueux, confirmée par le pape Clément VI, le 5 août 1345.
Voy. mon recueil sur Chancelade, où est rapportée au long cette charte qui est tirée des archives du Vatican.
Voy. une dispense accordée par le pape Ben. XII à Raimond de Lambert, damoiseau de Mussidan, le 17 janvier 1337, dans le recueil sur le nom de Lambertye.
Fol. 52 r°
5 septembre 1339
Archives du Vatican, reg. cot. Ben. XII, secr., an. V, vol. 133, fol. 90, ep. 295
Venerabili fratri ... episcopo Petragoricen.
Olim felicis record. Johannes papa XXII predecessor noster intendens de parrochiali ecclesia de Jornhaco, tue Petrag. dioc., si tunc vacabat, vel cum eam primo vacare contingeret, per apostolice sedis providentiam ordinari, eandem ecclesiam sue ac sedis ejusdem dispositioni ea vice specialiter reservavit, decernens ex tunc irritum &c. Cum autem ecclesia ipsa per obitum proprii rectoris postmodum vacasse dicatur, fraternitati tue per apostolica scripta mandamus quatenus in prejudicium reservationis et decreti predictorum nichil attemptes penitus, nec per alios attemptari permittas et si qua forsan in contrarium fuerint attemptata, illa quantum ad te pertinuerit, revocare procures, redditurus nos de receptione presentium per tuas litteras vel instrumentum publicum, earuum seriem continens nichilominus certiores. Datum Avin., non. septemb., anno quinto.
Fol. 53 r°
1341
Bulle du pape Benoit XII, adressée au doyen d'Arras et à l'official de Périgueux,
pour la réformation du chapitre de Périgueux, dattée d'Avignon,
le 3 des nones de février, l'an 7 de son pontificat (1341).
Cette bulle se trouve au long dans mon recueil sur le chapitre.
Voy. aussi à Brantôme, une bulle de Ben. XII, an. V, ep. 538, à l'année 1339.
Fol. 54 r°
11 mars 1341
Archives du Vatican, reg. cot. Ben. XII, secr., an. VII, vol. 135, fol. 31 v°, ep. 69
Ad futuram rei memoriam per talo noviter ad nostri apostolatus auditum, quod venerabilis frater noster Raimundus episcopus Petragoricen. gravi corporali est infirmaitate detentus. Nos ne bona ipsius mobilia dissipentur, vel asportentur per aliquos, seu indebite quominus de illis valeat ordinari et fieri, quod secundum Deum et statuta canonica ordinandum et faciendum fuerit, dissipentur; hiis et aliis justis considerationibus ad id nos moventibus, dispositionem predictorum bonorum, quecumque sint, nobis, nonobstante quacumque consuetudine contraria, specialiter reservantes, ex nunc decernimus irritum et inane quicquid contra reservationem nostram hujusmodi contingeret per aliquos attemptari. Nulli ergo &c. Datum Avinion. V idus marcii, anno septimo.
Fol. 55 r°
9 mai 1341
Archives du Vatican, reg. cot. Ben. XII, secr., an. VII, vol. 135, fol. 34 v°, ep. 77
Dilectis filiis capitulo ecclesie Petragoricen.
Pridem intendentes ecclesie vestre Petragoricen., si tunc vacabat, vel cum ipsam primo vacare contingeret, de pastore secundum cor nostrum ydoneo, per circumspectionem sedis apostolice provideri, hiis et aliis rationabilibus moti considerationibus, provisionem ejusdem ecclesie, videlicet V idus marcii proximo preteriti, nobis duximus auctoritate apostolica specialiter reservandam, vobis et aliis quibus interest se districtius inhibentes ne ad electionem, nominationem, postulationem, vel provisionem aliam pastoris in eadem ecclesia preficiendi presumeretis procedere quo quomodo, ac decernentes ex tunc irritum et inane quicquid contra reservationem et inhibitionem hujusmodi per vos vel quosvis alios scienter vel ignoranter contingeret attemptari. Cum autem intellexerimus noviter eandem ecclesiam fore ad presens per obitum bona memorie Raimundi episcopi Petrag., pastoris
Fol. 55 v°
solatio destitutam, nos reservationem, inhibitionem et decretum hujusmodi ad vestram et aliorum quorum interest noticiam, tenore presentium deducentes, vobis per apostolica scripta mandamus et inhibemus expresse quatenus contra ea nichil penitus attemptetis. Datum Avinion. VII idus maii, anno septimo.
Fol. 56 r°
9 mai 1341
Archives du Vatican, reg. cot. Ben. XII, secr., an. VII, vol. 135, fol. 35, ep. 78
Venerabili fratri ... archiepiscopo Burdegalen.
Pridem intendentes ecclesie Petragoricen., tibi et ecclesie tue Burdegalen. metropolitica jure subjecte, si tunc vacabat &c. fraternitati tue per apostolica scripta mandamus et inhibemus expresse quatenus contra reservationem, inhibitionem et decretum nostra predicta nichil attemptes penitus nec permittas quantum in te fuerit, per aliquos attemptari. Datum Avin. VII idus maii, anno septimo.
Fol. 57 r°
9 mai 1341
Archives du Vatican, reg. cot. Ben. XII, secr., an. VII, vol. 135, fol. 35, ep. 79
Dilectis filiis Johanni Bertrandi Bituricen. et Guillelmo Ruffi Mimaten. ecclesiarum canonicis.
Providere volentes ne bona mobilia necnon debita et credita que habebat bona memorie Ramundus episcopus Petrag., qui nuper in partibus illis decessit, vel ad eum pertinebant tempore mortis sue, dissipari, occupari, rapi vel asportari per aliquem vel aliquos valeant; sed pocius fideliter et integraliter conserventur, ut inde melius, liberius et utilius fieri valeat quod rationis fuerit, et videbimus expedire; discretioni vestre per apostolica scripta committimus et mandamus quatenus vos, vel alter vestrum de bonis, debitis et creditis hujusmodi, quecumque sint, et in quibuscumque rebus consistant, ac per quascumque detineantur vel debeantur, personas simpliciter et de plano, sin strepitu et figura judicii, vos exacta diligentia informantes,
Fol. 57 v°
ea nomine nostro petere, exigere, colligere ac recipere, fideliterque conservare, donec aliud a nobis in mandatis receperitis super hoc, stu deatis. Contradictores &c. compescendo &c. Datum Avinion. VII idus maii, anno septimo.
Fol. 58 r°
8 août 1341
Archives du Vatican, reg. cot. Ben. XII, secr., an. VII, vol. 135, fol. 63, ep. 144
Dilectis filiis Johanni Bertrandi Bituricen, et Guido Ruffi Mimaten. ecclesiarum canonicis.
Dudum providere volentes ne bona mobilia, necnon debita et credita bone memorie Raimundi episcopi Petragoricen. pridem extra Romanam curiam decedentis, que habebat, vel ad eum pertinebant, tempore mortis sue, dissipari, occupari, rapi, vel asportari per aliquem vel aliquos valerent, sed potius fideliter et integraliter conservarentur, ut inde melius, uberius et utilius posset quod rationi conveniret et videremus expediens ordinari, vobis per nostras certi tenoris litteras, meminimus commisisse ut vos vel alter vestrum de bonis debitis et creditis hujusmodi, quecumque forent, et in quibuscumque rebus consisterent, ac per quascumque detinerentur vel deberentur personas, simpliciter et de plano, sine strepitu et figura judicii, vos solerti adhibita diligentia informantes, ea, nomine nostro petere, exigere, colligere ac recipere, fideliterque conservare, donec aliud a nobis in mandatis vos contingeret recipere, curaretis, sicut in eisdem litteris plenius continetur. Cum autem antequam ad premissa que per easdem litteras, vobis, ut premittitur, commisimus, per vos extitisset plene processum, ad nos negocium hujusmodi, cum aliquibus quos dicebatur tangere, duxeritis remittendum. Nos attendentes quod plato dudum ad nostri apostolatus auditum, quod prefatus episcopus tunc in humanis agens, gravi erat infirmitate corporali detentus, ne bona ipsius mobilia accuparentur, vel asportarentur per aliquos, seu indebite, quominus de illis posset ordinari et fieri quod secundum Deum et statuta canonica faciendum et ordinandum existeret, dissipari valerent; hiis et aliis justis moti considerationibus, dispositionem predictorum bonorum, quecumque forent, V idus marcii
Fol. 58 v°
proximo preteriti, nobis, nonobstante quacumque consuetudine contraria specialiter reservantes, ex tunc decrevimus irritum et inane quicquid contra reservationem nostram hujusmodi contingeret per aliquos attemptari. Discretioni vestre, per apostolica scripta committimus et mandamus quatenus vos vel alter vestrum, eadem nonobstante remissione super dictis bonis ac debitis et creditis simpliciter et de plano, sine strepitu et figura judicii, exacta diligentia informantes, ea nomine nostro petere, exigere, colligere, ac recipere, fideliterque conservare, donec aliud super hoc ordinandum duxerimus, studeatis. Contradictores quoslibet super hiis et rebelles cujuscumque conditionis, ordinis, status, preminencie vel dignitatis existant, etiam si pontificali vel quavis alia prefulgeant dignitate, per censuram ecclesiasticam appellatione postposita compescendo. Nonobstantibus &c. Datum Avinion. VI idus augusti, anno septimo.
Fol. 59 r°
27 juillet 1343
Archives du Vatican, reg. cot. Clem. VI, com., an. II, lib. I, fol. 241, ep. 547
Dilecto filio Bernardo Rayscendi, canonico Petragoricen. salutem &c. Honestas morum &c. sane nuper ex oblate pro parte tua nobis petitionis serie collegimus quod cum olim parrochialis ecclesia de Fallaco, Petrag. dioc., quam bone memorie Raymundus episcopus Petrag., abbas secularis ecclesie Sti Frontonis Petrag. tunc existens, asserebat prebende sue, quam in eadem ecclesia Sti Frontonis obtinebat, unitam fore, vacasset, quondam Raymundus de Marmaran, auctoritate apostolica beneficium in illis partibus tunc expectans et pretendens unionem predictam non valere predictam ecclesiam acceptavit, et sibi de illa obtinuit provideri, ac eum prefato episcopo super ea etiam litigavit, et cum dictus Raymundus de Marmaran, hujusmodi lite pendente in Romana curia, decessisset, fel. rec. Benedictus pp. XII predecessor noster tunc in humanis agens, dilectum notrum Talayrandum tit. Sancti Petri ad vincula presbiterum cardinalem, in jure
Fol. 59 v°
quod idem defunctus habebat in dicta ecclesia dum viveret, per suas certi tenoris litteras surrogavit. Quod que postmodum eadem predecessore rebus humanis exempto, nobisque ad apicem summi apostolatus assumptis, dictus cardinalis qui jus suum, in quo, ut prefertur, surrogatus extiterat, non fuerit proseque idem jus in manibus dilecti filii Iterii, abbatis Clunia. apud sedem apostolicam renunciavit; et dil. filius Egidius de Petris, clericus, qui vicariam in prefata parrochiali ecclesia, tempore vacationis ipsius ecclesie de Fallaco institutam obtinebat, vicariam ipsam in ejusdem abbatis manibus, apud sedem eandem etiam resignavit, idemque abbas hujusmodi renunciationem cardinalis, et resignationem Egidii predictorum, de mandato nostro vive vocis oraculo sibi facto, apud sedem predictam admisit. Nos igitur &c. volentes de oporto remedio providere, tib, premissorum meritorum in[...] necnon consideratione dicti cardinalis, pro te capellano et cambrerio suo nobis super hoc humiliter supplicationis, gratiam facere specialem, te &c. cardinali &c. et Egidio, in dicta perpetua vicaria et ad omne jus &c. surrogamus &c. Datum apud Villanovam Avin. dioc., VI kal. aug., anno secundo.
Fol. 60 r°
16 septembre 1344
Archives du Vatican, fasciculus additorum ad caps XI, armar. XV, n° 7, fol. 118 v° et 119
In nomine Domini amen. Noverint universi et singuli quod anno a Nativitate ejusdem M° CCC. XLIIII, indict. XII, pontif. sanctissimi patris et domini nostri domini Clementis divina providencia pape VI, anno tercio, die XVI mensis septembris, apud Villam Novam, Avin. dyoc., in hospicio quondam domini Neaopolionis dyac. card., venerabilibus in Christo patribus et dominis Gasberto Narbonen. archiepiscopo, camerario, Stephano Cassinen. et Guilhelmo Forojulien. episcopis, thesaurariis ejusdem domini nostri pape, vobisque Guilhelmo de Bos, preposito, Johanne de Amelio, archidiacono ecclesie Forojuliensis, Michaele Ricamani canonico Valentino et Bertrando de Chaunaco, rectore ecclesie de Samathan. Lumberien. dyoc. clericis camere domini nostri pape, in presentia ejusdem domini nostri pape constitut. et de negotiis apostolicam cameram tangentibus, tractantibus et referentibus eidem domino nostro papae dominus episcopus Cassinen. predictus eidem domino nostro pape exposuit qualiter de ipsius domini nostri mandato, oretenus diversis vicibus, horis et diebus sibi facto, certos anulos, pannos, ornamenta sacerdotalia, libros et picturas, que erant de inventario et receptis jurium et bonorum apostolice sedis, tradiderat diversis personis, et ad diversos usus; prout in quodam quaterno papireo, per ipsum ibidem exhibito, lacius continetur. Et cujus quaterni tenor de verbo ad verbum inferius est insertus petens et supplicans idem dominus episcopus et thesaur. quatenus pro securitate sua et aliorum quorum interest, idem dominus noster quitationem et absolutionem de rebus et bonis ibidem contentis et traditis, facere et de hoc suas litteras apostolicas
Fol. 60 v°
vel instrumentum publicum facere fieri, et sibi restitui digneretur. Quibus auditis; idem dominus noster papa, viso dicto quaterno, traditiones hujusmodi continente, omnia in eo contenta vera esse recognoscens, mandavit et precepit nobis clericis sue predicte apostolice camere supradictis, quod omnia et singula contenta in dicto quaterno scriberemus, quictans et absolvens dictum dominum episcopum Cassinen., et omnes alios et singulos quorum interest, vel interesse poterit de omnibus et singulis contentis in dicto quaterno papireo, et quod de hiis conficeremus publicum instrumentum seu instrumenta pro securitate et cauthela ejusdem domini episcopi Cassinen. &c.
Tenor vero contentorum in dicto quaterno sequitur sub hiis verbis: supplicant s.v. (santitati vestre) creatur. vestre devot. ste phs. Cassinen. et Guillelmus Forojulien. episcopi quatenus infrascripta, tam eidem s.v. quam multis aliis, de mandato vestro assignata, jubeat per clericos camere vestre detrahive registris, pro cauthela eorumdem, et primo assignaverant s.v. die secunda octobris pontif. vestri anno primo, duos anulos aureos cum parvis robinis, pro usu vestro. Item die XX dicti mensis, sex anulos aureos cum balaciis, quorum quatuor erant major. major. (F.B. mot répété) forme, et duo medio[...] magni pretii et valoris &c. ... Die vero precedenti (9 octobre), cum dicti anuli eligerentur, dedistis unum cum saphiro cadrato bono, domino cardinali Guilhelmo, et unum alium misistis matri dicti domini Guilhelmi cardin., et unum alium uxori Astorgii de Duroforti et alium uxori dicti Pestelh, et unum alium uxori Guidonis de Podio Vall., et sic fuerunt dicta die XXIIII anuli, ut supra describitur, assignati. Item die V maii &c. ...
Item die XX octobr., anno primo, assignavit nobis idem episcopus, libros qui secuntur, quos idem episcopus et barbitonsor
Fol. 61 r°
portaverunt simul in magna fenestra camere vestre, vobis presentibus, videlicet pp. vetus cum apparatu, quod incipit in secundo folio, legatis. Item infortiatum quod incipit in eodem loco ex die. Item codicem qui incipit in secundo folio que digestum. Item pp. novum cum apparatu quod incipit in primo folio nich. Item unum decretum antiquum quod incipit in secundo folio privilegiis. Item lecturam Gaufredi que incipit in secundo folio creditor. Item summam pulcram confessor. que incipit in secundo folio Demendatum. Item unam pulcram bibliam, que in secundo folio incipit Doceri. Item unum catholicon, qui incipit in secundo folio ferendi. Item summam ostien. que incipit in secundo folio vix vero et sic sunt X volumina, que fuerunt bone memorie episcopi Petragor. Item die ult. marcii assignaverunt &c. et die XVII novembr. de anno XLII, assignaverunt domino de Chambon., unam planetam sive casulam de diaspro folratam de sindon. viridi, cum suo auri frisio, ad ymagines. Item unam albam cum suo amicto operatam cum leonibus et liliis de serico. Item stolam et manipulum cum ymaginibus de serico. Item zonam de serico rubeo. Item unam pixidem de ebore per ostiis muntam de argento. Item III mappas altaris, quarum una est operta de serico, et alie simplices. Item quoddam altare portabile de marmor., que predicta fuerunt bone memorie episcopi Petragoricen. Item assignaverunt eidem ... Item unum librum evangeliorum et alium epistolarum, qui fuerunt episcopi Petragor. parvi valoris. Item die XXV dicti mensis, assignaverunt domino Guilhelme sorori nostre unam albam, &c. ... Item unum calicem cum patena
Fol. 61 v°
et cloqueari de argento, deauratos intus et extra. Item duas buretas de argento, pro vino et aqua deauratas, ab ex que vasa argenti fuerunt episcopi Petragoricen. &c. Item die 1a septembr. assignavimus domino abbati de Crassa, ... Item unum par sandaliarum et socularum de samito albo que fuerant bone memorie episcopi Petragor. &c.
Na. (Cette) pièce est très longue, cependant elle mériteroit qu'on la copiat en entier.
Fol. 62 r°
Archives de l'évêché, registre des hommages, fol. (F.B. le n° est laissé en blanc)
Dans une enquête sur procès, passée entre l'évêque de Périgueux, et Ponce d'Agonac, à l'occasion des entreprises faites sur la justice de la châtellenie d'Agonac, qui appartient à l'évêque, ratione, dit l'évêque, quia propter fevitiam ipsius Pontii, quam in sua exercuit juventute, praepositi et servientes episcoporum raro castrum de Agonaco frequentabant, praesertim antequam castrum novum edificaretur (en marge: château d'Agonac rebâti).
Mr. Leydet en a omis la date.
Fol. 63 r°
Extraits de différens actes concernant Raimond, évêque de Périgueux
Archives de l'évêché de Périgueux
1316. 10 septembre. Universis praesentes litteras &c. Raymundus divina permissione Petrag. episcopus, in Domino salutem, et praesentibus perpetuam dare fidem; noveritis quod accedentes ad nos nobiles et discreti viri dominus Helias de Sto Asterio de Insula, nostrae Petrag. diocesis et Fortanerius de Sto Asterio, cantor Petragor., ejus frater &c. recognoverunt quod terra Bernardi de Sto Asterio, domicelli, quondam patris ipsorum fratrum &c. rendent hommage à l'évêque de Périgueux. Acta fuerunt praemissa Lugduni, die veneris post festum Nativitatis beatae Mariae, videlicet decima die ab introitu mensis septembris, anno Domini 1316, indictione 14, pontificatus sanctissimi patris domini Johannis papae XXII, anno primo.
Autre acte qui rappelle l'hommage rendu par Fortanerius de Sto Asterio, au même Raymond. Ce dernier acte est du samedi après la Nativité de la ste vierge, 1316. Lugduni.
1328. Raymundus episcopus, an. 1328, die lunae in festo beati Marchi evangelistae. (registre des hommage, fol. 64).
1329. Elias episcopus recepit homagium, 19 septemb. 1329.
Na. Mr. Leydet n'a-t-il pas commis ici une erreur de date, ou de nom? Puisque le Gall. christ. cite une charte de l'abbaye de La Sauve de l'an 1331, dans laquelle est nommé Raimond évêque de Périgueux (Raimundo Petragoricensi episcopo). (registre des hommage, fol. 58).
Fol. 63 v°
Supplément
1319. Nobilis vir Bertrandus d'Estissaco, filius quondam alterius Bertrandi d'Estissaco, donzelli, recognovit ... maynamentum suum, situm in parrochia ecclesiae Sti Joannis d'Estissaco, juxta viam per quam itur de castro d'Estissaco versus Granholium ... mars 1319. (registre des hommages, fol. 62 v°).
A la suite:
(la date omise) Stat littera qualiter Gaillardus de Biron fecit homagium domino episcopo Petrag., pro omnibus bonis quae tenet et possidet in loco Sti Aviti Senioris, et parrochia ejusdem ... et jure, dominio et jurisdictionis dominio ejusdem. (ib. fol. 63)
Na. Il n'est pas fait mention de ce Gaillard de Biron dans le p. Anselme (voy. Cugnac).
1329. Elias episcopus recepit homagium 19 septembr. 1329. (ib. fol. 58).
1316. Hommage de Raimond et Etienne de Vernode (voy. à l'article d'Audoin, évêque de Périgueux).
1326. Nobilis vir dominus Helias de Burdelia, dominus ejusdem loci fecit homagium, die mercurii post octabas festi corporis Christi, an. 1326 (ib. fom. 7 vel 8).
Fol. 64 r°
Mars 1316
Archives de l'évêché de Périgueux, registre des hommages, fol. 14
Petrus Sabbaterii, domicellus, castellanus loci de Rasaco, ut procurator ... nobilis mulieris, dominae Magnae de Castronovo de super Dordonam, domina dicti loci [de Rasaco], fecit homagium de dicto loco de Razaco, necnon fecit, nimine quo supra, refectionem eidem domino episcopo et gentibus suis per unam diem et noctem (ce qui est appellé procuratio) praefatus dominus intravit domos et turrim ipsius castri (seu fortalitii) dominus episcopus, cum comitiva sua, et percepit dictam procurationem in dicto castro. Mars 1316. (c'est l'expression de l'itinéraire de S. de Belloloco, archevêque de Bourges en 13..).
Archives du château de La Force
1323. 11 mai. Echange fait entre Helie Prebost, donzel de La Force, et Helie Guilhen, Raimond étant évêque de Périgueux, &c. Signé Radulphus Vituli, notaire (original en parchemin).
1325. Le dimanche après la fête de l'Epiphanie (v. st.). Vente faite à Hélie Prébost, donzel de La Force, par Pierre de Monbos, &c., régnant &c., Raimond évêque de Périgueux et Renaud de Pons, seigneur de Bergerac (original en parchemin, signé Helie Conogut, notaire).
1329. 10 janvier (v. st.). Arrantement fait par Gaultier Prébost, donzel, à Bernard Faure, &c. regnant &c., Raimond évêque de Périgueux, Renaud de Pons, seigneur de Bergerac (original en parchemin, signé Geraud Carreyria, clerc, notaire public).
1330. Le samedi avant la fête de St George (v. st.). Arrantement fait par le même Gaultier Prébost, fils de feu Gaultier, donzel, à Hélie Gombaud, regnant &c., Raimond évêque de Périgueux, Renaud de Pons &c. (original en parchemin, reçu par Grimoard, notaire).
1331. Le 7 janvier (v. st.). Vente d'une vigne par Renaud Manjet à Pierre Dorzals, regnant &c, Raimond, évêque de Périgueux, et
Fol. 64 v°
Renaud de Pons, seigneur de Bergerac (original en parchemin, reçu par Geraud Carreyria, notaire).
A la suite est un acte de 1333, dans lequel l'évêque n'est pas nommé. Il n'y est question que du roi et du seigneur de Bergerac.
Echange fait entre Helie Prebost, donzel de La Force, et Helie Guilhen, Raimond étant évêque de Périgueux, &c. Signé Radulphus Vituli, notaire (original en parchemin).
1314
Archives de Pau, ch. XVIII, arm. d'Albret, cot. Bergerac et Montignac, liasse cottée AA
Jeudi après la fête de saint Barnabé apotre. Quittance en faveur de Helie Rudel, seigneur de Bergerac, donnée par noble homme dominus Helias de Sancto Asterio, miles ... Actum fuit Brageraci die jovis post festum beati Barnabei apostoli anno Domini M° CCC° XIIII, regnante domino Philippo rege Franciae, Edwardo rege Angliae, duce Aquit., Raimundo Petragoricensi episcopo, et dicto nunc domino Brageraci.
1315
Archives de Cadoin
Le mardi après la fête de saint André apotre. Assise tenue à Beaumont par Guillaume de Toulouse, valet du roi d'Angleterre, duc d'Aquitaine, et son sénéchal de Périgord, Querci et Limoges ... regnantibus domino Ludovico rege Franc. Edwardo rege Angliae, duce Aquitaniae, et domino Raymundo episcopo Petragor. &c.
Fol. 65 r°
Raimond évêque de Périgueux
Archives du château de La Force
1334. 18 septembre. Regnant Philippe roi de France, Raimond, évêque de Périgueux, Roger Bernard, comte de Périgord, et seigneur de Bergerac. Reconnaissance faite par Marie Malbastide à Galhart Prébost, donzel de La Force. P. de Bercelhaguas, notaire.
1336. Le ... de juin. Regnant Philippe &c., Raimond évêque de Périgueux, et Roger Bernard, comte de Périgord et seigneur de Bergerac. Amortissement de rente fait par Gautier Prébost, donzel, à Hélie Gaubert.
1337. Le 15 décembre. Regnant Philippe, Raimond, évêque de Périgueux, et Hervé le Coch, chevalier, gouverneur de Bergerac. Reconnaissance faite par Arnaud Bernard à Gualhart Prébost, donzel, demeurant dans la paroisse de St Victor de La Force, Raimond Grimoard, notaire.
1337. Le samedi avant la fête de la Nativité de N. S. Regnant Philippe &c., Raimond évêque de Périgueux, et Hervet le Coch, chevalier de n.s. le roi de France, gouverneur de Bergerac pour n.s. le roi. Vente faite par Guillen Moral à Guillaume Seguin. Etienne de Campaignac, notaire.
1338. Regnant Philippe roi de France, Edouard roi d'Angleterre, Raimond, évêque de Périgueux, et noble homme Hervé le Coch, gouverneur du château de Bergerac, le droit de propriété en appartenant à notredit seigneur roi de France. Affranchissement fait par Gaultier Prébost, donzel, fils de feu Gaultier, de Ramond et Marti Brunet. Arnaud Ducluzel, notaire.
Fol. 65 v°
Archives du château de Ste Alvère
1336. Die sabbati post festum beati Georgii. Regnante domini Philippo rege Franciae, Raymundo Petrag. episcopo, et domino Rogerio Bernardo, comite Petrag., ac domino Brageraci, &c. (voy. mes recueils sur Ste Alvère, et sur le comte Roger Bernard).
1338 (v. st.). Die mercurii post Laetare Jerusalem (en marge: c'est le 4e dimanche du carême, qui tomba le 7 mars en 1339, Pâques étant le 28 du même mois; par conséquent le mercredi suivant fut le 10 mars). Testament de Berard de Limeuil, père de Corborand de Limeuil, &c. Philippe étant roi de France, domino Raymundo Petrag. episcopo (voy. mon recueil sur les seigneur de Ste Alvère).
Archives de Pau, armoire d'Albret, ch. 18, cot. Bergerac et Montignac, liasse cotée GG.
1334. Le 24 novembre. Regnantibus dominis Philippo rege Franc.Raimundo Petrag. episcopo, et Rotgerio Bernardi comite Petragor., ac domino Brageraci. Vidimus ou expédition d'un acte par lequel Regnault de Pons donne à Guillaume Folquerii, en payement de 600 l. prêtées, totum emolumentum nundinarum Brager. &c. Cet acte est daté du 15 mai 1329.
Trésor des chartes, registre 72, fol. 391, n° 487.
1338 (v. st.) et 1339. L'évêque de Périgueux avoit un procès avec Guy Flamenc, seigneur de Bruzac, chevalier, au sujet de &c. (voy. des lettres de rémission accordées à Hélie Flamenc, fils de Guy) (recueil sur Flamenc).
Fol. 66 r°
XLII. Raimundus VIII
Gall. chr., t. 2, col. 1478
Raimundus Petri successor, nominatur in cartulario Cancellatae, an. 1336. Sub eo, an. 1339, fundatur Petrocoriense xenodochium sub patrocinio B. Marthae. Obiit anno 1340, ex infra dicendis.
Fol. 67 r°
Raimond évêque de Périgueux
Archives du Vatican, Bulletins de Garampi
1314. V kal. febr. Raimundus, archidiaconus Petragoricen., subdiaconus, fit episcopus, post obitum Audoini. (Clem. 5, IX (anno), p. 118).
1314. 11 febr. Raymundus Petragoricen. electus, obl. 2500 flor. (Obl., t. 1, p. 58).
1314. Raymundus Petragoricen. electus (61, ep. 177, 178, 179, 180, 181).
1317. Id. aug. Episcopatus Petragoricen. dividitur in duas dioc. (Joann. 22, I, p. 1, ep. 1558).
1318. Petragoricen. ecclesie divisio. (t. 68, ep. 1284).
1318. Raimundus Petragoricen. episcopus (vol. 109, ep. 612; t. 110, ep. 992).
1321. Petragoricen. episcopus (vol. 71, ep. 659).
1322. N. Petragoricen. episcopus (Rc. 62, p. 77).
1322. Raimundus b. mem. episcopus Petragoricen. (Clem. 6, II, 1, ep. 547).
1341. 18 julii, 23 julii. Acta sub spolio Raymundi bon. mem. Petragoricen. episcopi (Instrum.).
1341. 26 jul., 24 jul. De spolio Raymundi bon. mem.
Fol. 67 v°
episcopi Petragoricen. (Instrum.).
1341. 24 jul. De spolio bon. mem. Raymundi episcopi Petragor. (Instrum.).
1341. 24 jul., 28 jul. De spolio bon. mem. Raymundi episcopi Petragoricen. (Instrum.).
1341. 30 maii. Sententia commissar. apostolicorum sub spolio Raymundi bon. mem. Petragoricen. episcopi (Instrum.).
1341. 30 maii, 23 jul., 26 jul., 28 jul. Bon. mem. Raymundus episcopus Petragoricen. (Instrum.).
1327. Raymundus Petragoricen. ep. (t. 114, ep. 660).
1331. Confirmantur donationes factae capitulo Petragoricen. ab episcopis (Joann. 22, XVI, p. 1, ep. 267).
Confirmantur constitutiones editae ab episcopo Petragor. 1295, in ecclesia Sti Aviti Senioris (Joann. 22, XVI, p. 3, ep. 1584).
Fol. 68 r°
Raimond évêque de Périgueux
Archives du Vatican, Bulletins de Garampi
Raimundus episcopus Petragoricen. (Joann. 22, I, part. 4, ep. 3383).
Raimundus episcopus Petragoricen. (Ben. 12, V, 538).
1334. Raymundus Petrag. episcopus (t. 106, ep. 311 ou 322).
1339. Petrag. ep. (t. 133, ep. 295).
1340. Petragoricen. ep. cardinalis (cardinal de Périgord, ou Taleyrand) (t. 134, ep. 259).
1336. Petragoricen. ep. (t. 130, ep. 428).
1341. Bon. mem. Raymundus Petrag. episcopus (t. 135, ep. 79).
Reform. ecclesia Petragoricen. (Ben. 12, VII, 211).
1334. Raimundus Petragoricen. episcopus (Joan. 22, an. 18, p. 1, ep. 1031).
1333. Raymundus Petrag. ep. (t. 107, ep. 967).
1341. Raymundus Petrag. ep. (t. 135, ep. 69).
1341. Bon. mem. Raymundus Petrag. eps. (t. 135, ep. 144).
1340. Bon. mem. R. Petrag. eps. (R.C. 194, p. 119).
Fol. 68 v°
1334. NN. Petragoricen. episcopus (R.C. 157, p. 31)
1336. Raimundus episcopus Petragoricen. (Clem. 6, IV, 1, p. 343).
1343. Ornamenta et vestes sacerdotales et libri qui fuerunt bon. mem. episcopi Petragoricen. (arm. XV, cap. XI, n° 7, p. 119).
133. - ?
Gérard de Corbières, évêque de Périgueux
Fol. 70 r°
1394
Histoire de Charles VI, par un religieux de St Denis,
édit. de M. Le Laboureur, l. 14, ch. 6, t. 1, p. 276, in fol., Paris, 1663
Le roi (Charles VI) fait une assemblée des prélats du royaume, pour travailler à l'union de l'église. Il voulut que l'assemblée se tint au palais, et que messire Arnaut de Corbie, chancelier de France, &c. y assistat. ... Il y eut une convocation de plus de 159 prélats, ou principaux ecclésiastiques ... Voici les noms de ceux qui y assistèrent ... Les évêques de Poitiers, de Maillezais, de Condom, de Périgueux, de Xaintes, de la province de Bordeaux, &c.
1408
Histoire de Charles VI, par un religieux de St Denis,
édit. de M. Le Laboureur, l. 28, ch. 5, t. 2, p. 650, in fol., Paris, 1663
Le roi (Charles VI) assemble le clergé pour aviser au gouvernement de l'église pendant la neutralité ... Ils obéirent tous. Ils s'assemblèrent à Paris, le XI août en la Sainte Chapelle du palais royal, &c. Dans le même tems il s'agit encore de la permutation entre les évêques de Tarbe et de Périgueux, qu'ils accordèrent de confirmer &c.
Na. Tout ceci se passa dans le tems du fameux schisme de Pierre de Luna ou Benoit. Le Gall. chr. ne dit pas un mot de cette permutation, ni aux évêques de Tarbes, ni de Périgueux.
Fol. 70 v°
1330
Histoire générale de Provence, par Papon, t. 1, p. 227, édit. de Paris, 1777, catal. des évêques d'Apt.
Raymond IV Bot, évêque d'Apt en Provence, mort à la fin de janvier 1330 eut pour successeur:
Gérard ou Géraud de Corbières, nommé à l'évêché en 1330, fut transféré peu de mois après, à Périgueux.
Bertrand Acciajoli ou Alberti, noble florentin, frère du cardinal de même nom, élu le 7 juillet 1331, fut transféré peu de tems après à Boulogne, et de là à Nevers.
Guillaume Astier, Asterius, de l'ordre des frères mineurs, nommé évêque d'Apt par Jean XXII, le 12 juillet 1332, fut transféré à Périgueux en 1340, par Benoît XII.
Guillaume Audebert, de Chartres, religieux du même ordre, et peut-être le même que le précédent, quoiqu'on les distingue.
1341 - 1346
Guillaume Astier, évêque de Périgueux
Fol. 73 r°
11 juillet 1335
Répertoire des reg. de Benoit XII, fol. 56, litt. M
Collatio canonicatus et prebende ac prepositure ecclesie Beati Petri Arien., Morinen. diocesis, per obitum Petri, tit. Sti Stephani in Celio Monte, presbiteri cardinalis, apud sedem apostolicam defuncti, vacantium, pro magistro Guillelmo Audeberti, in utriusque juris professore, papae capellano, qui parochiales ecclesias de Honosio et de Mazeto, Narbonen. dioc., quas obtinet, omnino dimittere tenetur. Cum cassatione gratiae expectativae quoad dignitatem vel officium curatum in ecclesia Petragoricen. Datum apud Pontemsogiae, Avinion. dioc., 5 idus julii, anno primo.
Fol. 74 r°
2 décembre 1336
Archives du Vatican, reg. cot. Ben. XII, c. et de cur., an. II, part. I, fol. ..., ep. 555
Dilecto filio Guillelmo, electo Apten. salutem. Pastoralis officii &c. Nuper siquidem Apten. ecclesia per obitum bone mem. Guillelmi, episcopi Apten., qui nuper in partibus illis diem clausit extremum, pastoris solatio destituta. Nos hujusmodi vacatione ipsius ecclesie fide dignis relatibus intellecta, cupientes eidem ecclesie &c., disponi et ordinationi nostre ac sedis apostolice ea vice duximus specialiter reservandam &c. ac deinde &c. Demum ad te prepositum Sti Petri Arien., Morinen. dioc., utriusque juris professorem, capellanum nostrum, in presbiteratus ordine constitutum, &c. de fratrum nostrum consilio eidem Apten. ecclesie auctoritate apostolica providemus que illi preficimus in episcopum et pastorem &c. Datum Avinion., IIII non. decembr., anno secundo.
Fol. 74 v°
18 décembre 1336
Archives du Vatican, reg. cot. Oblig., 1316-1344, tom. 6, fol. 152, n° d'ordre 2189
Eisdem anno, ind., pontif., die, loco et testibus presentibus (XVIII die decembris 1336), dominus Guillelmus electus in episcopum Apten. promisit suo communi servitio, CCL flor. auri, et quinque servitia consueta, solvendo medietatem in proximo festo Sti Michaelis de mense septembris, et aliam medietatem in festo Resurrectionis Dominice, ex tunc proxime sequtur alioquin infra quatuor menses &c. juravit &c.
Fol. 75 r°
1er mars 1337
Archives du Vatican, reg. cot. Ben. XII, c. et de cur., an. III, part. I, ep. 330
Ven. fratri Guillermo episcopo Apten. salutem. Pridem Apten. ecclesia solatio destituta pastoris, nos ad personam tuam, claris virtutum titulis insignitam, nostre mentis aciem dirigentes, te, de fratrum nostrorum consilio, eidem ecclesie in episcopum prefecimus et pastorem, curam et administrationem ipsius tibi in spiritualisbus et temporalibus plenarie committentes. Cum autem postmodum per ven. fratrem nostrum Anibaldum, episcopum Tusculan., tibi fecerimus munus consecrationis impendi, fraternitati tue per apostolica scripta mandamus quatenus apostolice sedis beneplacitis te conformans, ad predictam ecclesiam, cum nostre benedictionis gratia te personaliter conferens, sic te in administratione ipsius diligenter et solicite gerere studeas ut utilis administrationis industrie non immerito gaudeat se commissam, ac fame laudabilis tue odor
Fol. 75 v°
ex tuis probabilibus actibus latius diffundat et preter retributionis eterne premium nostri benivolentie gratiam et favorem ex inde uberis consequaris. Datum Avin., kal. marcii, anno tercio.
Fol. 76 r°
1er octobre 1341
Archives du Vatican, reg. Ben. XII, cot. com. et de cur., an. VII, fol. 275, n° 415
Venerabili fratri Guillelmo episcopo Petragoricen. salutem &c.
Credite nobis dispensationis urgemur officio, ut qui dispositione divina &c. Olim siquidem bone memorie Raymundo episcopo Petragoricen. ecclesie Petrag. regimeni presidente, nos cupientes ipsi ecclesie, cum eam vacare contigerit per apostolice sedis providentiam utilem et ydoneam preesse personam, provisionem ipsius ecclesie ea vice ordinationi et dispositioni nostre duximus specialiter reservandam. Decernentes &c. Postmodum vero prefata ecclesia per obitum dicti episcopi, qui in partibus illis diem clausit extremum, pastoris solatio destituta. Nos considerantes quod nullus preter nos, hac vice de ipsius ecclesie ordinatione se intromittere potest, reserbationi et decreto obsistentibus &c. intendentes, post deliberationem &c. Demum ad te, tunc Apten. episcopum, consideratis grandium virtutum meritis &c. convertimus oculos nostre mentis &c. Datum Avinioni, kal. octobris, anno septimo.
In eodem modo, dilectis filiis capitulo ecclesie Petragoricen. &c.
Fol. 76 v°
F.B. Commentaire donné sur la reproduction de la BnF.
Le verso de ce document ne peut être microfilmé car il est collé.
Fol. 77 r°
1341
Annal. ordin. minor. a Wadingo, t. 7, p. 490, Regest. Pontif. N° 42, ex Libr. commun., epist. 415
XLII
Transfertur ab Apten. ad Petragoricen. ecclesiam
Venerabili fratri Guillelmo episcopo Petragoricen.
§ I. Creditae nobis dispensationis urgemur officio &c., successibus gratulentur. Olim siquidem bon. mem. Raymundo episcopo Petragoricen. ecclesiae regimini praesidente, nos cupientes ipsi ecclesiae, cum eam vacare contigerit, per apostolicae sedis providentiam ipsius ecclesiae ea vice, ordinationi et dispositioni nostrae duximus specialiter reservandam decernentes, ex tunc irritum &c. attentari. Postmodum vero praefata ecclesia per obitum dicti Raymundi episcopi, qui in partibus &c. pastoris solatio destituta. Nos considerantes quod nullus praeter nos &c., se intromittere potest, reservatione &c. obsistentibus &c. ac ad provisionem ipsius celerem et felicem, ne longioris vacationis detrimenta sentiret, paternis et sollicitis studiis intendentes, post deliberationem, quam ad praeficiendum ipsi ecclesiae personam utilem ac etiam fructuosam, quae sciret, vellet et posset eam praeservare a noxiis et adversis, et in suis manutenere juribus, ac etiam adaugere, cum fratribus nostris habuimus diligentem; demum ad te tunc Apten. episcopum, consideratis grandium virtutum meritis, quibus personam tuam altissimus insignivit, et quod Apten. ecclesiae laudabiliter hactenus praefuisti, convertimus oculos nostrae mentis.
§ II. Intendentes itaque tam dictae Petragoricen. ecclesiae,
Fol. 77 v°
quam gregi dominico ejusdem salubriter et utiliter providere, te a vinculo, quo ipsi Apten. ecclesiae, cui tunc praeera tenebaris, de fratrum &c. et apostolicae potestatis plenitudine absolventes, te ad praefatam Petragicen. ecclesiam transferimus, teque ipsi praeficimus in episcopum et pastorem, curam &c. Committendo, liberamus tibi danso licentiam ad praefatam Petragoricen. ecclesiam tranferendi, firma spe fiduciaque conceptis, qu[...] dirigente domino actus tuos, praefata Petragoricen. ecclesia per tuae industriae &c. regetur &c. grataque in eisdem &c. auctore domino suscipiet incrementa. Quocirca fraternitati tuae per apostolica scripta mandamus &c. percipere incrementum.
Datum Avenione, kalend. octobris, anno VII
In eumdem modum venerabili fratri Archiepiscopo Budegallensi &c. Carissimo in Christo filio Philippo regi Franciae illustri.
Fol. 78 r°
19 octobre 1341
Archives du Vatican, reg. cot. Oblig. 1316-1344, t. 6, fol. 175, nouveau n° C 2189
Eisdem anno, indictione, pontificatu (1341, indictione nona, pontificatu domini B. pp. XII, anno septimo) Avinion. in palacio apostolico, die decima nona mensis octobris, dominus Guillelmus episcopus Petragoricen. promisit pro suo communi servitio duo milia quingentos flor. auri, et quinque servicia consueta per solvere, medietatem in proximo festo beati Michaelis de mense septembr., et aliam medietatem in festo Resurrectionis Dominice, ex tunc immediate sequenti. Alioquin infra tres menses &c. et juravit ut in forma, testibus nobis IIII clericis camere et domino Francisco Bedocii, et Petro Raymundi clericis collegii.
Fol. 79 r°
22 novembre 1341
Archives du Vatican, reg. cot. Ben. XII, secr., an. VII, vol. 135, fol. 86, ep. 209
Dilectis filiis Johanni Bertrandi Bituricen. et Guillelmo Rufi Anicien. ecclesiarum canonicis pridem inter cameram nostram et venerabilem fratrem nostrum Guillermum episcopum Petragor. extitit concorditer ordinatum quod idem episcopus omnes et singulos fructus, redditus et proventus ad mensam suam episcopalem spectantes, qui a die quo nos eum ab ecclesia Apten., cujus pastorali regimini presidebat, ad ecclesiam Petragor. tunc vacantem transtulimus, obvenerunt, quomodolibet et obvenient in futurum, libere habeat et percipiat absque contradictione quacumque, quodque fructus, redditus et proventus ad eandem mensam pertinentes, qui obvenerunt toto tempore novissime vacationis ecclesie Petrag. predicte, usque ad diem translationis jamdicte in manu nostra, remaneant per nos, sicut expedire videbimus dispensanda. Volentes igitur ordinationem observari predictam et executioni debite demandari. Discretioni vestre per apostolica scripta mandamus quatenus
Fol. 79 v°
vos vel alter vestram fructus, redditus et proventus predictos, ad ipsum episcopum, secundum ordinem prefatam, spectantes, percipere permittatis per ipsum integraliter et habere, vosque si a qua de illis forsan receperitis, vel recipi feceretis, ea sibi restituere ac restitui facere studeas alios qui sub manu nostra retineri debent juxta seriem ordinis predicte, retinendo, sicque fideliter conservando, quod inde fidelem possitis reddere rationem, prefatam cameram reddituri nichilominus particulariter et districte super hiis certiorem. Datum Avinion. X kal. decembr., anno septimo.
Fol. 80 r°
12 octobre 1342
Le 12 octobre 1342, union de la paroisse de Cubzac, à l'abbaye de Chancelade, par Guillaume, évêque de Périgueux.
Voy. mon recueil sur Chancelade, où est rapportée au long cette charte, qui est tirée des archives du Vatican, reg. de Clem. VI, an. IV, l. 1, ep. 343.
Cette donation ou union confirmée par Clément VI, le 5 août 1345.
Fol. 81 r°
21 octobre 1344
Archives du Vatican, reg. cot. Cl. VI, com., anno III, lib. II, part II, fol. 240, ep. 712
Dilecto filio Helie Tholose, rectori parrochialis ecclesie de Corsaco, Petrag. dioc. salutem. Probitatis et virtutum merita, super quibus apud nos fidedigno commendaris testimonio, nos inducunt ut tibi reddamur ad gratiam liberales, sane petitio pro parte tua nobis nuper exhibita continebat quod dudum vener. frater noster Guillelmus episcopus Petragoricen. attendens predicta merita, necnon consideratione ven. fratris nostri Gaucelini, episcopi Alban., qui pro te eundem Guillelmum episcopum affectuose rogavit parrochialem ecclesiam de Corsaco Petrag. dioc., tunc vacantem per obitum quondam Guidonis Fabri, ultimi ipsius ecclesie rectoris, qui extra Romanam curiam diem clausit extremum, et ad collationem ejusdem episcopi Petrag. pleno jure spectantem, cum omnibus &c., tibi contulit, et de illa providit; prout in patentibus inde confectis litteris ipsius G. episcopi sigillo munitis, quarum tenorem de verbo ad verbum presentibus inseri fecimus, plenius continetur. Cum itaque, sicut eadem petitio subjungebat, tu tempore collationis et provisionis hujus, aliquam unionem de ipsa ecclesia fore factam penitus, ignorares, tuque dictam ecclesiam, vigore collationis et provisionis ejusdem pacifice fueras assecutus, ipsamque ex tunc tenueris et adhuc teneas et possideas pacifice et quiete, nuncque dicatur ab aliquibus eandem ecclesiam ante collationem et provisionem predictas, mense episcopali Petrag. unitam fuisse, et propterea dubites super ipsa ecclesia te ab aliquibus in posterum molestari, pro parte tua nobis extitit humiliter supplicatum ut collationem et provisionem hujusmodi confirmare auctoritate apostolica ex certia scientia dignaremur. Nos igitur volentes te, premissorum meritorum tuorum intuitu, necnon consideratione dicti Gaucelini episcopi, pro te capellano suo, continuo commensali, nobis in hac parte humiliter supplicantis, favore prosequi gracioso, ipsius episcopi, ac tuis
Fol. 81 v°
supplicationibus inclinati, collationem et provisionem prefatias, per dictum episcopum Petrag. de ipsa ecclesia, ut premittitur, factas, ratas et gratas habentes, illas auctoritate apostolica, ex certa scientia confirmamus, et presentis scripti patrocinio communimus, ita quod liceat tibi eandem ecclesia quoad vixeris, pacifice retinere nonobstan. &c. Tenor vero dictarum litterarum talis est:
Guillelmus Dei et apostolice sedis gracia episcopus Petragoricen. Dilecto nobis in Christo Helie de Tholosa presbitero, rectori parrochialis ecclesie de Corsaco prope Petragoras, nostre dioc. salutem in Domino. Probitatis et virtutum merita quibus insignitus fore dinosceris, prout fidedignorum testimonio didicimus, attendentes, dignum duximus ut personam tuam gratis attollamus favoribus et condignis gratiis honoremus. Cum itaque prefata ecclesia de Corsaco prope Petragoras per obitum quondam Guidonis Fabri ultimi rectoris ejusdem, qui extra Romananm curiam diem clausit extremum, vacare noscatur ad presens. Nos volentes, premissorum meritorum tuorum obtentu, necnon consideratione rev. in Christo patris domini Gaucelmi Dei gratia episcopi Albanen., Ste Rom. ecclesie cardinalis, pro te nos affectuose rogantis, personam tuam favore prosequi gratioso, eandem ecclesiam de Corsaco, sic vacantem, et ad nostram collationem pleno jure spectantem cum omnibus (en marge: on a graté et détruit le mot juribus) et pertinenciis suis tibi, conferimus et de illa etiam providemus, teque per nostrum annulum investimus presentialiter de eadem, curam et regimen ac administratio. ipsius tibi in spiritualibus et temporalibus plenarie committentes. Quo circa discretis viris dominis Itherio Roscelli, Johanni Donado et Itherio Bodini, canonicis ecclesie Sti Frontonis Petrag., ac Helie Fabri presbitero, et cuilibet eorum in solidum presentium tenore committimus et mandamus quatenus &c. auctoritate nostra in ipsius ecclesie, ac jurium &c. corporalem possessionem inducant. Datum Avinion. sub nostri appositione sigilli, die XXIIII mensis octobris, anno Nativ. Domini M° CCC° quadragesimo primo, pontificatus sanctissimi et domini nostri domini Ben. pp. XII, anno septimo. Nulli ergo &c. Datum Avinion., XII kal. novembris, anno tertio.
Fol. 82 r°
22 juillet 1345
Archives du Vatican, reg. cot. Cl. VI, com., an. IV, lib. IV, part. II, fol. 201 v°, ep. 554
Ven. fratri Guillelmo episcopo Petragoricen. salutem &c. Tue devotionis precibus benignum impertientes assensum, libenter ea tibi concedimus gratiose, que tue quietis commodum respicere dinoscuntur. Cum itaque, sicut pro parte tua fuit propositum coram nobis, sepe contingat ecclesias et cimiteria tuarum civitatis et dioc. per effusionem sanguinis vel seminis violari, que non potes reconciliare commode per te ipsum; nobis humiliter supplicasti ut providere tibi super hoc de oportuno remedio dignaremur. Nos itaque tuis supplicationibus inclinati, quod ecclesias et cimiteria supradicta per aliquem sacerdotem ydoneum reconciliare valeas quotiens fuerit oportunum, aqua prius per te vel alium antistitem, ut moris est, benedicta, presentium tibi auctoritate concedimus facultatem. Per hoc constitutioni que id precipit per episcopos tantum fieri nullum volumus in posterum prejudicium generari, presentibus post biennium minime valituris. Dat. Avinion., XI kal. aug., anno quarto.
Fol. 83 r°
1345
Archives du Vatican, reg. cot. Clem. VI, an. V, tom. 34, part. IV, fol. 164, n° 230
Guillelmus Dei gratia episcopus Petragoricen. Dilecto nobis in Christo Guillelmo de Duppla, presbitero nostre Petragor. dioc. salutem in Dominus. Meritis tue devotionis et probitatis inducimur ut te favore benivolo prosequamur. Cum itaque officium baylie confratrie beati Nicolai curie nostre Petragoricen., ad dispositionem nostram pertinens, pleno jure ex eo vacaverit et vacet ad presens quod magister Adam Sanci, cui officium baylier commiseramus ejusdem, sine licentia nostra ad partes se transferens alienas, officium ipsum per longa tempora sine gubernatore dimisevit. Nos volentes tibi pro quo inclita domina et magnifica Aylienordis (en marge: Alienor, comtesse de Périgord) comitissa Petragoricen., ac revocantes expresse commissionem et collationem de dicto officio eidem magistro A. de hactenus per nos factam, officium ipsum cum emolumentis, juribus et obventionibus suis tibi conferimus et committimus per presentes regendum et gubernandum per te, vel per alium tuo nomine, quandiu vitam duxeris in humanis et fideliter te habueris in officio supradicto. Mandantes, tenore presentium, omnibus et
Fol. 83 v°
singulis quorum interest et poterit interesse, ut tibi de emolumentis et obventionibus ipsius officii respondenat, et faciant integre responderi. Datum Petragoris, sub appensione sigilli nostri, die mercurii post festum beati Georgii, anno Domini millesimo CCC° quadragesimo quinto.
Na. Les lettres confirmatives du pape Clement VI sont datées d'Avignon, le 4 des non. d'octobre, la 5e année de son pontificat.
Fol. 84 r°
1345 ou 1346
Archives du Vatican, reg. des bulles de Clem. VI, tom. 31, fol. 357 (extr. de l'inventaire)
Collatio archipresbiteratus de Veteri Marolio, Petrag. diocesis, 50 librarum Turon. valorem annuum non excedentis, et per obitum quondam Petri Bermerii (alias Bermii), apud sedem apostolicam, praevia speciali vel generali reservatione, forsan vacantis, obtentu Guillelmi, episcopi Petragoricen., pro Stephano de Fargiis, bacallario in legibus, ipsius nepote, in Romana curia jura civilia legente; cum cassatione gratiae expectativae beneficii ad episcopum Petragor. pertinentis, ipsi per pontificem concessae, etiam si ipsum beneficium archipresbiteratus vel plebanatus existeret. Cujus gratiae vigore, praefatum archipresbiteratum de Veteri Marolio acceptare dubitabat, tanto magis quod hujusmodi archipresbiteratus aliaque beneficia in civitate vel dioc. Petrag. consistentia, fuerant per ipsum pontificem generaliter reservata. Datum Aven., 6 idus januarii.
Fol. 85 r°
4 octobre 1346
Archives du Vatican, reg. cot. Cl. VI, com., an. V, l. II, part. II, fol. 129, ep. 230
Dilecto filio Guillelmo de Dupla, presbitero Petragoricen. dioc., salutem &c.
Exigunt laudabilia meritas probitatis, super quibus apud nos fidedigno commendaris testimonio, ut te favore speciali gratie prosequamur. Sane petitio pro parte tua nobis nuper exhibita continebat quod dudum ven. frater noster Guillelmus episcopus Petrag. officium baylie confratrie curie sue episcopalis Petragoricen., cum emolumenti, juribus et obventionibus suis, tibi regendum, per te vel alium tuo nomine, quandiu vitam duceres in humanis, ordinaria auctoritate contulit et commisit. Prout in quibusdam ejusdem episcopi patentibus litteris, quarum tenorem de verbo ad verbum presentibus inseri fecimus, plenius continetur. Quare nobis humiliter supplicasti ut commissioni et collationi hujusmodi, apostolice confirmationis robur adicere dignaremur. Nos igitur volentes te favoribus in hac parte pro te prosequi graciosis, hujusmodi tuis supplicationibus inclinati, collationem et commissionem predictas ratas et gratas habentes
Fol. 85 v°
illas auctoritate apostolica ex certa scientia confirmamus, presentis scripti patrocinio communimus &c. Tenor autam dictarum litterarum talis est:
Guillelmus Dei gratia episcopus Petragoricen. dilecto nobis in Christo Guillelmo de Duppla, presbitero nostre Petrag. dioc. salutem in Domino. Meritis due devotionis et probitatis inducimur ut te favore benivolo prosequamur. Cum itaque officium baylie confratrie beati Nicolai curie nostre Petrag., ad dispositionem nostram pertinens pleno jure, ex eo vacaverit et vacet presens, quod magister Adam Tunci, cui officium baylie commiseramus ejusdem, sine licentia nostra ad partes se transferens alienas, officium ipsius per longa tempora sine gubernatore dimisere. Nos volentes tibi, pro quo inclinata et magnifica domina Aylienordis comitissa Petrag. nos affectuose rogavit, gratiam facere specialem, ac revocantes expresse commissionem et collationem de dicto officio eidem magistro Ade hactenus per nos facto officium ipsum cum emolumentis juribus &c., tibi conferimus et committimus per presented regendum &c. quandiu vitam duxeris in humanis &c. Datum Petragoris sub appensione sigilli nostri, die mercurii post festum beati Georgii, anno Domini M.CCC.XL quinto. Nulli ergo &c. Dat. Avin. IIII non. octob., anno quinto.
Fol. 86 r°
1341-1345
Guillaume évêque
Archives du château de Ste Alvère
1341. Acte en patois, à Bergerac (actum fuit hoc Brageraci), 24 die mensis maii anno Domini 1341, regnante domino Philippo Franc. rege, et venerabili capitulo Sti Stephani Petragor., sede Petrag. vacante. Testes sunt &c. (bien lisible et bien vérifié) (Leydet. Le Gallia Chr. en diffère).
1342. Acte en latin, apud Brager., 8 septembris an. 1342, Philippo rege Franc., et domino Brageraci, Guillelmo Petrag. episcopo. Testes sunt &c. H. Pecherii, not. Brager.
1341-1345. Voy. 2 chartes concernant cet évêque, dans mon recueil sur la maison de Chamberlhac, ancienne famille éteinte.
Fol. 87 r°
Guillaume Astier, évêque de Périgueux
Archives du château de Ste Alvère
1341. 24 mai. Acte en patois, passé à Bergerac (actum fuit hoc Brageraci), 24 die mensis maii, anno Domini 1341, regnante domino Philippo Franc. rege, et venerabili capitulo Sancti Stephani Petragor., sede Petrag. vacante. Testes sunt &c. (acte bien lisible et bien vérifié par M. Leydet. Le Gall. christ. en diffère).
Archives du château de La Force
1341. Le mercredi avant la fête de la Toussaint, regnant Philippe roi de france, le siège épiscopal de Périgueux vacant, et M. Bertrand de La Roche, chevalier, gouverneur de Bergerac pour N.S. le roi de France. Vente d'une vigne par Bernard Meynard à Hélie Faure.
Archives du château de La Force
1342. Le 21 juin, regant Philippe roi de France, et seigneur de Bergerac, et Guillaume étant évêque de Périgueux. Vente faite au seigneur de La Force par Donnade Placort.
Archives du château de La Force
1342. 8 septembre. Acte en latin, apud Brager., Philippo rege Franc. et domino Brageraci, Guillelmo Petrag. episcopo. Testes sunt &c. H. Pecherii, not. Brager.
Archives du château de La Force
1343. 10 février. Regnant Philippe roi de France, et seigneur de Bergerac, et Guillaume, évêque de Périgueux. Reconnaissance faite par Guillen Grimoart à Gaultier Prébost, donzel, seigneur de La Force.
Archives du château de La Force
1344. 10 juin. Mandement fait par Aimeric de St Germain et autres, de payer les rentes dues à Gaultier Prébost, donzel. Regnant Phil. &c., Guillaume, évêque de Périgueux. Témoin, Aimeric Pons, damoiseau. Charriere, notaire.
Fol. 88 r°
Guillaume, évêque
Archives de l'évêché de Périgueux
1346. 15 juillet. Transaction entre Guillaume, évêque de Périgueux, et le roi d'Angleterre. 15 juillet 1346 (copie).
1346. 15 juillet. Vidimus du livre ou registrum episcopale antiquum, dictum l'Estaquier, in pergamo scriptum, in aula episcopali ab antiquo fideliter custoditum, nobis in auditorio curiae Petragoric., per procuratorem reverendi in Christo patris domini Guillermi Petragoric. episcopi exhibitum et ostensum, continentem census, redditus, acaptamenta, homagia, jura, deveria, feoda et retrofeoda, debita, solvi et reddi consueta ... On n'en met ici que ce qu'on en lit au fol. 21. Ce vidimus est du 15 juillet 1346.
Les fiefs de l'évêché sont St Astier, Auberoche, Leyla, Vernode, Mauriac, Lenzors, les Chabanas près Agonac, Agonac, La Roche Saint Christophe, Plazac, Razac, Sorges, Bassilhac, Verteilhac, Allamans, Corsac, Bertrix, Grésinhac.
Registre des hommages de l'évêché, fol. 10 v°
1344. Anno 1344, die jovis ante festum Nativitatis beatae Mariae Virginis, homagium &c. Litterae stant domini officialis et abbatis de Cancellata.
Registre des hommages de l'évêché, fol. 14 r°
1346. Dominus Arnaldus abbas Beatae Mariae de Cancellata (on a mis en marge, d'une main récente, 1346) &c., comme dans le mémoire imprimé, contre le domaine &c. Le mot abbas, qui se lit dans le manuscrit, manque dans l'imprimé.
Fol. 89 r°
LI. Guillelmus IV
Gall. chr., t. I, col. 363, Episcopi Aptenses
Guillelmus Asterius, ex ordine minorum, creatur episcopus, bulla Johannis XXII, die 12 junii, anni 1332, ut contendit D. de Remerville. An. 1337, in comitatu sui metropolitani et aliorum provinciae praesulum perrexit ad synodum Avenionensem. Transfertur ad ecclesiam Petracoricensem, bulla Benedicti papae XII, data kal. octobris, an. 7 ejus pontificatus, qui est Christi 1340.
Fol. 90 r°
XLIII. Guillelmus III
Gall. chr., t. 2, col. 1478
Guillelmus Astiae, seu Asterius, primum ordinis minorum asceta, dehinc Aptensis episcopus an. 1332. Tandem Petrocoriensis praesul fit bulla Benedicti papae XII, data cal. octobr., 7° ejus pontificatus anno, qui est Christi 1340. Refertur ea bulla in libr. commun. epist. 415. Cujus compendium exhibet Wading. Annal. Minor., tom. 3 (en marge: c'est tome 7, n° 3, 2. ed. de Rome, an. 1733) in regesto pontificio, ad annum 1341, n° 32, ex qua haec transferenda duximus: olim bonae memoriae Raimundo episcopo Petragor. &c.
Guillelmus legitur episcopus Petracor., anno 1346, in chartophylacio hominiorum sedis episcopalis, in tractatu habito de matrimonio ineundo inter Humbertum Delphinum et Blancam sororem Amedei Sabaudiae comitis, die 24 junii an. 1348 (en marge: Mémoire pour l'histoire du Dauphiné, p. 619 et 628). G. electus Petracoriensis, nominatur cum G. Carpentoratensi episcopo, inter primos hujus negotii actores et procuratores. Quod stare nequit et mendum est in prima nominis littera cujus loco legendum videtur A. Ut ex dicendis patebit.
Fol. 91 r°
Guillaume Astier
Table du tom. 7 de Wadingus, pag. 610
Guillelmus Astiae, inquisitor provinciae: 66, II
Ei pontifex epistolam dirigit: 68, V
Et pro inquisitionis officio cubicula et hospitia assignari jubet: 118, IV
Thomam Valentem dominicanum in carcerem conjicit: 118, V
Jubetur ut bona cuidam haeretico resipiscenti restituat: 133, V
Ad episcopatum Aptensem assumitur: 133, V
Inde ad Petragoricensem: 246, IV
Fol. 92 r°
Evêques d'Apt, d'après les bulletins de Garampi
Gerald
Geraldo, electo Apten., vacante dicta ecclesia per obitum Raymundi, supradictus Geraldus archidiaconus de Corberiis in ecclesia Narbon. de ea providetur ecclesia, cal. junii, an. 14. (Johannis 22, part 3, ep. 3133).
Geraldus episcopus Apten. electus obl. 250 flor. (Obl. t. 6, p. 93).
Geraldus episcopus Apten. translatus ad Nemausen. (Ben. XII, I, part. 1a, 765).
Geraldus episcopus Nemausen. antea Apten. (Ben. XII, I, part 2a, pag. 37).
Bertrand
1331. Bertrando, electo Apten., vacante ecclesia per translationem Geraldi ad Nemausen., supradictus Ber., archidiaconus Bononien. de eadeam providetur ecclesia, IV idus aprilis, an. 15 (Johannis 22, part. 3, ep. 1034).
Bernardus (Bertrandus) Apten. episcopus ad Bononien. ecclesiam translatus (vide ibid.).
1332. Guillelmus Astie (ou Astre), ord. ff. min. et inquisitor, fit Apten. episcopus per translationem Bertrandi ad Bononiensem ecclesiam (t. 102, ep. 1086).
Fol. 92 v°
Guillaume Astier
1332. 12 juin. Guillelmo Astie, electo Apten., vacante dicta ecclesia per translat. Bertrandi ad Bononien., supradictus Guillelmus, ord. minorum, de eadem providetur ecclesia, 2 idus junii, an. 16. (Johannis 22, part. 2, ep. 1086).
1332. Guillelmus Astie, ord. ff. minor. et inquisitor, fit Apten. episcopus, per translationem Bertrandi ad Bononien. ecclesiam (tom. 102, ep. 1086).
1332. 22 juin. G. Apten. electus in Provincia, obl. 250 flor. pro predecessore, 125 flor. (Obl., t. 6, p. 117 et 152; t. 14, p. 5, 34; t. 16, p. 28).
Guillelmus Apten. episcopus (t. 117, ep. 298).
1334. Guillelmus Apten. episcopus (t. 106, ep. 1396; t. 117, ep. 1571).
1336. Apten. ecclesia vacans per obitum Guillelmi, sante sedi reservatur (t. 130, ep. 342).
1336. 2 décembre. IV nonas decembr., Guillelmus prepositus Sti Petri Arien., Morinen. capellanus apostolicus, presbiter, fit episcopus Apten. per obitum alterius Guillelmi (Ben. XII, part 1a, ep. 555).
1336. 18 décembre. Guillelmus Apten. electus, obl. 250 flor. (Obl., t. 6, p. 152).
1337. Guillelmus episcopus Apten. mittitur ad suam ecclesiam (Ben. XII, III, part. 1, p. 330).
1337. Guillelmus Apten. episcopus (t. 122, ep. 48, 58, 68, 330, 383; t. 123, ep. 81, &c.).
1341. 5 non. octob. Guillelmus, prepositus Vauren., capellanus apostolicus, presbiter, fit episcopus Apten. per translationem Guillelmi ad Petragoricen. (Ben. XII, VII, 423).
1341. Cal. octobr. Guillelmus episcopus Apten. transfertur ad Petragor. (Ben. XII, VII, 415).
Fol. 93 r°
1341. 11 april. Publicatio excommunicationis contra dalphinum Viennen., per episcopum Aptensem (Instrum.).
1341. Guillelmus Petrag., antea Apten. episcopus (t. 135, ep. 209).
1342. Non. oct. Guillelmus episcopus Apten. transfertur ad Carnoten. (Clem. VI, I, 6, ep. 45, p. 145).
Fol. 94 r°
Evêques d'Apt, d'après les bulletins de Garampi
Guillaume Astier
1332. Guillelmo Astie, electo Apten., vacante dicta ecclesia per translationem Bertrandi ad Bononien., supradictus Guillelmus ordinis minorum, de eadem providetur ecclesia, 2 idus junii, an. 16 (Johannis 22, part 2a, ep. 1086).
Na. Dans l'original il semble qu'il y a Guillelmo Astre. Il est qualifié ord. ff. minorum professorem, inquisitorem heretice pravitatis in certis partibus, auctoritate apostolica deputatum in sacerdotio constitutum. Datum Avinion. II id. junii anno XVI°.
1332. Guillelmus Astie, ord. ff. minor. et inquisitor, fit Apten. episcopus per translat. Bertrandi ad Bononien. ecclesiam (t. 102, ep. 1086). (même vol. que le précédent).
1332. 22 junii. G. Apten. electus in Provincia, obl. 250 flor. pro predecessore, 125 flor. (Obl., tom. 6, p. 117; t. 14, p. 5, 34; tom. 6, p. 152; t. 16, p. 28).
Guillelmus Apten. episcopus (t. 117, ep. 298).
1334. Guillelmus Apten. episcopus (t. 106, ep. 1396; t. 117, ep. 1571; &c.).
Fol. 94 v°
1336. Apten. ecclesia vacans per obitum Guillelmi, sancte sedi reservatur (tom. 130, ep. 342).
Guillaume
1336. IV nonas decemb. Guillelmus prepositus Sti Petri Arien, Morinen. capellanus apostolicus, presbiter, fit episcopus Apten. per obitum Guillelmi (Ben. XII, II, part. 1a, 555).
1336. 2 décembre. Guillelmus fit episcopus Apten. per obitum alterius Guillelmi (Ben. XII, II, p. 1, ep. 555).
1336. 18 décembre. Guillelmus Apten. electus, obl. 250 flor. (Obl., t. 6, p. 152).
1337. Guillelmus episcopus Apten. mittitur ad suam ecclesiam (Ben. XII, III, part 1, ep. 330).
1341. 5 non. octobr. Guillelmus prepositus Vauren., capellanus apostolicus, presbiter, fit episcopus Apten. per translationem Guillelmi ad Petragoricen. (Ben. XII, VII, 423).
1341. Cal. octobris, Guillelmus episcopus Apten. transfertur ad Petragor. (Ben. XII, VII, 415).
1341. 11 april. publicatio excommunicationis contra dalphinum Viennen. per episcopum Aptensem (Instr.).
1341. Guillelmus Petrag. antea Apten. episcopus (t. 135, ep. 209). Voy. sur le même, t. 122, ep. 48, 58, 68, 330, 383; t. 123, ep. 81, &c., anno 1337.
1342. Non. octobr. Guillelmus episcopus Apten. transfertur ad Carnoten. (Cl. VI, I, 6, ep. 45, p. 145).
Fol. 95 r°
Guillaume évêque de Périgueux, 1341
Archives du Vatican, Bulletin de Garampi
1341. Cal. octobr. Guillelmus episcopus Apten. transfertur ad Petragoricen. per obitum Raimundi (Ben. 12, VII, 415).
En marge: Na. Il y a eu dans ce tems là, 2 Guillaumes évêques de Périgueux, nommés l’un en 1341, et l’autre en 1348.
1341. 19 octobr. Guillelmus Petrag. episcopus obl. 2500 flor. (Obl. t. 6, p. 175).
1341. Guillelmus Petrag. antea Apten. episcopus (t. 135, ep. 209).
1341. Fr. Guillelmus Astier, o. m., ep. Petragoricensis (Wad., VII, 246).
1341. Provisio Petragoricen. ecclesiae vacantis per obitum Ramundi, s. sedi reservatur (t. 135, ep. 77).
Guillelmus electus Petrag. (Clem. 6, VI, 2, p. 277).
Guillelmus electus Petrag. (Clem. 6, VI, t. 4, p. 2, p. 238).
Guillelmus electus Petrag. (Clem. 6, VI, t.4, p. 2, p. 255).
Guillelmus electus Petrag. (Clem. 6, VI, t. 2, p. 129).
1348. Guillelmus electus Petragoricen. nuncius ap. v. Carpentoract.
1341 et 1345. Guillelmus episcopus Petrag. (Cl. 6, VI, 2, p. 291).
Fol. 95 v°
Guillelmus electus Petrag. (Clem. 6, VII, 2, p. 370-371).
Guillelmus episcopus Petrag. (Cl. 6, III, t. 2, p. 2, p. 240).
Guillelmus episcopus Petrag. (Cl. 6, IV, t. 4, p. 2, p. 201).
Guillelmus episcopus Petrag. (Cl. 6, IV, I, p. 343).
1348. 16 febr. Guilbertus Petragoricen. electus, obligavit 2500 flor. per Ademarum predecessorem promissos, et per Arnaldum immed. praedecessorem recognitos (Obl. vol. 22, p. 34).
1348. 13 febr. Id. febr. Guillelmus cancellarius Belvacen. notarius apostolicus, diac., fit episcopus Petragoricen. per translationem Arnaldi ad Apamiar. in Gallia. (Cl. 6, VI, t. 3, p. 1, p. 55).
1349. (27 juillet). 6 cal. aug. Guillelmus Petrag. electus transf. ad Bracaren. (Cl. 6, VIII, t. 3, p. 1, p. 15).
1347
Adémar de Neuville, évêque de Périgueux
Fol. 97 r°
8 juin 1347
Archives du Vatican, reg. du pape Clem. VI, t. 1, part. 1, fol. 6
Dilecto filio Ademaro de Novavilla electo Petragoricen. salutem. Quam sit onusta periculis, quam plena dispendiis, quantaque securus (en interligne: secum) incomoda pertrahat ecclesiarum vacatio diuturna, solicite considerationis indagine perserutantes libenter operarias manus apponimus et studium efficax impertimur ut viduatis ecclesiis, pastores preficiantur idonei, et ministri providi deputentur, quorum fulte presidiis et favoribus communite, malignorum insultus non metuant, et pravorum non vereantur incursus. Quinimo auctore domino, felicibus proficiant incrementis. Dudum siquidem bone mem. Guillelmo episcopo Petragoricen. regimine Petragoric. ecclesie presidente, nos intendentes eidem ecclesie, cum vacaret per apostolice sedis providen. ydoneam preesse personam, provisionem ipsius ecclesie Petrag. dispositioni nostre duximus ea vice specialiter reservandam; decernentes ex tunc irritum et inane, si secus super hiis per quoscumque, quavis auctoritate freti, vel ig. com. attemptari. Postmodum prefata ecclesia, per obitum ejusdem Guillelmi, qui nuper extra Romanam curiam, diem clausit extremum, pastoris solatio destituta. Nos, vacatione hujusmodi fidedignis relatibus intellecta, ad provisionem ipsius ecclesie celerem et felicem; de qua nullus preter nos, hac vice se intromittere potest, reservatione et decreto hujusmodi obsistentibus ne ipsa Petragoricensis ecclesia longe vacationis exponeretur incomodis, paternis et solicitis studiis intendentes et cupientes eidem ecclesie talem preesse personam, que sciret, vellet et posse team preservare a noxiis et adversis, ac in suis manutenere juribus, ac etiam adaugere. Post deliberationem quam super hiis cum fratribus nostris habuimus diligentem, demum ad te canonicum Petragoricen. in sacerdotio constitutum, litterarum scientia preditum, morum et vite honestate decor., in spiritualibus, et in temporalibus circumspectum, et aliis multiplicibus virtutum meritis, prout fidedignorum assertione
Fol. 97 v°
percepimus insignitum, direximus oculos nostre mentis. Quibus omnibus diligenti meditatione pensatis, de persona tua eidem ecclesie Petragoricen., de dictorum fratrum consilio, auctoritate apostolica providemus, teque illi preficimus in episcopum et pastorem, curam et administrationem ejusdem Petragoricen. ecclesie tibi in spiritualibus et temporalibus plenarie committendo. In illo qui fat gratias, et largitur premia, confidentes quod eadem Petrag. ecclesia sit tuo felici regimine, gratia tibi assistente divina, prospere dirigetur, et salubria suscipiet incrementa &c. Datum Avinion. VI idus junii, anno sexto.
In eadem modo, dilectis filiis capitulo ecclesie Petragoricen.
Universis vassalis ecclesiae Petrag.
Archiepiscopo Burdegalen.
Philippo regi Francie &c.
Fol. 98 r°
18 juin 1347
Archives du Vatican, reg. du pape Clem. VI, ann. VI, lib. 2, fol. 247 v°, n° 722
Venerabili fratri episcopo Petragoricen. salutem &c. Exhibita nobis pro parte dilectorum filiorum nobilium virorum Guidonis nati quondam Laghuti, militis domini de Mauriaco, et Aymerici Vigerii, domicellorum, tue dioc. petitio continebat quod cum ipsi Guido et Aymericus nonnullas questiones et dissensiones invicem habuissent, ex quibus multa mala, et mors plurium hominum secuta fuerant. Tandem pro bono pacis, nonnulli nobiles viri et potentes dictas partes ad concordiam educere affectantes, tractaverunt ut Guido predictus alicui filiarum dicti Aymerici, cum qua vellet cum ipse Aymericus plures filias habere, matrimonio jungeretur. Verum quia, sicut eadem petitio subjungebat, Guido et filie ipsius Aymerici predicti, quarto consanguinitatis gradu invicem sunt conjuncti, et proinde matrimonium contrahere nequeunt, dispensatione super hoc apostolica non obtenta, nobis humiliter supplicarunt ut, ad sedandum dissensiones hujusmodi providere ipsis Guidoni et filie
Fol. 98 v°
super hoc de oportune dispensationis beneficia dignaremur. Nos igitur qui Christi fideles et quietis libent. comoda procuramus hujus. Dissensionibus et questionibus obviare volentes, hujus supplicationibus inclinati, fraternitati tue, de quo plenam in Domino fiduciam obtinemus, per apostolica scripta committimus et mandamus, quatenus est ita cum eisdem Guidone et una dicti Aymerici filiarum, ut impedimento consanguinitate hujusmodi nonobstante, matrimonium invicem contrahere, et in eo, postquam contractum fuerit, licite remanere valeant, auctoritate nostra dispenses, prolem ex hujusmodi matrimonio suspiendam legitimam decernendo. Datum Avinion. XIIII kal. julii, anno sexto.
Fol. 99 r°
22 juin 1347
Archives du Vatican, Obligationes et solutiones servitiorum communium, 1345-1360, t. 22, p. 27 v°, nouveau n° C 2205
Eisdem anno, indictione et pontificatu (en bas de page: anno 1347, ind. XV, pontif. de Clement V, an. 6; F.B. Il faudrait lire Clement VI), die XXIIa junii, in thesaur. domini nostri pape Ademarus, electus in episcopum Petragoricen. promisit pro suo communi servitio IIm Vc flor. et V servit. consueta; solvendos, medietatem in proximo festo Resurrectionis Dominice, et aliam in festo Omnium Sanctorum, ex tunc proxime secutur. Alioquin, infra III menses &c. Juravit &c. Dictus nomine dominus electus fuit protestatus post dictam obligationem quod possit petere fieri deductionem et diminucionem sui servicii per dominum nostrum papam et sacrum collegium dominorum cardinal. loco et tempore oportunis, ratione bonorum aplicatorum de mensa sua ecclesie Sarlatensi, noviter erecte, presenti obligatione in aliquo non obstante.
Fol. 100 r°
22 août 1347
Archives du Vatican, reg. du pape Clem. VI, an. VI, lib. IV, part. 2, fol. 313 v°, n° XXVIII
Dilecto filio Ademaro, electo Petragoricen. salutem.
Quia presentis vite, &c. ut in superiori que dirigitur Stephano de Costa &c. usque in finem. Datum Avionion. XI kal. septembris, anno sexto.
En marge: Voici cette lettre en entier. Il est à présumer qu’Adémar étoit alors malade, et qu’il mourut bientôt après.
Quia presentis vite conditio statum habet instabilem et ea que visibilem habent eminentiam tendunt visibiliter ad non esse. Tu hoc salubri meditatione premeditans, diem tue peregrinationis extremum dispositione testamentaria desideras prevenire. Nos itaque tuis in hac parte supplicationibus inclinati, ut de bonis tuis undecumque non per ecclesiam, seu ecclesias tibi commissas al. tamen licite acquisitis, que ad te pertinere omnimode dinoscuntur, libere testari valeas, ac de bonis mobilibus ecclesiasticis, tue dispositioni, seu administrationi commissis, que tamen non fuerint altaris, seu altarium ecclesiasticarum tibi commissarum
Fol. 100 v°
ministerio, seu alicui speciali earumdem ecclesiarum divino cultui, seu usui deptutata, necnon et quibuscumque bonis mobilibus a te per ecclesiam seu ecclesias licite acquisitis, pro decentibus et honestis expensis tui funeris, et pro remuneratione illorum qui tibi viventi servierunt, et sive sint consanguinei, sive alii, juxta servicii meritum, moderate tamen disponere et erogare, et al. in pios ac licitos usus convertere possis prius tamen de omnibus predictis bonis ere alieno et hiis que pro reparandis domibus seu edificiis consistentibus in locis ecclesiasticarum vel beneficiarum tuorum, culpa vel negligentia tua, seu tuorum procuratorum destructis, seu deterioratis, necnon restaurandis aliis aliis (F.B. mot répété dans le manuscrit) juribus earumdem ecclesiesticarum vel beneficiorum deperditis, ex culpa vel negligentia supradictis, fuerint oportuna deductis, plenam et liberam discretioni tue, auctoritate presentium, concedimus faculatate volumus autem ut in eorumdem ecclesiasticorum dispositione bonorum, juxta quantitatem resid[...] erga ecclesias a quibus eadem precepisti, te liberalem exhibeas, prout conscientia tibi dictaverunt et anime tue saluti videris expedire. Datum &c. ut supra.
Fol. 101 r°
28 février 1348 (n. st.)
Archives du Vatican, reg. du pape Clem. VI, an. VI, lib. 2°, fol. 304, n° 883
Dilecto filio Helie de Lur, canonico prioratus conventualis de Castellio, alias de Caslar, vulgariter nuncupati, ordinis sancti Augustini, ac rectori parochialis ecclesie de Manauria, Lemovicen. et Petragoricen. dioc. salutem &c. Religionis zelus, vite ac morum honestas, et alia virtutum et probitatis merita, super quibus apud nos fidedigno testimonio commendaris, exposcunt ut persona tua favore apostolico prosequamur; sane pro parte tua nobis nuper exhibita petitio continebat quod olim parochialis ecclesia de Manauria Petragoricen. dioc. consueta canonicis prioratus conventualis de Castello, alias de Caslar, vulgariter nuncupati, ordinis sancti Augustini Lemov. dioc. cujus existis canonicus, assignari, ad presentationem prioris dicti prioratus, qui est pro tempore pertinente, per obitum quondam Guidonis Supplicii, ultimi ejusdem ecclesie rectoris, tunc vacante, dilectus filius Bertrandus, prior prioratus ejusdem, vicariis generalibus spiritualibus vener. fratris nostri Audemari, episcopi Petragoricen.
Fol. 101 v°
te ad ipsam ecclesiam sic vacantem, infra tempus legitimum canonice presentavit. Iidem vicarii te instituerunt canonice in eadem, ac tu vigore institutionis hujus, ecclesiam ipsam, cujus fructus, redditus et proventus sexaginta librar. Turonen. parvorum, secundum communem extimationem valorem annuum non excedunt, possesdisti, prout adhuc possides pacifice et quiete. Cum autem, sicut eadem petitio subjungebat, tu time[...] quod dicta ecclesia fuerit dispositioni sedis apostolice generaliter vel specialiter reservata, teque in ea posse propterea molestari, nobis humiliter supplicasti, ut providere tibi super hoc de benignitate apostolica dignaremur. Nos igitur &c. concedimus quod dicta presentatio intitutio de te facte perinde quibuscumque &c., valeat et plenum robur firmitatis obtineat &c. Datum Avinion. II kal. marcii, anno sexto.
Fol. 102 r°
XLIV. Ademarus IV
Gall. chr., t. 2, col. 1478
Ademarus vocatur electus, an. 1347, 8 junii, in instrumento fondationis 12 capellanorum in ecclesia S. Frontonis, per cardinalem Talayrandum. Decessit an. 1349 (*) ex registris Vaticani.
(*) C’est une erreur: Adémar de Neuville mourut l’année même de son élection, c'est-à-dire en 1347.
Adémar de Neuville mourut à Rochemaure près d’Avignon, où il étoit allé causa recreationis (voy. la nomination d’Arnaud, son successeur).
Fol. 103 r°
Adémar de Neuville, évêque de Périgueux
Archives du Vatican, Bulletins de Garampi
1347. 6 id. junii, Ademarus de Novavilla, canonicus Petragoricen., presbiter, fit episcopus, per obitum Guillelmi, sub Burdegalen. (Clem. 6, VI, t. 1, part. 1, p. 6).
1347. 22 junii, Ademarus, Petragoricen. electus, obl. 2500 flor. (Obl., vol. 22, p. 27).
Idem protestatus fuit, quod possit fieri deductio sui servitii pro bonis de mensa sua ecclesiae Sarlaten. noviter erectae applicatis.
Ademarus episcopus Petragoricen. (Cl. 6, VI, t. 2, p. 304).
Ademarus electus Petrag. (Cl. 6, VI, t. 4, p. 2, pag. 313).
1347-1348
Arnaud de Villemur, évêque de Périgueux
Fol. 105 r°
15 octobre 1347
Archives du Vatican, Reg. du pape Clem. VI, an. VI, t. 1, part. I, fol. XI v°, n° XLVIIII
Dilecto filio Arnaldo, electo Petragoricen. salutem, &c. Superni dispositione consilii per quod mundi ordinationem universa suscipiunt in supreme dignitatis specula, quamquam immeriti, constitute, ad universalis orbis ecclesias intuitum apostolice considerationis extendamus, et de illorum statu propero sollicite cogitamus, opem et operam quamcumque nobis ex alto conceditur impendentes, ut ecclesiarum ipsarum regimina, cum eas contingit suorum pastorum gubernatione destitui personis committantur provides, ac virtutum titulis insignitis, sub quarum regimine et tutela, eadem ecclesie spiritualiter et temporaliter, coadjuvante domino, eventibus floreant, et successibus prosperis colletentur. Dudum siquidem omnes cathedrals ecclesias et beneficia ecclesiastica quorumcumque curialium, peregrinationis, infirmitatis, aut recreationis, seu alia quacumque causa, ad quevis loca secedentium, si eos antequam ad Romanam curiam redirent in locis ultra duas dietas ab eadem curia non remotis, dummodo eorum proprium domicilium non esset ibidem, tunc forsitan decesserant, vel in posterum eos contingeret de medio summoveri, tunc vacantia, et in posterum vacatura, dispositioni et provisioni nostre duximus specialiter reservanda, decernentes ex tunc irritum et inane, si secus super hiis per quoscumque contingeret attemptari. Postmodum vero ecclesia Petragoricen. curiam predictam sequentis, qui in loco de Ruppemaura, Avinionen. dioc., a curia ultra duas leucas vel circa non distante, ad quem dictus Ademarus, causa recreationis accesserat, ubi domicilium proprium non habebat, diem clausit extremum, vacante. Nos vacatione hujusmodi, fide dignis relatibus intellecta, ad provisionem ipsius ecclesie, de qua nullus preter nos hac vice disponere potest, reservatione et decreto obsistentibus supradictis, ne longe
Fol. 105 v°
vacationis deplorant incomoda, parternis et sollicitis studiis intendentes, cupientes quoque ipsi ecclesie Petrag. talem preesse personam, que sciat, velit et possit eam preservare a noxiis et adversis, ac in suis manu tenere juribus, ac etiam ad augere post deliberationem quam super hiis cum fratribus nostris habuimus diligentem, demum ad te priorem prioratus de Sos, ordinis sancti Augustini, Appamiar. diocesis, decretorum doctorem, vite ac morum honestate decorum, discretrionis et consilii maturitate dotalum &c. te que ... eidem ecclesie Petragor., de fratrum ipsorum consilio, ... ipsi preficimus in episcopum et pastorem &c. Datum Avinion., idus octobris, anno sexto.
In eodem modo, dilectis filiis capitulo ecclesie Petragoricen. &c.
Fol. 106 r°
26 octobre 1347
Archives du Vatican, Obligationes, t. 22, p. 29 v°, nouveau n° C 2205
Eisdem die, et anno (26 octobre 1347), D. in thesauraria apostolica, presente domino de Puteo, Arnaldus, electus in episcopum Petragoricen. recognovit et solvere promisit, pro communi servicio, promisso et non soluto per dominum Ademarum immediatum suum predecessorem IIm Vc flor. et V servicia … consueta solvend. medietatem in festo beati Michalis de mense septembris, et aliam medietatem in festo beati Johannis Babtiste, ex tunc subsecutur. &c. Protestatus tamen fuit in omnibus et per omnia, ut predecessor suus.
Fol. 107 r°
26 octobre 1347
Archives du Vatican, reg. de Clem. VI, an. VI, l. IV, p. 2, fol. 273, n° XXXI
Dilectis filiis archidiacono Leomannie Lectoren. et Archambaldo de Lautrico, Parisien. ac Dalfino de Marca Faba, Riven., canonicis ecclesiarum, salutem &c.
Cupientibus vitam ducere regularem apostolicum debet adesse presidium, ut eorum pium, laudabileque propositum possint ad laudem divini nominis adimplere. Cum itaque locus canonicalis quem dilectus filius Arnaldus, electus Petragoricen. in mon. sancti Saturnini Tholosan., ord. sti Augustini, in quo quidem monasterio certus canonicorum numerus fore dinoscitur institutus. Quem locum idem electus, tempore promotionis facte de ipso ad Petragoricen. ecclesiam tunc vacantem, obtinebat, prout obtinet, per consecrationis munus ab eodem electo suscipiendum in proximo vacare speretur, ac dilectus filius Bernardus de Montealto, clericus Appamiar. dioc. cupiat in eodem mon. sub regulari habitu virtutum, domino sicut accepimus, famulari. Nos volentes eumdem Bernardum
Fol. 107 v°
in hujusmodi suo laudabili proposito confovere, discretioni vestre per apostolica scripta mandamus quatenus vos, vel duo aut unus vestrum per vos, vel alium, seu alios, eundem Bernardum, si sit ydoneus, et alius canonicum non obsistat, in monasterio, in loco dicti electi, cum illum premisso, vel alio quovismodo, preterquam per ipsius electus obitum vacare contigerit, auctoritate nostra recipi faciatis in canonicum et in fratrem, sibique juxta ipsius monasterii consuetudinem regularem habitum exhiberi, ac de communibus ipsius monasteri proventibus, sicut uni ex aliis prefati mon. canonicis integre provideri, ipsumque ibidem sincera in Domino caritate tractari. Nonobstantibus quibuscumque statutis &c. Datum Avinion., VII kal. novembr., anno sexto.
Fol. 108 r°
13 février 1348
Archives du Vatican, reg. cot. Clem. VI, com., an. VI, lib. III, part. I, fol. 54 v°, ep. 53
Dilecto filio Arnaldo, electo Appamiar. salutem &c.
Credite nobis dispensationis officio urgemur &c. Dudum siquidem bone memorie Dominico episcopo Appamiar. regimini Appamiar. ecclesie presidene, nos cupientes eidem ecclesie, cum eam vacare contingeret, per apostolice sedis providentiam, utilem et ydoneam presidere personam, provisionem ipsius ecclesie ea vice disponi et ordinationi nostre specialiter reservantes, decrevimus ex tunc &c. Deinde vero dicta Appamiar. ecclesia per obitum dicti Dominici, qui in partibus illis decessit, pastoris solatio destitute. Nos vacationem ipsius fide dignis retalibus intellecta, ad provisionem ipsius ecclesie, de qua nullus preter nos, hac vice disponere potest, reservatione ac decreto obsistentibus supradictis, ne longe vacationis remaneret exposita detrimentis, sollicitis studiis intendentes, ac cupientes eidem Appamiar. ecclesie utilem et fructuosam preesse personam, post deliberationem quam super hiis cum fratribus nostris habuimus diligentem; demum ad te, tunc Petragor. electrum, grandium tuarum virtutum meritis, quibus altissimus tuam insignivit personam, direximus oculos nostre mentis; intendentes itaqua tam eidem Appam. ecclesie, quam ejus gregi Dominico salubriter et utiliter providere, te a vinculo quo Petragoricen. ecclesie, cui tunc preeras, tenebaris, de dictorum fratrum consilio, et apostolice potestatis plenitudine, absolventes, te ad prefatam Appam. ecclesiam transeundi transferimus, teque illi preficimus in episcopum et pastorem, curam et administrationem ipsius tibi in spiritualibus et temporalibus plenarie commitendo, liberamque tibi dando licentiam ad prefatam Appamiar. ecclesiam transeundi, firma spe, fiduciaque conceptis, quod dicta Appamiar. ecclesia per tue industrie ac circumspectionis
Fol. 108 v°
fructuosum stadium regetur, utliliter et prospere dirigetur. Quo circa &c. Datum Avinion. idus febr., anno sexto.
In eodem modo, dil. fil. capitulo ecclesie Appamiar., clero civit. et dioc. Appamiar.
Fol. 109 r°
V. Arnaldus
Gall. chr. t. XIII, col. 162, Episc. Appamienses
Aliis Arnaldus, et aliis Pontius dictus fuit hic praesul, sed eos, qui cum nuncuparunt Arnaldum, falli assererat spondanus an. 1351 ss. 5 adversus quem, inquit Baluzius, afferri potest auctoritas regesti Clementis VI papae, in quo, ut ad annum 1350 ss. 48 testatur Odoricus Raynaldus, vocatur Arnaldus. Praeterea sic vocatur ab Onuphrio Panvinio in 2da epitome, et a felice conteterio et apud Bzovium, 1353, ss. 28, levi mutatione Annibaldus pro Arnaldo. Quod confirmatur ex libro obligationum archive Vaticani, quamvis mendoso, in quo scriptum est Guillelmum factum esse episcopum Appamiensem anno 1351 per obitum Arnaldi, cum scribi debuisset per promotionem Arnaldi ad cardinalatum. Extant etiam acta quaedam veteran, confecta an. 1347, die 8 junii, in quibus inter testes nominatur Arnaldus de Villamuro, prior prioratus de Vico de Sos, ordinis sancti Augustini, dioecesis Appamiensis. Denique Bernardus de Villemur, prior S. Petri de Regula procuratores suos generales
Fol. 109 v°
designavit 18 septembr. 1348, Arnaldo Appamiarum tunc episcopo. Patria Vasco, et ex oppido Villamuro ad fluvium Tarnem, in dioecesi Montalbanensi exortus Arnaldus, canonicus ordinis s. Augustini, in jure canonico baccalaureus excellens, Pontii de Villamuro episcopi Conseranensis creditur germanus Pontius et ipse perperam vocatur in vita Clementis VI, edit. Bosq. codice Sancti Victoris Paris. et aliis antiquis chronicis; unde eos que Arnaldum nominarunt, corrigendos docuit spondanus in annalibus ecclesiasticis. Electus est episcopus, die I aprilis 1348, uti legitur in charta Castri Fuxensis, in qua ejus nomen littera initiali A indicatur. Codicillorum Rogerii Bernardi de Fuxo, vicecomitis Castri-Boni sui nepotis exsecutor fuit institutus 24 martii 1349, ibidemque Arnaldus vocatur. In cardinalium numerum, sub tituli S. Sixti, a Clemente VI, cooptatus, 17 decembr. 1350, repentina morte obit Avenione 28 octobris 1355.
Fol. 110 r°
Arnaud évêque de Périgueux
Archives du Vatican, Bulletins de Garampi
1347. Id. octobr. (15 octobre). Arnaldus, prior prioratus de Sos, o. s. A. Apamiar. dioc. fit episcopus Petragoricen., per obitum Ademari, sub Burdegalen. (Clem. 6, VI, t. 1, part. 1, pag. 11).
1347. 26 octobr. Arnaldus Petragoricen. electus, obl. pro Ademaro praedecessore 2500 flor. (Obl. t. 22, p. 29).
1347. Arnaldus electus Petragoricen. (Clem. 6, VI, t. 4, part. 2, pag. 273).
Fol. 110 v°
1348. Id. februarii (13 fevr.), Andreas (p.e. Arnaldus) electus Petragoricen. transfertur ad Apamiar. (Clem. 6, VI, tom. 3, p. 1, p. 54).
Fol. 111 r°
Extraits des Bulletins de Garampi sur Arnaud, évêque de Pamiers
1348. idus februarii. Arnaldus, electus Petragoricen. transfertur ad Appamiar. per obitum Dominici, sub Tolosan. (Clem. 6, VI, tom. 3, part. 1, pag. 54).
1348. 23 februar. Arnaldus Apamien. electus, obl. 1500 flor. (Obl., tom. 22, p. 35. – t. 16, p. 115).
1348. 2 idus april. Arnaldo, electo Apamien. indul. consecrar. (Clem. 6, VI, t. 4, part. 2, p. 193).
Arnaldus episcopus Apamiarum (Cl. 6, VI, t. 1, part. 2, p. 157 – an. VII, 3, p. 327 – an. VII, t. 3, p. 400 – an. VII, t. 5, part. 2, p. 83 – an. VIII, t. 2, p. 375 – an. VIII, t. 4, part. 2, p. 177 et 244 – an. IX, t. 1, p. 130 – an. IX, t. 3, p. 2, p. 86 &c.
1351. 2 non. jan. Guillelmus archidiaconus Brie in ecclesia Parisien., presbiter, fit episcopus Appamiar. per promotionem Arnaldi ad card. (Cl. 6, IX, t. 1, p. 17).
Fol. 111 v°
Arnaldus, Appamiar. episcopus, card. (Mur. 3, part. 2, p. 577, C. 582 e.)
1362. Bone memorie Arnaldus, Appamiar. episcopus, cardinalis Sti Sixti (Obl., t. 31, p. 142).
1372. Aug. bone. memorie, A. de Villamuro, episcopus prenestin., olim episcopus Appamiar. (Instrum.).
1348-1349
Guillaume de La Garde, évêque de Périgueux
Fol. 113 r°
19 février 1348
Archives du Vatican, reg. cot. Cl. VI, com., an. VI, l. III, part. I, fol. 55, ep. 54
Dilecto filio Guillemo electo Petragoricen. salutem &c.
Dum ad universas orbis ecclesias, juxta pastoralis officii debitum, apostolice diffundimus considerationis intuitum &c. Nuper siquidem Petragoricen. ecclesia ex eo pastoris regimine destitute, quod nos dilectum filium Arnaldum Appamiar. tunc Petrag. electrum, apud sedem apostolicam constitutum, a vinculo quo ipsi Petrag. ecclesie, cui tunc preerat, tenebatur de fratrum nostrorum consilio, et apostolice potestatis plenitudine, absolventes ipsum ad ecclesiam Appamiar. tunc vacantem duximus transferendum, preficiendo eum ecclesie Appamiar. eidem in episcopum et pastorem. Nos ad provisionem ejusdem Petrag. ecclesie, de qua nullus preter nos hac vice se intromittere potest, pro eo quod &c. Post deliberationem quam super hiis, cum eisdem fratribus habuimus diligentem, demum ad te, cancellarium ecclesie Belvacen., notarium nostrum, in dyaconatus ordine constitutum, quem litterarum scientia, honestate morum, prudential spiritualium et providential temporalium aliis que multiplicium virtutum donis familiari experiential continuata diutius novimus insignitum, direximus aciem nostre mentis. Quibus omnibus debita meditatione pensatis, de persona tua, ipsi Petrag. ecclesie de ipsorum fratrum consilio, auctoritate apostolica providemus, teque illi preficimus in episcopum et pastorem, curam et administrationem ipsius Petrag. ecclesie tibi in spiritualibus et temporalibus plenarie committendo, de te firma concepta fiducia &c. Datum Avinion. idus februarii, anno sexto.
In eodem modo, dil. fil. capitulo &c.
Fol. 114 r°
16 février 1348
Archives du Vatican, Obligationes 1345-1360, t. 22, fol. 34 v°
Eisdem anno, indictione, pontif., die (die XVI februarii 1348), loco et testibus, presens dominus Guill., electus in episcopum Petragoricen. recognovit et solvere promisit IIm et Vc flor. per dominum Ademarum, predecessorem suum promissos, et per dominum Arnaldum, immediatum predecessorem suum recognitos, et V servicia consueta solvend. medietatem in prima die Cadragesime quod erit a prima die Cadragesime ad annum, et aliam medietatem in alia prima die Cadragesime anno revoluto.
Cet évêque est nommé Guilbertus dans les bulletins de Garampi, mais ce mot a été retouché, et on lui a substitué avec raison le mot Guillelmus en abrégé.
Fol. 115 r°
14 mars 1348
Archives du Vatican, reg. de Clem. VI, ann. VI, lib. IV, part. 2, fol. 238 v°
Dilecto filio Guillelmo electo Petragoricen. salutem &c.
Cum nuper ecclesie Petragoricen. tunc vacanti, de persona tua nobis et fratribus nostris, ob tuorum exigentiam meritorum accepta, de ipsorum fratrum consilio duxerimus auctoritate apostolica providendum, preficiendo tee idem ecclesie in episcopum et pastorem. Nos volentes tibi, qui continue nostris et apostolice sedis insistis obsequiis, ut statum tuum decentius tenere valeas, subvenire, et te specialis prosequi prerogativa favoris, tibi ut et post tempus de consecrandis episcopis a canonibus diffinitum, infra quod adhuc esse dinosceris, et ut postquam munus consecrationis receperis usque ad beneplacitum dicte sedis canonicatum predicte ecclesie Pictaven. et archidiaconatum de Briansono, in eadem ecclesia, necnon alia omnia beneficia, seu officia, seu officia ecclesiastica, curata et non curata que in quibusvis aliis ecclesiis obtines, quibuscumque constitutionibus apostolicis in contrarium editis ad statutis et consuetudinibus dictarum ecclesiarum contrariis, juramento, confirmatione
Fol. 115 v°
apostolica, seu quacumque firmitate alia roratis, necnon quibuslibet et privilegiis, indulgentiis et litteris apostolicis generalibus vel specialibus, de quibus quorumque totis tenoribus de verbo ad verbum habenda esset in presentibus mention specialis, nequaquam obstantibus, licite retinere valeas sicut prius, ac fructus, redditus et proventus percipere ex eisdem, auctoritate apostolica, tenore presentium, de speciali gratia indulgemus. Proviso quod beneficio omnia hujusmodi debitis interim non fraudentur obsequiis, et animarum cura in eis quibus illa imminet, nullatenus negligatur. Sed per bonos et sufficientes vicarious, quibus de beneficiorum ipsorum proventibus necessaria congrue ministretur exerceatur diligenter et deserviatur inibi laudabiliter in divinis. Nulli igitur &c. Datum Avinion., II idus martii, anno sexto.
Fol. 116 r°
18 mars 1348
Archives du Vatican, reg. de Clem. VI, an. VI, lib. 2, fol. 277
Dilecto filio Guillelmo, electo Petragoricen. salutem &c.
Tue devicionis precibus benignum impertientes assensum, libenter ea tibi concedimus gratiose, que tue quietis comodum respicere noscuntur. Cum itaque, sicut pro parte tua fuit propositum coram nobis, sepe contingat ecclesias et cimiteria tuarum civitatis et dioc. per effusionem sanguinis vel seminis violari, que non potes reconciliare comode per te ipsum, nobis humiliter supplicasti, ut providere tibi super hoc de oportuno remedio dignaremur. Nos itaque suis supplicationibus inclinati, que ecclesias et cimiteria supradicta per aliquem sacerdotem idoneum reconciliare valeas, quociens fuerit oportunum, aqua prius per te, vel alium antistitem ut moris est benedicti, prudencium auctoritate concedimus facultatem per hoc constitutioni que id precipit per episcopos tantum fieri, nullum volumus in posterum prejudicium generari presentibus post triennium minime valituris. Datum Avinion., XV kal. aprilis, anno sexto.
Fol. 117 r°
18 avril 1348
Archives du Vatican, reg. Clem. VI, ann. VI, lib. IV, part. 2, fol. 255
Dilecto filio nobili viro Johanni de Verlhaco, domicello Lemovicen. dioc., salutem.
Nobilitas generis et alia probitatis et virtutum merita, super quibus apud nos laudabili testimonio commendaris, exposcunt ut de favore apostolico prosequamur. Exhibita nobis siquidem nuper pro parte tua petitio continebat quod dudum dilectus filius Guillelmus, electus Petragoricen. de tuis industria et fidelitate plene confidens, officium prepositure castri sui de Agonaco Petrag. dioc., ad ecclesiam suam Petrag. spectans, ejusque districtus in temporalibus, cum omnibus emolumentis, ac stipendiis consuetis, consuetum personis laicis assignari, ordinaria tibi auctoritate contulit et commisit per te, seu ydoneum substitutum tuo nomine, quoad vixeris tenendum, gubernandum et exercendum; prout in ipsius electi patentibus super hoc confectis litteris, quarum tenorem de verbo ad verbum presentibus inseri fecimus, plenius continetur. Verum quia, sicut eadem petitio subjungebat officium ipsium consuevit per episcopum Petragoricen., qui est pro tempore, committi pro sue voluntatis libito, et aufferri. Et per preterea verisimiliter dubitas te in prepositura ipsa posse pro tempore molestari, fuit nobis pro parte tua humiliter supplicatum ut providere tibi super hoc, de benignitate apostolica dignaremur. Nos volentes te premissorum meritorum tuorum intuitu, favore prosequi gratioso tuis in hac parte supplicationibus inclinati, collationem et commissionem hujusmodi per eundem electrum ut premittitur, tibi factas, ratas, et gratas habentes, eas ex certa sciencia, de speciali gratia confirmamus, auctoritate apostolica, et presentis scripti patrocinio communimus; supplentes eadem auctoritate, omne defectum, si qui in collatione seu commissione hujusmodi forsitan intervenit. Tenor vero predictarum litterarum talis :
Fol. 117 v°
30 mars 1348
Guillelmus Dei et apostolice sedis gratia, electus Petragoricen. Nobili viro Johanni de Verlhaco, domicello, Lemovicen. dioc., nepoti et familiari nostro (en marg: Jean de Verlhac, damoiseau, neveu de Guillaume, évêque de Périgueux), preposito de Agonaco, cum pertinentiis suis omnibus et singulis, et emolumentis per prepositos de Agonaco quoquomodo, retroactis temporibus recipere consuetis. Affectus benivolentie specialis quem ad personam tuam, intuitu tue placide familiaritatis gerimus et habemus, necnon nobilitas generis, morum et vite decor, et alia tuarum clara virtutum merita, nobis utique hujusmodi familiaritatis experientia non ignota, nos excitant et inducunt, ut te grosis prosequamur favoribus et condignis gratiis honoremus. Nos igitur volentes tibi premissorum meritorum tuorum intuitu, gratiam facere specialem, officium prepositatus, seu prepositure castri de Agonaco, cum pertinentiis suis omnibus et singulis, et emolumentis per prepositos de Agonaco, quoquomodo retroactis temporibus recipere consuetis, vestre dioc., liberum et vacantem, et ad nostram collationem pertinentem, cum omnibus et emolumentis, gratiis consuetis et pertinentiis suis universis auctoritate apostolica ordinaria, eo meliori modo et forma quibus possumus, tibi conferimus, seu committimus, per te vel per substitutum, seu locumtenentem tuum ydoneum, tenendum, regendum et etiam gubernandum, quandiu vitam duxeris in humanis, ac te per birreti nostri traditionem presentialiter investimus de eodem. Mandantes et precipientes omnibus subditis nostris in civitate et dioc. et castro supradictis constitutis, ut tibi vel substituto seu locumtenente tuo, nomine tuo, tanquam vero preposito nostro pareant, obediant efficaciter et intendant. Actum et datum Avinion, sub sigillo nostro die XXX mensis marcii anno a Nativ. Domini, millesimo trecentesimo quadragesimo octavo, pontificatus sanctissime in Christo patris et domini nostri domini Clementis divina providentia pp. VI, anno sexto.
Nulli igitur, &c. nostre confirmationis et suppletionis infringere &c. Datum Avinion, XIIII kal. maii, anno sexto.
Fol. 118 r°
20 mai 1348
Archives du Vatican, reg. Clem. VI, secr., ann. VI, p. 2..
13 calend. Junii, Clem. VI.
Giffredum episcopum Carpentoracten. et Guillelmum, electum Petragoricen. nuntios suos, quos miserat pro pace, inter Dalphinum Viennen. et Edwardum dominum Bellijoci, militem Matisc. dioc. Commendat.
Fol. 119 r°
24 août 1348
Archives du Vatican, reg. cot. Cl. VI, com., an. VII, lib. 2, fol. 370 v°, ep. 782
Ven. fratribus … Uticen., et Xancton. episcopis, ac dilecto filio Guillelmo, electo Petragoricen. salutem, &c.
Exigentibus probitatis meritis, super quibus apud nos dilectus filius Johanne de Lauetz, clericus Lemovic. dioc., fide digno testimonio commendatur, inducimur ut sibi reddamur ad gratiam liberales. Cum itaque, sicut accepimus, parochialis ecclesia de Bonoloco Tholosan. dioc. quam quondam Guillelmus Dulcis, ipsius ecclesie ultimus rector, dum viveret, obtinebat, per ejusdem Guillelmi obitum, qui nuper extra Romanam curiam diem clausit extremum, vacaverit et facet ad presens. Nos volentes eundem Johannem &c. favore prosequi gratioso, discretioni vestre per apostolica scripta mandamus quatenus vos, vel duo aut unus vestrum per vos, vel alium seu alios, prefatam parrochialem ecclesiam, cujus fructus, redditus et proventus quinquaginta libr. Turon. parvor., secundum taxationem decime, valorem annuum, ut asseritur, non excedunt, si, ut premittitur, vacat, &c. cum omnibus juribus, &c. eidem Johanni
Fol. 119 v°
auctoritate nostra, conferre et assignare curetis, inducentes eum, vel procuratorem suum ejus nomine in corporalem possessionem ecclesie ac jurium et pertin. predictorum, defendentes inductum, amoto ab eis quolibet illicito detentore, &c. Datum Avin. VIIII kal. septembr. anno septimo.
Fol. 120 r°
27 juillet 1349
Archives du Vatican, reg. cot. Cl. VI, com. an. VIII, lib. III, part. 1, fol. 15 v°, ep. 9
Dilecto filio Guillelmo electo Bracharen. salutem.
Roman. pontificis, quem pastor ille ceslestis et episcopus animarum potestatis sibi plenitudine tradita &c. Dudum siquidem Gundisalvo archiepiscopo Bracharen. regimini Bracharen. ecclesie presidente, nos intendentes eidem ecclesie, cum illam vacare contingeret, per apostolice sedis providentiam, utilem et ydoneam presidere personam, provisionem ejusdem ecclesie ordinationi et dispositioni nostre specialiter ea vice duximus reservandam. Decernentes ex tunc irritum et inane &c. Postmodum vero dicta ecclesia per obitum dicti Gundisalvi, archiepiscopi Bracharen., qui extra Romanam curiam diem clausit extremum, pastoris solatio destituta, nos vacatione hujusmodi fidedignis relatibus intellecta, ad provisionem ejusdem ecclesie, de qua nullus preter nos hac vice disponere potuit, neque potest, &c., ne longe vacationis subjaceret incommodis, paternis et solicitis studiis intendentes, post deliberationem quam de preficiendo eidem ecclesie personam utilem ac etiam fructuosam, habuimus cum nostris fratribus diligentem. Demum ad te, tunc Petragoricen. electum, consideratis multiplicium virtutum tuarum meritis, quibus personam tuam familiari experientia diutius novimus insignitam, direximus oculos nostre mentis. Intendentes igitur tam dicte ecclesie, quam illius gregi Dominico salubriter providere, te a vinculo quo ecclesie Petragor., cui tunc preeras, tenebaris, de eorumdem fratrum consilio, et apostolice potestatis plenitudine absolventes, te ad dictam Bracharen. ecclesiam transferimus, teque illi preficimus in archiepiscopum et pastorem, curam et &c. Quocirca, &c. Datum Avinion. VI kal. aug., anno octavo.
Fol. 121 r°
17 août 1351
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones communium serviciorum, t. 26 (155), fol. 151 v°
Universis &c. Stephanus &c. ad univers. &c. quod dominus Guillelmus, tunc Petragoricen. episcopus, nunc vero Braccharen. archiepiscopus, pro parte partis sui communis servicii, in quo est camere, communis servicii domini Ademari, tunc predecessoris sui in quo erat camere domini nostri summi pontificis obligatus, ratione ecclesie Petrag., CCCtos et viginti quinque floren. auri prefate camere, necnon pro parte partis IIIIor serviciorum, &c. quinquaginta flor. auri, clericis camere &c. per manus magistri Bartholomei de Cassaribus, domini nostri pp. scriptoris, juxta dilationem sibi concessam tempore debito solvi fecit. De quibus &c. Datum Avinion. XVII mensis augusti, anno Domini M° CCC L primo, ind. IIII, pontif. domini nostri pp. Clem. VI, anno decimo.
Fol. 122 r°
17 août 1351
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones communium serviciorum, t. 157, fol. 14 v°
Universis &c. Stephanus, &c. ad univers. &c. quod dominus Guillelmus tunc Petragoricen. episcopus nunc vero Bracharen. archiepiscopus pro parte presentis communis servicii domini Ademarii, tunc predecessoris sui, in quo erat camere domini nostri summi pontif. obligatus, ratione ecclesie Petragoricen. CCCtos et viginti quinque flor. auri, prefate camere, necnon pro parte partis IIIIor serviciorum quinquaginta flor. auri clericis camere &c. per manus magistri Bartholomei de Cassaribus domini nostri pape scriptor. juxta dilacionem sibi concessam, tempore debito solvi fecit. De quibus &c. Datum Avinion. XVII mensis augusti, anno Domini M° CCC L primo, indictione IIII, pontificatus domini nostri pape Clement. VI, anno decimo.
Fol. 123 r°
Guillaume de La Garde
Gall. chr., t. 1, col. 577, Archiep. Arelat., n° LXXIII, Guillemus II
Guillelmus de Gardia, Bernardi domini de Pelissane fratris, Stephani de Gardia filius, patruo successit in archiepiscopatu an. 1360 cum prius esset Braccarensis archiepiscopus, ut patet ex epistola Innocentii VI ad Petrum regem Portugaliae, scripta III idus julii an. 1361, seu an. 9 ejus pontif. Has autem Innocentii epistolas, scriptas an. 9, ejus pontificatus ex codice Divionensi sumtas penes nos habemus. Aliumde constat ex 1a vita Clementis VI. Guillelmum de Gardia, consanguineum hujus papae, fuisse archiepiscopum Braccarensem, et ab ipso missum Neapolim, ubi coronavit Ludovicum regem Siciliae et Apuliae.
Hic archiepiscopus, praefuit concilio provinciali apud Aptam anno 1365, et Carolo IV imperatori coronam imposuit in ecclesia Arelatensi, die mercurii post festum Pentecostes ejusdem anni, praesentibus Sabaudiae et Borbonii ducibus; qua de re vide Baluz. in notis ad vit. pap. Aven., c. 985. Sed insimulatus perduellionis, bonorum ablatione muletatur a Raimundo de Agouto, provinciae senescallo 1367, qui castrum de Trincatallia dirui jussit; adversus quem et poema composuit Bertrandus de Allamano, hac aetate celebris poeta plures enim tunc poetae floruere in variis provinciae partibus Saxius tamen, et post eum Baluzius dubia esse putant quae de proditione Guillelmi ac perduellione adversus Johannam reginam narrat Nostradamus, et de bonis ejus sub manu regia positis: constat enim, inquit Baluzius, reginam ante et post fictam proditionem, illum sibi beneficiis de vinoxisse. Idem Baluzius satyram Bertrandi Allamanonis ait in contrarium sensum interpretandam esse, hoc est potius in laudem quam in vituperium. Quis enim, inquit, tam perditus, tam malus episcopus esse potest, ut de eo dici vel scribi possent quae poeta ille scribit de Guillelmo. Utrum autem haec Baluzii ratio convincat, lectoris relinquimus judicio
Fol. 123 v°
refert Ciaconius Guillelmum ex presbytero cardinali tituli Stephani in Monte Coelio, ab Urbano VI creatum fuisse episcopum Tusculanum anno 1388. Ughellus Italiae sacrae tomes in serie episcoporum Tusculanorum, nusquam eum purpuria ornatum fuisse contendit, sed patriarcham Jerosolymitanum creatum, et Hydruntinae ecclesiae administratorem fato cessisse anno 1392. Alienus valde est ab utraque sententia faxius, qui vult Guillelmum e vita discessisse anno 1371. Verum tardius mortuum eum esse probant tum sententia, inter illum et Montis-Draconis dominos, lata anno 1373, tum acta ecclesiae Massiliensis, ubi legitur Guillelmum jam metropolitano visitasse dioecesim Massiliensem anno 1374, et die 4 mensis martii rata habuisse quaedam hujus ecclesia statuta. Putat Baluzius eum exstinctum esse hoc anno, circa mensem maium. Scriptor Hist. ecclesiae Tricastinensis refert Ademarum Adhemari, episcopum Tricastinensem creatum anno 1378, testem subscripsisse Guillelmi testamento, unde consequens foret hunc archipraesulem non obiisse ante annum hunc.
Son successeur fut Petrus de Crosso (de Cros), frère de Jean évêque de Limoges.
Fol. 124 r°
Guillaume, archevêque de Brague en Portugal
Mss. de Ste Marthe, Orbis christianus, tom. 13, fol. 138
83. Guillaume, françois de nation, pourveu de cet archevesché le 25 juillet 1349, qui nomma ses grands vicaires en son absence, Guillaume Picolo, licentié es loix, et Pierre Margarita, chanoine de Ste Gertrude de Poitiers. Il ne fut point à cet archevesché, ayant esté nommé archevesque d’Arles quelque temps après.
Na. Mrs de Ste Marthe ont tiré ce qu’ils disent des archevêques de Brague,
Fol. 124 v°
d’un livre intitulé: da Historia ecclesiastica dos arcebispos de Braya e Dos Santos e Varones illustres &c. por Don Rodrigo da Cunha, arcebispo et senhor de Braya, primas das Hepanhas, anno 1634, em Braya.
Fol. 125 r°
Guillaume évêque de Périgueux
Archives du Vatican, extr. des Bulletins de Garampi
1348. Id. febr. (13 fevr.). Guillelmus, cancellarius Belvacen., notarius apost. diac., fit episcopus Petrag. per translationem Arnaldi ad Apamiar. in Gallia. (Clem. 6, VI, t. 3, part. 1, pag. 55).
1349. 6 cal. augusti (27 juillet). Guillelmus Petrag. electus transfertur ad Bracaren. (Clem. 6, VIII, tom. 3, p. 1, pag. 15).
1350-1384
Pierre Tizon, évêque de Périgueux
Fol. 127 r°
27 juillet 1349
Archives du Vatican, reg. de Clem. VI, an. VIII, l. 3, part. 1, fol. 21, n° 19
Venerabili fratri Petro episcopo Petragoricen. salutem &c.
Quam sit onusta dispendiis, quam plena periculis, quantaque discrimina secum trahat diutina ecclesiarum vacatio, solicite considerationis indaginem perscratantes, libenter operarias manus opponimus, et studium efficax impertimur, ut vidualis ecclesiis, prout tempus et qualitas exigit, et locorum utilitas persuadet nunc per debite provisionis officium, quandoque vero per ministerium translationis accommode pastores preficientur ydonei, et ministri, providi deputentur, quorum eedem ecclesie fulte prefidiis, et favoribus communite, volivis et prosperis, auctore domino proficiant incrementis. Nuper siquidem ecclesia Petragoricen. pastoris regimine destituta pro eo quod nos dilectum filium Guillelmum, Bracharen., tunc Petragoricen. electum, apud sedem apostolicam constitutum, a vinculo qui eidem ecclesie Petragoricen., cui tunc preerat, tenebatur, de fratrum nostrorum consilio, et apostolice potestatis plenitudine absolventes, ipsum ad Bracharen. ecclesiam tunc vacantem, duximus transferendum, preficiendo eum dicte Bracharen. ecclesie, in archiepiscopum et pastorem. Nos volentes eidem Petrag. ecclesie, ne dispendia longe vacationis incurreret, paterna solicitudine precavere, cum nullus preter nos hac vice, de ipsius Petrag. ecclesie ordinatione se intromittere possit, pro eo quod nos, diu ante vacationem hujusmodi, ejusdem Petrag. ecclesie provisiones omnium cathedralium ecclesiarum, tunc apud dictam sedem vacantium, et inantea vacaturarum dispositioni nostre duximus specialiter reservandas; decernendo ex tunc irritum et inane si secus super hiis, per quoscumque, quavis auctoritate, scienter vel ignoranter contingeret attemptari. Post deliberationem quam de preficiendo eidem Petrag. ecclesia utilem et etiam fructuosam, cum fratribus nostris habuimus diligentem. Demum ad te, tunc Veronen. episcopum, consideratis grandium virtutum meritis, quibus
Fol. 127 v°
personam tuam divina gratia insignivit, et que tu qui regimine Veronen. ecclesie hactenus utiliter prefuisti, dictam Petragor. ecclesiam scies et poteris auctore domino utiliter regere et feliciter gubernare, aciem nostre mentis duximus dirigendam. Intendentes itaque tam dicte Petrag. ecclesie, quam ejus gregi dominico salubriter providere, te a vinculo quo tenebaris eidem Veron. ecclesie, cui tunc preeras de dictorum fratrum consilio, et apostolice potestatis plenitudine absolventes, te ad dictam Petrag. ecclesiam transferimus, teque illi preficimus in episcopum et pastorem, curam et administrationem dicte Petrag. ecclesie tibi, tam in spiritualibus, quam in temporalibus plenarie committendo, liberamque tibi dando licentiam ad eandem Petrag. ecclesiam transeundi, firma ducti fiducia &c. (comme dans les autres nominations). Datum Avinion., VI kal. aug. anno octavo.
In eodem modo, capitulo, ecclesie Petrag. &c.; clero civitatis; populo civitatis et dioc.; archiepiscopo Burdeg. et Philippo regi Francorum.
Et le pape nomma évêque de Vérone, Jean de Mel, évêque de Melfi, le même jour. (ib. n° 17).
Fol. 128 r°
8 août 1349
Archives du Vatican, Obligationes, 1345-1360, t. 22, fol. 94
Eadem die (8 augusti) et loco, dominus Petrus episcopus Petragoricen. recognovit et solvere promisit pro servicio promisso et non soluto per dominum Ademarum predecessorem suum IIm Vc flor. et V servicia consueta. Item promisit pro suo servicio IIm Vc flor. et V servisia consueta, solvend. ut precedentes et terciam partem in qualhibet termino.
Fol. 129 r°
1er décembre 1349
Archives du Vatican, reg. Clem. VI, an. VIII, lib. IV, part. 2, fol. 240, n° 26
Venerabili fratri Petro episcopo Petragoricen. salutem &c.
Ne contractuum memoria deperiret, inventum est tabellionatus officium, quo contractus legitimi ad cautelam presentium et memoriam futurorum manu publica notarentur. Unde interdum sedes apostolica predictum officium personis que ad illud reperiuntur ydonee, concedere consuevit, ut illud prudenter et fideliter exequantur, et ad eas, cum necesse fuerit, in hiis que ad officium ipsum pertinent, fiducialiter recurvatur. Hinc est quod nos tuis supplicationibus inclinati, fraternitati tue, de qua fiduciam gerimus in Domini specialem, concedendi auctoritate apostolica, predictum officium duobus presbiteris et uni clerico non conjugato, nec in sacris ordinibus constituto, quos ad hoc duxeris eligendos, si ipsos ad illud, et post diligentem examinationem ydoneos esse repereris, juramento prius ab eis, juxta formam presentibus annotatam recepto, plenam et liberam concedimus tenore presentium facultatem forma autem juramenti quod quilibet eorum, prestabit, talis est:
Ego ab hac hora in antea fidelis ero beato Petro et Ste Romane ecclesie, ac domino meo domino Clementi pape VI, et successoribus suis canonice intrantibus, non ero in concilio, auxilio, consensu vel facto ut vitam perdant, aut membrum, vel capiantur mala captione, consilium quod michi per se aut litteras vel nuncium manifestabunt ad eorum dampnum scienter nemini pandam. Si vero ad meam noticiam aliquid devenire contingat quod in periculum Rom. pontificis aut ecclesie Romane vergeret, seu grave dampnum, illud pro posse impediam. Et si hoc impedire non possem, procurabo bona fide id ad noticiam domini pp. perferri, papatum Rom. et regalia Sti Petri ac jura ipsius ecclesie specialiter si qua eadem ecclesia in civitate vel terra de qua sum oriundus, habeat, adjutor eis ero ad defendendum et retinendum seu recuperandum contra omnes homines, tabellionatus officium fideliter exercebo, contractus in quibus exigitur consensus partium fideliter faciam, vel addendo, vel minuendo sine voluntate partium, quod substantiuam facti immutet. Si vero in conficiendo aliquod instrumentum, unius solius partis sit requirenda voluntas, hac ipsum faciam scilicet ut nil addam vel minuam quod immutet facti substantiam
Fol. 129 v°
contra voluntatem ipsius instrumentum non conficiam de aliquo contractu in quo sciam intervenire, seu intercedere vim vel fraudem, contractus in prothocollam redigam, et postquam in prothocollum redigero, maliciose non differam contra voluntatem illorum vel illius quorum est contractus, super eo conficere publicum instrumentum, salvo meo justo et consueto salario. Sic Deus me adjuvet et hec sancta Dei evangelia.
Datum Avinion., kal. decembris, anno octavo.
Fol. 130 r°
1er décembre 1349
Archives du Vatican, reg. Clem. VI, ann. VIII, lib. IV, p. 2, fol. 112 v°, ep. 355
Venerabili fratri Petro episcopo Petragoricen. salutem &c.
Tue devotionis precibus benignum impertientes assensum, libenter ea tibi concedimus gratiose, que tue quietis commodum respicere dinoscuntur. Cum itaque, sicut pro parte tua fuit propositum coram nobis, sepe contingat ecclesias et cimiterio tuarum civitatis et dioc. per effusionem sanguinis vel seminis violari, que non potes reconciliare comode per te ipsum, nobis humiliter supplicasti, ut providere tibi super hoc de oportuno remedio dignaremur. Nos itaque tuis supplicationibus inclinati, quod ecclesias et cimiteria supradicta per aliquem sacerdotem ydoneum reconciliare valeas, quociens fuerit oportunum, et que prius per te vel alium antistem ut moris est, benedicta, presentium tibi auctoritate, concedimus facultatem. Constitutioni que id precipit tantum fieri per episcopos, nullum volumus in posterum prejudicium generari; presentibus post triennium minime valituris. Datum Avinion., kal. decembr., anno octavo.
Fol. 131 r°
Vers 1350
Hommage rendu à Pierre Tizon, évêque de Périgueux,
par le fondé de procuration du cardinal de Périgord,
à raison du château et châtellenie d'Auberoche
Archives de l'évêché de Périgueux
Dominus Arnaldus (abbas) Beatae Mariae de Cancellata, procurator, pro nomine procuratorio, habens super hoc speciale mandatum a reverendissimo in Christo patre domino cardinali Petragoricensi, feci homagium litgium, cum juramento fidelitatis in animam ipsius domini constituen. domino Petro Tizoni, tunc episcopo Petragoricensi, in camera ipsius domini episcopi, de castro episcopali; ratione castri et castellaniae de Albarupe, quod dominus cardinalis praefatus emit, non tamen solvit vendas. Recepit instrumentum dominus Petrus de Clero, capellanus de Preyssaco.
Fol. 131 v°
N.B. Quoique cet hommage se trouve sans date dans un vieux registre, on ne peut pas le placer avant l’an 1346, puisque ce fut en cette année que le cardinal de Périgord acheta la terre d’Auberoche; ni plus tard que 1359, qui fut l’année de la mort d’Arnaud, abbé de Chancelade. Voici le sommaire de trois actes qui serviront à en fixer l’époque.
Novembre 1346. Vente à perpétuité faite par le roi Philippe de Valois, au cardinal de Talayrand, de la châtellenie d’Auberoche pour le prix de 20000 florins d’or. Et ce au nom du vicomte de Limoges, et de Jeanne de Bretagne sa femme, avec promesse de leur faire ratifier cette vente.
24 janvier 1346 (v. st.) Ordre du roi au sénéchal de Périgord, d’obliger tous ceux qui possedoient des fiefs dans la mouvance de la châtellenie d’Auberoche, d’en rendre hommage au cardinal de Périgord &c.
24 janvier 1350. Procuration du cardinal de Périgord au comte Roger Bernard, son frère, pour recevoir les hommages des vassaux de sa seigneurie d’Auberoche.
Fol. 132 r°
12 novembre 1350
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium 1349-1353, M. 26 (155), fol. 103 v°
Universis, &c. Stephanus, &c. ad univers...
Noticiam tenore presentium deducimus quod intellecta mote gravaminum pro parte ven. in Christo patris domini Petri, olim episcopi Veronen. nunc vero Petragoricen. episcopi, coram nobis expta quod ipsum dominum episcopum ad solvend. illas pecuniarum quantitates, quas ratione suorum communium serviciorum tam pro ecclesia Veronen., quam pro Petragoricen., camere apostolice et familiar. et offic. domini nostri pape, sub certis penis et sumonis, ac terminis nondum elapsis, solvere tenebatur, reddebant et adhuc reddunt verisimiliter impotentem; auctoritate nobis in hac parte commissa, usque ad festum resurrestionis domini prox. ventur., sibi duximus prorogand., ita tamen quod si in dicto sibi proto termino non satisfecerit de premissis, penis et sententiis quibus tenebatur antea, sit astrictus. In cujus rei testimonium &c. Datum Avinion. die XII mensis novembris anno Domini M.CCC.L°, indictione III, pontif. domini Clementis anno nono.
Fol. 133 r°
31 décembre 1350
Archives du Vatican, vol. cot. Solutiones servitiorum communium 1349-1353, M. 26 (155), fol. 18 v°
Universis &c. Stephanus &c. quod vener. in Christo pater dominus Petrus olim Veronen., nunc Petragoricen. episcopus, pro parte sui communis servitii, in quo est camere domini nostri summi pontif. obligatus, quadraginta flor. auri prefate camere; necnon pro parte quatuor servitiorum fam. &c. decem flor. auri, clericis camerae &c. per manus discreti viri domini Jon. de Bouler, presbiteri, ejus capellani, tempore debito, juxta dilationem sibi concessam, solvi fecit &c. Verum intellecta mole gravaminum que ipsum episcopum ad solvendum complementum &c. (il eut un délai jusqu’à Pâques). Datum Avinion. die ultima mensis decembr. anno (1350), indictione &c.
28 mai 1350
Archives du Vatican, vol. cot. Solutiones servitiorum communium 1349-1353, M. 26 (155), fol. 45
Universis &c. Stephanus &c. quod intellecta mole gravaminum, pro parte reverendi in Christo patris domini Petri, olim episcopi Veronen., nunc vero Petragoricen. quod ipsum episcopum ad solvendum quantum sui communis servicii et serviciorum famil. &c. auctoritate nobis in hac parte commissa, usque ad
Fol. 133 v°
festum Penthec. prox. ventur. terminum sibi duximus prorogandum. Ita tamen &c. Datum Avinion. die XXVIII mensis maii, anno, indic. et pontif. predictis (anno 1350).
12 novembre 1350
Archives du Vatican, vol. cot. Solutiones servitiorum communium 1349-1353, M. 26 (155), fol. 103 v°
Universis &c. Stephanus ad univers. quod intellecta mole gravaminum pro parte ven. in Christo patris domini Petri olim episcopi Veronen. nunc vero Petrag. episcopi, coram nobis exposita, quod ipsum dictum episcopum ad solvend. illas pecuniarum quantitates, quas ratione suorum communium serviciorum, &c. tam pro ecclesia Veronen. quam pro Petragoricen. camere apostolice et familiar. et offic. domini nostri pape, sub certis penis et sententia ac terminis nondum elapsis, solvere tenebatur. (la prorogation jusqu’à Pâques lui est accordée). Datum Avinion. die XII mensis novembris, anno domini M° CCC° L°, indictione III, pontif. domini Clem. anno nono.
Fol. 134 r°
2 mai 1351
Archives du Vatican, reg. du pape Clem. VI, ann. IX, lib. III, part. 2, fol. 12 v°, ep. 67
Vener. fratri episcopo Caturcen. et dilectis filiis … Sti Martini Lemovicen. ac Sti Cipriani extra muros Pictaven. monasterium abbatibus salutem.
Ad hoc nos Deus pertutit, in familia domus sue ut oportuna singulis provisionis auxilia, fildelis servitutis &c. prudencia pro tempore dispensantes, eorum presertim necessitatibus intendamus et occurramus dispendiis, ipsosque ab oppressionibus relevemus, qui assumpti in partem solicitudinis pocioris sunt dignitatis titulo insigniti sane vener. fratris nostri Petri episcopi Petragoricen. conquestione percepimus quod nonnulli archiepiscopi, episcopi, aliique ecclesiarum prelati, et clerici, ac ecclesiastice persone, tam religiose, quam etiam seculares, necnon duces, marchiones, comites, barones, milites, nobiles et laici, communia civitatum, universitates opidorum, castrorum, villarum, et aliorum locorum ac alie singulares persone civitatum et dioc. et aliarum partium diversarum occuparunt et occupari fecerunt castra, villas et alia loca, terras, domos, possessiones, jura et jurisdictiones necnon fructus, census, redditus et proventus dicte ecclesie sue, et nonnulla alia bona mobilia et immobilia, spiritualia et temporalia ad dictum episcopum et mensam suam episcopalem Petragoricen. spectantia et ea detinent indebite occupata, seu ea detinentibus prestant auxilium, consilium vel favorem. Nonnulli etiam civitatum et dioc. partium predictarum, qui nomen Domini recipere in vacuum non formidant, eidem episcopo super dictis castris, opidis, villis et locis aliis ac terris, domibus, possessionibus juribus et jurisdictionibus, fructibus, censibus, redditibus et proventibus eorumdem et quibuscumque aliis bonis mobilibus et immobilibus, spiritualibus et temporalibus, ac aliis rebus ad eosdem episcopum et mensam spectantibus, multiplices molestias et injurias inferunt et jacturas. Quare dictus episcopus nobis humiliter supplicavit ut cum eidem valde reddatur difficile pro singulis querelis ad apostolicam sedem habere recursum, providere
Fol. 134 v°
sibi super hoc paterna diligentia curaremus. Nos igitur adversus occupatores, detentores, presumptores, molestatores et injuriatores, hujusmodi volentes eidem episcopo remedio subvenire per quod ipsorum compescatur temeritas, et aliis aditus committendi similia precludatur, discretioni vestre per apostolica scripta mandamus quatenus vos, vel duo aut unus vestrum, per vos, vel alium, seu alios, etiam si sint extra loca in quibus deputati estis conservatores et judices prefato ... episcopo efficacis deffensionis presidio assistentes, non permittatis eundem super hiis et quibuscumque aliis bonis et juribus ad eundem episcopum seu ejus mensam spectantibus, ab eisdem, vel quibusvis aliis indebite molestari, vel ei gravamina, seu dampna vel injurias irrogari facturi dicto episcopo, cum ab eo vel procuratoribus suis aut eorum aliquo fueritis requisiti &c. Datum Avinion., VI nonas maii, anno nono.
Fol. 135 r°
30 septembre 1351
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium 1349-1353, M. 26 (155), fol. 64 v°
Universis &c. Stephanus &c., quod dominus Petrus olim Veronen., nunc vero Petragoricen. episcopus, pro parte partis sui communis servicii in quo ratione dicte ecclesie Veronen. est camere domini nostri summi pontif. obligatus, quinquaginta et sex flor. auri prefate camere, necnon pro parte partis, IIIIor sexdecim flor. auri, clericis &c. juxta dilationem sibi concessam tempore debito, per manus domini Petri Gregorii, famil. sui solvi fecit, de quibus &c. Verum intellecta &c. que ipsum ad solvend. illas pecuniarum quantitates, quas ratione sui communis servicii tam pro ecclesia Veronen., quam Petragoricen. camere apostolice, ac famil. et offic. &c. verisimiliter impotentem, auctoritate &c. usque ad festum Nativitatis Domini prox. ventur. terminum sibi duximus prorogandem. Ita tamen &c. Datum Avinion. die ultimo mensis septembris anno Domini M° CCC° L p° (1351) indictione quarta, pontif. sanctissimi patris et domini nostri domini Clem. pp. VI, anno decimo.
Fol. 135 v°
27 octobre 1352
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium 1349-1353, M. 26 (155), fol. 78
Universis &c. Stephanus &c. quod dominus Petrus episcopus Petragoric. pro parte partis sui communis servicii, in quo quadraginta flor. auri prefate camere; necnon pro parte partis IIIIor serviciorum, decem flor. auri, clericis camere, &c. per manus domini Helie de Vodro, capelli domini cardin. Tutellen. tempore debito juxta dilationem sibi concessam solvi fecit. De quibus &c. verum intellecta &c. que ipsum ad solvend. &c. ... usque ad festum Purif. beate Marie prox. ventur. terminum &c. Datum Avinion., die XXVII octobr. anno, ind. et pontif. quibus supra (1352).
31 janvier 1353
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium 1349-1353, M. 26 (155), fol. 93 v°
universis &c. Stephanus &c. quod intellecta mole gravaminum, pro parte vener. in Christo patris domini Petri episcopi Petragoricen. coram nobis exposit que ipsum ad solvendum complementum sui communis servicii et serviciorum &c. auctoritate nobis in hac parte communissa, usque ad primam diem marcii prox. ventur., sibi terminum duximus prorogand. Ita tamen &c. Datum Avinion. die ultima mensis januarii, anno &c. (1353) indictione quinta, pont. sanctissimo ... domino Innocentio pp. VI, ad summi apostolatus apicem assumpto.
Fol. 136 r°
1351
Archives de l'évêché de Périgueux, livre des hommages, fol. 5
1351. Die lunae quae fuit 2da dies maii, dominus Helias Fulcherii, miles dominus de Cabanis, fecit homagium domino Petro, tunc episcopo Petrag. ... pro omnibus quae habet in castro et castellania de Agonaco, flexibus genibus, extracto penitus capucio, et amoto pultello.
Bernard. Dinescalli, notarius recep. instrum.
13 mars 1352 (v. st.)
Archives du chapitre de Périgueux
1352. Le 3 des ides de mars (13 mars), les vicaires généraux de l’évêque de Périgueux, absent (in remotis agentis), donnent la collation du bénéfice de Notre Dame du Bost, à la présentation du chapitre de la cathédrale.
1355
Vente faite par Lambert de Vals, chevalier, coseigneur de La Roche-St-Christophe et de Plazac, à Jean de Galard, chevalier, seigneur de Limeuil et de Borel, de tout le droit qu’il avoit sur les château et terres de La Roche St Christophe et de Plazac. En
Fol. 136 v°
date du mardi avant la fête de Noël 1355. Nichil sibi, neque suis retinens in praemissis, nisi homagium et dever. ex inde debit. Domino episcopo Petrag. cui supplicavit, et tenore presentium requisivit, ut, ipso presente, vel absente, praemissa eidem placeant, et in eis laudare velit, et dictum dominum Johannem recipere, ut dictus dominus Lambertus vult, et superius disposuit et ordinavit. &c.
Fol. 137 r°
27 février 1352
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium 1349-1353, M. 26 (155), fol. 105 v°
Universis &c. quod intellecta mole gravaminum pro parte reverendi patris domini Petri episcopi Petragoricen. coram nobis exposita, que ipsum ad solvend. illas pecuniarum quantitates quas ratione sui communis servicii, camere apostolice et famil. domini nostri pape, sub certis penis et sentent. ac termino nondum elapso &c, auctoritate nobis in hac parte commissa, ad solvendum tres centos florenos in prox. venienti festo Penthecostes, et alios tres centos in simili festo, anno quolibet revoluto, usque ad perfectam solutionem predictorum, terminos sibi duximus prorogandos; hoc autem expresso quod quam primum guerre que nunc in partibus vigent, cessabunt, in quolibet predictorum terminorum, post guerrarum cessacionem, prox. secuturos hujus dilationis concessionem, quingentos floren. usque ad eandem perfectam solucionem predictorum solvere teneatur, al. nisi in predictis terminis et quoliber ipsorum sic solverit, ut predicitur, penis et sentenciis &c. Datum Avinion. die XXVII mensis februarii, anno (1352), indictione V, pontif. Clem. VI, anno undecimo.
Fol. 138 r°
30 septembre 1352
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium, M. 28 (157), fol. 64 v°
Universis &c. Stephanus &c., quod dominus Petrus, olim Veronen., nunc vero Petragoricen. episcopus, pro parte partis sui communis servicii, in quae ratione dicte ecclesie Veronen. est camere domini nostri summi pontif. obligatus, quinquaginta et sex floren. auri, prefate camere, necnon pro parte prenstis IIIIor serviciorum sex decim flor. auri clericis, &c. Juxta dilationem sibi concessam tempore debito, per manus Petri Gregorii famil. sui solvi fecit. De quibus &c. Verum intellecta &c. que ipsum ad solvendum illas pecuniarum quantitates, quas ratione sui communis servicii, tam pro ecclesia Veronen. quam Petragoricen. camere apostolice, ac famil. et offic. &c. visibiliter imponente &c. usque ad festum Nativitatis Domini prox. ventur. terminum duximus prorogandum, ita tamen &c. in quorum &c. Datum Avinion. die ultima mensis septembris anno Domini M° CCC° LII°, indictione IIII, pontificatus sanctissimi patris et domini nostri domini Clement. divina providentia pape VI, anno decimo.
27 octobre 1352
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium, M. 28 (157), fol. 78
Universis &c. Stephanus &c. quod dominus Petrus episcopus Petragoricen. pro parte partis sui communis servicii, in quo est &c., quadraginta flor. auri prefate camere, necnon pro parte partis IIIIor serviciorum &c. decem flor. auri clericis &c. per manus domini Helye de Vadro, capellani domini cardinal. Tutellen. tempore debito, juxta dil. sibi concessam solvi fecit. De quibus &c. verum intellecta &c. quod ipsum ad solvend. &c. usque ad festum Purificationis beate Marie proxime ventur. ita tamen &c. Datum Avinion. die XXVII mensis octobr., anno, indictione et pontificatus quibus supra (1352).
31 janvier 1353
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium, M. 28 (157), fol. 93 v°
Universis &c., quod intellecta mole gravaminum pro parte ven. in Christo patris domini Petri episcopi Petragoricen. coram nobis exposita, que ipsum de solvendo complementum sui
Fol. 138 v°
communis servicii et serviciorum &c., auctoritate nobis in hac parte commissa, usque ad primam diem mensis marcii prox. ventur., sibi terminum duximus prorogandum, ita tamen &c. Datum Avinion. die ultima mensis januarii, anno, indictione et pontificatus predictis (anno 1353, indictione VI, pontif. Innoc. V, anno primo).
27 février 1353
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium, M. 28 (157), fol. 95 v°
Universis, &c. quod intellecta mole gravaminum pro parte reverendi patris domini Petri episcopi Petragoricen. coram nobis exposita, que ipsum ad solvendum illas pecuniarum quantitates ratione sui communis servicii, camere apostolice et familiar. domini pape, sub certis penis et summis ac termino interdum elapso, auctoritate nobis in hac parte commissa, ad solvend. tres centos flor. in prox. venienti festo Penthecost., et alios trecentos in simili festo anno quolibet ex tunc prox. secuturo, usque ad perfectam solutionem omnium predictorum, terminos sibi duximus prorogandos. Hoc autem expresso quod quam primum guerre que nunc in partibus vigent, cessabunt, in quolibet predictorum terminorum post guerrarum cessationem proximam secutur. hujusmodi dilationis concessionem quingentos flor. auri, usque ad eandem prefatam solutionem predictorum solvere teneatur. al. nisi in predictis terminis et quolibet ipsorum sit solutum, ut predicitur, penis et sententias, in quorum &c. Datum Avinion. die XXVII mensis februarii, anno, indictione, et pontif. predictis (anno 1353).
11 mai 1353
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium, M. 28 (157), fol. 105 v°
Universis &c. Stephanus &c. quod dominus Petrus episcopus Petrag. pro parte partis sui communis servici, in quo &c. sexaginta quinque flor. auri, prefate camere, necnon pro parte partis IIIIor serviciorum famil. &c., quindecim flor. auri &c. par manus Johannis de Parisius, famil. sui solvi fecit, de quibus &c. Verum intellecta &c., quod ipsum ad solvend. illas pecuniarum quantitates &c., usque ad festum Omnium Sanctorum prox. ventur. terminum &c. Datum Avinion. die XI mensis maii, anno, indictione, et pontif. predictis (anno 1353, ind. VI, pontif. Innoc. VI, anno primo).
Fol. 139 r°
27 février 1354
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium, M. 30 (159), fol. 18 v°
Universis &c. Stephanus &c. quod dominus Petrus episcopus Petragoricen. pro parte partis sui communis servicii, in quo est &c. sexaginta flor. auri predicte camere, necnon pro parte partis IIIIor serviciorum, decem flor. clericis, &c. per manus Johannis de Parisius familiar. sui, die date presentium solvi fecit &c. Datum Avinion. die penult. mensis febr. anno (1354), indictione (VII), et pontif. domini Innoc. pp. anno 2do.
26 juillet 1354
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium, M. 30 (159), fol. 40 v°
Universis &c. Stephanus &c. ad universitates &c. quod reverendus in Christo pater dominus Petrus episcopus Petragoricen. pro parte partis sui communis servicii, in quo est camere domini nostri pape obligatus, quinquaginta septem flor. auri, prefate camere; necnon et pro parte partis quatuor serviciorum familiarium et officialium ejusdem domini nostri pape, tresdecim florenos auri, clericis camere, &c. per manus Johannis de Parisius, familiaris sui, die dat. presentium solvi fecit. De quibus, sic solutis &c. Verum
Fol. 139 v°
intellecta mole gravaminum pro parte ipsius domini episcopus coram nobis exposita, que ipsum episcopum ad solvendum complementum dictis sui communis servicii serviciorum familiarum et officialium predictorum ad que solvenda jam dudum sub certis penis &c. obligant, reddebant et adhuc redderent verisimiliter impotentem, auctoritate nobis in hac parte commissa, usque ad festum Nativitatis Domini prox. ventur. terminum sibi duximus prorogandum ita tamen &c. In super ipsum dominum episcopum a suspensionis, interdicti et excommunus sententiis ac real[...] perjurii et aliis penis, quod, quas et que incurrit propter &c. auctoritate qua fungimur in hac parte duximus absolvend. seu super irregularitate &c. misericorditer dispensando. In cujus rei test. &c. Datum Avinion. die XXVI mensis julii, anno Domini M.CCC.LIIII.
27 mai 1356
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium, M. 30 (159), fol. 122 v°
Universis &c. Stephanus &c. quod intellecta &c. pro parte domini episcopi Petrag. coram nobis exposita quod ipsum ad solvend. completum sui communis servicii et serviciorum &c. auctoritate usque ad festum Nativ. Domini prox. ventur. terminum &c. Datum Avinion, die XXVII mensis maii anno &c. predictis (an. 1356).
Fol. 140 r°
25 mai 1357
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium, M. 30 (159), fol. 148
Universis &c. quod intellecta &c. domini Petri episcopi Petrag. &c. que ipsum ad solvendum sui communis servicii et servitiorum (complementum) &c. usque ad festum Nativit. Domini prox. ventur. terminum &c. Datum Avinion. die XXV mensis maii, anno Domini M.CCC.LVII, ind. et pontif. predictis.
16 décembre 1357
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium, M. 32 (161), fol. …
Universis &c. Stephanus &c. quod intellecta mole gravaminum pro parte ven. patris domini Petri episcopi Petragoricen. coram nobis exposita que ipsum ad solvendum complementum sui communis servicii et serviciorum famil. &c. auctoritate nobis in hac parte commissa, usque ad festum Nativitatis beati Johannis Baptistae prox. vent. terminum sibi duximus prorogandum. In cujus &c. Datum Avin. die XVI mensis decembris, anno Domini millesimo trecentesimo LVII°, indictione decima, pontificatus domini Innocentii, anno quinto.
30 juin 1358
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium, M. 32 (161), fol. 21 v°
Universis &c. Stephanus &c. ad universitatem &c. quod reverendus in Christo pater dominus Petrus episcopus Petrag. pro parte partis sui communis servicii, in quo est camere domini nostri summi pontif. obligatus XL flor. auri prefate &c., decem flor. clericis, &c. par manus Petri Gregorii, famil. sui, juxta delationem sibi concessam. Tempore debito solvi fecit. De quibus &c. verum intellecta &c. auctoritate &c. usque ad festum Purificationis beate Marie prox. vent. terminum &c. Ita tamen &c. in quorum &c. Datum Avinion. die ultima mensis junii, anno Domini M° CCC° LVIII, indictione XI, pontif. domini nostri Innocentii divina providentia pape sexti, anno sexto.
1er février 1359
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium, M. 32 (161), fol. 40 v°
Universis &c. Stephanus &c. quod intellecta &c. pro parte reverendi in Christo patris domini Petri episcopi Petrag. coram nobis exposita, que ipsum ad solvendum complementum sui communis servitii et servicior. &c. usque ad festum Pasche Domini prox. ventur. terminum &c. in quorum &c. Datum Avin. die 1 mensis febr., anno (M.CCC.LIX°).
Fol. 140 v°
20 juin 1359
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium, M. 32 (161), fol. 53
Universis &c. Stephanus &c. quod intellecta &c. domini Petri episcopi Petragoricen. &c. que ipsum ad solvendum complementum sui communis servicii &c. auctoritate &c. usque ad festum Nativitatis Domini prox. vent. terminum, &c. Datum Avin. die XX mensis junii, anno, indictione et pontif. predictis (anno M° CCC. LIX°).
4 décembre 1359
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium, M. 32 (161), fol. 63 v°
Universis &c. Stephanus &c. quod intellecta &c. pro parte domini Petri episcopi Petrag., que ipsum ad solvendum complementum sui communis servicii &c. auctoritate, &c., usque ad festum Nativitatis beati Johannis Baptiste prox. vent. terminum &c. Ita tamen &c. Datum Avinion. die quarta mensis decembr., anno &c. predictis (anno M. CCC. LIX).
19 juin 1360
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium, M. 32 (161), fol. 76 v°
Universis &c. Stephanus &c. quod dominus Petrus episcopus Petragor. pro parte partis sui communis servicii, in quo est &c. quadraginta flor. auri prefate camere. Necnon &c. X flor. auri &c. per manus domini Helie Ortici, canonici Sti Frontonis Petragor. &c. Solvendi fecit &c., usque ad festum Nativ. Domini &c. Datum Avin. die XIX mensis junii (anno 1360).
4 mai 1361
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium, M. 32 (161), fol. 100 v°
Universis &c. Arnaldus &c. quod dominus Petrus episcopus Petrag. pro parte partis sui communis servicii, in quo est &c. 40 flor. auri prefate camere, necnon &c. 10 flor. auri, per manus Helie Constancii cappellani sui, die date presentium solvi fecit. Datum Avinion. die quarta mensis maii (anno 1361).
Fol. 141 r°
9 juillet 1358
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium, M. 33 (162), fol. 32
Universis &c. quod dominus Petrus episcopus Veronen., pro parte communis servicii domini Petri, antecessoris sui, in quo est &c. octuaginta flor. auri, prefate camere, necnon pro parte partis IIIIor serviciorum famil. &c., XX flor. auri clericis &c. per manus magistri Johannis de Regio et Symonis de Verona, die date presentium solvi fecit. De quibus &c. verum &c. que ipsum ad solvend. illas pecuniar. quantitates, quas tam ratione sui, quam domini Petri et domini Johannis predecessorum suorum, communium servitior. camere &c. auctoritate &c. usque ad festum Nativitatis Domini proxime venturum, terminum &c. in quorum &c. Datum Avinion. die IX mensis julii, anno, indictione et pontificatu predictis (anno 1358, Innoc. pp. VI, anno 6°).
22 juin 1360
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium, M. 33 (162), fol. 136
Universis &c. Stephanus &c. quod reverendus in Christo pater dominus Helias episcopus Sarlat. in provincia Burdegal., pro quarta parte sui communis servicii, in quo est &c. octuaginta septem flor. auri, prefate camere, necnon pro quarta parte IIIIor servicior. &c. XV flor. XXII sol. VIII d. mon. Avin. clericis, prefate camere per manus domini Helie Ortici, canonici Sti Frontonis Petrag. tempore debito solvi fecit. De quibus &c. absolvimus et quittamus. Datum Avin. die XX mensis junii anno 1360.
29 juin 1360
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium, M. 33 (162), fol. 136 v°
Universis &c. Stephanus &c. quod reverendus in Christo pater dominus Petrus, episcopus Petrag., pro parte partis sui communis servicii, in quo est &c., XL flor. auri prefate camere; necnon pro parte partis IIIIor serviciorum famil. &c. X flor. auri clericis prefate camere &c. per manus domini Helie Ortici, canonici Sti Frontonis Petrag. tempore debito solvi fecit. De quibus &c. absolvimus et quittamus. Verum &c. quod ipsum ad solvendum illa pecuniarum quantitates, quas ratione sui communis et quatuor
Fol. 141 v°
servitior. &c. reddebant et adhuc reddunt verisimiliter impotentem, auctoritate nobis in hac parte commissa, usque ad festum prox. Nativ. Domini ventur. sibi terminum duximus prorogandum ita tamen &c. in quorum &c. Datum Avinion. die XIX mensis junii anno (1360).
Il y a 4 autres quittances ou prorogations du même évêque de Périgueux. La 1e est une prorogation jusqu’à la nativité de saint Jean Baptiste du payement du complément de son commun service. Datée d’Avignon, le 21 décembre 1357.
La 2e est une quittance de 40 flor. d’or, pour partie du commun service, et 10 flor. d’or pour les 4 services per manus Petri Gregorii, familiaris sui. Prorogation pour le reste, jusqu’à la Purification de la Vierge. Le dernier juin 1358, ind. XI.
La 3e est une prorogation jusqu’à Pâques. En date du 1er février 1359.
La 4e est une prorogation jusqu’à Noël. En date du 20 juin 1359.
Il y en 4 pour l’abbé Hélie de St Amand en Sarladois. Le 1e de 40 flor. d’or, &c. du 14 avril 1358 (fol. 18 v°). La 2e est du 8 octobre 1359 (fol. 90). Et la dernière du 16 avril 1360 (fol. 125) de 21 flor. d’or.
Fol. 142 r°
20 juin 1360
Archives du Vatican, reg. cot. au dos Inn. VI, Introit. et exit. cam. apost., t. 401, fol. 14 v°, n° d'ordre 1414
Die eadem (20 junii 1360) recept. fuerunt a domino Helya episcopo Sarlatens. in provincia Burdegalen. pro quarta parte sui communis servicii, solvente per manus domini Helye Ortici, canonici Sti Frontonis, LXXXVII flor. XII sol.
De suite :
Die eadem recept. fuerunt a domino Petro episcopo Petragoricen., pro parte partis sui communis servicii, solvente per manus predicti domini Helye, XL flor.
4 mai 1361
Archives du Vatican, reg. cot. au dos Inn. VI, Introit. et exit. cam. apost., t. 409, fol. 9
Die IIII mensis maii recept. fuerunt a domino Petro episcopo Petrag., pro parte partis sui communis servicii, solvente per manus Helie Constancii, capellani sui ... XL flor. camere
Fol. 142 v°
23 décembre 1362
Archives du Vatican, reg. cot. au dos Inn. VI, Introit. et exit. cam. apost., t. 417, fol. 6 v°
Eadem die (XXIII mensis decembris 1362) recepte fuerunt a domino Petro episcopo Petrag. pro parte partis sui communis servicii, solvente per manus Helye Constancii presbiteri ... LXXX flor. XXIII sol.
19 juillet 1363
Archives du Vatican, reg. cot. au dos Inn. VI, Introit. et exit. cam. apost., t. 417, fol. 14 v°
Die XIX dicti mensis (julii) recepti fuerunt à domino Petro episcopo Petrag., pro parte partis sui communis servicii, solvente per manus domini Helie Ortici, canonici Burdegal. ... XL flor. XII s. VI d.
30 septembre 1367
Archives du Vatican, reg. cot. au dos Inn. VI, Introit. et exit. cam. apost., t. 459, fol. 13
Die eadem (penultima septembris 1367), recepti fuerunt ibidem a domino Petro episcopo Petragoricen., pro parte partis sui communis servicii, solvente per manus domini Helie de Vad[...] et Ubertini de Andrea, de societate de tro[...] ... CXCVII flor. camere.
Fol. 143 r°
23 décembre 1363
Archives du Vatican, reg. cot. Urb. V, Receptor. et expens. cam. apost., anno 1363, vol. 428, fol. 8 v°, n° d'ordre 1426
Die XXIII mensis decembris recepti fuerunt a domino Petro episcopo Petragoricen., pro parte partis sui communis servicii, per manus domini Arnaldi de Fagia, scriptor. domini nostri pape ... XXXVIII flor. com. XII s.
12 juin 1364
Archives du Vatican, reg. cot. Urb. V, Receptor. et expens. cam. apost., anno 1363, vol. 428, fol. 40 v°
Die eadem (XII junii 1364) recepti fuerunt a domino Petro episcopo Petragoricen. pro parte partis sui communis servicii, solvent. per manus Helie Constancii, procuratoris sui … XL flor. cam.
23 décembre 1364
Archives du Vatican, reg. cot. Urb. V, Receptor. et expens. cam. apost., anno 1363, vol. 438, fol. 13 v°
Die XXIII dicti mensis (decembris 1364) recepti fuerunt a domino Petro episcopo, Petrag. pro parte partis sui communis servicii solvente per manus Stephani Pancardi, canonici de Vascuro, XL flor. cam. IX s. IIII d.
30 mai 1364
Archives du Vatican, reg. cot. Urb. V, Receptor. et expens. cam. apost., anno 1363, vol. 438, fol. 49
Die penultima mensis maii, fuerunt recepti a domini Petro episcopo Petrag., pro parte &c. per manus Stephani, canonici Vascuren. ... XL flor. cam. IX s. IIII d.
Fol. 143 v°
9 décembre 1365
Archives du Vatican, reg. cot. Urb. V, Introitus et exitus camere apostolice, vol. 451, fol. 6, n° d’ordre 1437
Die IX mensis decembris (anno 1365) recepti fuerunt a domino Petro episcopo Petragoricen. pro parte partis sui communis servicii solvente per manus domini Geraldi Chassarelli, procuratoris sui ... LXXXI flor. cam.
28 janvier 1366
Archives du Vatican, reg. cot. Urb. V, Introitus et exitus camere apostolice, vol. 451, fol. 13 v°, n° d’ordre 1437
Die eadem (XXVIII januarii) recepti fuerunt a domino Petro episcopo Petrag. pro parte partis sui communis servicii, solvente per manus Helie Servientis, archidiaconi Petrag., LXXVII flor. cam. XVII s. IIII d.
20 août 1372
Archives du Vatican, reg. cot. Urb. V, Introitus et exitus camere apostolice, vol. 492, fol. 55 v°, n° d’ordre 1457
Die eadem (20 augusti 1372), recepti fuerunt a domino Petro episcopo Petrag., solven. pro parte partis sui communis servicii, per manus domini Petro de Morteriis, procuratoris sui, … CXXX flor. cam. […] sol. VIII d.
Fol. 144 r°
29 juin 1361
Martene, Thes. nov. anecd., t. 2, col. 1016
Epistola CLXXXVII
Ad Petrum episcopum Petragoricensem
Ut Philippi archiepiscopi Burdegalensis defuncti sibi reservata bona colligat.
Venerabili fratri Petro episcopo Petragoricensi, apostolicae sedis nuncio, salutem et apostolicam benedictionem.
Dudum ex certis causis rationabilibus, dispositionem bonorum omnium mobilium ac debitorum bonae memoriae Philippi, archiepiscopi Burdegalensis, nuper extra Romanam curiam defuncti, quae tempore sui obitus haberet, vel pertinerent quo modolibet ad eumdem, necnon fructus, reditus et proventus, qui Burdegalensi ecclesia vacante obvenirent, et obvenire poterant, ad mensam archiepiscopalem dictae ecclesiae spectantes et spectare debentes, nobis adhuc, eadem archiepiscopo vivente, duximus reservandam, et decrevimus ex tunc irritum et inane, si secus super iis a quoquam quavis auctoritate, scienter vel ignoranter contingeret attentari. Ideoque discretioni tuae pet apostolica scripta committimus et mandamus, quatenus tu per te, vel alium, seu alios fide et facultatibus idoneos, bona debita et credita, ac fructus, reditus et proventus hujusmodi, quaecumque sint, et in quibuscumque rebus existant, et per quoscumque detineantur, seu etiam debeantur, et ubicumque, intra tuae collectoriae terminos fuerint et consistant, de quibus, si necesse fuerit, summarie et de plano, sine strepitu et figura judicii, vocatis quod vocandos noveris, et plenarie informes, petere, exigere et recipere ac tibi tradi et assignari facere cum integritate procures. Contradictores quoslibet et rebelles cujuscumque status, gradus, ordinis, conditionis extiterint, etiam si pontificali, vel alia quavis ecclesiastica vel mundana praefulgeant dignitate, auctoritate nostra per censuram ecclesiasticam appellatione postposita, compescendo, invocato ad hoc, si opus fuerit, auxilio brachii saecularis, nonobstantibus si hujusmodi bona debita et credita, fructus et reditus et proventus, seu aliqua ex illis, ex privilegio, statuto, aut alias
Fol. 144 v°
aliquibus forsitan debeantur, necnon felicis recordationis Bonifacii papae VIII praedecessoris nostri, qua cavetur ne aliquis extra suam civitatem et diocesim, nisi in certis exceptis casibus, et in illis ultra unam dietam a fine suae diocesis, ad judicium evocetur, seu ne judices a sede deputati praefata extra civitatem et diocesim, in quibus deputati fuerint, contra quoscumque procedere, seu alii vel aliis vices suas committere, aut aliquos ultra unam dietam a fine diocesis eorumdem trahere praesumant, et de duobus in concilio generali et aliis quibuscumque constitutionibus a praedecessoribus nostris Romanus pontificibus tam de judicibus delegatis, quam personis ultra certum numerum ad judicium non vocandis, aut aliis editis, quae tuae possent in hac parte jurisdictioni et potestati, eorumque et cujuslibet ipsorum, seu alicujus ex illis libero exercitio quomodolibet obviare, seu si aliquibus communiter vel divisim a sede apostolica indultum existat, quod interdici, suspendi, vel excommunicari non possint per litteras apostolicas non facientes plenam et expressam, ac de verbo ad verbum de indulto hujusmodi mentionem, et quibuslibet exemtionibus, privilegiis, indulgentiis et litteris apostolicis generalibus, per quae praesentibus non expressa vel totaliter non inserta effectus et executio praesentium impediri valeat quomodolibet vel differri; et de quibus quorumque totis tenoribus habenda esset in praesentibus de verbo ad verbum mentio specialis. Nos enim tibi absolvendi et quittandi plene et libere omnes et singulos eos a quibus hujusmodi bona debita et credita, fructus, reditus et proventus, vel aliqua ex illis receperitis, de hiis duntaxat quae ab iis te recipere continget, necnon ipsorum quorumque officialium et receptorum dicti episcopi rationes et computa audiendi, impugnendi ac residua recipiendo, et ipsos ab hiis absolvendi dicto nomine plenam et liberam concedimus eadem auctoritate, tenore presentium facultatem. Volumus autem quod de omnibus et singulis quae ratione praemissorum tibi tradentur et assignabuntur, persolventur et [...]abuntur, et etiam de hujusmodi quittationibus, solutionibus et liberationibus, duo consimilia per manum publicam inventaria confici facias, quorum unum ad dictam transmittas cameram, reliquo penes te reservato; quodque omnia quae receperis in praemissis, ad dictam cameram cum cautela et diligentiae studio quantocius poteris, mittere non postponas, te in praemissis taliter habiturus, quod apud nos et dictam sedem, de adhhibitae diligentiae studio, non immerito valeas commendari. Datum Avenione III calendas julii anno nono (29 juin 1361).
Fol. 145 r°
1361
Archives de la Maison de ville de Périgueux
Petrus episcopus Petragor. in quadam amicabili compositione, sub data 28 diei introitus mensis septembris 1361, inter majorem et consules Petrag., et Johannem de Greylino, capitalem de Bogio, vicecomitemque Benaugiorum (his in hac charta non est expressa, eapropter de compositione non loquimur).
Fol. 146 r°
14 juin 1363
Episcopo Petrag. committitur et mandatur ut cum nobili viro Hugone de Monasterio,
domicello, et Beatrice Fraude, domicella, super matrimonio inter eos contracto dispenset
et eos ab excommunis sententia absolvat
Archives du Vatican, reg. cot. Urb. V, de curia, an. I, t. 1, fol. 36, ep. 72
En marge: Episcopo Petrag. committitur et mandatur ut cum nobili viro Hugone de Monasterio domicello, et Beatricae Fraude, domicella, super matrimonio inter eos contracto dispenset
et eos ab excommunis sententia absolvat
Ven. fratri episcopo Petrag. salutem. Petitio nobilis viri Hugonis de Monasterio, domicelli et nobilis mulieris Beatricis Fraude domicelle, Petrag. et Xancton. dioc. nobis nuper exhibita, continebat quod ipsi olim licet non ignorarent impedimentum inter eos existere, quominus possent matrimonialiter copulari, tamen eorum parentibus et amicis communibus tractantibus ad conservandum antiquam amicitiam inter eos, matrimonium inter se per verba de presenti contraxerunt, illus que carnali copula consummarunt. Cum autem petitio subjungebat quondam Johannes de Ardenia, domicellus, maritus dicte Beatricis quondam Audeberto de Monasterio, patri dicti Hugonis, in [...]do gradu consanguinitatis attineret; pro parte ipsorum Hugonis et Beatricis fuit nobis humiliter supplicantum ut provideri eis super hoc, ab excommunis sententia quam propterea incurrerunt beneficio et dispensationis gratia de benignitate apostolica dignaremur &c. (le pape leur accorde la dispense, à condition que dans l’espace
Fol. 146 v°
de deux ans ils fonderont une chapellenie et la doteront de 15 l. de rente, &c.). Datum Avinion. XVIII kal. julii anno primo.
Fol. 147 r°
12 mars 1364
Archives du Vatican, reg. cot. Urb. V, de ind. et com., an. II, fol. 50 v°, ep. 151
Dilecto filio Helie Bastardi, archipresbitero archipresbiteratus de Sto Maxentio Pictaven. dioc. salutem &c. Laudabilia probitatis &c. exhibita siquidem nobis pro parte tua petitio continebat quod olim archipresbiteratu de Sto Maxencio cum ecclesia de Sacbria, canonice sibi annexa Pictav. dioc. ex eo vacante, quod olim tu parroch. ecclesiam de Villafrancha de Bocato, Petragor. dioc, et dil. filius Petrus de Sioraco archipresbiteratum et ecclesiam de Sacbria predictos, quos tunc temporis obtinebat, desiderantes illos ex certis causis rationabilibus invicem permutare, in ven. fratris nostri Aymerici, episcopi Pictav., habentis a ven. fratre nostro Petro episcopo Petragoricen. recipiendi resignationem ecclesie de Villafrancha predictam, ex causa permutationis hujusmodi et conferendi eandam potestatem specialem manibus extra Romanam curiam resignast. Idemque episcopus
Fol. 147 v°
Pictaven. resignationes hujusmodi extra curiam admisit eandem, tibique archipresbiteratum et de Villa Sacbria, ordinaria auctoritate et eidem Petri ex potestate hujusmodi de Villafranche ecclesias predictas per hujusmodi resignationem vacantes, contulit et providit etiam de illis canonice &c. Datum Avin. IIII idus marcii, anno secundo.
Fol. 148 r°
30 septembre 1366 (ou 1367)
Archives du Vatican, reg. cot. Urb. V, de ind. et com., an. V, fol. 18
Ven. fratri Petro episcopo Petragoricen. salutem. Tue devotionis &c. Voici le sommaire. Petro episcopo Petrag. conceditur ut ecclesie et cimiteria suarum civitatis et dioc. ad certum tempus, per sacerdotem ydoneum valeant reconciliari. Datum Viterbii II kal. octobr., anno quinto.
Fol. 149 r°
5 mars 1368
Archives du Vatican, reg. cot. Urb. V, com. an. VI, fol. 149 v°, ep. 62
En marge: Petro episcopo Petrag. conceditur ut possit absolvi a sententia excommunis et aliis irretit. occasione partici pationis cum pravis societatibus per regnum Francie discurrentibus, per ydoneum confessorum.
Ven. fratri Petro episcopo Petragoricen. salutem &c. Sedes apostolica pia mater cunctorum Christo fidelium, animarum saluti cupit quantum cum Deo potest, salubriter providere. Cum itaque exhibita nobis pro parte tua petitio continebat tu, cum quibusdam hominibus armorum, qui de pravis societatibus gentium armigerarum per regnum Francie more predonico discurrentium existebant, per diversos processus apostolicos, diversas excommunis, suspensionis et interdicti sententias et alias penas graves continen. contra ipsos et eos receptantes et cum eis al. participan. dudum factos &c. a canone excommunibus in tua civitate et nonullis locis tue dioc. Petrag. receptaveris et al. cum eis preterquam incrimine, non tamen maliciose participaveris et propterea sententias et penas hujusmodi incurreris, civitas que Petrag. et alia loca predicta occasione premissorum per eosdem processis, forsan ecclesiastico sint supposita
Fol. 149 v°
interdicto ac hujusmodi sententiis ligatus, non tamen in contemptum clavium in tuis ordinibus ministri veris, te divinis officiis immiscendo. Nos anime tue saluti providere cupientes, tuis in hac parte supplicationibus inclinati, quas propter premissa incurristi, tibi, tenore presentium, remittimus, teque ac excommunis, suspensionis et interdicti sententiis, quas vigor processuum predictorum incurristi, auctoritate apostolica absolvimus, et predictum interdictum quo ad civitatem et loca predicta relaxamus, et tecum super irregularitate, si quam, celebrando divina, vel immiscendo te illis, non tamen in contemptum clavium contraxisti, dispensamus et insuper tibi, ut si forsan al. simimes penas occasione receptationis, participationis et aliorum premissorum, al. tamen preterquam in criminis seu maliciose per processus predictos forsan te contingeret incurrere, aliquis sacerdos ydoneos quem ad hoc duxeris eligendum, penas ipsis tue remittere, teque ab hujusmodi sententiis &c. absolvere valeat. Datum Rome apud Stum Petrum, III non. marcii, anno sexto.
Fol. 150 r°
5 mars 1368
Archives du Vatican, repertoire des registres d'Urb. V, tom. 19, fol. 316
Mandatum Arnaldo Leu, ecclesiae Agathen. archidiacono, Avinion. commoranti, quatenus ad ulteriorem executionem sententiae latae contra executores testementarios Nicolai Desrei, laici, qui ad restituendas quasdam pecunie summas, per dictum Nicolaum extorsas cum usura, a Petro episcopo Petrag., fuerant condemnati, procedat prout justum fuerit. Datum Romae apud Stum Petrum, 3 non. martii (anno sexto).
1368
Archives du Vatican, repertoire des registres d'Urb. V, tom. 18, fol. 31
Arnaldo Leu, archidiacono ecclesiae Agathen. mandatur ut sententiam latam per episcopum Petragor. contra quosdam usurarios aggravet, cum auxilio brachii secularis.
Fol. 151 r°
6 mars 1368
Episcopo Petrag. datur facultas absolvendi a sententia excommunis et habilitandi
omnes et singulas personas utriusque sexus sue civit. et dioc., occasione participationis supradicte
Archives du Vatican, reg. cot. Urb. V, com. an. VI, fol. 149 v°, ep. 63
Ven. fratri Petro episcopo Petragor. salutem &c. Personam tuam nobis et apostolice sedi devotam &c. cum itaque, sicut exhibita nobis nuper pro parte tua petitio continebat, nonnulli presbiteri et clerici ac ecclesiastice persone, tam religiose quam seculares, et etiam laici utriusque sexus tuarum civitatis et dioc. Petrag. ac in eisdem civitate et dioc. commoran., quosdam homines armorum qui de pravis societatibus gencium armigerarum per regnum Francie et dictam dioc. more predonico discurrentium existebant, per diversos processus apostolicas excommunis, suspensionis et interdicti sententias et alias penas graves continen. contra ipsos ac eos receptantes, et cum eis etiam al. participantes, dudum factos, ac etiam a canone excommunicatos in dicta civitate et diversis aliis locis dioc. prefate, receptaverint, et nonnulla res et bona ipsis vendiderint et ab eis emerint, ac victualia, pecuniarum summas, et nonnulla alia per rerum et personarum periculis ac dampnis aliis evitandis, captivorumque redemptionibus, seu financiis
Fol. 151 v°
persolvendis dederint et etiam administraverint ac in cibo, potu et loqueta tractando cum eis et et[...] paciscendo, et cum ipsis commercium habendo &c. Nos &c., tuis supplicationibus inclinati, fraternitati tue penas in eisdem contentas processibus, et alias quas presbiteri, clerici et ecclesiastice persone et laici predictis juxta ordinationem dudum per nos factam, incurrerunt, seu facere tenebantur, et etiam alias similes penas, si quas, occasione participationis &c. preterquam in crimine aut al. maliciose per processus predictos incurrent, seu facere tenebuntur in futurum, auctoritate apostolica remittendi eisdem etiam absolvendi auctoritate predicta, omnes et singulos presbiteros, clericos, ecclesiasticas que personas et laicos predictos, si hoc humiliter petierint, ab hujusmodi excommunium sententii et interdicta hujusmodi tollendi &c. plenam et liberam (tibi) concedimus tenore presentium facultatem. Datum Rome apud Stum Petrum II non. martii, anno sexto.
Fol. 152 r°
1368
Cabin. de D. Villevieille, Rec. de titres originaux
In nomine Domini amen. Tenore hujusmodi publi instrumenti, cunctis pateat evidenter quod anno ab Incarnatione Domini millesimo CCC° sexagesimo octavo, die mercurii post festum beatorum apostolorum Petri et Pauli, indictione sexta, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Urbani divinas providentia papae quinti, anno sexto, in villa Petragor., videlicet ad tabulam quam tenet ibidem bajulus de Petrag. pro domino Aquitaniae principe, in presentia mei notarii publici, et testium subscriptorum, ad haec vocatorum et rogatorum, personaliter institutus nobilis dominus Amalricus Barrieyra, miles civitatis Petragor., ibidem dictus miles dixit, exposuit et notifficavit coram me notario et testibus infrascriptis, quod a duobus diebus citra pervenerat ad ejus notitiam quod nobiles viri Berardus de Monteleyderio dominus Montisclari, domini Guido de Creyschaco et Helias de Puteo, milites et plures nobiles et alii infra dyoc. Petrag. decimas antiquitus percipientes, pro se et suis adherentibus et adherere volentibus in hac parte, appellaverant, provocaverant in scriptis a quibusdam jactation., comminat., promulgation., ennarration., information., processibus, monition. et aliis per dominum reverendum in Christo patrem dominum episcopum Petrag. factis et fieri comminatis contra eos, super solution. et perception. decimarum quae per laycos solvi jubentur, et etiam super perception. decimarum quae per laycos consueverunt percipi et levari, et ab ipsis et a domino episcopo supradicto ejus official., vicariis, commissariis, rectoribus, capellanis, perpetuis vicariis, et aliis generalibus decimatoribus dictae Petrag. dyoc., et a quibuscumque information. process., monition. et litteris super hiis factis et faciendis, concessis et concedentis, et a quibuscumque gravaminibus sibi illatis et inferendis, comminatis et comminandis, et contra ipsos et contra quacumque personam intervenientem legitime ex adverso,
Fol. 152 v°
et contra quemlibet eorumdem ad dominum nostrum summum pontifficem et ejus sanctam sedem apostolicam, et ad sedem Burdeaglensem loci metropolitani, et ad quamlibet erarumdem obcione de prosequendo ubi mallent eandem appellationem prosequi, sibi super hoc reservata; prout haec et alia in quibusdam publicis instrumentis, per me notarium publicum infrascriptum, sub data diei lunae post dictum festum beatorum apostolorum Petri et Pauli, anno Domini quo supra receptis et inquisitis, dixit plenius apparere. Quibus sic dictis recognitis et assertis, ipse dominus Amalricus habens, ut dixit, et percipiens ab antiquo, ex successione parentum suorum, decimas antiquas in aliquibus parochiis dyoc. Petrag. supradictae, dict. appellation. adhere voluit, et etiam jam adhesit, quamcito oportune potuit et infra tempus statum a jure, et nichilominus protestat. fuit idem miles de intimando et notifficando hujusmodi adherenciam si et prout est intimanda de jure domino episcopo, ejus officiali, vicariis, commissariis, rectoribus, capellis, perpetuis vicariis, et aliis generalibus decimator. dyoc. supradictae, et illi vel illis quorum intererit, et cuilibet eorumdem ut spectab., infra tempora a jure statuta, et petendo semel et pluries et recipiendo apostoles et alia faciendo prout, et quae facere et recipere tenebitur et debebit infra tempora a jure licita et statuta supponens. Idem dominus Amalricus adherens se et omnia bona sua, fautores, procuratores, advocatos et consiliarios suos protectione tuicioni et salvae custodiae dictarum sedium et cujuslibet earumdem; et ne per viam monition., interdicti, excommunicationis vel al. senten. concedere, aut facere fulminar. contra ipsum quoquomodo praesumant domini episcopus, ejus officiali vicarii, commissarii, rectores, aut alii supradicti, vel alter ipsorum, inhibuit eis et ipsorum singul., tenore presentis publici instrumenti, quathenus sibi fas est et permissum a jure, ne pendente hujusmodi appellatione et adherencia, in
Fol. 153 r°
eorum aut ipsius adheren. prejudicium aliquid innovent quomodolibet vel attemptent in person. sive bonis suis. Testibus presentibus Petro de Podio Asterii, et Petro de Chabans, dicto Bardisso ad praemissa vocatis et rogatis.
Consequenter vero videlicet die jovis in octabis dicti festi beatorum apostolorum Petri et Pauli, anno, indict. et pontificatu quibus supra, in villa Petrag., videlicet ad tabulam bajuli de Petragor. supradicti, dominus Guillelmus de Sto Ripperio, miles, in presentia mei notari publici infrascripti, et Bernardi de Gorsolis, ac Petri de Grosseto dictae villae, ad haec pro testibus vocatorum. Et paulo post, quasi incontinenti, Hel. de Manhaco, domicellus, filius quondam Guillelmi, in presentia mei notarii publici infrascripti, et Geraldi Ferrandi, ac Bernardi de Salis, ipsius villae habitator., ad hoc pro testibus vocator., personaliter constituti, dixerunt, exposuerunt et notificaverunt coram me notario et testibus antedictis, quod a tribus diebus citra supradictis jactationis, promulgationis, comminationis, et appellationis interposito, et omnia alia et singula supradicta pervenerant ad noticiam eorumdem quoque in dicto infrascripto appellationis, ad quod dixerunt se refferre, latius continentur. Unde cum ipsi dominus Guillelmus de Sto Ripperio et Hel. de Manhaco habeant, ut dixerunt et percipiant antiquitus, ex successione parentum suorum, decimas antiquas infra aliquas parochias dictae dyoc. Petrag. Eapropter et ex causis in dicta appellatione contendis, sibi expressis et declaratis, dictae appellationi adheserunt, quam cito comode potuerunt, infra tempus a jure licitum et permissum; et protestati fuerunt ipsi dominus Guillelmus de Sto Ripperio et Hel. de Manhaco, et quilibet eorum de intimando easdem, seu intimar. et petendo, seu peti faciendo et recipiendo apostolos, et alia incumbencia, faciendo in omnibus, ut debebunt de jure; ac inhibuerunt et supposuerunt ut supra. Postmodum vero, videlicet die veneris post octab. dicti festi beatorum apostolorum Petri
Fol. 153 v°
et Pauli, anno, indict., pontif. et loco tabule bajuli de Petrag. supradictis, Bernardus Charbonel, in presentia mei notarii publici infrascripti, et Stephani Reginaldi, ac Hel. Saunerii, ad testibus vocatorum, et quasi incontinenti dominus Bertrandus de Portafide, miles, Hel. La Rocha, filius quondam Hel. in presentia mei notarii publici infrascripti (F.B. infrascripti répété deux fois), et Geraldi Ferrandi, ac Bertrandi de Banis, domicell., ad haec protestibus vocator., et quasi eodem instanti, Geraldus de Buxolio, procurator et actor Sibillae de Sendreous, matris et tutricis Bertrandi de Buxolio, ejus filii; prout de hujusmodi procurator. et actor. fidem fecit ibidem, in presentia mei notarii publici infrascripti, et Ademari de Silvestre ac Geraldi Ferrandi villae Petragor., ad haec pro testibus vocator., personaliter constituti dixerunt, exposuerunt et notifficarunt coram me notario et testibus antedictis, quod a pauco tempore etiam quatuor dierum citra supradict. jactation. et promulgation., commination., et interpositio appelleationis et omnia alia et singula supradicta pervenerant ad noticiam eorumdem, quemque in dicto instrumento appellationis, ad quod dixerunt se reffere, latius continentur. Unde cum ipsi Bernardus Charbonel, dominus Bertrandus de Portasse, miles, Hel. La Rocha, quilibet ipsorum pro se, et dictus Bertrandus de Buxolio habeant et percipiant, ut supranominati dixerunt, ex successione parentum suorum, decimas antiquas infra aliquas parochias dictae dyoc. Petrag. Eapropter et ex causis in dicta appellatione contentis, sibi expressis ac declaratis, eidem appellationi adheserunt quam cito comode potuerunt, infra tempora a jure licita et permissa, et protestati fuerunt de intimando easdem, seu intimari petendo, seu peti apostolos et recipi et alia, juxta jur. dispositionem faciendo, ad quae de jure tenentur, inhibentes ulterius et supposuerunt ut supra. Et ex post, videlicet die sabbati post octabas dicti
festi apostolorum Petri et Pauli, anno, indictione, pontif. et in
Fol. 154 r°
villa Petragor. supradictis, Guillelmus de Ripperia, ut conjuncta persona Alaydis de Noalhaco, ejus uxoris, in presentia mei, notarii publici infrascripti, et Geraldi Fabri, Petri de Domibus, habitator. villa Petrag., ad haec pro testibus vocatorum. Et quasi eodem instanti Arnaldus de Sto Asterio domicellus dominus de Craunhaco, in presentia mei notarii publici infrascripti et dicti Geraldi Fabri, ac Bernardi de Gorsolis, habitatorum villae supra dictae Petrag., ad haec pro testibus vocatorum. Ac quasi incontinenti Ahelicia de Benche, domicella in presentia mei notarii publici infrascripti, et Heliae de Pleissaco, burgen., ac Petri de Domibus mercatoris villae Petragor. ad haec pro testibus vocatorum, personaliter constituti dixerunt, exposuerunt et notifficaverunt coram me notario et testibus antedictis, quod a pauco tempore, videlicet quinque dierum citra jactation., promulgation., commination., interpositio appellacionis, et omnia alia et singula superius exposita pervenerant ad noticiam eorumdem, quaecumque omnia lacius continentur in instrumento appellacionis supradictae, ad quod se retulerunt. Unde cum ipsi Guillelmus de Ripperia, ut conjuncta persona dictae Alaydis de Noalhaco, uxoris suae et ipsa uxor, Arnaldus de Sto Asterio, dominus de Craunhaco, et Ahelicia de Benchae, domicella, ut dixerunt, habeant et percipiant ex successione parentum suorum decimas antiquas infra aliquas parochias dictae dyoc. Petrag.; eapropter et ex causis in dicta appellatione contentis, sibi ibidem expressis et declaratis, eidem appellacioni adheserunt, quam cito comode potuerunt, infra tempora a jure statuta, et protestati fuerunt de intimando easdem seu intimar. faciendo, et de petendo et recipiendo, seu peti et recipi faciendo apostolos et alia incumbencia faciendo quibus et a quibus et prout expedierit, infra tempora a jure licita et permissa; inhibuerunt que et supposuerunt ut supra. Post que videlicet die dominica post octabas dicti festi apostolorum Petri et Pauli, anno, indictione, pontiff. et villa Petrag. supradictis, Petrus de Labarda, domicellus, in presentia mei notarii
Fol. 154 v°
publici infrascripti, et Bernardi de Vinhaner et Bernardi Andree clericorum villae praedictae, ad haec pro testibus vocatorum, dixit et exposuit ac notifficavit coram me dicto notario et testibus antedictis, quod a quatuor diebus citra pervenerant ad noticiam ejusdem Petri jactation., promulgation., commination., interposition appellationis, et omnia alia et singula supradicta, quecumque lacius continentur in instrumento appellationis praedictae, ad quod se retulit. Unde cum ipse Petrus habeat et percipiat ex successione parentum suorum decimas antiquas infra aliquas parochias dyoc. praedictae Petrag.; eapropter et ex causis in dicta appellatione contentis, sibi ibidem expositis et declaratis, eidem appellacioni adhesit quam cito comode potuit, infra tempus a jure statutum; et protestatus fuit de intimando easdem, seu faciendo intimar., et de petendo et recipiendo apostolos modo debito, seu peti et recipi, aliaque incumbencia faciendo. Et post praedicta, videlicet die lunae post octabas dicti festi beatorum apostolorum Petri et Pauli, anno, indict., pontiff. et in villa Petragor. supradict., Petrus de Brolhaco, domicellus, procurator et conjuncta persona Guillelmae de Laga, uxoris suae, vice et nomine ejusdem, fidem faciens de procuratorio suo per quoddam publicum instrumentum, signo et subscripsione magistri Petri Audoini notarii publici, coram me notario infrascripto exhibitum et hostensum, Iterius Chambuc domicellus, ac Hel. de Bramaffem in presentia mei notarii publici infrascripti, et Geraldi Ferrandi, ac Hel. de Buxo, dictae villae Petragor., ad haec protestibus vocatorum. Et paulo post, Raymundus de Petit, clericus villae praedictae, ut procurator et nomine procuratorio domini Guillelmi de Haranton. et dominae Mariae de Claromonte, ejus uxoris, habens potestatem et mandatum speciale adherendi pro ipsis, quibuscumque appellationibus interpositis et interponendis; prout ibidem fidem fecit, in presentia mei infrascripti notarii publici, et Heliae de Laga
Fol. 155 r°
et Arnaldi Barrieyra de Brageriaco, ad haec pro testibus vocatorum, et post pusillum, Geraldus de Mones, in praesentia mei notarii publici infrascripti, et Geraldi Ferrandi, ac Hugonis de Rodesio villae praedictae, ad haec protestibus vocatorum, et quasi incontinenti, Aymericus Robberti, in presentia mei notarii publici, et Heliae Seguini, ac Robberti Ruphi, ad haec pro testibus vocatorum, et modicum post, Iterius Vigerii et Guillelmus Vigerii de Plas, domicelli, in mei infrascripti notarii publici, et dicti Heliae Seguini, et Heliae de Ponte, ad haec vocatorum pro testibus presentia. Et quasi eadem instanti Geraldus Folcaudi de Nobilia, pro se et ut procurator et nomine procuratorio dominae Ricardae de Solerio, in presentia mei notarii publici infrascripti, et Jaucelini de Ponte, ac Geraldi Ferrandi, ad haec pro testibus vocatorum. Et paulo post Guido Lapeyra, domicellus, pro se et ut procurator et nomine procuratorio nobilis viri domini Bertrandi de Borno, militis, domini de Altoforti, habens mandatum speciale adherendi, prout ibidem promptam fidem fecit in presentia mei notarii publici infrascripti, et Geraldi Ferrandi, ac Hel. de Garlandier, ad haec pro testibus vocatorum. Et modicum postea, in civitate Petragor. dominus Fergandus d’Estissaco, miles, dominus ipsius loci d’Estissaco, in presentia mei notarii publici infrascripti, et Ademari de Sto Maximo et Raymundi de Buxeria Jun., et vocati Petit Mathe, ad haec protestibus vocatorum. Praenominati quibus supra nominibus, dixerunt, exposuerunt et notifficarunt coram me infrascripto notario ac testibus supradicti quod a quinque dierum termino citra jactation., promulgation., comminat., interpositio appellationis, et omnia alia et singula supradicta pervenerant ad noticiam eorumdem, quaecumque lacius continentur in instrumento appellationis praedictae, ad quod, et ad contenta in eo sibi exposita
Fol. 155 v°
se retulerunt. Unde cum supranominati habeant et percipiant ex successione parentum suorum, decimas antiquas infra aliquas, parochias dictae dyoc. Petrag. Eapropter et ex causis in dicta appellatione contendis, eidem appellationi adheserunt quam cito comode potuerunt, infra tempora statuta a jure et protestati fuerunt de intimando easdem, seu faciendo intimari, et de petendo et recipiendo modo debito apostolos semel et pluries, seu peti et recipi, aliaque incumbencia faciendo et supposuerunt, ac inhibuerunt ut supra. Et subsequenter, videlice die mercurii post octabas dicti festi beatorum apostolorum Petri et Pauli, anno, indict., pontiff., et in villa Petrag. supradictis, Radulphus Davidis, domicellus, nomine suo proprio, et Hel. de Gonda, ut legitimus administrator et nomine administratorio Raimundi, Bernardi, Raimundi et Bergiae de Novavilla suorum et Agnetis de Novavilla ejus uxoris defunctae liberorum, heredumque ejusdem Agnetis, et Johannes de Novavilla alias dictus perroqua, pro se, in presentia mei notarii publiciinfrascripti, et Geraldi Ferrandi, ac Arnaldi Pachini villae Petragor., ad haec protestibus vocatorum et rogatorum, dixerunt, exposuerunt et notifficaverunt coram me notario et testibus supradictis, quod a pauco tempore, videlicet quinque dierum citra jactation., comminat., promulgation., interpositio appellationis, et omnia alia et singula supradicta pervernerant ad noticiam eorumdem; quae omnia lacius continentur in instrumento appellationis praedictae; ad quod et ad contenta in eo sibi exposita se retulerunt. Unde cum supranominati Radulphus, liberi et Johannes, habeant et percipient ex successione parentum suorum decimas antiquas infra aliquas parochias dictae dyoc. Petragor. Eapropter et ex causis in dicta appellatione contentis, eidem appellationi adheserunt, quam cito comode potuerunt, et infra tempora
Fol. 156 r°
a jure statuta. Et protestati fuerunt de intimando, seu faciendo intimari easdem et de petendo semel, pluries et instanter et de recipiendo apostolos modo debito, seu peti ac recipi, et alia incumbencia fieri faciendo. Ceterum videlicet die veneris ante festum beatae Margaritae virginis, anno, indict., pontiff., et in villa Petragor. supradictis, Gilibertus de Labatut, domicellus, in presencia mei notarii publici infrascripti, et Geraldi Ferrandi, ac Heliae de Ponte, villae praedictae, ad haec pro testibus vocatorum et rogatorum, dixit, exposuit et notifficavit cor am me notario et testibus supradictis, quod a pauco tempore etiam trium dierum citra jactation., comminat., promulgation., interposicio appellationis, et alia omnia et singula supradicta pervenerunt ad ejus noticiam; quae omnia lacius continentur in instrumento appellacionis praedictae, ad quod et contenta in eo sibi exposita se retulit. Unde cum ipse Gilibertus habeat et percipiat ex successione parentum suorum, decimas antiquas infra aliquas parochias dictae dyoc. Petrag.; eapropter et ex causis in dicta appellacione contentis, eidem appellacioni adhesit, quam cito comode potuit, et infra tempora statuta a jure; et protestatus fuit de intimando easdem, seu faciendo intimari, et de petendo semel, pluries, et instanter et recipiendo apostolos modo debito, seu peti et recipi, et alia incumbentia super hiis fieri faciendo. Demum vero videlicet die dominica ante festum beatae Mariae Magdalenae anno, indict., pontifficatu, et in villa Petragor. supradictis, Aymericus Vigerii, domicellus, dominus de Duzilhaco et de Beorona, Petrus Geraldi, alias dictus de La Cort, et Gisbertus de Sancto Asterio, domic. procurator, et nomine procuratorio dominae Galhardae Gisberta, ejus matris; prout de procuratorio suo ibidem exhibito fidem fecit, in presentia mei notarii publici infrascripti, et discreti viri magistri Guillelmi de Fagia, jurisperiti, et Petri de Syoraco,
Fol. 156 v°
ad haec pro testibus vocatorum. Et quasi in continenti, Jaubertus Bero, domicellus, nominee suo proprio, in presentia mei publici notarii infrascripti, et Bernardi de Vinharier ac Johannis Rollandi Jun., clericorum, ad haec pro testibus vocatorum. Et Paulo post, Ayna de Laymaria, filia quondam et heres Johannis de Laymaria domicelli pro se, ac Pictavinus de Cruce, ut procurator et nomine procuratorio domini Heliae Bermundi, militis, in presentia mei notarii publici infrascripti, et Petri Guilhabaudi sen., ac Heliae de Buxo, ad haec pro testibus vocatorum, dixerunt, exposuerunt et notifficarunt coram me notario et testibus supradictis, quod a pauco tempore etiam quatuor dierum citra jactation, comminat., promulgation., interposicio appelacionis, et alia omnia et singula supradicta pervenerant ad noticiam eorumdem; quae omnia lacius continentur in instrumento appellacionis praedictae, ad quod, et ad contenta in eadem sibi exposita se retulerunt. Unde cum dicti Jaubertus Bero, Ayna de Laymaria, dominus Helias Bermundi miles, et alii proxime dicti habeant et percipiant ex successione parentum suorum, decimas antiquas infra aliquas parochias dictae dyoc. Petragor. Eapropter et ex causis in dicta appellatione contentis, eidem appellacioni adheserunt, quam cito comode potuerunt, et infra tempora statuta a jure; et protestati fuerunt de intimando easdem, seu faciendo intimari, et de petendo semel pluries et instanter, et recipiendo apostolos modo debito, seu peti et recipi, ac alia super hiis incumbencia fieri faciendo. De et super quibus praemissis omnibus et singulis omnes superius nominati adherentes nominibus quibus supra petierunt sibi et cuilibet ipsorum etiam generaliter et particulariter unum, duo et plura publica instrumenta tot quot habere voluerunt de eisdem per me notarium publicum infrascriptum fieri et concedi ;
Fol. 157 r°
quae
eis et cuilibet ipsorum concessi. Acta fuerunt omnia et singula supradicta
successive, diebus, anno, indict., pontiff. locis, ac testibus, quibus et prout
supra.
Ego vero Stephanus Bruni, villae Petrag., auctoritate imperiali publicus
notarius, cui constat de rasuris et interlin. superius habit., in diction.
videlicet dominum solution. suorum et Agnet. de Novavilla ejus uxor., public.
exposition., notiffication., adherent., p... supp. inhib. et omnibus supradict.
una cum praenominatis testibus praesens fui, anno, diebus, loco, indict. et
pontiff. praedictis, et de eisdem hoc publicum instrumentum recepi, quod per
alium grossari feci, et eidem manu propria me subscripsi et signo meo publico
dicta auctoritate, signavi, illud in formam publicam redigendo requisitus, in
testimonium praemissorum.
Original en parchemin. A coté est le paragraphe dudit notaire. Il n’y a pas d’apparence de sceau.
Fol. 158 r°
23 août 1368
Archives du Vatican, reg. des reg. d'Urbain V, an. VI, tom. 17, fol. 440 v°
Conservatoria ad triennium pro Petro episcopo Petragoricen., quoad bona ad suam mensam episcopalem attientia, directa de Brantolmio, et de Tortoyraco ad de Sto Asterio Petrag. dioc. monasteriorum abbatibus. Datum apud Montemflasconem, X kal. septembris (anno sexto).
Le registre est cot. Urb. V, an. VI, part., t. 17, fol. 440 v°. Je possède plusieurs modèles de ces sortes de lettres qui se ressemblent toutes.
Fol. 159 r°
1369
Pierre évêque de Périgueux refuse de bénir Jeanne, abbesse du Bugue.
Voy. une lettre d'Urbain V du 14 août 1369 (art. du Bugue).
Fol. 160 r°
4 février 1370
Archives du Vatican, reg. cot. Urb. V, de ind. et com., an. VIII, fol. 49 v°, ep. 184
Dilectio filio … preposito ecclesie Avinionen. salutem, &c.
Exhibita nobis pro parte ven. fratris nostri Petri episcopi Petragoricen. petitio continebat quod olim quondam Nicolaus digni laicus, habitator Avinion., qui ab eodem episcopo multa extorserat per usurariam pravitatem, condens de bonis suis in sua voluntate ultima testamentum, in eodem testamento omnia male ablata per eum restitui mandavit, per manus Luce de Abbatibus et Angeli Sedorini, laicorum habitatorum dicte civitatis, quos executores predicti constituit testamenti; et quod postmodum idem episcopus, prefatus Nicolao defuncto, dictos executores petendo eos condempnari et compelli ad dandum et solvendum sibi mille et nonaginta novingentos et triginta sex florenos auri, quos prefatus Nicolaus dum viveret, ab eadem episcopo, per hujusmodi usurariam pravitatem indebite extorserat, coram dilecto filio Arnaldo Leu, canonico Agathen., tunc Avinion. commorante, cui nos inibi tunc commorantes, causam hujusmodi audiendam commiseramus, et fine debito terminandam, hujusmodi commissionis vigore fecit ad judicium evocari. Ideo que Arnaldus cognitis hujusmodi cause meritis, et juris ordine observato diffinitivam pro dicto episcopo sententiam promulgavit, et deinde prefatos executores monuit ut infra certum terminum peremptorium competentem, tunc expressum, eidem episcopo de hujusmodi mille nongentis triginta sex florenis satis facerent, ac in eos hujusmodi monitioni, infra dictum terminum et etiam parere contumaciter non curantes, propter hujusmodi contumaciam manifestam, excommunis sententiam promulgavit, justitia exigente, ipsosque mandavit et fecit excommunicatos publice nunciari. Et demum ipsorum exigente contumacia,
Fol. 160 v°
brachium seculare invocari. Postmodum vero, cum prefati executores nonnullas frivolas rationes pretendentes predicte monitioni parere recusarent; et propterea inter partes materia questionis exorta esset, dil. filius noster Philippus tit. storum Marcellini et Petri, presbiter cardinalis, tunc Avinion. commorans, prout ex potestate per nos sibi, ut dicebat, data, peterat causam hujusmodi dilecto filio Ferdinando Minucii (en marge: Municii), canonico Valentin. tunc in dicta civitate Avinion. commorante, audiendi commisimus et fine debito terminandam. Tandem postquam inter partes ipsas as nonnullus actus corma eadem Ferdinando in ipsa causa processum fuerat, partes ipse in prefatum cardinalem, tanquam in arbitrum et arbitratorem, ac amicabilem compositorem, super premissis compromittere curaverunt. Qui quidem cardinalis in itinere veniendi ad Rom. curiam constitutus, licet processum hujusmodi negocii non vidisset, ad importunam instantiam dictorum executorum, quandam inital sententiam arbitralem promulgavit, per quam dixit inter cetera, dictos executores nulla habere bona executionis predicte, ipsosque executores a prefata excommunis sententia in eos per dictum Arnaldum, ut premittitur, lata, absolvit; cui, pro parte dicti episcopi fuit protinus contradictum. Quare pro parte dicti episcopi fuit nobis humiliter supplicatum ut providere ei super premissis de benignitate apostolica dignaremur. Nos itaque hujusmodi supplicationibus inclinati, discretioni tue per apostolica scripta mandamus quatenus vocatis qui fuerint evocandi, et auditis hinc inde propositis, quod justum fuerit, appellatione remota decernas, faciens quod decreveris auctoritate nostra sententialiter observari. Testes autem qui fuerint nominati, si se, gratia odio, vel timore subtraxerint, per censuram ecclesiasticam appellatione remota, compellas veritati testimonium perhibere. Non obstante &c. Datum Rome, apud Stum Petrum, II non. februarii, anno octavo.
Fol. 161 r°
7 mai 1370
Archives du Vatican, reg. cot. Urb. V, an. VIII, t. 22, part. 1, fol. 415
Ad futurum memoriam rei sedes apostolica pia mater, cunctorum Christi fidelium animarum saluti cupit, quantum cum Deo potest, salubriter providere. Sane petitio pro parte majoris, consulum et communis civitatis et ville Petragoricen. nobis nuper exhibita, continebat quod dudum dicta civitate diuturnis temporibus, saltem a tempore quo fuerat per anglicos guerris ultimos inter reges Francie et Anglie, qui tunc erante, ingentibus, po[...]cie finitis, hostiliter occupata, civitas ipsa fere extitit ex tunc inhabitata, et nunc est prorsus depopulata, muris et fortaliciis ejusdem pro tunc integris remanentibus, inibique anglici et capitules inimici prefatorum communis se nuperrime congregantes et recipientes exinde totam illam patriam quasi per quatuor leucas circumquaque devastarunt incendia, strages in et extra sacra loca et alibi nepharie ponentes, et committentes, atque in numerabilia mala et scetera perpetrantes ibidem; ipsi vero inimici ex post recedentes ab inde, quamplures feroces et mortales minas eisdem ville et communi, occasione fortalicii predicte civitatis, inferre publice et palam se jactaverunt, prout incessanter dictas minas nituntur effectui mancipare. Postmodum vero venientibus ad dictas civitatem et villam nonnullis gentibus, de carissimi in Christo filii nostri Caroli Francorum regis illustris mandato, pro faciendo ex parte ipsius regis quasdam requestas seu petitiones, communi predictis ac exponendo certa pacta per ipsos reges in tractatu sue pacis juramento firmata. Ipse gentis in dicta villa degentes, causa superioritatis ad dictum Francor. regem in villa eadem spectantis, vinum, bladum et quedam alia bona vener. fratris nostri Petri episcopi Petragoricen. et quaramdam aliarum personarum ecclesiasticarum, citra tamen ipsorum communis consensum et voluntatem ac culpam omnimodam, pro suis victualibis ceperunt, domusque et habitatio episcopalis predicte civitatis, quam dilecti filii nobiles viri Edwardus princeps Vallie (Wallie) et Aymo ejus frater antea consueverant in suis
Fol. 161 v°
adventibus frequenter inhabitare, et quedam alie domus personarum ecclesiasticarum per nonnullos dicti communis ignotos fuerunt corobuste, et aliqui parietes diruti, ne de cetero prefatus princeps, seu ejus gentes dictam villam penitus extirpare et populum ipsius ville inmaniter consumere anelantes, possent ibidem recipi, neque ullatenus more hostili adunari. Quodque postmodum prefatus episcopus, tam vigore constitutionis, ut dicebat, ad reprimendas, quam etiam suarum synodalium constitutionum, nullis citatione, aut monitione vel declaratione quibus vis previis, sed juris ordine penitus omnio preter misso, majorem, consules, civitatem, villam et commune predictos, super premissis penitus innocentes, de facto supposuit ecclesiastico interdicto, ac contra dictos majorem, consules et commune excommunis sententias voluntarias et repentinas, prout sibi placuit, promulgavit, easque tandiu tenere et valere voluit et mandavit quousque de dampnis sibi et ecclesie sue illatis, esset pecuniariter et integre satisfactum; et quod licet idem episcopus per dil. filios majoris et Sti Frontonis ecclesiarum Petragor. capitula, necnon predicatorum et minorum ordinum Petrag. fratres, ac nobilem virum Arnaldum de Ispania, militem, capitaneum dicte ville. Qui quidem miles dicta dampna per prefatum Carolum regem Francorum debite et cum effectu obtulit facere resarciri, fuerit sepissime requisitur ut hujusmodi interdictum suspendere vellet, interdictum ipsum suspendere recusavit, sed illud se non remoturum promisisse dicitur principi memorato, ut amplius dicti commune pregraventur quapropter que prefati major, consules ac commune, necnon centum et quinquaginta persone ecclesiastice, Deo servientes, et alie persone seculares utriusque sexus, que ultra duodecim milia existunt, a divinis officiis et sacramentis ecclesiasticis per dimidium annum et ultra sunt distracti; et multi decedentes ibidem, in campis silvestribus atque terris, more bestiarum sepulti, in fidei catholice immensam perniciem, dictorum majoris, consulum et communis prejudicium et scandalum plurimorum. Quapropter pro parte dictorum majoris, consulum et communis sentientium ex premissis indebite se gravari, ad sedem apostolicam extitit appellatum et deinde nobis humiliter supplicatum ut providere eis super premissis de benignitate apostolica digneremur. Nos itaque hujusmodi supplicationibus inclinati, predictum interdictum usque ad festum beati Michaelis proxime ventur., tenore presentium suspendimus de gratia speciali, volentes quod nisi infra dictum festum interdictum ipsum pro dil. filium Johannem tit. Sti Marci presbiterum cardinalem Avinioni commoranter cui causa appellationis hujusmodi et etiam negocii principalis commisimus, prout justum fuit suspensum, aut ex toto sublatum fuerit, civitas et villa ac commune predicti interdicto hujusmodi subjaceant sicut prius &c. Datum apud Montemflascon., non. maii, anno octavo.
Fol. 162 r°
7 mai 1370
Archives du Vatican, reg. cot. Urb. V, an. VIII, t. 22, part. 1, fol. 358 v°
Urbanus episcopus servus servorum Dei. Dilecto filio Johanni tit. Sti Marci presbitero cardinali, Avinion. commoranti, salutem et apostolicam benedictionem. Exhibita nobis pro parte majoris, consulum et communis civitatis et ville Petragoricen. nobis nuper petitio continebat quod dudum dicta civitate diuturnis temporibus, saltem a tempore quo fuerat per anglicos, guerris ultimis inter reges Francie et Anglie, &c. (cet exposé est le même que dans la pièce ci à côté, fol. 415 jusqu’à ces mots) Nos itaque hujusmodi supplicationibus inclinati, mandamus quatenus vocatis qui fuerint evocandi, et auditis hinc inde propositis, quod justum fuerit, simpliciter et de plano, ac sine strepitu et figura judicii, appellatione remota, per modum concordie, si partes ipsas ad hoc inducere poteris, aut alias via judicii decernas, faciens quod decreveris per censuram ecclesiasticam firmiter observari. Nonobstantibus &c. Datum apud Montemflasconem, non. maii, anno octavo.
Fol. 163 r°
23 octobre 1370
Archives du Vatican, reg. cot. Solutiones servitiorum communium, 1370-1372, fol. 25
Universis &c. Arnaldus &c. ex intellecta &c. pro parte vener. in Christo patris domini Petri episcopi Petragoricen., coram nobis &c., quas ratione sui communis servicii et quatuor serviciorum &c., auctoritate &c. usque ad diem primam mensis marcii proxime ventur., termin. sibi duximus prorogand.; ita tamen &c. insuper &c. secum &c. in quorum &c. Datum Avinion. die XXIII mensis octobris, anno M. CCC. LXX.
Fol. 164 r°
1370
Archives de la Maison de ville de Périgueux
Acte où est contenue l’évocation faite par le roi Charles V du procès entre la ville et l’évêque de Périgueux, à raison de la démolition de son palais épiscopal.
Fol. 164 v°
1370
Archives du Vatican, reg. d'Urb. V, de ind. et com., an. VIII, fol. 152, ep. 487
Lettre d’Urbain V adressée au doyen d’Avignon, concernant les hospitaliers de St Jean de Jérusalem, de La Lande, St Avit de Fumadières, Bonefare, &c. du 2 avril 1270. (Voy. mon recueil sur l’ordre de Malte).
Il y est fait mention de Pierre, évêque de Périgueux.
Fol. 165 r°
1370 et 1372
Absolution des maires et consuls de Périgueux
Archives de l’Hôtel de ville de Périgueux
Dudum exhibita sanctae memoriae Urbano V pro parte majoris et consulum et communitatis civitatis et villae [Petrag.] petitio inter alia continebat quod dudum dicta civitas, urgentibus guerris inter reges Angliae et Franciae, per anglicos hostiliter occupata et fere inhabitata et depopulata extitit, muris et fortalitiis pro tunc integre remanentibus. Inibique anglici et capitales inimici praefatorum communis imprime congregantes et recipientes exinde totam illam patriam et circumquaque devastantes, incendia et strages in et extra loca sacra nefarie ponentes, et alia mala innumerabilia perpetrantes, ac recedentes ab inde feroces et mortales minas eisdem villae et communi, occasione fortlitii praedi. civitatis inferre publice se jactantes et effectui mancipare. Postmodum vero venientibus ad villam et civitatem nonnullis gentibus regis Franciae pro faciendo ex parte ipsius, questas quasdam, seu petitiones communi praed. et exponenda certa pacta inter ipsos reges habita in tractatu pacis. Et demum gentes in dicta villa degentes causa superioritatis ad regem Franciae in ipsa villa spectantis, vinum, bladum, et quaedam alia bona episcopi Petrag. et Arnaldi Rufi, canonici, &c. citra tum ipsorum communis consensum, voluntatem et culpam, pro eorum victualibus receperunt. Et domus et habitatio episcopalis praedictae civitatis, in quibus dominus Eduardus princeps Walliae et Aymo ejus frater, filii domini regis Angliae, in ipsorum adventibus,
Fol. 165 v°
hospitabantur, et frequenter inhabitare solebant, fuerunt per quosdam ignotos episcopi, combustae et aliqui parietes diruti. Ex tunc dictus princeps et ejus gentes anhelantes dictam villam et civitatem extirpare, et populum consumere, possent inibi recipi et more hostili adunari. Quodque dictus episcopus ... in majorem et consules et commune excommunicationis sententiam promulgavit, et univers. et villam et civitatem praedict. ecclesiastico supposuit interdicto ... et praefati major &c. ad sedem apostolicam appellarunt ... Franciscus cardinalis Nemausensis titulo Sti Marci commissus fuit ... per modum concordiae partes reunire ...
Depuis, Urbain V mourut (en marge: Urbain V mourut à Avignon le 19 décembre 1370), Grégoire II (XI) son successeur nomma pour commissaire Bernard cardinal de Naples, de la basilique des 12 apôtres, qui releva les maires et consuls de l’excommunication portée par Pierre, évêque de Périgueux.
Datum an. 1372, indict. 10, die mercurii 10 novembris, pontificatus Gregorii, anno 2°. Et au dos est écrit: Lecta et exhibita fuit in choro ecclesiae Beati Frontonis, videlicet dominis Henrico de Cunhac, Hel. Ortici, Hel. de Soffronh, canonicis ecclesiae praedictae.
En marge: Je conjecture que la date ci à côté, est celle de la sentence d’excommunication. Elle a été mise à la marge dans la copie faite par M. Prunis, à côté de « Greg. XI nomma pour commissaire » &c. ci-dessus.
Fol. 166 r°
23 octobre 1370
Archives du Vatican, vol. cot. Solutiones servitiorum communium, 1370-1372, vol. 39 (167), fol. 25, n° d'ordre 2221
Universis &c. Arnaldus &c. ex intellecta &c. pro parte vener. in Christo patris domini Petri, episcopi Petragoricrn. coram nobis &c. quas ratione sui communis servicii et quatuor serviciorum &c. auctoritate &c. usque ad diem primam mensis marcii proxime ventur., termin. sibi duximus prorogand.; ita tamen &c. insuper &c. secum &c. in quorum &c. Datum Avinion., die XXIII mensis octobris, anno M. CCC. LXX.
III flor. III gross.
23 février 1371
Archives du Vatican, vol. cot. Solutiones servitiorum communium, 1370-1372, vol. 39 (167), fol. 74, n° d'ordre 2221
Universis &c., Arnaldus &c. quod intellecta &c. pro parte reverendi in Christo patris domini Petri episcopi Petragoricen. coram nobis &c. quas ratione sui communis servicii, et IIIIor servicior. fam. &c. auctoritate &c. usque ad quindenam post festum Pasche proxime vent. terminum, sibi duximus prorogandum; ita tamen &c. in quorum &c. Datum Avinion. die XXXIII mensis febr., anno M. CCC. LXXI.
I flor. II gross.
23 juin 1371
Archives du Vatican, vol. cot. Solutiones servitiorum communium, 1370-1372, vol. 39 (167), fol. 129 v°, n° d'ordre 2221
Universis &c. Petrus &c. quod reverendus in Christo pater dominus Petrus episcopus Petragoricen. pro parte partis sui communis servicii in qua &c., ducentos unum florenum auri, prefate camere, necnon pro parte partis IIIIor serviciorum famil. &c., quadraginta quinque flor. auri clericis &c. recipien. per manus domini Helie de Vodronio, clerici camere apostolice, tempore debito, juxta dilationem sibi concessam, solvi fecit. De quibus &c., in quorum &c. Datum Avinion., die XXIII junii, anno LXXI.
III flor. III gross.
20 août 1372
Archives du Vatican, vol. cot. Solutiones servitiorum communium, 1370-1372, vol. 39 (167), fol. 306, n° d'ordre 2221
Universis &c. Petrus &c. quod reverendus in Christo pater
Fol. 166 v°
dominus Petrus episcopus Petragoricen. pro parte partis sui communis servicii in quo &c., centum triginta flor. auri, viginti unum solid. octo den. monete Avinion. &c. necnon pro parte partis IIIIor serviciorum &c. triginta flor. auri, 21 solid., IIIIor den. dicte monete clericis &c. Recipien. per manus vener. viri domini Petri de Morteriis procuratoris sui, die date presencium, solvi fecit. De quibus &c. usque ad festum Nativitatis Domini proxime ventur. &c. ita tamen &c., in quorum &c. Datum Avinion. die XX augusti, anno LXXII.
V flor. V gross.
Fol. 167 r°
9 février 1371
Archives du Vatican, reg. cot. Greg XI, de ind. et privil., an. I, fol. 120, ep. 473
Ad futuram rei memoriam. Collata cetitus ligandi atque solvendi beato Petro celesti clavigero potestate, summus pontifex ejus successor, charissimique vicarius utitur, prout secundem diversitatem locorum et temporum conspicit salubriter expedire. Sane petitio dil. filiorum majoris, consulum et communis civitatis et ville Petragoricen. nobis nuper exhibita continebat quod orta dudum inter ipsos ex parte una, et ven. fratrem nostrum Petrum episcopum Petrag., super nonnullis interdictis in civitate et villa predictis, pretextu quarumdam pretensarum constitutionum ad reprimendas etiam synodalium ac provincialium per ipsum episcopum, seu ejus instantiam appositarum, necnon quibusdam pretensis violenciis, excommunibus, dampnis, injuriis et rebus aliis, et eorum occasione ex altera, materia questionis, fel. recordationis Urbanus pp. V predecessor noster causam hujusmodi dil. filio nostro Johanni tit. Sti Marci, presbitero cardinali, audiendam commisit et fine
Fol. 167 v°
debito terminandam. Qui in causa ipsa ad nonnullos actus inter partes ipsas dicitur processu cum autem, sicut eadem petitio subjungebat prefatus cardinal. interdicta hujusmodi relaxare per plures menses distulerit, propter que et etiam ex certis aliis gravaminibus eisdem majori et consulibus et communi per dictum cardinal. illat. ad sedem fuit apostolicam appellatum, pluraque corpora hominum civitatis et ville predictarum, propter hujusmodi interdicta extra sacra loca sepulta fuerunt, in magnum orthodoxe fidei vilipendium et scandalum plurimorum, pro parte dictorum majoris, consulum et communis nobis fuit humiliter supplicatum ut providere in premissis de benignitate apostolica dignaremur. Nos itaque, certis rationabilibus ca[...] moti, interdicta hujusmodi usque ad sex menses data presentium computandos, auctoritate apostolica suspendimus de gratia speciali. Nulli ergo, &c. Datum Avinion., VIIII februar., anno primo.
Fol. 168 r°
17 octobre 1371
Archives du Vatican, reg. cot. Greg. XI, de indul. et privil., an. I, fol. 85 v°
Dilecto filio Petro Maleti, rectori parrochialis ecclesie de Asturio Petrag. dioc. salutem &c. Laudabilia probitatis &c. sane petitio pro parte tua, nobis nuper exhibita continebat quod olim parrochiali ecclesia de Asturio, Petrag. diocesis, quam quondam Aymericus Fabri, ipsius ecclesie rector dum viveret, obtinebat, per ipsius Aymerici obitum, qui extra Rom. curiam diem clausit extremum vacan., dil. filius Henricus de Cugnaco, canonicus dicte ecclesie Sti Frontonis predictum, quem idem Henricus in eadem ecclesia obtinet pro tempore obtinentem jus presentandi personam ydoneam ad eandem parochialem ecclesiam de antiqua et approbata et hactenus pacifice observata consuetudine pertineat, te ad ipsam parochialem ecclesiam ven. fratri nostro Petro episcopo Petrag., infra tempus legitimum presentavit, idemque episcopus te in rectorem
Fol. 168 v°
dicte ecclesie instituit canonice, nisi apostolice reservationes obstarent, aut ipsius ecclesie collatio esset ad sedem apostolicam secundum Lateran. statuta concilio legitime devoluta. Tuque hujusmodi presentationis et institutionis vigore ipsam parochialem ecclesiam fuisti pacifice assecutus, damque aliquandiu tenuisti et possedisse prout tenes et possides pacifice et quiete. Cum autem sicut eadem petitio subjungebat, tu dubites predictam ecclesiam, tempore presentationis et institutionis hujusmodi fore dispositioni apostolice specialiter reservatam, aut ejus collationem ad predictam sedem, ut premittitur, devolutam, teque proterea posse super ea in posse[...] molestari. Nos volentes &c. Volumus et tibi perpetuam vicariam ad altare sancti Jacobi in eadem ecclesia Sti Frontonis obtinenti auctoritate apostolica concedimus quod presentatio et instituto predicte, et quecumque inde secuta provide a data presentium, dummodo idem Aymericus familiar. noser non fuerit, valeant, et plenam obtineant roboris firmitatem. Datum Avinion. XVI kal. novembr. anno primo (Ce Malet étoit prêtre) in presbiteratus ordine constitutio.
Fol. 169 r°
24 avril 1372
Archives du Vatican, reg. cot. Greg. XI, Bullae cam., anno II, t. 2, fol. 38 v°
Gregorius &c. Dilectis filiis Helie de Vadronio cantori Xancton., clerico camere nostre, ac Sigero de Novolapide, decano Sti Servacii, Trajecten. Leodien. dioc. ecclesiarum, apostolice sedis nuntiis, salutem. Dudum ex certis rationabilibus causis, ante obitum bone memorie Lamperti episcopi Argentin., omnia bona mobilia, ac debita et credita ipsius episcopi, que cumque quotcumque et qualicumque forent, cum moderatione infrascripta, ordinationi et dispositioni nostre duximus specialiter reservanda &c. Datum Avinion, VIII kal. maii, anno secundo.
Similis littera fuit facta pro Petro episcopo Petragori., directa Arnaldo Garnerii, canonico Xancton. apostolice sedis nuntio. Datum Avin. IIII nonas maii, anno secundo.
Fol. 169 v°
14 mai 1372
Voy une lettre du pape Grégoire XI, adressée le 14 mai 1372, à Bernard Coffe, vicaire de St Martin et St Jacques de Bergerac, dans le recueil sur le prieuré de St Martin de Bergerac. Il y est fait mention de Pierre, évêque de Périgueux.
8 janvier 1372
Il est fait mention du même Pierre, évêque de Périgueux, dans une autre lettre de Grégoire XI, du 8 janvier 1372 (voy. mon recueil sur l’abbaye du Bugue).
Fol. 170 r°
23 mai 1373
Relation de l'état des maisons, biens et personnes de l'hôpital de St Jean de Jérusalem dans le diocèse de Périgueux, dressé par ordre du pape Grégoire XI.
Lettre du pape à l'évêque de Périgueux (10 février 1373).
Réception de cette lettre par l'official de Périgueux, vicaire général de l'évêque, alors absent (in remotis agentis).
Voy. mon recueil coté Malte.
Fol. 170 v°
Voy. aussi sur Pierre évêque de Périgueux, une lettre curieuse du pape Jules II du 27 juin 1508, concernant le chapitre de Périgueux (dans le recueil sur ledit chapitre).
Fol. 171 r°
17 août 1375
Archives du Vatican, registre cot. Greg. XI, de ind. et privil., an. V, fol. 149
Ad futuram rei memoriam, exhibita nobis nuper pro parte dilectorum filiorum majoris et consulum civitatis Petragor. petitio continebat quod olim ven. frater noster Petrus, episcopus Petrag. pro eo quod dicti major et consules quandam domum sitam in civitate prefata, ad mensam suam episcopalem pertinentem totaliter diruerant, ut idem episcopus asserebat, et ex aliis certis causis civitatem predictam ecclesiastico supposuit interdicto; propter quod prefati major et consules asserentes prefatam domum non diruisse, et ex suppositione hujusmodi non sentientes, indebite se gravari ad sedem apostolicam appellarunt. Nos causam appellationis hujusmodi et negotii principalis, diversis sancte Romane ecclesie cardinalibus et demum dilecto filio nostro Guillelmo tit. Sti Stephani in celiomonte cardinali audiendam commisimus et fine debito terminand. coram quo causa hujusmodi pendet indecisa. Quare pro parte dictorum majoris et consulum fuit
Fol. 171 v°
nobis humiliter supplicatum, ut cum mortalitatis pestis ad presens in civitate predicta vigere noscatur, interdictum hujusmodi relaxare de benignitate apostolica dignaremur. Nos igitur volentes dictis majorem et consules, qui ad nos et Rom. ecclesiam sincere gerunt devotionis affectum, favore prosequi gracioso, animarumque cleri et dicti populi dicte civitatis providere saluti, dictorum majoris et consulum supplicationibus inclinati interdictum hujusmodi usque ad 2dam diem mensis novembris futuri proxime inclusive, ex premissis et certis aliis causis, suspendimus de gratia speciali. Nulli ergo &c. Datum apud Villamnovam, Avinion. dioc., XVI kal. septembris, anno quinto.
Fol. 172 r°
27 mars 1376
Archives du Vatican, reg. cot. Greg XI, Bull. Div, an. VI, tom. III, fol. 491 v°
Ven. fratri Petro episcopo Petragoricen. &c.
Ne contractuum memoria deperiret, inventum est tabellionatus officium &c. Hinc est quod nos tuis supplicationibus inclinati, fraternitati tue, de qua fiduciam gerimus in domino specialem, concedendi auctoritate apostolica dictum officium dilectis filiis Petro de Morteriis, Guidoni Eyscharcerii (en marge: ou Eyscharterii) presbiteris, necnon Geraldo de Furno, ac Aymerico Judicia, clericis Petrag. dioc. Dummodo ipsi clerici non sint conjugati, nec in sacris ordinibus constituti, si ipsos ad illud, post diligentem examinationem, ydoneos esse reperer. juramento prius ab eisdem Petro, Guidone, Geraldo et Aymerico, juxta formam presentibus annotatam, recepto, plenam et liberam tenore presentium concedimus facultatem. Forma autem juramenti quod quilibet ipsorum presbitorum et clericorum prestabit, talis est: Ego ab hac hora in antea &c. Datum Avin., VI kal. apr. anno sexto.
Voy. à Pierre Pinus, 1er décembre 1349: c’est le même protocolle.
Fol. 173 r°
3 avril 1377
Archives du Vatican, reg. cot. Greg. XI, Bull. Div., an. VI, tom. 2, fol. 212 v° et 213
Ven. fratri Petro episcopo Petragoricen., salutem et apost. bened. Personam tuam nobis et apostolice sedi devotam, tuis exifentibus meritis, paterna benivolentia prosequentes, illam tibi gratiam libent. impendimus, per quam te possis aliis reddere gr[...]um tuis itaque supplicationibus inclinati, fraternitate tue providendi hac vice auctoritate apostolica, duabus personis ydoneis, super quo tuam conscientiam oneramus, quas ad hoc duxeris eligendas, etiam si quelibet earumdem personarum unum vel plura beneficia ecclesiastica obtineat, cuilibet videlicet ipsarum personarum de canonicatu ecclesie tue Petrag., cum plenitudine juris canonici assignat., ac reservandi duas prebendas pro hujusmodi duabus, ac faciendi eadem auctoritate in eadem Petrag. ecclesia personas easdem, vel procuratores suos pro eis, in canonicos recipiet in fratres, stallo sibi in choro, et loco in capitulo ipsius ecclesie, cum plenitudine juris canonici assignat., ac reservandi duas prebendas pro hujusmodi duabus personis, et pro earumdem altera, vel pro alia persona ydonea, super quo eandem conscientiam etiam oneramus, quam eleger. unam dignitatem cum cura vel sine cura, dummodo dignitas ipsa major post pontificalem non existat, si que in dicta ecclesia vacabunt nunc, vel cum vacaverint; quas dicte persone per se vel procuratores suos ad hoc legitime constitutos, infra unius mensis spatium, post quam eis, vel dictis procuratoribus de illarum vacatione constiterit, duxerint acceptandas, conferendas eisdem personis cum omnibus juribus et pertinentiis suis, post acceptationem hujusmodi inhibendo quoque successoribus nostris episcopis Petrag. qui erunt pro tempore, et dilectis filiis capitulo ipsius ecclesie, ac illi vel illis, ad quem vel ad quos in eadem ecclesia prebendarum ac dignitatum collatio, provisio, vel quevis alia dispositio pertinet communiter vel divisim, ne de prebendis ac
Fol. 173 v°
dignitate hujusmodi interim etiam ante acceptationem predictum nisi quo postquam eis constiterit quod persone predicte, vel procuratores ipsi illas noluerint acceptare, disponere quoquomodo presumant, ac conferendi earum personarum unam ex predictis prebendis, ac etiam uni ipsarum, vel alteri persone dignitatem predictam, post acceptationem hujusmodi, cum omnibus juribus, et pertinentiis suis, ipsasque personas vel procuratores prefatos, ipsorum nomine, in ducendi per te, vel alium seu alios, in corporalem possessionem prebendarum et dignitatum predictarum, ac jurium et pertinentiarum earumdem, et defendendi inductas, ac faciendi hujusmodi personam, cui dictam dignitatem conferes, vel ejus procuratorem pro ea, ad dignitatem ipsam, ut est moris, admitti; eisdem personis, de ipsorum canonicatuum et prebendarum ac dignitatum fructibus, redditibus, proventibus, juribus et obventionibus universis integre respondere, ac contradictor. auctoritate nostra, appellatione postposita compescendi. Nonobstantibus de certo canonicorum numero &c. Datum Avenion. III non. aprilis, pontificatus nostri, anno sexto.
Fol. 174 r°
3 avril 1377
Archives du Vatican, reg. cot. Greg. XI, Bull. Div., an. VI, t. 2, fol. 213 v°
Ven. fratri Petro episcopo Petragoricen., salutem et apostolicam benedictionem. Personam tuam nobis sedi devotam, tuis exigentibus meritis, paterna benivolentia prosequentes, illam tibi gratiam libent. impendimus, per quam te possis aliis reddere graciosum. Tuis itaque supplicationibus inclinati, fraternitati tue providendi hac vice auctoritate apostolica, duabus personis ydoneis, super quo tuam conscientiam oneramus, quas ad hoc duxeris eligenda, etiam si quelibet earumdem personarum unum vel plura beneficia ecclesiastica obtineat, cuilibet videlicet ipsarum personarum de canonicatu ecclesie tue Petrag., cum plenitudine juris canonici assignat., ac reservandi duas prebendas pro hujusmodi duabus, ac faciendi eadem auctoritate in eadem Petrag. ecclesiastica personas easdem, vel procuratores suos pro eis in canonicos recipi et in fratres, stallo sibi in choro, et loco in capitulo ipsius ecclesie, cum plenitudine juris canonici assignat., ac reservandi duas prebendas pro hujusmodi duabus personis, et pro earumdem altera, vel pro alia persona ydonea, super quo eandem conscientiam etiam oneramus, quam eleger. unam dignitatem cum cura vel sine cura, dummodo dignitas ipsa major post pontificalem non existat, si que in dicta ecclesia vacabunt nunc, vel cum vacaverint; quas dicte persone per se, vel procuratores suos ad hoc legitime constitutos, infra unius mensis spatium, postquam eis, vel dictis procuratoribus de illarum vacatione constiterit, duxerint acceptandas, conferendas eisdem personis cum omnibus juribus et pertinentiis suis post acceptationem hujusmodi inhibendo quoque successoribus nostris episcopis Petrag. qui erunt pro tempore, et dilectis filiis capitulo ipsius ecclesie, ac illi vel illis, ad quem vel ad quos in eadem ecclesia prebendarum ac dignitatum collatio, provisio, vel quevis alia dispositio pertinet communiter vel divisim, ne de prebendis ac
Fol. 174 v°
dignitate hujusmodi interim etiam ante acceptationem predictam nisi quod postquam eis constiterit quod persone predicte vel procuratores ipsi illas noluerint acceptare, disponere quoquomodo presumant, ac conferendi earum personarum unam ex predictis prebendis, ac etiam uni ipsarum, vel alteri persone dignitatem predictam, post acceptationem hujusmodi, cum omnibus juribus, et pertinentiis suis, ipsasque personas vel procuratores prefatos, ipsorum nomine, in ducendi per te, vel alium seu alios, in corporalem possessionem prebendarum et dignitatum predictarum, ac jurium et pertinentiarum earumdem, et defendendi inductas, ac faciendi hujusmodi personam, cui dictam dignitatem conferes, vel ejus procuratorem pro ea, ad dignitatem ipsam, ut est moris, admitti; eisdem personis de ipsorum canonicatuum et prebendarum ac dignitatum fructibus, redditibus, proventibus, juribus et obventionibus universis integre respondere, ac contradictor. auctoritate nostra, appellatione postposita compescendi. Nonobstantibus de certo canonicorum numero &c.
Datum Avenion., III non. aprilis, pontificatus nostri, anno sexto.
Fol. 175 r°
26 mai 1377
Lettres patentes du roi Charles V pour juger le différend qui s’étoit élevé
entre l’évêque de Périgueux et les consuls, bourgeois et habitans de la même ville
Arch. nat., Trésor des chartes, reg. 112, fol. 239
Charles &c., savoir faisons à tous présens et avenir, que comme débat et descort feust meuz et espéré à mouvoir entre l’evesque de Pierregueux, en son nom et pour cause de son eveschié de Pierregueux d’une part, et les maire, consulz, bourgeois, communité et habitanz de la ville de Pierregueux, d’autre part; sur ce que icelluy evesque disoit et maintenoit que yceulx maire, consulz, bourgeois, communité et habitanz de fait et dampnablement sans cause ou couleur raisonnable par eulx et par leurs pourchaz, commandement et induccion, savoient faict mettre le feu en son hostel episcopal de la Cité de Pierregueux; et pour ce qu’il n’avoit pu ardre, l’avoient tout démoli et abatu, en avoient pris la fuste et merrien et les emporter et fait porter en ladite ville de Pierregueux et appliquiez à leurs propres prouffiz et usages, et avoient eu les démolicions et choses dessusdites agréables, en venant conte les saints canons, et en encourant les peines d’iceulx, et en grant dommage de luy et de son églize, et que pour ce icelui évesque avoit déclairié, si comme faire le povoit, et devoit de raison, ladite ville de Pierregueux avoir encouru sentre d’entredit (interdit), et estre entredicte; dont lesdiz habitanz avoient appellé sanz cause et sanz raison; et en la poursuite d’icellui appel luy avoit convenu soustenir granz depenz, dommages. Lesdiz maire, consulz, bourgeois, communité et habitanz disanz au contraire
Fol. 175 v°
que ilz n’avoient esté faisanz, consentanz, ne cause ou occasion de ladite démolicion, et ne l’avoient eu agréable, prins ne cocupé ledit merrien dudit hostel, ne appliqué à leur proffit, mais avoient empreschié ycelle démolicion de tout leur povoir, et leur avoit despleu et desplaisoit; et ce qui en avoit esté fait, avoit esté par noz gens pour la garde et tuicion du pays, afin que les ennemis ne s’y logeassent; et que nos gens avoient toujours advoué le fait. Et que se aucune chose y avoit esté faicte mal à poinct à eulx n’en estoit d’en respondre, en ne riens ne leur touchoit, et que sanz cause raisonnable avoit esté mis entredit en ladite ville de Pierregueux; et que à bonne cause en avoient appellé, soutenu grans mises et despens en la poursuite d’icelui appel, et granz dommages et deshonneurs; pour la cause d’icellui avoit esté grant quantité de personnes jusques au nombre de mil personnes et plus, enterrez hors de terre saincte, et s’en estoient ensuiz plusieurs autres granz dommages. Nous, vueillanz et desirans la paix et concorde de tous nos subgiez, et par special voians les inconvenians et le péril des ames qui sensuit [sensuivoient] et estoient tailliez à s’ensuir, pour cause et occasion desditz débaz et descors, de l’acort et consentement dudit evesque, pour lui et pour cause de son eveschié, et tant comme à luy touche, pour les dommages à lui donnez, et de Hélie de Pascaut, maire, Guillaume de Botes et Hélie de Blanquet, bourgeois de ladite ville et cité de Pierregueux, pour ycelle ville que lesditz débatz et descort se sont soubsmis à nostre ordonnance; avons traictié, accordé et ordené entre lesdites parties, en la manires qui s’ensuit; c’est assavoir, que nous donnons du nostre propre, audit evesque, au nom que dessus et pour tourner et convertir es réparations
Fol. 176 r°
dudit hostel épiscopal de Pierregueux, et non à autres usaiges, la somme de IIIm francs d’or, desquelx ledit evesque a eu la somme de mil francs présentement, pour en commancer ycelles réparations; et les autres IIm francs luy seront paiez au terme de Pasques prochain ens. les autres mil &c. et par ainsi demourront et demeurent lesdits maire, consulz, bourgeois, communauté et habitanz quittes et délivrés envers ledit evesque et ses successeurs, et qui de lui auront cause; et tant quant lui touche et appartient à cause de sondit eveschié, de toutes les demandes, actions et poursuites dessus dictes et des appendances d’icelles, et de tout ce qui est ensuit, ou pourroit ensuir; et de toute autres actions, peticions et demandes que ledit évesque à cause de son eveschié, et tant comme à lui appartient, pourroit faire à l’encontre desdiz maire, consulz, bourgeois, communauté et habitanz, ou aucun d’eulx. Et aussi ledit évesque demoura et demeure quitte envers yceulx maire et consulz, bourgeois, communauté et habitanz, et chacun d’eulx, envers touz autres qui, à cause ou occasion des choses dessus dictes, ou d’aucunes d’icelles pourroient, ou vouldroient faire demande ou poursuite, orès ou pour le temps avenir, de toutes et chacune des choses dessud dictes, des dépendances et circonstances d’icelles, et de tout ce qui s’en est ensui, ou pourroit ensuivre, et de toutes autres choses, actions, petitions et demandes, que yceulx maire, consulz, bourgeois, communauté et habitanz, ou aucun d’eulx pourroient faire à l’encontre dudit evesque, pour quelque cause ou occasion que ce soit, ou puisse estre. Sans ce que jamais, pour cause et occasion des choses dessus dictes, ou aucunes d’icelles , ou autres quelconques, l’une partie puisse aucune chose demander à l’autre, mai en demourront perpetuelement quittes l’une partie envers l’autre, et envers leurs hoirs et successeurs, et ceux qui d’eux auront cause, et que à la plus grant sûreté d’icelles parties, ledit evesque, dedans la saint Rémy
Fol. 176 v°
prochain venant, fera ratifier, louer et approuver notredit traictié, accort et ordenance, et toutes les choses dessusdictes et chacune d’icelles, par son chapitre de l’église cathédrale de Pierregueux. Et lesditz maire et bourgeois, pr. les consulz, bourgeois, commune et habitans d’icelle ville de Pierregueux, et aussi dedans ladite saint Remy, se obligeront souffis. lesdiz maire, consulz, bourgeois, communauté, et habitans ou aulcuns d’eulx, tant qu’il souffise et soit souffis. à paier ladite somme de 2000 l. et se constitueront plèges et principaux débiteurs pour nous envers ledit evesque et ceulx qui de lui auront cause, à payer icelle somme de IIm franz aux deux termes de Pasques dessudiz, et en feront pour nous leur propre debte, et sanz ce qu’il conviengne que ledit evesque en retourne jamais faire poursuite devers nous, et ycelles obligations, et ratifications ainsi faictes, ledit evesque en tant comme en lui est, ostera l’entredit de ladite ville de Pierregueux, se aucun entredit y a, ou puet avoir, et absouldra lesdiz maire, consulz, bourgeois, communauté, habitanz et chacun d’eulx, se aulcune sentence ont encouru pour cause ou occasion des choses dessus dictes, ou d’aucunes d’icelles et consentira ycelui entredit estre osté, se aucun en y a, et iceulx estre absoulz, se besoin en est, per notre saint père le pape, ou aucun ayant à ce puissance. Et afin que ces choses soient et demeurent en plus grant seurté, ores ou au temsp avenir, entre lesdictes parties, et leurs successeurs, en tant que à chacun d’eulx puet touchier, nous avons fait mettre à ces lettres nostre scel.
Donné à Paris, le XXVIe jour de may l’an de grace M. CCC. LXXVII et de notre règne le XIIIIe.
Par le roy. J. Tabari.
J’ai collationné cette copie sur celle qui a été faite sur l’original par M. Secousse.
Fol. 177 r°
26 mai 1377
Traité fait entre l'évêque de Périgueux et les consuls, bourgeois et habitans de la même ville
Archives de l’Hôtel de ville de Périgueux
Charles ... comme débat ... avoit été mû ... entre l’évesque de Périgueux (Pierre), en son nom, et pour cause de son évêché ... et les maire et consuls ... sur ce que ... l’évêque disoit qu’iceux maire et consuls, ... damnablement sans cause, par eux et par leurs pourchas, ... induction, avoient fait mettre le feu en son hôtel épiscopal de la Cité de Périgueux; et pour ce qu’il n’avoit pu ardre, l’avoient tout démoli et abbatu, et avoient pris la fuste et merrien, et les emporté et fait porter ... à Périgueux, et appliquer à leurs propres proffits ... en venant contre les saints canons, et en encourant les peines d’iceux et en grand dommage de lui et de son église ... et que pour ce, icelui évêque avoit déclaré ... ladite ville de Périgueux avoit encouru sentence d’entredit, et être interdite, dont lesdits habitans avoient appellé sans cause ... lesdits maire, consuls &c., disoient au contraire qu’ils n’avoient été ... consentans ... de ladite démolition, ... pris ne occupé ledit merrien ... ains avoient empeché ladite démolition de tout leur pouvoir ... et ce qui en avoit été fait, avoit été par nos gens, pour la garde et tuition du pays, afin que les ennemis ne s’y logeassent; et que nos gens avoient ... avoué le fait ... et sans cause raisonnable avoient été mis en interdit ... C’est pourquoi (pour finir) nous donnons de notre propre, audit évêque, ... et pour ... réparations dudit hôtel, la somme de 3000 l. d’or, desquels
Fol. 177 v°
ledit évêque a eu la somm de 1000 l.; et les autres lui seront payez au terme de Pâques ... et par ainsi, demeurent lesdits maire et consuls ... quittes envers ledit évêque ... et consentira ledit évêque ... qu’ils soient absous par le pape, ... si interdit y a. Donné à Paris, le 26 mai 1377, praesentibus Iterio, abbate de Cancellata, &c.
Henricus de Cunhac, Sarlatensis, Bertrandus de Campnhaco de ultra Dordoniam, Geraldus La Cropta de Dupla (archidiaconi) personaliter constituti, init[...] instrumenti.
Fol. 178 r°
21 octobre 1378
Pierre évêque
Le 21 octobre Pierre par la grace de Dieu, évêque de Périgueux, ratifia et homologua un échange de fonds, fait le 15 des calendes de novembre 1378 entre Archambaud de Barrière, chevalier, et Adémar Beron, archiprêtre de Villamblard.
Original en parchemin, archives de M. de Taillefer
Fol. 179 r°
11 novembre 1378
Lettres patentes du roi Charles V, par lesquelles il déclare se charger de 2000 l. dues
à l'évêque pour en délivrer la communauté
Archives de l’Hôtel de ville de Périgueux
Le roi donna des lettres patentes aux fins d’arrêter Pierre, évêque de Périgueux dans la poursuite qu’il avoit formé contre la communauté, à raison de 2000 l. d’or dues par elle audit évêque, par certain accord fait entre les parties, et que le roi s’obligeait de payer lui-même et en décharger ladite communauté. Ledit évêque ne voulut y consentir, disant que ce n’étoit point son patrimoine, mais celui de l’église, dont il n’étoit que l’économe; et que quand le roi auroit payé, il en déchargeroit la communauté; à cela sa majesté ordonna qu’on procédât contre lui. Le sénéchal, ou son lieutenant voulant accomplir lesdits ordres, lui fut dit par ledit seigneur évêque d’arrêter sa poursuite, et que
Fol. 179 v°
dans le cas contraire, il portoit contre lui sentence d’excommunication. Ces menaces ne firent point sensation. On répondit que c’étoit en vain, qu’on ne l’arrêtoit point dans ses devoirs d’évêque, mais dans ses revenus temporels, qui relevoient du roi. Les esprits s’échauffant, l’évêque dit qu’il tenoit tout du pape, et non du roi; et ledit lieutenant appella de tout, le 28 décembre 1378.
Fol. 180 r°
14 février 1381 (v. st.)
Mandement du roi Charles VI pour contraindre les gens d'église et les possesseurs de biens
ecclésiastiques dans la ville de Périgueux, et son territoire de payer les taxes, faire la garde, &c.
Carolus rex, &c., senescallo Petrag. &c. salutem. Audita supplicatione &c.
Voy. cette pièce dans mon recueil sur la ville et cité de Périgueux, au 14 février 1381 (v. st.).
Fol. 181 r°
Extraits de différens actes concernant Pierre Tizon, évêque de Périgueux
Archives de l'évêché de Périgueux, livre des hommages
1351. Die lunae quae fuit 2da dies maii, an. 1351, dominus Helias Fulcherii, miles, dominus de Cabanis, fecit homagium domino Petro tunc episcopo Petrag. ... pro omnibus quae habet in castro et castellania de Agonaco, flexis genibus, extracto penitus capucio, et amoto pultello. Bernard. Dinescalli, notarius, recep. instrum. (fol. 5)
La date omise. Hommage rendu par Itier de St Astier, à Pierre, évêque de Périgueux. Instrumentum à Bernardo Dinescalli, receptum. (fol. 18 v°).
1361. 27 julii. R. dominus Joannes de Galardo, miles, recognovit ... in castellania de Rupe Sti Christophori, Sarlat. dioecesis. Bernard de Dinescal, junior, notarius, 27 julii 1361. (fol. 8 v°).
1361. Dominus Ebrardus de Rupe, miles, fecit homagium, &c., domino episcopo, &c. et ista fuerunt facta domino Petro Tizonis (non pas Tripinis, comme on lit dans la copie), episcopo Petragoricensi, in palatio episcopali, in camera alta ipsius domini episcopi, et receperunt instrumentum Petrus de Cloto, et Bernardus Dinescalli.
1368. 24 julii. Hommage fait par Taleyrandus de Vernodio, domicellus à Pierre évêque de Périgueux, die veneris post Magdalenam, videlicet, 24 julii 1368. (Terrier d’Aymeric Judicis, en 7 feuillets, sur une copie).
1368. 9 augusti. Petrus Dei gratia Petrag. episcopus, universis &c. Cum dominus Ysarnus de Sto Asterio, filius et heres condam domini Yterii de Sto Asterio, militis defuncti, ac canonicus Xantonensis, a nobis teneat, et a praedecessoribus nostris
Fol. 181 v°
tenuerit locum de Insula, necnon et jurisdictionem altam et bassam, et omnia loca et fortalitia, jura, res et alia quaecumque habet et tenet in loco et honorio praedicti loci de Insula ... ab antiquo, sub homagio et accaptamento unius oboli auri. Hinc est quod dictus Ysarnus genibus flexis, manibus complosis, et amoto caputio, nobis homagium fecit ... die mercurii in vigilia beati Laurentii videlicet die 9 mensis augusti, anno domini quo infra, apud castrum nostrum episcopale ... Datum et actum die et loco praedictis anno Domini 1368. Sic signatum in margine, Aymericus Judicis. Sic est de praecepto domini episcopi. (Aym. Judicis est le nom du notaire qui a reçu l’acte).
(en marge: Sac de l’Isle. Hommage rendu à l’évêque de Périgueux Pierre, pour la terre de l’Isle, par un Saint Astier, qui en produit l’acte).
1352. Le 3 des ides de mars (v. st.), les vicaires généraux de l’évêque de Périgueux, in remotis agentis, donnent la collation du bénéfice de Notre Dame du Bost, à la présentation du chapitre de la cathédrale. (archives du chapitre de Périgueux).
1355. Acte concernant La Roche-St-Christophe et Plazac, dans le recueil sur Galard de Limeuil.
Cet évêque est rappellé dans une bulle du pape Jules II datée de Rome, le 6 des ides (8) avril 1507, dans mon recueil sur le chapitre de Périgueux, et sur Geofroi II de Pompadour, évêque de Périgueux.
Pierre Tizon, évêque de Périgueux, avoit pour vicaire général en 1360, Etienne Tizon, prieur du prieuré de Veteri Rosiaco, au diocèse de Poitiers (voy. registre du pape Innoc. VI, cot. n° 22, fol. 135 v°).
Fol. 182 r°
1462
Pierre, évêque de Périgueux, est rappellé dans une bulle du pape Pie II, concernant les reliques de saint Front, datée de l'an 1462. Cette bulle est tirée des archives du Vatican, vol. cot. Pii II, secret., lib. 10, t. 40, fol. 444 v°.
Voy. mon recueil sur les deux chapitres de Périgueux.
Na. Le Pierre évêque de Périgueux, qui est rappellé dans cette bulle, doit être Pierre Tizon, puisqu'il est dit qu'il étoit contemporain de Guillaume, archevêque de Bordeaux, vivant en 1379.
Fol. 183 r°
Ughel, Ital. sacr., t. 1, col. 324, episc. Viterb., n° 25
Petrus Pinus, nobilis Beneventanus, episcopus Foroliviensis, a Clemente VI, huc translatus anno 1348, 4 idus decembris, successit Joanni, ex reg. Vaticani, ep. 24, fol. 115, paucisque exactis mensibus, hoc est 5 cal. julii, ad Veronensem, indeque sequenti anno, 6 kal. augusti, ad Petragoricensem ecclesiam in Gallia, pauloque post, translatus ad Beneventanam ecclesiam, VI kal. decembris 1350, ex eodem registro.
Fol. 184 r°
Ughell, Italia sacra, t. 5, col. 869, Veronenses episcopi, n° 91
Petrus, ex nobili familia de Pinu, Beneventana, Foroliviensis primum, tum Viterbiensis episcopus, de quo in 2do tomo egimus, ad hanc Veronensem sedem translatus est anno 1348, 5 kal. julii, indeque anno 1349, 6 kal. augusti, transiit ad Petragoricensem ecclesiam in Galliis, in qua dignitate annum integrum, aut paulo plus exegit, et ad Beneventanam sedem vocatus fuit, ex reg. Vatic. et ex lib. oblig. De quo altum tenuere silentium Veronenses scriptores.
Fol. 185 r°
Ughell, Italia sacra, t. 8, col. 233, archiep. Benevent., n° 25
Petrus Pinus, nobilis Beneventanus, antea Fori-Julii in Gallia episcopus, inde Viterbiensis, mox Veronensis, et Petragoricensis fuit praesul, ad hanc Beneventanam translatus est ecclesiam, anno 1350, 13 kalend. decembris, solitum solvit subsidium, in libro solut. Hic, anno 1352, constitutiones edidit Saluberrimas, servandas in ecclesia Beneventana, quae adhuc extant in biblioth. Beneventana. Eo quoque sedente, Innocentius VI ad favorem clericorum et ecclesiae Beneventanae, sequens jussit scribi diploma, quod ad futuram rei memoriam, Nicolaus episcopus Montis-Marrani, ejusdem Petri vicarius, in formam publicam redigi praecepit anno 1355, exemplar extat in eadem biblioth. Benevent. num. 101.
In nomine Domini amen. Noverint &c. (ce diplôme est rapporté ici au long).
Sedit Petrus plus minus annis decem, vitam liquit, anno 1360.
Fol. 186 r°
Note d'après Ughellus
En marge: Cette note a été faite d’après Italia Sacra; mais il paroit que l’auteur s’est trompé, car Pierre Pinus a tenu l’évêché de Périgueux après l’an 1350.
Pierre Pin ou du Pin, a tenu le siège épiscopal de Périgueux, un an et 4 mois. Il fut nommé le 27 juillet 1349, et fut transféré à l’archevêché de Bénévent, le 26 de novembre 1350.
Il fut nommé
1° Evêque de Fréjus en Provence en ...
2° Evêque de Viterbe, le 10 décembre 1348.
3° Evêque de Périgueux, le 27 juillet 1349.
4° Archevêque de Bénévent, le 26 novembre 1350, et mourut en 1360.
Fol. 186 v°
F.B. Texte biffé.
Le manque absolu de monumens et le silence profond qui règne sur cet évêque depuis environ l’an 1350, ou 1352, jusqu’en 1360, dans les archives de l’évêché du chapitre et de l’hôtel de ville de Périgueux, et même dans celles du Vatican, qui offrent tant de ressources pour les autres époques de l’histoire de l’église du Périgord, me portent à croire que Pierre Pinus, en acceptant l’archevêché de Bénévent en 1350, conserva celui de Périgueux, qu’il garda jusqu’à sa mort. Et comme il n’a point résidé en Périgord durant tout ce tems-là, il n’est pas étonnant qu’on ne trouve pas d’actes de lui. Uniquement occupé de son nouveau siège, il abandonna entièrement le soin (en interligne: gouvernement) de celui de Périgueux à ses vicaires généraux, desquels on trouve quelques actes, entr’autres un de 1352. Voilà ce me semble la véritable cause de ce silence d’une dixaine d’années dans les registres du Vatican, et dans les monumens publics qui nous restent de l’église de Périgueux.
Fol. 187 r°
31 mars 1343
Archives du Vatican, répertoire des registres de Clem. VI, t. VII, fol. 174
Indultum pro magistro Petro Alamanni, decano ecclesiae Brivaten., Sti Flori dioc., papae capellano et causarum palatii apostolici auditore, ut ipse ejusdem papae et apostolicae sedis insistens obsequiis sicut in presentiarum insistit, aut in Romana curia, vel in altero beneficiorum suorum ecclesiasticorum, quae nunc in quibusvis ecclesiis et diocesibus obtinet, vel in posterum obtinere contigerit, residens, fructus, redditus et proventus eorumdem beneficiorum suorum, etiam si dignitates, aut personatus vel officia existant, et curam habeant animarum, cum integritate absque alia residentia percipere libere possit, et valeat, quotidianis distributionibus duntaxat exceptis. Datum Avinion., 2 kal. aprilis, anno primo.
Fol. 187 v°
7 avril 1346
Archives du Vatican, répertoire des registres de Clem. VI, an. IV, t. 27, fol. 89
Promotio Petri, decani ecclesie Brivaten. Sti Flori dioc., papae notarii, in prebyteratus ordine constituti, utrius que juris doctoris, ad episcopatum ecclesiae Forojulien., per obitum bonae mem. Guillelm. apud sedem apostolicam defuncti, vacantis. Datum Avinion. 7 idus aprilis, anno quarto.
Fol. 188 r°
XLV. Petrus III
Gall. chr., t. 1, col. 436, Episc. Forojulienses
Hic episcopus, cui Josephus Anthelmi dat cognomen Alemanni de Claromonte, ut decessor Guillelmi Amici nominatur, in bulla Innocentii papae VI data VI cal. septembris, anno 9 ejus pontificatus, qua promovet Guillelmum ad ecclesiam Forojuliensem, vacantem per obitum Petri. Opportune hic se se obtulerunt duo illi praesules, nam ab anno 1343, usque ad annum 1359, nullus alius occurrebat. Obiit itaque hic Petrus anno circiter 1359, ex eadem bulla.
Fol. 189 r°
XLV. Petrus IV
Gall. chr. nov., t. 2, col. 1478
Petrus Pinus, nobilis Beneventanus, inquit Huguell. Ital. Sacr., tom. 1, in secundis notis, pag. 324, episcopus Foroliviensis (de quo tamen in Foroliviensibus nullam mentionem facit, quia vix electus cum praecedenti Johanni in sede Viterbiensi substitutus fuisset, Forolivienses sibi destinatos ne litteris forte inviserat), a Clemente VI. Viterbium translatus an. 1348, IV idus decemb. successit Johanni, ex regist. Vatic. epist. 24, fol. 115, paucisque ex actis mensibus hoc est V cal julii, ad Veronensem; indeque sequenti anno, VI cal augusti, ad Petragoricensem ecclesiam in Galliis, pauloque post, translatus ad Benevantanam ecclesiam VI cal. decemb. 1350, ex eadem registro.
Multis tamen annis Petragoricensem obtinuit cathedram etenim memoratur an. 1364, 2 idus septemb. in tabulario Petragoric. In charta Silvae-Majoris nominatur an. 1368, 12 exitus octobr. in qua scilicet Eliana de Gratadone se Hugoni, abbati Silvae-Majoris cleintelarem fidem debere profidetur pro quadam portione parochiae de Loupehac (en marge: lisés Loupchac), seu
Fol. 189 v°
de Villa-Franca, dioc. Petragoric. Is ipse videtur esse, ad quem, circa annum 1361, Innocentius papae VI pontificatus sui anno IX, 3 calend. julii, scripsit epistolam. Episcopale palatium sub eo, a civibus dirutum fuit, quia, inquit Puteanus a partibus Anglorum stabat, at causa omnino ignota. Ideo anno 1379, res ad Franciae regem defertur, qui causae arbiter delectus, 3000 aureis cives mulctavit. His porro dissidiis implicitus est Petrocorensis senescallus Aimericus Rupis-Cavardi, usque ad an. 1382. Duos simul episcopatus, et diu quidem habuit, pro prava te porum illorum consuetudine.
Fol. 190 r°
XLV. Petrus IV
Gall. chr. nov., t. 2, col. 1478 et 1479
Petrus Pinus, nobilis Beneventanus &c. L’art. concernant cet évêque, se trouve ci-devant à Pierre Pin (Pinus). Il est à remarquer que les savans auteurs du Gall. christ. se sont trompés en confondant ces deux évêques, et n’en faisant qu’un. Pierre Pin n’a gouverné l’église de Périgueux que un an et 4 mois; ayant été nommé le 27 juillet 1349, il fut transféré à Bénévent le >26 novembre 1350. Au lieu que Pierre Tizon a tenu le siège très longtems.
Fol. 191 r°
XXXIX. Petrus VI Tizon
Gall. chr., t. 2, col. 1104, Ecclesia Santon., abbates Angeriacenses
Petrus VI Tizon, e gente nobili d’Argence apud Engolismenses, praeerat Angeriaco annis 1357, 66 et 1376. Anno 1372, Angeriacenses, excuso Anglorum jugo, Carolo Francorum regi ad haeserunt; quamobrem rex privilegia urbis ampliavit, et cives jure nobilium donavit, quae deinceps confirmarunt Carolus VII, anno 1422; Ludovicus XI, 1461; Franciscus I, 1514; et Henricus IV, 1600.
XL. Geraldus d’Orfeuille rexit ab anno 1376, ad annum 1408, &c.
XXIV. Petrus V Tizon
Gall. chr., t. 2, col. 1037, abbat. S. Amantii de Buxia
Petrus V Tizon, ex dominis d’Argence a Benedicto papa seu Petro de Luna institutus abbas, obedientiam pollicitus est Guillelmo episcopo Engolismensi, mense aprili anni 1398. Memoratur anno sequenti.
Fol. 191 v°
XXIV. Petrus V Tizon
Gall. chr., t. 2, col. 144, abbat. Masciacenses in Biturig.
XXV. Petrus II Tison, 1412, 1418, 1422 et 1424. Post cujus obitum, Johannes de Gracey.
XXX. Petrus VII Tizon
Gall. chr., t. 2, col. 1294, abbat. Nantolii in Valle, Pictav.
Petrus VII Tizon, 1418, 1419, 1420 et 1421.
Helias de Tison
Gall. chr., t. 2, col. 1050, abbat de Grosso Bosco, Engol.
XV. Helias de Tison, 1407.
Isabellis II Tison
Gall. chr., t. 2, col. 1040, abbatissae Sti Ausonii, Engol.
XII. Isabellis II Tison, ex toparchis d’Argence, creatur abbatissa, an. 1333.
1360. On trouve un Etienne Tison (Tisonis) prieur du prieuré de Veteri Rosiaco, dioc. de Poitiers, vicaire général de l’évêque de P[...] (voy. registre 22 du pape Innocent VI, fol. 135).
Fol. 192 r°
Notes sur Pierre Tizon, évêque de Périgueux
Il règne au sujet de cet évêque une grande confusion dans le Gallia christiana par Mrs de Ste Marthe, et dans l’Italia sacra par Ughellus; les auteurs de ces deux savants ouvrages sont tombés dans de graves erreurs, qu’il est important de relever. Mais pour mettre le lecteur à portée d’en juger, nous commencerons par faire connoitre leur opinion, et la notre en les plaçant sur deux colonnes parallèles.
|
D’après Ste Marthe et Ughellus |
D’après l’auteur de ces notes |
|
Pierre Pinus, originaire de la principauté de Bénévent, fut nommé, 1° évêque de Fréjus en Provence, le ... 2° évêque de Viterbe, le 10 décembre 1348 3° évêque de Vérone, le 27 juin 1348 4° évêque de Périgueux, le 27 juillet 1349 5° archevêque de Bénévent, le 19 novembre 1350 Et mourut en 1360. Na. Il est évident qu’Ughellus a commis une erreur grossière, en plaçant Pierre Pinus sur le siège de Viterbe avant celui de Vérone; car le mois de juin a toujours précédé le mois de décembre. Il auroit évité cette erreur, s’il avoit fait attention qu’il s’agit ici de deux évêques, appellés tous deux Pierre, qu’il a confondus en n’en faisant qu’un seul individu. Ces deux évêques sont Pierre Pinus et Pierre Tizon. Et c’est ce dernier qui a été évêque de Périgueux comme il paroit par le tableau ci à côté. Pierre Pinus a tenu le siège de Fréjus ... Celui de Viterbe 1 an 11 mois et 8 jours Celui de Bénévent, environ 10 ans. |
Pierre Pinus, originaire du Limousin, fut nommé 1° évêque de Fréjus, le 7 avril 1348 2° évêque de Viterbe, le 10 décembre 1348 3° archevêque de Bénévent, le 18 novembre 1360 (F.B. Il faudrait lire 1350) Et mourut en 1360. D’après le même auteur Pierre Tizon, originaire de la province d’Angoumois, fut nommé 1° évêque de Viterbe en avril ou mai 1348 2° évêque de Vérone, le 27 juin 1348 3° évêque de Périgueux, le 27 juillet 1349 Mourut au Château-l’Evêque en Périgord le 11 août 1384, après avoir tenu le siège de Viterbe 2 ou 3 mois, celui de Vérone, 1 an et 1 mois, et celui de Périgueux, 35 ans et 15 jours. |
Fol. 193 r°
Extraits des Bulletins du cardinal Garampi, concernant Pierre, évêque de Périgueux
21 aug. 1349. Johannes Veronen. episcopus obl. pro Petro predecessore suo, 900 flor. pro se, 900 flor. (Obl., t. 22, p. 94).
27 julii 1349. Johannes episcopus Melfien. transfertur ad Veronen. per translationem Petri ad Petragoricen. (Cl. 6, VIII, t. 3, part. 1, p. 20).
Petrus episcopus Veronensis (Cl. 6, VII, t. 3, p. 416; VII, t. 5, part. 2, p. 114).
23 mars 1349. Petrus Veronen. episcopus, bone memorie Matheus episcopus (Instr.).
1 sept. 1348. Clemens VI. Martino de La Scala commendat &c.
20 aug. 1348. Petrus Veron. episcopus, obl. 900 flor.
15 julii 1348. Petrus Veron. tunc Viterb. et bone &c.
27 junii 1348. Petrus episcopus Viterb. transf. ad Veron. per obitum Mathei.
Fol. 193 v°
Sur Pierre du Pin (de Pinu)
18 novembre 1350. XIV calend. decembris, Petrus episcopus Viterbi. transfertur ad Beneventan. per obitum Stephani (de Pinu) (Cl. 6, IX, t. 1, fol. 18 v°).
18 janvier 1350. Petro electo Viterbien. pro rogatur consecrat. (Cl. 6, VIII, t. 4, p. 2, p. 133). Le terme fut prorogé jusqu’à la Pentecôte.
29 mars 1349. Pierre n’étoit que clerc, et n’étoit pas encore dans les ordres sacrés, quand il fut élu évêque de Viterbe (Cl. 6, VII, 3, p. 356; Cl. 6, VII, p. 394).
4 mars 1349. Petrus electus Viterbien. obl. pro Petro, predecessore, 300 flor. (Obl., t. 22, p. 78).
7 febr. 1349. Petrus de Pinu, electus Viterbien. (Instr.). Il donne une procuration.
Fol. 194 r°
Extraits des Bulletins du cardinal Garampi, concernant Pierre évêque de Fréjus
7 avril 1346. 7 idus aprilis. Petrus, decanus Brivaten. Sti Flori dioc., notarius apostolicus presbiter, fit episcopus Forojulien. per obitum Guillelmi sub Aquen. (Clem. 6, IV, 3, p. 43).
N.B. J’ai vu l’original de cette bulle dont l’adresse est ainsi: Dilecto filio Petro electo Forojulien. L’élu est ainsi qualifié: demum ad te decanum ecclesie Brivaten. Sti Flori dioc., notarium nostrum, in prebiteratus ordine constitutum, utriusque juris doctorem, &c. Datum Avinion. VII idus aprilis anno quarto (7 avril 1346). (registre de Clem. VI, cot. de com., an. IV, lib. 3, fol. 43, ep. 50).
On sait d’ailleurs que cet évêque s’appelloit Pierre Alamnni ou Alemanni.
24 avril 1346. Petrus electus Forojulien. (Cl. 6, IV, 3, p. 316).
N.B. J’ai vu aussi l’original de cette bulle qui est adressée Dilecto filio Guillelmo Alamanni, decano decanatus ruralis de Augo, Rothomagen. dioc. Le pape lui confère ce doyenné, et ajoute ce qui suit: cum itaque nuper dilectus filius Petrus, electus Forojulien., tunc decanus decanatus ruralis de Augo, Rothomag. dioc. Il y est dit que ce Guillaume Alamanni étoit alors dans la 10e année de son age et simplex clericus. Datum Avinion. VIII kal. maii anno IV. (registre de Cl. 6, cot. de com., an. IV, libr. III, fol. 316, ep. 466).
26 avril 1346. 6 cal. maii. Electo Forojulien. per obitum Guillelmi, indulg. consecrar. (Cl. 6, IV, I, p. 364).
N.B. Le pape lui permet de se faire sacrer par tel prélat catholique qu’il jugera à propos. J’ai vu l’original dans le registre de Cl. 6, cot. de com., an. IV, l. 1, p. 364, ep. 439.
28 avril 1346. P. Forojulien. episcopus, obl. 1400 flor. (Obl., t. 22, p. 8).
5 juillet 1346. Petrus episcopus Forojulien. (Cl. 6, V, 2, 2, p. 3).
N.B. Il est dit dans l’original que j’ai vu, que le pape confère un archidiaconné et un canonicat dans l’église d’Evreux, à Me Pierre Reynaud (Reynaudi), licentié ez decrets et official de Fréjus. Hinc est quod nos vener. fratris nostri Petri episcopi Forojulien. cujus officialis existis, ac tuis supplicationibus inclinati, &c. Datum apud Villamnovam, Avinion. dioc., III nonas julii, anno quinto. (registre de Cl. 6, cot. de com., an. V, lib. 2, part. 2, fol. 3 v°, ep. 8).
19 septembre 1346. Petrus episcopus Forojulien. (Cl. 6, V, I, 2, p. 217).
N.B. Le pape lui accorde le pouvoir de donner l’office de tabellion à 2 clercs (ven. fratri Petro episcopo Forojulien. Datum Avin. XIII cal. octobr. anno quinto. (registre de Cl. 6, an. V, lib. I, part. 2, fol. 217 v°, ep. 518).
Fol. 194 v°
Evêques de Fréjus
23 février 1347. Petrus episcopus Forojul. (Cl. 6., V, 2, 2, p. 252).
C’est comme le précédent, une permission de donner l’office de tabellion à 2 clercs. Datum Avinion. VII kal. mart. an. V (registre de Cl. 6, cot. de com., an. V, lib. 2, part. 2, fol. 252 v°, ep. 53).
11 juin 1348. Petrus episcopus Forojul. (Cl. 6, VII, 4, 2, p. 86).
N.B. C’est la nomination de Gerald Unneneti (ou Vimeneti) au prieuré séculier de Mora, diocèse de Fréjus. Nos volentes tibi, pro quo etiam ven. frater noster Petrus episcopus Forojulien., asserens te consanguineum suum, nobis super hoc humiliter supplic. &c. Datum Avin. III idus junii, anno septimo. (reg. de Cl. 6, an. VII, lib. 4, part. 2, fol. 86 v°, ep. 50).
10 décembre 1348. 4 idus decembris. Petrus electus Forojulien. transfertur ad Viterbien. per obitum Joannis (Cl. 6, VII, 3, p. 115).
N.B. L’adresse est ainsi: Dilecto filio Petro electo Viterbien. et Tuscanien. ... vacant. per obitum Johannis ... Demum ad te, tunc Forojulien. electum. (il y a electum et non pas episcopum). Le pape le délie à Vinculo &c. Datum Avin. IIII idus decemb., anno septimo. (reg. de Cl. 6, an. VII, lib. 3, fol. 115, ep. 241).
14 mars 1349. Guillelmus patriarcha Jerosolimit. obl. pro ecclesia Forojul. sibi commend. 1400 flor.
Na. il prend le titre d’administrateur de l’église de Fréjus. Guillaume de Rofilhac, évêque de Fréjus, mort en 1364.
Fol. 195 r°
Extraits des Bulletins du cardinal Garampi, sur les évêques de Viterbe
13 mai 1348. Petrus Viterbien. et Tuscanen. episcopus, obl. 300 flor. (Obl. tom. 22, p. 40).
27 mai 1348. 6 calend. junii. Petrus episcopus Viterbien. mittitur ad residen. (Cl. 6, V, t. 5, part. 2, p. 51).
27 juin 1348. 5 cal julii. Petrus episcopus Viterbien. transfertur ad Veronen. per obitum Mathei, bub Aquilegen. (Cl. 6, VII, 3, p. 32).
N.B. J’ai vu l’original. L’adresse de la bulle est: Vener. fratri Petro episcopo Veronen. Il fut transféré au siège de Vérone, vacant par la mort de Mathieu. Demum ad te, tunc Viterbien. et Tuscanien. episcopum &c. Datum Avinion. V kal. julii, anno septimo. (reg. de Cl. 6, cot. de com., an. VII, lib. 3, fol. 32 v°, ep. 86).
15 juillet 1348. Idus julii. Petrus Veronen. episcopus, antea Viterbien., nuntius ad regem Hungariae (vid. Veron.).
N.B. Au mot Vérone ci-après, cet article a un plus long développement.
Il y a eu dans ce tems là, à Viterbe, un évêque nommé Jean qui se trouve placé entre deux Pierre (voy. au supplément).
10 décembre 1348. 4 idus decembris. Petrus electus Forojulien. transfertur ad Viterbien. per obitum Johannis (Cl. 6, VII, 3, p. 115).
N.B. Il est singulier qu’il y ait dans l’original electus, au lieu d’episcopus. Est-ce un évêque de Fréjus nouvellement élu, ou veut on désigner Pierre Allemanni? C’est ce qui me paroit bien difficile à décider. (voy. ci-devant aux évêques de Fréjus).
7 février 1349. 7 februarii. Petrus de Pinu, electus Viterbien (Instr.). Donne une procuration.
4 mars 1349. Petrus electus Viterbien. obl. pro Petro, predecessore, 300 flor. (Obl., t. 22, p. 78).
18 mars 1349. 15 calend. april. Clem. VI commendat Petro electo Viterbien. Jacobum de Grabrietibus, militem Eugabinum, designatum rectorem patrimonii Sti Petri. (Secr., VII, p. 224).
23 mars 1349. 10 kal. aprilis. Petrus Veronen. olim Viterbien. episcopus. (Instr.).
29 mars 1349. 4 kal. aprilis. Petro electo Viterbien. indul. consecr. (Clem. 6, VII, 3, p. 356; Cl. 6, VII, I, p. 394).
N.B. Cette bulle est rapportée aussi dans le tome 39, page 71, A.B. Cl. VI, et le répertoire ou table en donne le sommaire.
Fol. 195 v°
Suite des évêques de Viterbe
29 mars 1349. Facultas Petro electo Viterbien. et Tuscan. ecclesiarum, invicem canonice unitarum, pridem per pontificem promoto, et clericali duntaxat, caractere insignito concessa, recipiendi omnes sacros ordines ac munus consecrationis a quocumque maluerit catholico antistite prestito per ipsum ecclesiae Romanae fidelitatis juramento. Datum Avinion. 4 calend. apr., anno septimo.
18 janvier 1350. Petro electo Viterbien. prorogatur consecratio. 15 calend. februarii (Cl. 6, VIII, t. 4, p. 2, pag. 133).
18 novembre 1350. 14 cal. decembris, Petrus episcopus Viterbien. transfertur ad Beneventan. per obitum Stephani (de Pinu). (Cl. 6, IX, t. 1, p. 18).
19 novembre 1350. 13 cal. decembr. Nicolaus &c. fit episcopus Viterbien. per transl. Petri ad Benevent. (Cl. 6, IX, t. 4, p. I, p. 41).
Petrus episcopus Viterbien. (Cl. 6, VI, t. 4, p. 2, p. 263).
1350. Petrus Viterbien. episcopus, electus Beneventan. spiritualis judex curiae generalis patrimonii beati Petri in Tuscia (arm. XIII, capsa 4, n° 3).
1344. 8 idus februarii, Bernardus de Lacu, canonicus Ruthenen. presbiter, fit episcopus Viterbien. et Tuscanen. per obitum Angeli (Cl. 6, II, 5, p. 74).
Civitas interdicta a Bernardo bonae mem. episcopo Viterbien. autore (ou rectore) patrimonii (Cl. 6, VIII, t. 4, p. 2, p. 133).
18 janvier 1350. Dilecto filio Petro, electo Viterbien. cum itaque tu, munus consecrationis infra tempus de consecrandis episcopis, a canonibus diffinitum recipere neglig. duxeris omittendum. Nos &c. indulgemus ut hinc ad octav. diem Pentecostes futur. immediate sequentem munus consecrationis hujusmodi recipere minime tenearis, neque ad id, a quocumque invitus valeas coartari &c. Datum Avin. XVI kal. febr. anno octavo (reg. de Cl. 6, de com., an. VIII, l. 4, p. 2, fol. 133, ep. 466).
Il est dit dans la pièce suivante (ib. ep. 467, XVII kal. febr., anno octavo) que Pierre évêque de Viterbe avoit Bernard pour prédecesseur; et que celui-ci étoit recteur du patrimoine de St Pierre in Tuscia.
17 mai 1347. XVI cal. junii, anno sexto, le pape accorde audit Pierre le pouvoir de donner l’office de tabellion à 3 clercs (Cl. 6, an. VI, l. 4, p. 2, p. 263, ep. 81).
Fol. 196 r°
Extraits des Bulletins du cardinal Garampi, sur les évêques de Vérone
27 juin 1348. 5 cal julii. Petrus episcopus Viterbien. transfertur ad Veronen. per obitum Mathei, bub Aquilegen. (Cl. 6, VII, 3, p. 32).
15 juillet 1348. Idus julii. Petrus Veronen. episcopus, tunc Viterbien., et bone memorie Matheus episcopus Veronen. fuerant a Clemente VI designati nuntii ad regem Hungariae. Defuncto autem Matheo, mittit solum Petrum in Hungaria, quo jam secesserat rex. (Secr., VII, p. 2, 26, 96, 203).
20 août 1348. 20 augusti, P. Veronen. episcopus, obl. 900 flor. de camera (Obl., tom. 22, p. 48).
1er septembre 1348. Clemens VI, Martino de La Scala commendat Petrum Veronen. ecclesiae a se prefectum in episcopum. (Secr., VII, p. 44).
Petrus episcopus Veronen. (Cl. 6, VII, 3, p. 416; VII, t. 5, part. 2, p. 114).
23 mars 1349. Petrus Veronen. episcopus bone mem. Matheus episcopus, 10 kal. april. (Instrum.).
27 juillet 1349. 6 kal. augusti. Joannes episcopus Melfien. transfertur ad Veronen., per translationem Petri ad Petragoricen. (Cl. 6, VIII, t. 3, part. I, p. 20).
21 août 1349. 21 augusti. Joannes Veronen. episcopus, obl. pro Petro, predecessore 900 flor., pro se 900 flor. (Obl., t. 22, p. 94).
13 octobre 1350. III idus octobris. Joannes episcopus Veronen. transfertur ad Bononien. (Cl. 6, IX, t. 4, p. I, p. 40).
Petrus de La Scala, natus nobilis viri, Martini de La Scala, militis, preficitur in episcopum Veronensem (registre de Clement 6, an. IX, l. 4, p. I, fol. 39 v°, ep. 20).
Ce Pierre de La Scala étoit chanoine de Vérone, clericali duntaxat caractere insignitus; il succéda à Jean, transféré à Bologne. Datum Avinioni, III idus octobris, anno nono (13 octobre 1350).
13 octobre 1350. 3 idus octobr. Joannes episcopus Veronen. transfertur ad Bononien. per obitum Beltramini, sub Raven. (Cl. 6, IX, t. 4, p. I, p. 40).
1350. Johannes de Naso, patria Galerani ditionis Rediolae, ex cantore Patracen., episcopus Melphien. creatur 3 cal. junii 1348. 6 calend. aug. Veronen. Et 3 id. octobr. 1350, Bononien. episcopus dicitur. Solvit an. 1361, 3 non. aug. (ex schedis Ruggerii).
Fol. 196 v°
Extraits des Bulletins du cardinal Garampi, sur les archevêques de Bénévent
1344. 5 non. martii. Guillelmus, archiepiscopus Brundusin. transfertur ad Beneventan. per obitum Arnaldi (Cl. 6, II, 5, p. 66).
19 septembre 1346. Bone memorie Guillelmus, archiepiscopus Beneventan. (Instrum.).
19 septembre 1346. Inventarium bone memor. Guillelmi archiepiscopi Benevent. (Instrum.).
1346. 17 calend. novembris. Stefanus, patriarcha Constantinopolit. transfertur ad Benevent. per obitum Guillelmi (Cl. 6, V, 3, pag. 54).
7 avril 1347. 7 april. Bone mem. Guillelmus Benevent. archiepiscopus Stephanus Benevent. archiepiscopus (Instrum.).
16 juin 1349. 16 junii. Stephanus Benevent. archiepiscopus, olim abbas secularis ecclesiae Doracensis Lemovic. diocesis, auditor generalis camerae apostolicae (Instrum.).
22 octobre 1349. Stephanus de Pinu, archiepiscopus Benevent., olim auditor generalis camerae apostolicae (AA Instr.).
1350. Guillelmus quondam archiepiscopus Beneventan. (reg. 360, p. 84).
18 novembre 1350. 14 calend. decembris. Petrus episcopus Viterbien. transfertur ad Beneventan. per obitum Stephani [de Pinu] (Cl. 6, IX, t. I, fol. 18 v°).
1350. Petrus, Viterbien. episcopus, electus Benevent., spiritualis judex curiae generalis patrimonii (arm. XIII, caps. IV, n° 3).
Mandatur assignari pallium Petro archiepiscopo Beneventan. (Cl. 6, IX, t. 3, p. 2, p. 116).
Petrus archiepiscopus Beneventan. nuntius apostolicus in Sicilia (Cl. 6, XI, 12, p. 1).
1358-1361. Petrus Beneventanus archiepiscopus (Instr.).
1360. F. Guillelmus Lemovicensis, archiepiscopus Benevent. (Brev., 2, p. 25).
1362. Guillelmus Benevent. archiepiscopus recognovit pro Geraldo predecessore (Obl., t. 35, p. 17). (Obl., 27 jan. 1361).
1363. De spolio Guillelmi, archiepiscopi Benevent. (Obl., t. 31, p. 200). Successit Hugo.
23 décembre 1365. Hugo Beneventan. archiepiscopus, obl. flor. 700, et pro se Hugone, obl. 15 apr. 1363, et pro Geraldo, predecessore, obl. 27 jan. 1361 (Obl. t. 35, p. 95; t. 3, p. 17, 118).
Fol. 197 r°
Extraits des Bulletins du cardinal Garampi, concernant Pierre évêque de Périgueux
27 juillet 1349. 6 cal. aug. Petrus episcopus Veronen. transf. ad Petrag. per translationem Guillelmi ad Bracaren. sub Burdegal. (Clem. 6, VIII, l. 3, p. 1, p. 21).
1349. 8 aug. Petrus Petrag. episcopus, obl. pro Ademaro praedecessore 2500 flor., pro se 2500 flor. (Obl., t. 22, p. 94).
Petrus episcopus Petrag. (Clem. 6, VIII, l. 4, p. 2, pag. 112).
Petrus episcopus Petragoricen., antea Veronen. (Cl. 6, VIII, l. 3, p. 1, p. 20).
Petrus episcopus Petrag. (Cl. 6, IX, l. 3, p. 2, p. 12).
Petrus episcopus Petrag. (Cl. 6, VIII, l. 4, p. 2, p. 240).
Petrus episcopus Petrag. (t. 6, archiv. IV, ep. 566).
Petrus episcopus Petrag. (t. 6, VI, p. 429).
1360. 20 junii. Petrus Petragor. episcopus solvit pro com. R.C. 401, p. 14.
1362. Dec. Petrus episcopus Petrag. Instr.
Fol. 197 v°
1362. Petrus episcopus Petrag. (Instrum.).
1363. 1 dec. Petrus episcopus Petrag. (Instrum.).
1362. dec. Petrus episcopus Petrag. (Instrum.).
1364. jun. Petrus episcopus Petrag. (Instr.).
1364. Census ecclesiar. Petragoricen. (Instr.).
1364. dec. Petrus episcopus Petrag. (Instr.).
1362. Petrus episcopus Petrag. (Mart., anecd., II, 1016).
1360. Episcopus Petrag. (Mart., anecd., I, 1474).
1364. nov. Petrus episcopus Petrag. (Instr.).
1361. 4 mai. Petrus episcopus Petrag. (Instr.).
1362. 22 decemb. t. 417, p. 6.
1363. 19 jul. t. 417, p. 14.
1363. 23 dec. t. 428, p. 8.
1364. 12 jun. t. 428, p. 40.
1364. 23 dec. t. 438, p. 13.
1365. 30 mai. t. 438, p. 49.
1365. 9 dec. t. 451, p. 6, 13.
1367. 29 sept. t. 459, p. 13.
1365. maii. Petrus episcopus Petrag. Instr.
1364. nov.
Fol. 198 r°
Petrus episcopus Petrag., Urb. V, indul., II, p. 50.
1367. sept. Petrus episcopus Petrag., Instr.
1366. Petrus episcopus Petrag., Urb. 5, ind., V, p. 18.
1369. Petrus episcopus Petrag., Urb. 5, com., VI, p. 149.
1369. febr. Petrus episcopus Petrag., Instr.
Petrus episcopus Petrag., Urb. 5, ind. VIII, p. 49 et 152.
1370. Petrus episcopus Petrag., solv., 39, p. 25.
1371. Petrus episcopus Petrag., solv., 39, p. 74 et 129.
1372. Petrus episcopus Petrag., solv., 39, p. 306.
1370. Petrus episcopus Petrag., Instr., p. 7.
Petrus episcopus Petrag., G. II, ind., I, p. 85.
1372. aug. Petrus episcopus Petrag., Instr.
Petrus episcopus Petrag., G. II, bullar., cam. II, p. 38.
Petrus episcopus Petrag., G. II, bullar., div. VI, t. 2, p. 212.
Fol. 198 v°
1373. 6 maii. Petrag. episc. Instr. (voy. Malte) (en interligne: erreur, la pièce concernant Malte est du 23 mai 1373).
Petrus episcopus Petrag., G. II, bullar., div., VI, t. 3, p. 491.
1372. 20 aug. Petrus Petrag. episcopus solvit. R.C., t. 482, p. 55.
1384-1387
Hélie Servient, évêque de Périgueux
Fol. 200 r°
24 janvier 1364
Archives du Vatican, reg. cot. Urb. V, an. II, part 2, fol. 193
Dil. filio Helie Servientis, canonico et archidiacono ecclesie Petragoricen. laudabilia probitatis &c. Dudum siquidem omnes canonicatus et prebendas &c. reservantes &c. Cum autem postmodum canonicatus et prebenda, ac archidiaconatus ecclesie Petragor., quos bone memorie Talayrandus episcopus Albanen. ex concessione et dispensatione dicte sedis dum viveret, obtinebat, per obitum ejusdem episcopi, qui nuper apud sedem ipsam diem clausit extremum, apud sedem predictam vacaverint et vacare noscantur ad presens, nullusque &c. Nos volentes tibi, premissorum meritorum tuorum intuitu, necnon consideratione dilecti filii nostri Petri, tit. Sanctorum Quatuor Coronatum, presbiteri cardinalis, pro te, de parentela sua existente, et dilecto camerario suo, nobis super hoc humiliter supplicantis, gratiam facere specialem, dictos canonicatum et prebendam ac archidiaconatum sic vacan. cum plenitudine juris, ac omnibus juribus &c. conferimus, et de illis etiam providemus &c. Seu quod Sti Aviti Senioris et Beate Marie de Capdroco ecclesiarum canonicatus et prebendas, ac
Fol. 200 v°
archipresbiteratum de Bonhaguis, et ecclesiam rurales Montiscanivi (en marge: ou Montiscanini), sine curas, Sarlaten. dioc. nostis obtinere et quod hodie de canonicatu et prebenda ecclesie Sti Frontonis Petrag. tunc vacantibus, ubi duximus providend. volumus autem quod quamprimum vigore presentium, archidiaconatum, archipresbiteratum ac ejusdem Sti Aviti Senioris; cum vero canonicatum et prebendam ecclesie Petrag. predictus fueris pacifice assecutus, de Capdroco ecclesias canonicatus et prebendas predictos, quos, ut prefertur obtines, et quos ex tunc vacare decernimus, omnia prout etiam ad id te sponte obtilisti dimittere tenearis &c. Datum Avin. VIIII kal. febr., anno secundo.
In eadem modo, ven. fratri episcopo Sarlaten. et dil. fil. decano ecclesie Sti Agricoli, Avinion., ac officiali Petragor. &c. Datum ut supra.
Fol. 201 r°
10 octobre 1370
Archives de Pau, ch. 7, n° 51
Helie Servientis, grand archidiacre de l’église de Périgueux, et chanoine de St Front, est nommé avec nobles hommes Bernard de Grasinhaco et Lambert de Boniface, écuyers, ou hommes d’armes (armigeris), et lieutenans du sénéchal de Périgord, Arnaud d’Espagne, seigneur de Montespan, sénéchal de Carcassonne, et capitaine de la ville de Périgueux, et du pays de Périgord pour le roi de France, Hugues Pélégrin, et Ayrard Vigier, professeurs ez-loix, et chanoines des deux églises, Hélie Séguy, maire de Périgueux, et autres, d’un accord passé entre Archambaud V, comte de Périgord et Talayrand son frère.
1384
Notes sur Hélie Servient
Extr. du journal de Pierre des Mortiers.
Hélie Servient étoit archidiacre de l’église de Périgueux, depuis plus de 25 ans, lorsqu’il fut nommé évêque; il succéda à l’évêque Pierre Tizon, et prit possession le 18 décembre 1384.
Il fit son testament le 10 mars, et mourut deux jours après, c'est-à-dire le 12 mars 1387, au château de Plazac, dépendant de son évêché; après avoir tenu le siège de Périgueux, 2 ans 2 mois et 22 jours. Il avoit un neveu nommé Raimond Servient, prieur de l’église séculière de St Avit au diocèse de Sarlat.
Fol. 202 r°
1382
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. I
In Dei nomine Amen. Anno ejusdem millesimo CCC° octuogesimo secundo, septimo kal. decembris, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Clementis pape VII, anno quinto. Ego Petrus de Morteriis, canonicus Burdegalen., per dominum nostrum papam fui factus collector civitatum et dyoc. Burdegalen., Petrag., Aquen., Baionen., Vasaten., et XXIIa die mensis decembris, anno supradicto, arripui iter meum de Avinion. pro eundo ad collectarias michi commissas; et die secunda januarii, intravi Tholose, ubi fui per XXII dies cum non fuissem ausus exire propter pericula viarum; et XXIIIa die recessi de Tholosa cum comitiva aliquorum dominorum ordinis Sti Johannis Jherosolimitan., qui venerunt ad consilium inceptum et capitulum celebratum per priorem Tholosanum in civitate Tholosan., versus Baionam et Aquen. et aliis civitatibus inferioribus et dyoc. collectarie michi commisse, in quibus nichil potui proficere, cum omnes essent seu quasi scismatici. Et cum maximis laboribus et periculis corporis veni in civitate Vasati, ubi constitui subcollecorem dominum Stephanum Bouleti, canonicum Vasaten., et qualiter in dyoc. Burdegal. prope Usesta, fui pertractatus, Deux scit. et ego tandem, elapsus XXI dies, veni Brageriacum, Petrag. dyoc., videlicet XXIIIa die mensis februarii, in quo loco Brageriaci dui per XII dies; cum non essem ausus exire sine comitiva gentium armorum, et XXIIIa die dicti mensis februarii, fui in civitate et villa Petrag.
Et est sciendum quod reperi in dicta villa Petrag. dominum Heliam de Vaure, nunc can.... (il y a ici une place, plus grande qu’un écu de ..., où l’écriture est détruite par la pourriture du papier), collectorem civitatis et dyoc. Petrag.; et quando fui Petrag., termini mediar. p. (effacé) biennium reservatar. ac termini decime biennalis, per sanctissimum in Christo patrem et dominum (effacé) papam VII fuerant elapsi; et ex tunc non habui aliquod mandatum, ... (en marge: quia ou quare) dominus noster papa (effacé)
Fol. 202 v°
procurationem concess. domino archiepiscopo Burdegalen. bis qualibet vice, ad biennium, in civitate et dyoc. Petrag., et pluribus aliis, ac domino Petro, episcopo Petrag. in civitate et dyoc. suis.
Sequitur recepta pecuniarum per me dictum de Morteriis, a personis ecclesiasticis civitatis et dyoc. Petrag., a dicta XXIIIa die mensis februarii, usque in diem in fine hujus libri designatam, prout sequitur, et est divisum per archipresbiteratus.
Et in dicta dyocesi sunt XVI archipresbiteratus et cappellani, et alii viri ecclesiastici qui solverunt, prout subsunt in dictis archipresbiteratibus, seriatim unus post alium continentur in libro presenti.
Et de pluribus solventibus non potui descernere de quo et pro quibus solvebant, cum dicta debita essent quasi antiqua, et omnes termini, quo fui Petragor. solutionum essente lapsi.
Et a die qua fui collector, ego non recepi, nec fuit michi mandatum exhigendi, ut supra dictum est, nisi aliqua que infra patebunt.
Et est sciendum quod moneta que currebat in civitate et dyoc. Petrag., seu cursum habebat, talis erat tempore receptar., quod unus denar. vocatus blanc, monete regis Francor. valebat quinque denar. Turonen. et denar. auri, vocatus franc, valebat, seu cursum habebat pro XXti solid. Turonen.; qui XXti solidi Turon. valent XXV solid. Petrag. monete.
Fol. 203 r°
Archipresbiteratus de la Quinta
Sequitur recepta archipresbiteratus de la Quinta.
Dominus episcopus Petrag. solvit per manum domini Helie Girmonti, pro decima biennali, in dicte per sanctissime in Christo patrem dominum nostrum Clementem papam VII, de ultimo anno, et uno termino: XLII lib. XV. sol.
Capitulum ecclesie Petrag. solvit per uno marbotino auri, debito anno quolibet, in festo Nativ. Domini, censualiter, anno quolibet, camere apostolice, per manum domini Guillelmi Gaudilh: V franc valent (effacé).
Item solvit pro dictis marbotinis, per manum domini Geraldi Chassarelli, die XIII mensis maii, anno domini millesimo CCC° LXXX° VI° de tempore preterito. Visis per me litteris ultime solutionis de VII annis, computatis dictos quinque francos; et valent dicte VII annate VII marbotinos, et quolibet computato pro XXII solid. (effacé) dictam summam V franc. in presenti summa inclus.: VII lib. XIII sol. dicte monete.
... (effacé) ... capitulum per manum domini Archambaldi Porte, canonici dicte ecclesie, in deductione (effacé) ... te pro decima biennali ultimo indte.: VII libr. dicte Petrag. monete.
... (effacé) ... sunt XV canonici et XVI prebende, qu. episcopus recipit unam prebendam quando residet (effacé).
... (effacé) ... septem dignitates, preter
Fol. 203 v°
principalem.
Archidiaconatus major.
Archidiaconatus de Duppla.
Archidiaconatus Brageriaci.
Archidiaconatus Sarlaten.
Archidiaconatus de Ultra Dordoniam.
Cantor.
Et scolasticus.
Capitulum ecclesie collegiale Sti Frontonis Petrag. solvit pro et causis duorum marbotinorum auri, pro capitulum debitor. censualiter, anno quolibet, camere apostolice, die XIIa mensis novembris, anno Domini millesimo CCC° LXXXIII° computato festo Nativitatis Domini proximo tunc venienti, de VII annis, sex preteritis, et festo tunc venienti, Nativ. Domini, XIIII marbotinos, et quolibet computato pro XXII sol. valent: XV libr. VIII s.
Item solvit pro et duobus terminis et festivitatibus Nativ. Domini, pro dicto censu apostolico, quatuor marbotinos, valent: IIII libr. VIII s.
Item pro decima biennali, indte ultimo, per manum domini Guidonis de Nantholio: XII libr. X s.
Item pro dicta decima, per manum domini Hel. Coffes, et G. Chassarelli, canonici dicte ecclesie: VI lib. V s.
In dicta ecclesia est abbas secularis et episcopus est abbas ab antiquo, et dicta abbatia est indecimabilis.
Et etiam cantoria, que non est
Fol. 204 r°
dignitas, et est modici valor. et indecimabilis, numquam excedit summam decem librar., et nunc valet XV sol., quos dat sibi capitulum, ut dicitur.
Item die martis, XIII januarii, solvit capitulum Sti Frontonis, anno LXXXVII pro festo Nativit. Domini proximo preteriti, duos marbotinos, valent: XL IIII s.
Item die VIIIa mensis novembris, pro una masutina auri, debita censualiter annuatim, pro preceptorem de Cornabono (ou Cornabove) ratione dicte preceptorie et debebat de VII annis, pro quibus finavit IIII fran. valent: C s.
Item solverunt capitula dictarum ecclesiarum conjunctim vel divisim debitis, quacumque causa, seu ratione, ex compositione facta de mandato dicti domini mei domini camerarii et cum litteris suis, quarum copia inferius est descripta. Et pro et ad utilitatem Petri de Arenthonio, scutifferi, de cujus consensu dicta compositio fuit facta IIC L franc. auri, valent: IIIC XII lib. X s.
En marge: atque inferius post archipresbiteratum Sti Marcelli, et non debet computari, nisi semel.
Sequuntur alii beneficiati in archipresbiteratu de la Quinta.
Dominus Laurentius Picardi, canonicus ecclesie Sti Frontonis, solvit pro vacan. ex provision. sibi facta post (effacé)
Fol. 204 v°
compositionem: XVIII lib. X s. Petrag. monete.
Capp. de Agonaco solvit, pro et de mediis procurationibus: L s. Petrag. monere.
Capp. d’Ilhaco solvit: L s.
Capp. de Grunh, licet non sit nunc capp. solvit: X s.
Capp. de Asturio solvit per manum domini Helie de Vaure: (effacé).
Item solvit in diversis vicibus: (effacé).
Capp. de Razac solvit pro decima biennali: X s.
Capp. de Trelhissac pro et mediis procurationibus, solvit per manum domini Helie de Vaure: X s.
Capp. Sti Stephani Petrag., pro subsidio, cum non consuevit visitar.: X s.
Capp. Sti Frontonis Petrag., pro primo termino, et duobus terminis decime biennali: X s.
Item solvit pro subsidio, cum non consueverit visitari: X s.
Item solvit pro complemento decime biennali: X s.
(en marge: reliquum solverat predecessori meo).
Prior de Septem Fontibus solvit in deductione major. summar. cat.: X s.
Capp. de Gonagueto solvit pro secundo anno decime biennali, et duobus terminis: X s.
Capp. Sti Silani Petrag. solvit pro ultimo anno decime biennali: XXV s.
Capp. Sti Martini Petrag. solvit in deductione aliarum summarum: XLVI s.
Capp. de Antona solvit pro uno anno decime biennali: XX s.
Capp. de Senilhac solvit in deductione major. summar., diversis vicibus: IIII lib. VI s.
Fol. 205 r°
Capp. Sti Gervazii solvit pro duobus annis decime biennali: XL s.
Capp. de Campo Savinelli solvit pro deductione aliar. summar., diversis vicibus: IIII lib. X s.
Capp. de Bolazaco solvit pro subsidio decime biennali, cum non sit taxata: X s.
Capp. Sti Laurentii solvit pro subsidio, loco decime biennali, cum non sit taxata: XXV s.
Capp. Sti Georgii prope Petrag. solvit pro complemento aliar. summar. pro mediis procurationibus, et decima biennali, licet non sit taxata: IX lib. XVIII s.
Capp. de Corsaco solvit pro decima biennali: LX s.
Capp. Sti Petri Lanes solvit diversis vicibus in deductione major. summar.: VI lib.
Capitulum ecclesie secularis et collegiale Sti Asterii est taxatum ad XXV libr. dicte Petrag. monete et est abbas in dicta ecclesia, et habet bona distincta pro se et dicta abbatia est in decimabilis et est modici valor., et ad nichilum redacta et dominus noster papa remisit pecunias quascumque debitas usque ad summam C franc. et stat pro bullam, cujus copia in fine compotorum de verbo ad verbum est inserta.
Fol. 205 v°
Sequitur illi a quibus nichil habui propter paupertatem et sunt in dicto archipresbiteratu de la Quinta, plures ecclesie in quibus non est cappellanus, nec est qui eas velit.
|
Capp. de Bassilhaco. |
Capp. Sti Johannis de Cancellata. |
Capp. de Brolio. |
|
Capp. de Preyschaco. |
Capp. Sti Asterii. |
Capp. de Marsanes. |
|
Capp. de Montrent. |
Capp. de Colonges. |
Capp. Sti Eumachii. |
|
Capp. Sti Pauli. |
Capp. de Chalampnhac. |
Capp. del Tolon. |
|
Capp. bone mem. de Chinhaco. |
Capp. ecclesie nove de Pischot. |
Capp. de Beuronna. |
|
Capp. de La Cropta. |
Capp. Sti Crispini. |
|
|
Capp. de Marsac. |
Capp. de Cornilha. |
|
|
effacé |
Capp. de Tregonan. |
|
Archipresbiteratus de Avalolio
Sequitur recepta archipresbiteratus de Avalolio.
... (effacé) ... ventus Brantholmien. ord. sti Benedicti solvit in omnibus: X libr.
... (effacé) ... de Burdelia solvit in deductione major. summar. diversis vicibus: LXX s.
Capp. et archipresbiter de Avalolio solvit diversis temporibus et vicibus: IIII libr. X s.
Capp. de Pausaco solvit diversis vicibus: XLVII s.
Capp. de Bussaco :
Capp. de Mensinhac: LX s.
Capp. Sti Justi :
Capp. de Creyschac solvit loco subsidii cum sit indecimabilis et modici valor.: XX s.
Prior de Faya solvit: XXVI s.
Fol. 206 r°
Sequuntur illi qui nichil solverunt de dicto archipresbiteratu, propter eorum impotenciam, licet adhiberem diligentiam quam potui. Et in pluribus non sunt cappellani, neque qui legat.
|
Prior Danessa. |
Capp. Sti Apri de Perducio. |
|
Prior Montis Agrerii. |
Capp. de Legulhac. |
|
Prepositus de Pruneriis. |
Capp. de Bolones. |
|
Prior Sti Juliani. |
Capp. Sti Victoris. |
|
Prior de Quentilhac. |
Capp. Sti Juliani. |
|
Capp. de Biras. |
Capp. Sti Pardulphi. |
|
Capp. de Brassac. |
Capp. Sti Bibiani. |
|
Capp. de Insula. |
|
|
Capp. de Montisagrerii. |
|
Archipresbiteratus de Champanhaco
Sequuntur illi qui solverunt qui sunt de archipresbiteratu de Champanhaco.
Prior Sti Nicholai solvit pro decima biennali: LX s.
Prior capelle Montis Maurelli solvit pro decima biennali: XV s.
Prior Sti Johannis de Cola solvit pro duobus annis decime biennalis: VIII lib.
Capp. Sti Pardulphi de Ripperia solvit per manum Aymerici Judicis, pro decima biennali: L s.
Capp. Sti Crispini prope Brantholmium solvit diversis vicibus: XL s.
Capp. Capelle Fulcherii solvit pro decima biennali: LX s.
Prior Capelle Fulcherii solvit pro decima biennali: XX s.
Capp. de Sensaut solvit diversis vicibus: VII libr.
Capp. Sti Frontonis de Lemps: LII s.
Fol. 206 v°
Sequuntur qui nichil solverunt, cum sint impotentes et sint plures ecclesie de infrascriptis, in quibus non sunt cappellani.
|
Archipresbiter de Champanhaco. |
Capp. de Romanh. |
|
Prior de Condato. |
Capp. Sti Martini de Frayschengas. |
|
Prior de Quinsac. |
Capp. de Valars. |
|
Capp. Sti Frontonis de Ripperia. |
Capp. Sti Petri de Cola. |
|
Priorissa Sti Pardulphi de Ripperia. |
Capp. de Lempzor. |
|
Capp. de Condato. |
Capp. Sti Pancrasii. |
|
Capp. de Quinsaco. |
Capp. de Beunac (ou Veunac). |
|
Capp. Sti Frontonis de Chamiers. |
|
|
Capp. Sti Quintini. |
|
|
Capp. Deyviraco. |
|
Archipresbiteratus de Exidolio
Sequuntur illi qui solverunt michi dicto Petro, et a quibus recepi de archipresbiteratu de Exidolio.
Abbas Tosturiaci solvit: L s.
Capp. de Duschac: LX s.
Capp. Sti Annhani (en marge: il semble qu’il y a Amiliani) de Altoforti, diversis vicibus: C s.
Capp. de Azaraco: LX s.
Capp. de Mayaco solvit diversis vicibus: XL s.
Capp. de Fossamanha: XXXII s.
Capp. de Blis solvit diversis vicibus: LXX s.
Capp. de Buxeria: (en marge: Va).
Capp. Sti Antonii: V s.
Capp. de Montanhac: XXIIII s.
Sequuntur illi qui nichil solverunt, cum sint impotentes, et sunt aliqui de obedientia Anglicorum.
|
Abbas de Castris. |
Capp. de Cubzac. |
Capp. Ste Urse. |
Fol. 207 r°
|
Prepositus de Exidolio. |
Capp. de Exidolio. |
Capp.de Vilhac. |
|
Prepositus de Sto Raphaele. |
Capp. Sti Raphaelis. |
Capp. Sti Lazari. |
|
Prepositus Ste Eulalie. |
Capp. de Cerno. |
Capp. de Perinhac. |
|
Prepositus de Nalhaco. |
Capp. Sti Medardi. |
Capp. de Abzaco. |
|
Prepositus de Bauzens. |
Capp. de Colaures. |
Capp. de Limeyrac. |
|
Prior Sti Ripperii. |
Capp. de Nalhac. |
Capp. Sti Gabrielis. |
|
Prior del Chaslar. |
Capp. Ste Eulalie. |
Capp. de Brochal. |
|
Prior Sti Martialis de Layrache. |
Capp. de Grangiis. |
Capp. Descornhac. |
|
Prior de Gabilho. |
Capp. Sti Vincentii. |
|
|
Capp. de Prayschac. |
Capp. Sti Martialis de Layrache. |
|
|
Capp. de N..u.. (en marge: p.e. Noalha ou Noualha. Il y a de Nobilia). |
Capp. de Claromonte. |
|
|
Capp. Sti Pantaleonis. |
Capp. de Dulhac. |
|
|
Capp. Sti Ripperii. |
Capp. Sti Privati. |
|
|
Capp. de Badafol. |
Capp. de Monbayol. |
|
|
Capp. de Bersac. |
Capp. Sti Martialis de Altoforti. |
|
|
|
Capp. de Charves. |
|
|
|
Capp. de La Noalheta. |
|
Archipresbiteratus de Tiberio
Sequitur recepta archipresbiteratus de Tiberio, per me dictum Petrum recepta.
Archipresbiter de Tiberio solvit in omnibus, diversis diebus, per diversas biennali: XXII libr. X s.
Capp. de Eyzeraco, pro decima biennali: C s.
Item pro mediis procurationibus: LX s.
Capp. Sti Pauli de Rupe solvit diversis vicibus: L s.
Capp. Sti Sulpicii de Salis pro decima biennali: XXV s.
Capp. de Jumilhaco in una ecclesia sunt duo cappellani
Fol. 207 v°
tamen unus occupat partem alterius et est anglicus, solvit diversis vicibus: VIII libr.
Capp. de Cornhaco solvit diversis temporibus: LII s.
Capp. de Nantholio solvit diversis vicibus: C s.
Capp Bte Marie de Fracto Jove solvit diversis vicibus: (en marge: Va).
Capp. de Sarazac solvit: XXV s.
Capp. de Chales solvit: XXV s.
Corrector Fagie Jumiliaci solvit pro decima biennali: LX s.
Sequuntur illi qui nichil solverunt, propter impotentiam et in aliquibus ecclesiis non sunt cappellani, nec priores.
|
Prior Sti Petri de Sensaut. |
Capp. de Negrondes. |
Capp. de Sarlhac. |
|
Capp. Sti Georgii de Chales. |
Capp. de Sorbges. |
Capp. de Savinhac. |
|
Capp. Sti Projecti. |
Capp. Sti Georgii de Blodiis. |
Capp. de Nantiat. |
|
Capp. Sti Petri de Fracto Jove. |
Capp. Sti Petri de Sensaut. |
Capp. de Firbes. |
|
Capp. de Malet (Mialet). |
Capp. Sti Germani. |
|
Archipresbiteratus de Veteri Marolio
Sequuntur illi qui solverunt in et de archipresbiteratu de Veteri Marolio, et a quibus ego dictus Petrus de Morteriis recepi.
Prior de Circulo solvit in deductione vacant.: XXV libr.
Prior de Marolio solvit in deductione major. summar. diversis vicibus: VII libr.
Capp. dicti loci pro subsidio, loco decime, cum sit modici valoris et indecimabilis: X s.
Capp. de Circulo, eadem causa: V s.
Capp. Sti Pardulphi, diversis vicibus, in deductione major. summarum: XLVIII s.
Fol. 208 r°
Capp. de Turre Alba solvit pro subsidio loco decime, cum sit indecimabilis et modici valor.: XX s.
Capp. de Montaborlet pro dicta causa: XX s.
Capp. de Boysset solvit diversis vicibus in deductione major. summarum: (en marge: Va.).
Capp. de Rossinholio: XXV s.
Capp. de Lagulhac solvit diversis vicibus: LXXV s.
Capp. Sti Sulpicii solvit diversis vicibus: XV s.
Capp. de Monte Sicco solvit diversis vicibus: LXVII s.
Capp. Sti Piecti (Projecti ) solvit diversis temporibus: XXVI s.
Capp. de Champellis solvit in deduct. major. summarum:
Capp. Capelle de Pomeriis, pro subsidio, loco decime biennali, al. cum sit indecimabilis: XV s.
Capp. de Veteri Marolio: X libr.
Sequuntur illi de dicto archipresbiteratu, qui nichil michi dicto Petro solverunt, cum sint impoten. et pauperes.
|
Prior de Grangiis. |
Capp. de Felis. |
|
Capp. de Culturis. |
Capp. de Burgo Nemoris. |
|
Capp. de Capdolio. |
Capp. de Conazac. |
|
|
Capp. Castri de Marolio. |
Archiprebiteratus de Pilhaco
Sequitur recepta archipresbiteratus de Pilhaco, et eorum a quibus ego dictus Petrus recepi.
Abbas et capitulum ecclesie secularis Albeterre, solverunt diversis vicibus: ... II libr. V s. (F.B. Il y a une tache qui masque le début de la somme).
Archipresbiter et capp. de Pilhaco: XL s.
Fol. 208 v°
Capp. Sti Jacobi Albeterre pro decima biennali: XL s.
Sequuntur illi qui nichil solverunt, cum sint impotentes et quasi major pars et beneficiorum et ecclesiarum derelict. nec est qui habitet.
|
Capp. Sti Quintini. |
Capp. de Annavalle (Aurivalle). |
Capp. de Borno. |
|
Capp. de Corlat. |
Corrector de Bello Saltu. |
Prior Sti Severini. |
|
Vicarius perpetuus Sti Romani. |
Capp. Sti Amandi. |
Prior de Salis. |
|
Capp. Sti Christophori. |
Capp. de Roffiaco. |
Prior de Jupnhac. |
|
Capp. de Salis. |
Capp. de Belon. |
Prior de Paluello. |
|
Capp. de Monmateges. |
Capp. Beate Marie de Bosco. |
Prior de Podio Folcaudi. |
|
Capp. de Bonas. |
Capp. de Prata. |
Capp. Sti Severini. |
|
Capp. de Jupnhac. |
Capp. Sti Martialis. |
Capp. Deschars. |
|
|
|
Preceptor de Borno. |
Archipresbiteratus de Peyrato
Sequuntur illi qui solverunt et a quibus ego dictus Petrus recepi de dicto archipresbiteratu.
Prior de Peyrato solvit in deductione major. summarum: XVII libr. V s.
Capp. de Runhaco: X s.
Capp. de Ygardia: XIIII s. VI d.
Capp. eeclesie Rupis Bovis Curti: LXXV s.
Sequuntur illi a quibus nichil recepi, cum sint inopes et impotentes ad solvendum, de dicto archipresbiteratu.
|
Decanus de Rossenhaco. |
Capp d’Exdom. |
Capp. de Vallibus. |
|
Capp. de Rossenhaco. |
Capp. de Blanzaguet. |
Capp. de Rauset. |
|
Capp. de Peyrato. |
Capp. de Comberio. |
Capp. Sti Euparchii. |
|
Capp. de Exgurato. |
Capp. de Vilaboy. |
|
Fol. 209 r°
Archipresbiteratus de Guotz
Sequuntur illi qui solverunt michi dicto Petro de archipresbiteratu supradicto.
Capp. de Nantholio solvit: XL s.
Capp. de Annaco (ou Auriaco) solvit: XX s.
Capp. de Luginhaco solvit diversis vicibus: XXV s.
Capp. de Charavart solvit temporibus diversis: XXXVII s. VI d.
Capp. de Bertrico solvit pro resta mediar. procurationum: IIII libr. V s.
Item pro ultimo termino decime biennalis: XX s.
Capp. de Champanha solvit pro quadam financia cum domino Helia del Vaure: C XII s.
Capp. de Villatorres solvit diversis temporibus: IIII libr.
Capp. de Alamans: L s.
Capp. Sti Martialis: XX s.
Capp. Sti Pauli: XXV s.
Sequuntur illi qui nichil solverunt de dicto archipresbiteratu cum sint inopes.
|
Capp. de Grazinhaco. |
Capp. de Botelha. |
Capp. de Carbene. |
|
Capp. capelle de Grazinhaco. |
Capp. de Cela. |
Rector de Cella. |
|
Capp. de Argentina. |
Capp. de Bureya. |
Na. Il y avoit aussi prior de Vertelhaco, mais il a été tracé. |
|
Capp. de Vendoyra. |
Capp. Sti Sabastiani (Sebastiani). |
|
Archipresbiteratus de Duppla
Sequuntur illi qui michi dicto Petro de Morteriis solverunt de dicto archipresbiteratu de Duppla.
Capp. Sti Sulpicii solvit: (en marge: Va.).
Capp. de Ribeyrac solvit pro quadam financia facta cum predecessore meo, pro quadam vacanti, in diversis temporibus: XVIII libr. V s.
Fol. 209 v°
Capp. Sti Martini Picti pro decima biennali, ultimi anni et duorum terminum: L s.
Item pro quadam vacanti et pro quibus damaliis in deduct. major. summar.: XL s.
Archipresbiter et capp. de Avanxens solvit pro complemento vacant. et alior. in quibus tenebatur: L libr.
Capp. de Chassanhas solvit diversis vicibus: XL s.
Sequuntur illi qui nichil solverunt, nec aliquid recepi, cum sint impoten. et Carent. ecclesie et beneficior. rector. et plures sunt de obedientia regis Anglie.
|
Prior Sti Privati. |
Capp. Sti Andree. |
Capp. de Montanhac. |
|
Prior de Paracol. |
Capp. de Chanaor. |
Capp. d’Eyguiranda. |
|
Prior de Podio Mangor. |
Capp. Sti Laurencii. |
Capp. Sti Vincencii. |
|
Prior de Caslario. |
Capp. Sti Michaelis de Clusa. |
Capp. de Miran. |
|
Prior de Galla Assato. |
Capp. de Bersac. |
Capp. de Menesplet. |
|
Prior de Pizone. |
Capp. de Gallo Assato. |
Capp. de Cugmon. |
|
Prior Deschornhac. |
Capp. Sti Martialis Dartensa. |
Capp. de Ponteyraut. |
|
Prior de Campo Martini. |
Capp. Sti Privati. |
Capp. de Servenches. |
|
Prior de Gardadel. |
Capp. de Faya. |
Capp. de Podiomangor. |
|
Capp. Ste Eularie. |
Capp. de Festelenxs. |
Capp. de Caslarias. |
|
Capp. de Pacello. |
Capp. de Bellopoieto. |
|
|
Capp. de Pizone. |
Capp. Sti Salvatoris. |
|
|
Prior de Valas. |
Capp. Sti Bibiani. |
|
|
Capp. Descornhac. |
Capp. Sti Michaelis de Duppla. |
|
|
Capp. de Monesteyrols. |
Capp. Sti Bartholomei. |
|
:
Fol. 210 r°
Archipresbiteratus de Chanteyraco
Sequntur illi qui solverunt michi dicto Petro de Morteriis, et a quibus recepi de dicto archipresbiteratu.
Capp. Sti Germani solvit diversis vicibus: VII libr.
Sequntur illi qui nichil solverunt dicto archipresbiteratu, cum nichil habeant, et sint plura beneficia de infrascriptis, q. carent rectoribus et habitatoribus et sunt plura de obedientia regis Anglie.
|
Archipresbiter de Chanteyraco. |
Capp. de Duzilhac. |
Capp. de Segonzac. |
|
Corrector de Boyscheto. |
Capp. Sti Medardi. |
Capp. de Podio Corbier. |
|
Capp. Sti Aquilini. |
Capp. de Beurona. |
Capp. Dastaut. |
|
Capp. de Dopchat. |
Capp. Sti Perdulphi. |
|
Archipresbiteratus de Velhinis
Sequntur illi qui sunt de dicto archipresbiteratu qui solverunt michi dicto Petro de Morteriis.
Capp. de Vacarangas solvit diversis vicibus: (en marge: Va.).
Capp. de Profundo Rivo: XXV s.
Capp. de Brolio: XLV s.
Capp. de Forcia, pro decima biennali: C s.
Capp. de Roqueta, per manum domini Geraldi: X libr.
... de Mayaco: ...
Sequntur illi qui propter eorum impoten. nichil solverunt et sunt plures qui habitatoribus et pastoribus carent.
|
Archipresbiter de Velhinis. |
Capp. Montis Ravelli. |
|
Prior Montis Careti. |
Capp. Sti Michaelis. |
|
Prior Sti Paxentii. |
Capp. de Montepetrozo. |
|
Prior Sti Medardi de Abbatia. |
Capp. de Montazels. |
En marge: Dominus noster papa contulit eaque debebat domino archiepiscopo Burdegal.
Fol. 210 v°
|
Prior de Gorzon. |
Capp. de Fraxino. |
|
Prior de Lopchat. |
Capp. Sti Petri Deyraut. |
|
Prior Montisfalconis. |
Capp. Sti Remigii. |
|
Prior Sti Aviti de Tizac. |
Capp. de Minzac. |
|
Prior de Flexu. |
Capp. Sti Severini. |
|
Prior Sti Petri Reynaut. |
Capp. de Velhinis. |
|
Capp. Sti Paxencii. |
Capp. Sti Bibiani. |
|
Capp. de Lopchat. |
Preceptor de Buzes. |
|
Capp. Sti Medardi de Abbatia. |
Prior de Quersac. |
|
Capp. Montis Falconis. |
Capp. Sti Geraldi Curvi. |
|
Capp. Sti Aviti de Tizac. |
|
|
Capp. Sti Martini de Heremo. |
Na. Cette 2e colonne doit faire suite à la 1e, et reprendre immédiatement après Capp. de Flexu., par Capp. Montis Ravelli, et les suivans, et finir par Capp. Sti Geraldi Curvi. |
|
Capp. Ste Eularie. |
|
|
Capp. de Caneto. |
|
|
Capp. Montis Careti. |
|
|
Capp. de Quersac. |
|
|
Capp. de Ponchat. |
|
|
Capp. de Flexu. |
Archipresbiteratus Villeamblardi
Sequutur illi de dicto archipresbiteratu qui michi dicto Petro solverunt.
Prior de Mansac solvit diversis vicibus: VII libr. XVIII s.
Prior de Sorsac solvit temporibus diversis: XX libr.
Capp. Sti Leonis diversis vicibus solvit: CV s.
Capp. de Bruc solvit diversis vicibus per diversas manus: XI libr. V s.
Capp. Sti Johannis d’Estissaco: XL s.
Fol. 211 r°
Capp. de Villa Amblardi solvit diversis vicibus: LXXII s. VI d.
Capp. Beate Marie de Muyschidano solvit pro decima biennali trium terminorum: XXX s.
Item solvit diversis vicibus: C s.
Capp. de Jaure diversis vicibus solvit: XLV s.
Capp. Sti Maximi de Pereyrols, diversis vicibus: XII libr. IIII s.
Capp. de Las Lechas solvit: X libr.
Sequntur illi qui nichil solverunt de dicto archipresbiteratu, propter eorum impotentiam.
Prior Sti Martini Brageriaci, omnia que ipse debebat, dedit dominus papa Petro de Arento; et constat per litteras, quarum copia in fine hujus libri cum pluribus aliis est copiata.
|
Prior Sti Saturnini. |
Capp. de Champanhac. |
|
Prior de Mameyras. |
Capp. de Jenestet. |
|
Capp. Sti Medardi de Muyschidano. |
Capp. de Blanquanes. |
|
Capp. Sti Saturnini. |
Capp. de Lunatz. |
|
Capp. de Quayssaco. |
Capp. de Dosvila. |
|
Capp. de Novovico. |
Capp. de Belesmas. |
|
Capp. de Sorsac. |
Capp. Sti Mameti. |
|
Capp. Sti Juliani. |
Capp. Ecclesie Nove. |
|
Capp. Dischat. |
Capp. de Bosco Sicco. |
|
Capp. de Maurenxs. |
Capp. de Dosvila (double emploi, à moins qu’il n’y eut 2 églises et 2 bourgs de Douville). |
|
Capp. Sti Johannis Deyraut. |
Capp. de Rossilha. |
|
Capp. Ste Fidis. |
|
|
Capp. Sti Severini. |
|
|
Capp. Sti Martini Lastier. |
|
|
Capp. Sti Egidii. |
|
|
Capp. de Vernhac (Bourgnac). |
|
|
Prior et capp. de Montanhac. |
|
Fol. 211 v°
Archipresbiteratus de Audrico
Sequntur illi qui sunt de dicto archipresbiteratu qui solverunt michi dicto Petro.
Prepositus de Palnato solvit diversis vicibus et per diversas manus: XII libr. X s.
Capp. de Miramonte et de Mauzens solvit diversis vicibus: XI libr.
Capp. obtinens minorem porcionem ecclesie Sti Sulpicii de Albugia solvit diversis vicibus: LXII s. VI d.
Capp. Sti Saturnini de Relhaco: L s.
Capp. de Sengeyraco solvit diversis vicibus pro subsidio, loco decime cum sit modici valoris: XV s.
Item solvit diversis vicibus.
Capp. Sti Petri de Limolio solvit pro subsidio, loco visitatione, cim non consueverit visitar.: L s.
Item solvit diversis vicibus et per diversas manus: C s.
Capp. Sti Martini de Limolio solvit per diversas manus et diversis temporibus: LX s.
Capp. de Savinhaco solvit diversis vicibus et per diversas manus: VI libr. V s.
Capp. de Floyraco solvit pro subsidio, loco decime biennali, cum sit indecimabilis et modici valoris et pro quatuor terminis: XL s.
Capp. de Manauria solvit diversis vicibus: C s.
Capp. Sti Cirici solvit pro subsidio loco decime biennali: V s.
Capp. de Jornhaco solvit pro mediis procurationibus: XL s.
Sequntur illi dicti archipresbiteratus qui nichil solverunt propter eorum impotentiam.
|
Abbatissa de Albugia. |
Capp. de Mortuo Mari |
|
Capp. Beate Marie de Palnaco. |
Capp. Sti Hylarii. |
|
Capp. Sti Marcelli. |
Capp. de Pezulhs. |
|
Capp. de La Doza. |
|
Fol. 212 r°
Archipresbiteratus Sarlatensis
Sequatur illi qui sunt de dicto archipresbiteratu et sunt in dyoc. Petrag. qui solverunt michi dicto Petro.
Prior Sti Leoncii solvit pro de quadam compositione facta de precepto domini comitis Petrag. et cum litteris suis quod financia ascendit: XXV libr. dicte monete Petrag.
De qua summa in duabus vicibus solvit: XVIII libr.
Capp. de Fallaco diversis vicibus solvit: VI libr. XV s.
Capp. de Plazaco diversis temporibus solvit: XV libr. VI s.
Abbas de Petroza solvit diversis vicibus pro decima biennali: XX libr.
Item solvit ex compositione facta pro procuratione debita Petri abbati suo: X libr.
Capp. de Roffinhaco solvit pro duabus mediis procurationibus et decima biennali de tempore domini nostri pape et ultimo termino, diversis vicibus: XII libr.
Cappellani et beneficiati infrascripti de dicto archipresbiteratu Sarlaten., nichil michi solverunt, eorum impotentia obstante.
|
Prior et capp. de Bartz. |
Capp. de Thonaco. |
|
Prior et capp. Sti Thome de Montinhiaco. |
Capp. del Chalar. |
|
Capp. Sti Leoncii. |
Prior Sti Christofori. |
|
Capp. de Auriaco. |
Abbas de Bosco Cavo. |
Omnes isti sunt de dominio domini comitis, excepto abbate, et non dico sine causa.
Fol. 212 v°
Archipresbiteratus Sti Marcelli
Illi de isto archipresbiteratu omnes, excepto preposito de Themolato finaverant et finantiam post assignavi domino Ganthoneto de Abzaco, militi, pro et in deductione summe M. franc. auri in quibus camera apostolica sibi tenebatur. Et de mandato reverendissimi in Christo patris et domini mei domini Camerarii, et cum litteris suis, quarum litterarum copia inferius de verbo ad verbum continetur. Omnes infrascripti finaverunt: IIc franc. valent IIc LIII libr. XV s.
Sequuntur illorum nomina qui dictam finantiam solverunt.
|
Prior Ste Fidis de Longo Vado. |
Capp. Sti Felicis. |
|
Prior de Guilhgorsa. |
Capp. de Mauzac. |
|
Priorissa Sti Maximi de Rosano. |
Capp. de Veyrinas. |
|
Prior et capp. de Vernhia. |
Capp. Sti Mauricii. |
|
Capp. Ste Columbe. |
Capp. Sti Salvatoris. |
|
Capp. de Lindia. |
Capp. de Pressinhaco. |
|
Capp. de Claromonte. |
Capp. del Sala (Salon). |
|
Capp. de Monteclaro. |
Capp. Sti Sulpicii. |
|
Capp. Sti Johannis de Vernhia. |
Capp. de Foles. |
|
Capp. Ste Alvere. |
Capp. Sti Amandi. |
|
Capp. de Sendreus. |
Capp. de Grandi Castanea. |
|
Capp. de Banolio. |
Capp. de Vico. |
|
Capp. de Cauze. |
Capp. Ste Fidis. |
|
Capp. de La Monzia. |
Capp. Beate Marie de Vernhio. |
|
Capp. de Leuraco. |
Archipresbiter Sti Marcelli. |
|
Capp. Sti Michaelis. |
Item prepositus de Themolato, post dictam compositionem solvit: LXI libr. V s. |
Isti qui sequntur nichil solverunt, cum non sint habitatores neque qui regat ecclesias.
|
Prior de Crueyscha. |
Capp. Sti Caprasi. |
|
Prior Sti Euparchii et capp. ejusdem. |
Capp. de Drayaco. |
Fol. 213 r°
Idem ressepi a capitulo Petragoricen. et Sti Frontonis Petragor. pro quadam financia facta de mandato domini camerarii, certis litteris suis et ad voluntatem P. de Arentonio scutifferi, Gebennen. dyoc. de omnibus in quibus teneretur camere apostolice, quacumque de causa, seu ratione usque ad datam compositionem; que compositio fuit facta etiam de voluntate et consensu dicti P. de Arentho, seu ejus procuratoris, die XXIIa mensis junii, anno Domini M° CCC° LXXX VII°: IIc L franc. auri.
En marge: de ista compositione receperunt instrumentum magistri Berx de Sesserone, et Aymericus Judicis, notarii auctoritate apostolica in villa Petrag. commorantes.
De aliis civitatibus et dyoc. in quibus eram collector ordinatus, non habui, nec habere potui aliquid, sed nichil que civitat. et dyoc. Burdegalen., Baionen., Aquens., sunt scismatic. excepto que dioc. Burdeg. loco Sti Macharii, civitas Vasaten. in obedient. dicti domini pape existit, sed major pars dioc. est in scismate, et feci que potui.
Et postquam fui collector ordinatus, in collectariis michi commissis, pro anglicos scismaticos, populares et omnia castra sunt a scisma converse.
De civitatibus et aliqua parte dyoc. Vasaten. finaverunt ut michi fuit relatum cum domino Sicardo collectore Tholosano, in certam summam de mandato domini mei domini camerarii, ut etiam michi scripsit dominus Stephanus Bouteli, canonicus Vasaten., quem ego constitue (eram) subcollectorem in civitate et dyoc. Vasaten., qui prosequtus fuit negotium dicte financie, et decessit in curia, in domo Guidonis de La Bardonia, servienti armorum domini nostri pape.
Et est sciendum quod ex quo fui collector ordinatus, non habui aliquod mandatum de exigendo, levando medias procurationes, gratia dominus noster papa concessit eas domino Guillelmo archiepiscopo Burdeg. bis ad biennium.
Fol. 213 v°
Et etiam reverendo patri in Christo domino Petro episcopo moderno Petrag., cum inhibitionibus michi factis ne me intromitterem de petendo, neque levando.
Fol. 214 r°
24 mars 1382
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. VIII r°
Sequuntur tenores litterarum apostolicarum per dominum nostrum papam Clementem,
ecclesie seculari et collegiate Sti Asterii concessar. Super remissione debitorum quorumcumque
usque ad summam C. Francorum
Clemens episcopus servus servorum Dei, dilectis filiis capitulo ecclesie Sti Asterii de Sto Asterio, Petrag. dyoc. salutem et apostolicam benedictionem. Sincere devotionis affectus quem ad nos et Roman. geritis ecclesiam promeretur ut vos et vestram ecclesiam favorabiliter prosequamur. Exhibita siquidem nobis nuper pro parte vestra petitio continebat quod ecclesia vestra propter antiquitatem ejus, jam est diu, corruit, et ad terram totaliter est prostrata, et quod ad reparationem et reedificationem illius, vestre et ejusdem ecclesie facultates, que propter guerras et mortalitatum pestes, que in illis partibus diutius viguerunt et vigent, ad depredationes latronum illuc sepe discurrentium, nullatenus sufficiunt, quin ymo sunt ad hoc fidelium suffragia plurimum oportuna. Quare pro parte vestra fuit nobis humiliter supplicatum, ut cum vos et alii perpetui beneficiati in eadem ecclesia tam pro decimis quam pro procurationibus et aliis subsidiis in eisdem partibus, auctoritate apostolica dudum impositis, vel eorum arreyratgiis, in centum franc. auri vel circiter camere apostolice teneamini, dictos C francos vobis remittere dignaremur. Nos igitur vobis in hac parte pro compacientes affectu, hujusmodi supplicationibus inclinati, prefatos centum francos in reparationem et reedifficationem hujusmodi ac in opus fabrice dicte ecclesie et non in usus alios convertendos, nec etiam expendendos, vobis, auctoritate predicta de
Fol. 214 v°
speciali gratia remittimus et donamus, ac volumus quod si vos et dicti beneficiati ad solvendum dicti fabrice remissit vel negligentes fuerint, vener. frater noster episcopus Petrag. ad id per censuram ecclesiasticam vos compellat. Et quod si in vos et singulares personas vestrum, ac in vestram ecclesiam propter non solucionem fran. hujusmodi factam, in terminis constitutis, excommunicationis, suspensionis, vel interdicti sententie forsitan sint prolate, prefatus episcopus ab hujusmodi sententiis, facta prius satisfactione de premissis, auctoritate apostolica vos absolvat, et vobis injungat penitentiam salutarem, et alia que de jure fuerint injungenda, ac eciam hujusmodi interdictum relaxet, necnon super irregularitate, si quam, hujusmodi ligati sententiis, celebrando, seu verius prophanando divina, vel immiscendo vos illis, non tamen in contemptum clavium forsitan contraxistis, predicta auctoritate dispensetis. Districtius inhibentes camerario et thesaurario sedis apostolice, ac collectori et subcollectori fructum et proventuum in illis partibus, eidem camere debitorum, qui sunt et erunt pro tempore, en vos occasione dictorum centum francorum, aliquatenus inquietari impediant, vel molestent, ac decernentes ex nunc irritum et inane, si secus super premissis a quoquam, quavis auctoritate scienter, vel ignoranter contigerit attemptari. Nulli ergo omnio hominum liceat hanc paginam nostre remissionis, donationis, voluntatis et inhibitionis et constitutionis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis Dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum ejus se noverit incursurum. Datum Avinion. VIIII kal. aprilis, pontificatus nostri anno quarto.
Fol. 215 r°
19 novembre 1384
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. VIII v°
Sequitur etiam tenor litterarum de reservatione et venditione bonorum et spoliorum Petri episcopi Petrag.
Franciscus, miseratione divina episcopus Grationopolitan. domini nostri pape camerarius, ven. viro domino Petro de Morteriis, in Petrag. et certis aliis civitatibus et dioc. apostolico collectori, salutem in Domino. Notum vobis facimus per presentes, quod in et super bonis mobilibus spoliorum, debitisque et creditis bone memorie domini Petri episcopi Petrag., camere apostolice per dominum nostrum papam specialiter reservat., et que idem dominus quondam episcopus, tempore mortis sue duntaxat habebat, seu pertinebant quomodolibet ad eumdem; prout in inventario per vos confecto sunt descripta. Rev. in Christo pater dominus Helias, electus, et in episcopum Petrag. confirmatus concordavit, composuit et convenit nobis cum et cum gentibus camere apostolice predicte, de summa IIIIc franc. auri cugni ipsius camere, realiter eidem camere, seu vice et nomine ipsius frater Iterius de Boscocavo ordinis predicatorum solvit, et centum flor. camere restant. de dicta summa compositionis hes(?) et debet solvere hinc ad proximum instans festum Epiphanie Domini; tali tamen pacto quod idem electus tenetur et debet salaria et remunerationes servitorum et etiam funeralia dicti quondam domini episcopi, et omnia alia debita per ipsum dum viveret, legitime contracta, persolvere et satisfacere de easdem, ac etiam alia onera, si que sint, supportare, et servere modificationem in talibus spoliis consuetam observari, et cum compositione hujusmodi in modum predictum facta, cessimus et remisimus ipsi domino episcopo electo, omne jus, et omnes actiones utiles quas et quas dicta camera in predictis bonis, debit. et credit. ac
Fol. 215 v°
spoliis in predicto vestro inventario duntaxat descript. habebat, seu habere poterat, aut eidem competere quoquomodo ante hujusmodi compositionem, occasione reservationis predicte, aut alias quovismodo poterant, ac etiam cedimus et remittimus per presentes. Et nichilominus volumus, ac eidem domino electo de speciali gratia concedimus per presentes quod legata sibi pro dictum dominum episcopum suum locum habeant, sibique integraliter persolvantur, ac respondeatur plenius de eisdem, de mandato expresso domini nostri pape, vive vocis oraculo nobis facto, nonobstant. reservation. isto casu. Et si aliqua ex inventariat. recepist. si extent, et si non extent eorum legitimum pretium et valorem reddat. et restituat. eidem domino electo, aut gentibus suis, per ipsum ad hoc deputat., vel etiam deputandis, ipsumque et ejus gentes predictas uti de cetero et gaudere de ipsis tanquam de rebus et bonis suis propriis, et ipsi domino electo pertinen. pleno jure libere pro eorum libito voluntatis permittatis. In quorum omnium testimonium, presentes litteras fieri fecimus et sigilli nostri cameriaratus officii appensione muniri. Datum Avinion., die XIXa mensis novembris, anno a Nativitate Domini millesimo CCC° octuagesimo quarto, indictione septima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Clementis divina providentia pape septimi, anno septimo.
De istis spoliis nichil recepi, quod secundum tenorem litterarum supradictarum satisfecerat domino camerario.
Fol. 216 r°
19 novembre 1384
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. IX r°
Sequuntur tenores litterarum domini camerarii, super remissione debitorum per dominum Bertrandum de Campnhaco, apostolice camere, ratione suorum beneficiorum debitorum
Franciscus miseratione divina episcopus Grationopolitan., domini nostri pape camerarius, ven. viro domino Petro de Morteriis, in Burdegalen., Petrag. et ceteris aliis civitatibus et dyoc. apostolico nuncio et collectori, et ejus subcollectori seu commissar. per dominum nostrum papam, vel per nos in futurum deputando in provincia et civitate predictis, salutem in Domino. Ad vestri et cujuslibet vestrum noticiam, tenore presencium deducimus quod nuper exposito sanctissimo domino nostro pape, pro parte vener. viri domini Bertrandi de Campanhaco, archidiaconi de ultra Dordoniam, in ecclesia Petrag., familiarusque reverendi patris domini Johannis magistri hospital. et ordinis milicie Sti Johannis Jherosolimitani, ac rector. parrochialis ecclesie de Roffinhaco, canonicique prebendati in majori et Sti Frontonis ecclesiis Petrag., quod cum propter guerras partium illarum, que tam per anglicos quam alios diucius viguerunt atque vigent, ac eciam quod magna pars fructuum ipsius archidiaconatus, sint in potestate seu obediencia anglicorum, et ob hoc sint taliter adnichilata beneficia sua predicta, quod illas pecuniarum summas in quibus tenetur camere apostolice, tam ratione vacan., procurationum, decimarum et subsidiorum, quas vos collector, seu subcollector, petit. ab eodem debit. per eum, tam pro se, quam predecessoribus suis in suis beneficiis solvere non potest, neque valet. supposito quod prefato domino nostro ut super premiss. sibi de aliquo gracioso remedio providere
Fol. 216 v°
dignaretur. Idem dominus noster premiss. attentis, ac predictis supplicationibus graciose inclinatus, omnes pecuniarum summas, seu quantitates in quibus tenetur, seu teneri potest dicte camere ratione predicta, de toto tempore preterito usque ad tempus duntaxat Assumptionis domini nostri pape, ex certis rationibus et causis ad hoc animarum sue sanctitatis moventibus, liberaliter remisit, donavit et quittavit. Quare de mandato dicti domini nostri pape facto nobis super hoc oraculo vive vocis, predictum dominum Bertrandum, ejusque heredes et successores de dictis pecuniarum summis per eum debit. ratione predicta, et de tempore predicto, ante tempus dicti domini nostri pape, tenore presentium, absolvimus et quittamus, vobis et vestrum cuilibet tenore presentium, de mandato quo supra. Precipien. et mandantes quatenus dictum dominum Bertrandum, vel ejus procuratorem in dictis beneficiis suis nullatenus molest., seu molestari faciatis, ratione debitorum predictorum, de tempore supradicto, et debita supradicta de supradicto tempore, in vestris libris seu regist. cassetis et anottetis, et loco ipsorum presentem remissionem modo premisso factam conscribat., seu conscribi faciatis in eisdem. Nam ipsam in vestris compotis allocari et admitti faciemus, prout dictus dominus noster papa nobis dedit specialiter in mandatis. Datum Avinion. sub sigillo nostri cameriaratus officii, die XXa mensis maii, anno a Nativitate Domini millesimo CCC° octuagesimo quarto, indictione septima, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Clementis divina providentia pape septimi, anno sexto.
Juxta tenorem litterarum fuit remissum et de libr. cassatum et anullat., quare ex tunc a tempore creationis domini nostri pape citra nichil debebat.
Fol. 217 r°
19 novembre 1384
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. X r°
Sequuntur litterarum tenores reservationum bonorum ac rerum universorum domini Bertrandi de Campnhaco, per dominum camerarium directarum
Franciscus miratione divina episcopus Grationopolitan., domini nostri pape camerarius, ven. viro domino Petro de Morteriis, in Petrag. et certis aliis civitatibus et dyoc. apostolico nuncio et collectori, salutem in Domino. Cum sanctissimus dominus noster papa pro necessitatibus camere sue apostolice supportandis, omnia bona spolia debita et credita quecumque quondam domini Bertrandi de Campnhaco, canonici Petrag., nuper in partibus deffuncti, que tempore mortis sue habebat, seu ad ipsum qualiter cumque spectabant vel pertinebant diu ante ejus obitum duxerit dispositioni sue et ejus camere apostolice specialiter reservanda. Sic quod hujusmodi reservatione obstante, nullus nisi predictus dominus noster papa disponere potuit de bonis et spoliis, debit. et credit. supradictis. Hinc est quod de expresso mandato predicti domini nostri pape facto nobis oraculo vive vocis, vobis, tenore presencium, precipimus, committimus et mandamus quatinus statim visis presentibus, omnia bona, spolia, debita et credita predicta, sive in auro, argento, vaxella aurea et argentea, pecuniis, jocalibus, bladis, vinis, aut rebus aliis cujuscumque speciei consistant, ad manum dicte camere, pro vos et subcollectores vestros, vel alium, seu alios vobis fidos, sub inventario fideli ponat., levet., et recipiat, et deinde dicte camere assignet., seu assignar. faciat, et de illis duo faciat. fieri inventaria, quorum uno penes vos retento, reliquum ad dictam cameram, quam citius poteritis transmittatis; detentores occupatores bonorum, spoliorum, debitorum et creditorum predictorum si qui fuerint ad restitutionem integram, per censuram ecclesiasticam et alia jur. remedia, ac in vocationem brachii secularis, si expedit, et al. prout est de debit. dicte camere fieri consuetum, viriliter compelle. auctoritate nostra, non obstante si forte appareat vobis quod dictus quondam dominus Bertrandus canonicus suum
Fol. 217 v°
condiderit testamentum, quod nullum est et irritum, obstante reservatione. Et si qui forsan vobis fuerint contemptores in premissis, contradictores et rebelles, ipsos tales, prout vobis visum fuerit expedire, cihetis pro parte vestra, ad comparendum in Romana curia personaliter coram nobis, certa die per vos, vel deputand. a vobis eisdem assignanda, de qua vobis videbitur petitionibus et querel. procur. fiscal. dicti domini nostri pape, super contemptu et rebellionibus predictis debit. responsur., factur. et receptur. quod fuerit rationis. Super quibus omnibus necnon dicta bona et spolia petendi, exhigendi et recipiendi, ac de recept. illas personas a quibus ea receperit., quittandi et absolvendi, vobis et deputandi a vobis plenam damus et concedimus tenore presencium, potestatem, ac etiam committimus vices nostras. Datum Avinion. sub sigillo nostri cameriaratus officii, die XVIIIa mensis decembris, anno a Nativitate Domini millesimo CCC° octuagesimo quarto, indictione septima, pontificatus sanctissimi domini nostri Clementis, divina providentia pape septimi, anno septimo.
Finaverunt cum domino camerario in quinquaginta francorum auri, ad intercessionem magistri ordinis Jherosolimitanorum, quos post assignavit dominus camerarius nobili viro Johanni de Mauriaco, servienti armorum domini nostri pape pro vadiis suis; et dedit in mandatis quod ipsam summam solvere et reddere facerem dicto servienti armorum et absolverem obligat. quod et feci. Et dictus servicus armorum, vel procurator suus recognovit habuisse et cameram quittavit. Ego non posui in recepta dictam summam, nec pono in expen., quia cum domino camerario finaverat.
Fol. 218 r°
18 décembre 1384
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. X v°
Sequuntur tenores aliarum litterarum super reservatione bonorum quondam domini Helie Ortici, canonici Petrag., per dominum camerarium directarum
Franciscus miseratione divina episcopus Grationopolitanus, domini pape camerarius, ven. viro domino Petro de Morteriis, in Petrag. et certis aliis civitatibus et dyoc. apostolico nuncio et collectori, salutem in Domino. Cum sanctissimus dominus noster papa pro necessitatibus camere apostolice supportandis, omnia bona, spolia, debita et credita quecumque quondam domini Helie Ortici, archidiaconi et canonici Petrag., nuper in partibus deffuncti, que, tempore mortis sue habebat, seu ad ipsum qualitercumque pertinebant, vel spectabant, diu ante ejus obitum duxerit dispositioni sue et ejus predicte camere specialiter reservanda. Sicque hujusmodi reservatione obstante, nullus nisi predictus dominus noster papa disponere potuit de bonis et spoliis, debit. et cred. supradictis. Hinc est quod de expresso mandato predicti domini nostri pape facto nobis oraculo vive vocis, tenore presencium precipimus committimus et mandamus quatinus statim visis presentibus, omnia bona, spolia, debita et credita predicta sive in auro, argento, vaxella &c. (le reste mot à mot, comme dans la pièce précédente). Même date 18 décembre 1384.
De dictis spoliis nichil recepi, nec recipere seu habere potui, quia dominus Petrus de Mornay, senescallus Petrag. pro domino nostro rege Francie, bona mobilia et inmobilia quecumque habebat tempore mortis et vite occupaverat et occupat, occasione quod diu ante obitum suum constituerat heredem quemdam nepotem suum qui morabatur Burdegale, in terra inimicorum regis Francie, et propter hoc rex dedit sibi dicta bona tanquam de rebelle. Et quare fui ausus facere processus generales et speciales contra detinentes, habui et audiviminas et approbria non modica, in tantum quod si non tacerem, ipse me ligatum manibus et pedibus
Fol. 218 v°
super unum azinum duci faceret Parisius, et propter hoc ex tunc non fui ausus me intromittere.
12 janvier 1385
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. XI r°
Sequitur tenor quarandam aliarum litterarum per dominum camerarium missarum, super traditione mille francor. domino Gantoneto de Abzaco, militi
Franciscus miseratione divina episcopus Grationopolitan., domini nostri pape camerarius, ven. viris dominis Petro de Morteriis, abbati Sti Asterii, ac Geraldo Rauzelli, in Petrag. et Sarlaten. civitatibus et dyoc. apostolicis collectoribus, et eorum subcollectoribus, qui nunc sunt, et pro tempore fuerint, et eorum cuilibet salutem in Domino. Cum camera apostolica nobili viro domino Gantoneto Dapzaco, militi Petrag. dyoc., pro certis servitiis et aliis causis pro eum prefater camere impensis, in certa pecunie summa legitime teneatur. Hinc est quod sanctissimus in Christo pater et dominus noster dominus Clemens divina providentia papa septimus, volens sibi et statui suo, prout facultates dicte camere de presenti sufficienter complacere, mille franc. auri boni et legitimi ponderis in et super collectariis et subcollectariis vobis decret., et de pecuniis pro vos, nomine dicte camere ibidem recipiendis, pro vos, eidem militi solvi et assignari voluit et mandavit. Quapropter de ipsius domini nostri pape mandato, facto nobis super hoc oraculo vive vocis, vobis et vestrum cuilibet, tenore presentium precipimus et mandamus quatinus de pecuniis pro vos et dictos subcollectores vestros procuratoribus, dictam mille franc. summam indiminutionem major. summe tradat., solvat. et realiter assignet., mandatis et inhibitionibus pro dominum nostrum et nos in contrarium factis, vobis et vestrum alteri non obstan. quibuscumque.
Fol. 219 r°
Volumus autem de hiis que, ut premittitur, duxeritis assignanda, duo confici faciatis publica instrumenta, quorum uno penes vos retento, reliquum prefate camere mittere studeatis, precaventes quod pecunias per vos jam receptas hic gentibus dicte camere quam tocius poteritis, transmittatis. Datum Avinion., sub sigillo nostri cameriaratus officii, die XII mensis januarii, anno a Nativitate domini millesimo CCC° LXXX quinto, indictione VIIIa, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Clementis divina providentia pape septimi, anno septimo.
Soluta et tradita per me dictum collectorem, dicto domino Gantoneto, de mandato quo supra, inferius in presenti libro continentur.
2 juillet 1386
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. XI v°
Sequitur tenor quarumdam aliarum litterarum, missarum per dominum camerarium, contra dominum Laurencium Picardi
Franciscus miseratione divina episcopus Grationopolitan., domini pape camerarius, ven. viris dominis Petro de Morteriis, canonico Burdegalen., in Petrag. et certis aliis civitatibus et dyoc. jurium camere apostolice collectori, et Petro Vuade (en marge: p.e. Buade), priori Pontis Romani, Petrag. dyoc., et eorum cuilibet, salutem in Domino. Cum, sicut nuper accepimus, dominus Laurencius Picardi, canonicus Petrag. de bonis et spoliis bone mem. domini Petri episcopi Petrag., vaxella, res et jocalia descripta in quadam papiri sedula, quam vobis, una cum presentibus sub nostro sigillo mittimus fideliter inclusam, habuerit et detineat, ea reddere seu restituere gentibus camere supradicte contradicens, pluries requisitus, in grande dicte camere prejudicium atque dampnum. Eapropter nos volentes, prout ex nostro tenemur officio, pro utilitate dicte camere super premissis providere, vobis et vestrum cuilibet de
Fol. 219 v°
quorum diligentia, scientiis et discretionibus quamplurimum in Domino, confidimus, tenore presentium, committimus et mandamus quatinus visis presentibus, de et super predictis per ipsum, ut prefertur, substractis et habitis, cum diligen. Vos summarie simpliciter et de plano informetis, et si per informationem hujusmodi vobis apparuerit ipsum dominum Laurencium, jocalia, vaxellam, et res de quibus in dicta sedula fit mentio, habuisse, ut asseritur, ipsum dominum Laurencium ad reddendum tradendum et restituendum vobis, nomine camere apostolice eadem res, vaxellam, et jocalia, per captionem, arrestationem et detentionem persone et bonorum suorum mobilium et inmobilium, et alia juris, remedia de quibus vobis visum fuerit expedire; invocando ad hoc si opus fuerit, auxilium brachii secularis compellatis seu compelli faciatis, appellationibus, oppositionibus et aliis subterfugiis nonobstantibus quibuscumque. Insuper ut premissa per vos exequenda, ad effectum plenarium deducantur, volumus quod ex parte nostra requiratis episcopum et capitulum ecclesie Petrag., sub virtute juramenti per ipsos sancte ecclesie Romane prestiti, ut in premissis exequendis, vobis auxilium, consilium prebeant et favorem, taliter quod possitis mento contentari, et vos eciam talem diligentiam adhibeatis, quod de premissis inde valeatis merito commendari. De hiis que feceritis in premissis nos reddentes legitime certiores. Datum Avinion. sub sigillo nostri cameriaratus officii, die secunda mensis julii, anno Domini millesimo trescentesimo octuagesimo sexto, indictione nona, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Clementis divina providentia pape VII, anno octavo.
Quod factum fuit vigore dictarum litterarum, in compotis expensar. inscriptar. reperietur.
Fol. 220 r°
15 juillet 1388
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. XI r°
Sequuntur littere concesse Petro de Arentho, domicello Gebenn. Dyoc. De debit. Camere apostolice per priorem Brageriaci
Petrus miseratione divina archiepiscopus Arelaten., domini pape camerarius, ven. viro domino Petro de Morteriis, in Petrag. et certis aliis civitatibus et dyoc. apostolico nuncio et collectori, salutem in Domino. Cum ven. et religiosus vir dominus frater Poncius Sere, prior prioratus Sti Martini de Brageriaco, ord. s. Ben., Petrag. dyoc., teneatur camere apostolice in diversis pecuniar. summis, tam pro se, quam pro certis predecessoribus suis in dicto prioratu, et tam de annalis seu vacant., quam aliis certis de causis, ad vestri noticiam deducimus quod sanctissimus dominus noster papa propter grata et accepta servicia que sibi nobilis vir Petrus Darento, domicellus in dicto loco de Brageriaco moram trahens, hactenus impendit, atque fecit, omnes predictas pecuniarum summas, sic, ut prefertur, per dictum priorem dicte camere debitas, liberaliter donavit atque dedit. Quare vobis, de mandato predicti domini pape, facto nobis oraculo vive vocis, tenore presentium precipimus et committimus et mandamus quatinus predictum dominum Poncium, ad solvendum et tradendum nomine dicte camere, predicto Petro Darenthon, vel ejus legitimo procuratori, omnes illas pecuniarum summas, in quibus tam pro se, quam predecessoribus suis, dicte camere tenetur, per censuram ecclesiasticam, et alia juris remedia, de quibus vobis videbitur, et prout de debitis camere est fieri consuetum, per vos, vel alium seu alios viriliter compellatis, auctoritate nostra. Super quibus vobis, necnon predicto Petro Darenthon dictas pecunias a predicto priore recipiendi et ipsum priorem de ipsis, nomine dicte camere, quietandi et absolvendi, plenam
Fol. 220 v°
damus et concedimus tenore presentium potestatem. Datum Avinion., sub sigillo nostri cameriaratus officii, die XVIa mensis decembris, anno a Nativitate Domini millesimo CCC° octuagesimo tercio, indictione sexta, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Clementis divina providentia pape septimi, anno sexto. J. de Dorleba.
Prior supradictus Brageriaci concordavit cum dicto Petro de Arentho, de omnibus in quibus nomine sui, aut nomine predecessorum suorum dicti prioratus, quacumque causa, seu ratione teneretur camere domini nostri pape in certam summam, quam summam noluerunt mihi indicare, et sibi satisfecit, prout michi constat per quoddam publicum instrumentum, receptum et consignatum per Dominicum de Giras, clericum de Avinihaco (en marge: ou Avinhaco melius), Convenar. dioc., habit. Avinion., publicum auctoritate apostolica notarium pomorum prope portale Ymberti, XV die julii, anno Domini millesimo CCC° LXXX° octavo, indictione XIa, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Clementis pape septimi, anno decimo.
12 janvier 1385
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. XII v°
Sequuntur littere concesse Johanni Royera, scutiferi, domini nostri pape, de quibus habuit et recepit, seu procurator suis nomine ipsius; prout inferius in compotis missar. seu traditor. continetur
Franciscus miseratione divina Grationopolitan. episcopus, domini pape camerarius, venerabili viro domino Petro de Morteriis, Burdegal. et Petrag. ecclesiarum canonico, ac in Petrag. et certis aliis civitatibus et dioc. nuncio et collectori apostolico, salutem in Domino. Cum camera apostolica, nobili viro Johanni de Royeria domicello, scutiffero honoris domini nostri pape per stipendiis per eandem dominum nostrum et eamdem cameram sibi promissis et
Fol. 221 r°
debitis in nonnullis pecuniarum quantitatibus teneatur, de expresso mandato sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Clementis divina providentia pape septimi, nobis facto super hoc, oraculo vive vocis, vobis, tenore presentium precipimus et mandamus quatinus mandatis, inhibitionibus et prohibitionibus de pecuniis ejusdem camere nemini tradendis generalibus vel specialibus, sub quacumque verborum aut litterarum forma vel expressione per eumdem dominum nostrum. Nos aut alium quelibet vobis factis, vel forsan in posterum faciendis, etiam si de eis, earumque totis tenoribus esset presentibus fienda mencio specialis, nonobstantibus quibuscumque, predicto Johanni, vel suo ad hoc procuratori legitimo, de pecuniis predicte camere per vos receptis, vel quam primum recipiendis, in solutionem et exonerationem stipendiorum predictorum, summam quadringentorum franc. auri sine difficultate, mora et oppositione quibuslibet tradatis expediatis et realiter assignetis. Nos cum summam ipsam postquam eam ipsi Johanni, vel procuratori suo predicto, quibus et eorum cuilibet eam a vobis nomine dicte camere, petendi, recipiendi et exigendi, ac de eadem vos et bona vestra quecumque eodem nomine, quittandi et absolvendi perpetuo, tenore presentium plenariam potestatem concedimus, tradideritis et assignaveritis, ut prefertur, vobis in compotis, pro vos gentibus ipsius camere reddendis, pro easdem gentes allocari, et de vestra recepta deduci sine difficultate qualibet faciemus; quod et fieri volumus et mandamus per presentes. Datum Avinion., die XIIa mensis januarii, anno Domini millesimo CCC° LXXX° quinto, indictione VIIIa, pontificatus prefati domini nostri, anno septimo.
Fol. 221 v°
18 décembre 1384
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. XI r°
Sequuntur alie littere misse, de reservatione bonorum provenientium per et de episcopatu Petrag., a die vacationis per obitum domini Helie episcopi Petrag., usque ad diem possessionis adepte per rev. in Christo patrem dominum Petrum Dei gratia Petrag. episcopum de dicto episcopatu
Franciscus miseratione divina episcopus Grationopolitan., domini pape camerarius, venerabili viro domino Petro de Morteriis, in Petrag. et certis aliis civitatibus et dioc., apostolico nuncio et collectori, salutem in Domino. Cum sanctissimus dominus noster papa pro necessitatibus camere sue supportandis, omnes fructus, redditus, provendus et emolumento tam ecclesie Petrag. quam aliarum prelaturatum vacan. vel vacaturarum quaramcumque, etiam monasteriorum qui et que obvenerunt et obvenient ex eisdem a die vacationis ipsarum, usque ad diem possessionis ipsarum adepte per promotos ad easdem duxerit specialiter reservanda. Hinc est quod de mandato predicti domini nostri pape facto nobis oraculo vive vocis, vobis, tenore presentium precipimus et mandamus quatinus omnes fructus, redditus, proventus et emolumenta dicte ecclesie Petrag. qui et que obvenerunt ex eadem, a die vacationis ipsius, per obitum ultimi episcopi ejusdem, usque ad diem possessionis adepte per reverendum in Christo patrem dominum Heliam, ad dictam ecclesiam per dictum dominum nostrum papam promotum, ad manum dicte camere ponatis, levetis, exigatis et recipiatis nomine dicte camere, per vos vel alium, seu alios vobis fidos. Et ad dictam cameram, vigore dicte reservationis, declaretis si expedit pertinere. Detentores et occupatores quoscumque fructuum, proventuum et emolumentum predictorum, si qui fuerint, necnon contradictores et rebelles in premissi per censuram ecclesiasticam et alia juri remedia, etiam per invocationem brachii secularis si expediens fuerit, viriliter compellatis auctoritate nostra super quibus, necnon quascumque personas a quibus dictos fructus vos recipere continget de receptis nomine dicte camere, quietandi et absolvendi vobis et deputandi a vobis plenam damus et concedimus, tenore dictarum presentium, potestatem. Datum Avinion. sub sigillo nostri camerariaratus officii, die XVIII mensis decembris, anno a Nativitate Domini M° CCC° LXXX quarto, indictione VIIa, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Clementi divina pape VII, anno septimo.
Eaque recepi et expendi in compotis receptar. et expensar. inferius continetur.
Fol. 222 r°
15 mai 1387
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. XI v°
Sequuntur alie littere misse per dictum dominum camerarium de tradendo certas pecunias Raymundo Servientis, nepoti domini Helie episcopi deffuncti, cui Raymundo debebantur
Franciscus miseratione divina episcopus Grationopolitan., domini pape camerarius, venerabili viro domino Petro de Morteriis, canonico Burdegal., Aquen., Baionen., Vasaten. et Petrag. civitatibus et dioc. apostolico collectori salutem in Domino. Nuper, prout domino placuit, bone mem. dominus Helias episcopus Petrag., diem suum clausit extremum; et cum idem dominus episcopus dum vivebat, discreto viro Raimundo servientis, ejus nepoti, priori ecclesie secularis Sti Aviti, Sarlat. dioc., in centum et quinque franc. auri, causa puri, veri et legitimi mutui, per ipsum Raimundum sibi realiter facti, ex una, et in quinquaginta duobus flor. auri, ratione cujusdam muli per ipsum Raimundum dicto quondam domino episcopo traditi, parte altera teneretur, prout per instrumentum testamenti per ipsum quondam dominum episcopum facti, et ad eundem faciendum, a sanctissimo in Christo patre et domino nostro domino Clemente divina providentia pape VII, vigore suarum litterarum apostolicarum licentiam et facultatem habenti, nobis de debito centum quinque franc. auri, necnon per testes fide dignos de pretio dictorum quinquaginta duorum flor. per mulo supradicto extitit facta fides. Ipseque dominus quondam episcopus etiam dicto Raimundo nepoti suo teneretur, ut asserit, ratione custodie castri episcopi prope Petrag., circum dati stabilia anglicorum, per eundem dominum episcopum sibi commisse. Quam custodim hujusmodi castri, per decem et septem menses, cum duodecim sociis armatis, et aliquando cum XVIII° suis stipendiis tenuit, prout adhuc tenet, in nongentis quadraginta duobus flor., ad rationem servicii cujuslibet sociorum predictorum, pro
Fol. 222 v°
quolibet mense, tam pro victualibus, quam stipendiis quatuor flor., et pro se ipso octo flor.; necnon pro serviciis pro eundem Raimundum ipsi domino episcopo vivento, per vigenti annos et ultra impensis, in trecentis flor. auri, et pro certis aliis expensis per eundem Raimundum, qui exequtor hujusmodi testamenti dicti quondam domini episcopi, una cum certis aliis per eundem dominum episcopum quondam institutus extitit, a die decima mensis martii proxime preteriti, tam pro exequiis ejusdem domini episcopi, quam ipsius exequtione exequtanda et eam prosequenda, tam Petrag., quam veniendo ad curiam Roman. occasione ejusdem executionis. In quo itinere per nonnullus gentes armorum, de duobus equis ad quadam mala sua cum pluribus suis ibidem existentibus, de predictus extitit, huc usque vacavit, factis. Executio dicti quondam domini episcopi in ducentis quinquaginta flor. auri ipsi Raimundo teneatur; nobis humiliter supplicavit quatinus de premiss. pecuniis sibi satifieri mandare dignaremus. Nos autem suis in hac parte supplicationibus inclinati, vobis scribimus tenore presentium et mandamus quatinus de predictis centum quinque franc. causa mutui, necnon quinquaginta duobus flor. auri pro mulo supradicto, predicto Raimundo debitis, de quibus nobis extitit facta fides, ut prefertur, sibi vel ejus procuratori pro eo de bonis, debitis et creditis ipsius quondam domini episcopi, per vos receptis, et quod ad manus vestras pervenerunt, satisfaciatis, seu satisfieri faciatis. Cetero cum nobis legitime non constet de hujusmodi pecuniarum summis sibi, ut asserit debitis ratione custodie castri supradicti, necnon de salario servicii sui viginti annorum et ultra, per eum dicto quondam domino episcopo impensid ac expens. et perdicione predictis per ipsum factis, vobis etiam scribimus et mandamus quatinus de premissis custodia, salario servicii sui, et expen. et predictione, seu pecuniar. summis quod hujusmodi occasione deberetur seu
Fol. 223 r°
deberi possunt, per testes fidedignos, et al. prout vobis videbitur faciendi. Vos cum diligentia informetis, et ea quod per hujusmodi informationem quam faceritis, occasione premissor., eidem Raimundo reperitis legitime fore debita, sibi vei eidem procuratori suo predicto, ipsius quondam domini episcopi bonis, debitis et creditis supradictis solvatis, prioritate et posterioritate aliorum quorumcumque ipsius quondam domini episcopi creditorum si qui sint, observat. taliter facien., quod idem Raimundus ad nos non reddeat super premiss. querelosus, quia quicquid eidem Raimundo, seu procuratori suo predicto hujusmodi occasione, servato tenore mandati nostri supradicti tradideritis et solveritis, in compotis vestris faciemus allocari, et de vestra deduci recepta. Datum Avinion. sub sigillo nostri camerariatus officii, die XV mensis maii, anno a Nativitate Domini millesimo CCC° LXXX° VII°, indictione decima, pontificatus sanctissimi in Christo patris, et domini nostri domini Clementis pape VII, anno nono. Jo. Rosseti.
De pecuniis supradictis composuit mecum in certam summam, quam solvi realiter, ut in expen. et traditis de dictis spoliis inferius continetur.
10 juillet 1385
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. XIIII r°
Sequuntur et alie littere misse quod provideretur domino Helie episcopo, de novo proviso de episcopatu Petrag.
Franciscus miseratione divina episcopus Grationopolitan., domini pape camerarius, venerabili viro domino Petro de Morteriis, abbati secular. et collegiale ecclesie Sti Asterii, Petragor. dioc., in Petrag. et certis aliis civitatibus et dioc. collectori apostolico salutem in Domino. Cum nuper, prout vos non credimus ignorare, sublato de medio bone memorie domino P. quondam Petrag. episcopo, per dominum nostrum papam provisum extiterit reverendo in Christo patri domino Hel. moderno episcopo Petrag., de ipsa Petrag. ecclesia, et ad nos ratione nostri camerariatus officii spectet et pertineat novis prelatis de victualibus necessariis facere provideri. Ea propter
Fol. 223 v°
nos super premiss., dicto domino episcopo providere volentes, vobis tenore presentium precipimus, committimus et mandamus quatinus de bonis et fructibus, necnon bladis, vinis, ac emolumentis dicti episcopatus per vos receptis, seu recipiendis, ad cameram apostolicam pertinen. et penes vos, seu personas alias quascumque existentibus, dicto domino episcopo, seu ejus procuratori, de dictis victualibus necessariis, prout vobis expediens et necessarium videbitur, a die prima mensis aprilis proxime preteriti usque ad novos fructus, provideatis, seu provideri faciatis. Taliter in premissis vos habentes, quod vobis super hoc iterum scribere non sit opus. Datum Avinion., die decima mensis julii, anno a Nativitate Domini millesimo CCC° octuagesimo quinto, indictione octava, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri domini Clementis, divina providentia pape septimi, anno septimo.
Quod exsequtum et factum fuit de supradict. inferius continetur.
31 octobre 1387
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. XIIII v°
Sequuntur alie littere de tradendo, de mandato dicti domini nostri pape,
domino Petro episcopo Petrag., de novo instituto, (que) bona in dictis litteris continentur.
Franciscus divina miseratione episcopus Grationopolitan., domini pape cameratius, venerabili viro domino Petro de Morteriis, canonico Burdegalen. in civitat. et dioc. Petrag. apostolico collectori salutem in Domino. Ad nostrum pervenit auditum, reverendo patre in Christo domino Petro episcopo Petrag. nobis refferente, quod licet bone memorie dominus Petrus Tizonis, episcopus Petrag. duas mitras precios. crossam, crucem cristallinam, cum pede argenti, unum thuribulum cum navicula pro thure, crismale suum pondere
Fol. 224 r°
duarum marcharum, ac quasdam cirothecas grisas et anuolos suos pontificales, necnon duas capellas quorum una est coloris violate, in qua sunt quinque pecie, et alia viridis trium peciarum tantum suis futuris successoribus in dicto episcopatu dimiserit dictos sed superveniente obitu domini Helie, prefati domini Petri Tizonis quondam successoris et dicti domini Petri episcopi Petragor. moderni predessoris immediati, mitras et alis supradicta, nomine camere apostolice, vigore reservationis bonorum et spoliorum prelatorum decedentium, per dominum nostrum papam facte, arrestavistis et detinetis arrestat. Unde oblatis nobis pro parte ipsius domini episcopi Petrag. moderni, supplicationibus graciose inclinati, considerato etiam que nobis constat mitras et alia supradicta alias per cameram apostolicam dicto domino Helie quondam ipsius domini episcopi moderni predecessori restitui fuisse mandata. Vobis precipimus tenore presentium et mandamus quatinus omne arrestum seu impedimentum in mitris et aliis supradictis, pro vos nomine quo supra appostium, tollatis et amoveatis, ipsasque mitras et alia supradicta dicto domino Petrag. episcopo moderno, aut gentibus, seu procuratori suis ad hoc ab eodem speciale mandatum habentibus, restituere et tradere curetis, quocumque alio a nobis super hoc minime expectato mandato. Datum Avinio., sub sigillo nostri camerariatus officii, die ultima mensis octobris, anno a Nativitate Domini M° CCC° LXXX° septimo, pontificatus sanctissimi in Christo patris, et domini nostri domini Clementis divina providentia pape VII, anno nono.
Omnia supradicta realiter habuit, et tradidi, seu procuratori suo, nomine ipsius et constat per instrumentum receptum per Aymericum Judicis, notarium apostolicum.
Fol. 224 v°
20 janvier 1387
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. XV r°
Sequuntur alie littere concesse nobili viro Petro Darentho, scutiffero, de tradendo certas pecunias, habendas, seu habitur a capitulis ecclesiarum Petrag. et Sti. Front.
Franciscus miseratione divina episcopus Grationopolitan., domini nostri pape camerarius, venerabili viro domino Petro de Morteriis, in civitate et dyoc. Petrag. apostolico nuncio et collectori salutem in Domino. Grata devotionis et fidelitatis obsequia que sanctissimo in Christo patri et domino nostro domino Clementi, divina providentia pape septimi, et Romane ecclesie ... Nobilis vir Petrus de Arenthone, domicellus, Gebenn. dyoc., studuit hactenus et studet continue impendere, promeretur ut ipse sibi taliter faveat quod serviisse gaudeat, et ad perseverantiam fortius animetur. Hinc est quod idem dominus noster papa, premissorum intuitu et favore, ac in recompensationem aliqualem servitiorum predictorum, omnia et singula arreuratgia sive restas in quibus venerabiles viri majores et capitula ac singulares canonici cathedralis et collegiate Sti Frontonis Petrag. ecclesiarum, camere apostolice, tam ratione annatar., quam decimarum et procurationum, in partibus illis pro sedem apostolicam reservatar. usque ad presentem diem tenetur, eidem Petro, die date presentium, nobis presentibus, dedit et concessit. Quapropter de ipsius domini nostri pape mandato, nobis facto super hoc, oraculo vive vocis, discretioni vestre, tenore presentium, committimus et mandamus quatinus arreyratgia, sive restas hujusmodi exigere, recuperare et levare curetis, et quidquid inde receperitis, prefata Petro, vel ejus certo mandato, aut procuratori ad hoc ab eo sufficiens mandatum habenti, realiter assignae. providen. eisdem, nomine camere predicte de securitate opportuna. Nos enim vobis, de et super arreyratgiis sive restis predictis, cum personis predictis, ad summam de qua vobis videbitur, transhigendi, componendi, ac
Fol. 225 r°
mediantibus composition. et transhaction. hujusmodi, eos et omnes alios quorum intererit, solvendi, liberandi et quittandi, plenam et omnimodam, tenore presentium, concedimus facultatem, ac committimus totaliter vices nostras. In quorum testimonium presentes litteras muniri. Datum Avinion., die XXa mensis januarii, anno a Nativitate Domini millesimo CCC° octuagesimo septimo, pontificatus prefati domini nostri pape, anno nono. Monoli.
Quid factum fuit de hoc inferius latius continetur.
31 octobre 1387
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. XV v°
Sequuntur alie littere concesse domino Petro episcopo moderno Petrag., de tradendo eaque in dictis litteris continentur juxta ordination. fel. Recordationis domini Greg. Pape XI
Franciscus miseratione divina episcopus Grationopolitan., domini nostri pape camerarius, venerabili viro domino Petro de Morteriis, canonico Burdegalen., in Burdegalen., Aquen., Baionen., Vasaten. et Petragor. civitatibus et dyoc. apostolice sedis nuncio et collectori, et ejus subcollectori in civitate et dyoc. Petrag. salutem in Domino. Pro parte reverendi in Christo patris domini Petri, episcopi Petrag. nuper nobis expositum extitit, quod licet secundum modificationem super spoliis prelatorum decedentium, per dominum nostrum papam et suos immediatus predecessore Roman. pontifices, mandatum observari, omnia ustensilia et suplectitia eorumdem prelatorum, que tempore mortis eorum habebant, necnon vasa vinaria, et arma pro castrorum et locorum custodia et animalia pro agrorum cultura deputate, ad futur. sucessores debeant pertinere, vos tamen hujusmodi, modificationem minime advertantes,
Fol. 225 v°
omnia utensilia, suplectitia, vasa vinaria et alia suprascripta que bone mem. dominus Helias, episcopus Petrag., predicti domini episcopi moderni predecessoris immediati, die sui obitus habebat, et que ipsi domino episcopo moderno, vigore dicte modificationis, pertinere debent, ad manum camere apostolice posuistis et sequestravistis. Eapropter idem dominus episcopus nobis humiliter supplica. fecit, quatinus sibi super hoc de remedio providere dignaremur opportuno. Nos autem suis in hac parte supplicationibus inclinati, vobis et cuilibet vestrum precipimus tenore presencium et mandamus quatinus supradicta utensilis suplectitia, sic per vos ad manum dicte camere posita et sequestrata, et quecumque alia que de bonis et spoliis supradicti quondam domini Helie, eidem domino episcopo moderno, juxta formam in modificatione per felicis recordationis dominum Gregorium papam XI super spoliis hujusmodi prelatorum decedentium edita contentam, pertinere debent sibi, seu ejus gentibus, tradatis et restituatis, seu tradi et restitui faciatis, ipsamque modificationem inferius annotatam in omnibus et per omnia observan. Tenor vero dicte modificationis talis est :
Gregorius &c. Nuper volentes ecclesiarum, monasteriorum et aliorum beneficiorum ecclesiasticorum utilitati consalere, auctoritate apostolica, per nostras certi tenoris litteras duximus ordinandum, quod si quandoque contingat, ac credita et debita aliquorum prelatorum, vel aliarum personarum ecclesiarum, secularium aut regularium, ante eorum obitum, per nos pro necessitatibus ecclesie Romane imminen. reservata reperiri de bonis, debitis et creditis hujusmodi reservatis, debita ipsorum prelatorum et aliarum personarum ecclesiasticorum si decedentium, propter utilitatem ecclesiarum, monasteriorum, seu beneficiorum quibus prefuerunt, contracta, ex expense
Fol. 226 r°
decentes et honeste funer., secundum decentiam et statum personarum decedentium, ac remuneraciones servitorum eorumdem, secundum personas et merita servitorum, ac eciam emendae si revera alicui sic decedentes tenebantur, persolvantur a quoque de dictis bonis libri et alia quod talis decedens de patrimonio suo, vel ex labore proprii corporis, seu al. quam ab ecclesia, seu beneficio cui prefuit, acquisivit. Si tamen habeat heredem legitimum et non al. deducantur, ... que hujusmodi reservatio nostra ad libros, calices, cruces, vestimenta et alia ornamenta ab antiquo, videlicet ante tempus sic decedentis vel per ipsum in vita sua sine fraude ad usum ecclesiarum, monasteriorum et aliorum beneficiorum hujusmodi quibus prefuit, necnon etiam ad lectos, vasa, vinaria et alia ustensilia aut arma pro custodia locorum ecclesiasticorum, monasteriorum et beneficiorum hujusmodi necessaria, seu ad boves et alia animalia et res similiter, ab antiqua pro agricultura, seu aliis usibus ecclesiasticorum, monasteriorum et beneficiorum hujusmodi deputata nullatenus se extendat ac universis collectoribus fructuum et proventuum camere apostolice debitorum, nostris aliis dedimus litteris in mandatis, ut hujusmodi voluntate et ordinationem nostras diligenter observent. Et etiam subcollectoribus ab eis deputatis et aliis quibuscumque faciant inviolabiliter observari. Datum Avinion. sub sigillo nostri camerariatus officii, die ultima mensis octobris, anno a Nativitate Domini millesimo CCC° LXXX° septimo, pontificatus sanctissimo in Chriso patris et domini nostri domini Clementis divina providentia pape septimi, anno nono.
Omnia contenta in dictis litteris quod fuerunt pro me inventoriata de bonis dicti domini Helie episcopi supradicti, tradidi realiter, seu assignavi et dedi licentiam et speciale mandatum sibi, aut gentibus suis, ut eas reciperent et haberant de castris et locis dicti episcopatus ubi erant. Et constat per instrumentum publicum, receptum per magistrum Aymericum Judicis, notarium publicum.
Fol. 226 v°
14 avril 1388
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. XVI r°
Sequuntur alie littere concesse dicto domino Petro episcopo de tradendo sibi aliqua bona;
prout in dictis litteris continetur
Franciscus, miseratione divina archiepiscopus Arelaten., domini pape camerarius, venerabili viro domino Petro de Morteriis, canonico Burdegal., in Petrag. et certis aliis civitatibus et dioc. apostolico nuncio et collectori, et ejus subcollectori in civitate et dioc. Petrag., salutem in Domino. Cum nuper ecclesia Petragor., per obitum bone memorie domini Helie, ultimi ipsius episcopi vacant., sanctissimi in Christo pater et dominus noster Dominus Clemens, divina providentia papa septimus, de persona reverendi in Christo patris domini Petrie idem ecclesie duxerit providendum et eidem domino episcopo, pro sustentatione status sui, a die provisionis de dicta ecclesia sibi facte, usque ad novam fructuum perceptionem, sic de fructibus antea percept. rationabiliter providend. Nos cum gentibus camere apostolice super hoc habita deliberatione matura, per quam nobis apparuit secundum ratam temporis, quartam partem fructuum, reddituum, proventuum, jurium et emolumentorum (sic), ad mensam episcopalem dicte ecclesie Petrag. spectanciam eidem domino Petro episcopo moderno fore rationabiliter assigandam; eapropter vobis precipimus tenore presentium et mandamus quatinus quartam partem fructuum, reddituum, proventuum, jurium et emolumentorum ad dictam mensam episcopalem ipsius ecclesie Petrag. spectan., qui et que infra annum ultimum, quo prefatus dominus Helias predecessor immediatus dicti domini Petri obiit, et ipsa ecclesia vacan. pervenerit. Si dicta quarta pars de fructibus, proventibus et emolumentis ac juribus hujusmodi exter adhuc, aut ubi non extaret. Illud quod ad supplementum dicte quarte partis fructuum, proventuum, emolumentorum et jurium predictorum dicti anni, restaret de bonis ipsius quondam domini Helie ultimi episcopi, si qui sint prefato domino Petro episcopo Petrag. moderno, tem pro provisione sua hujusmodi quarte partis anni predicti, quam custodia castrorum ipsius ecclesie Petrag., seu ejus gentibus ad hoc ab eo speciale mandatum habentibus, deduct. expens. pro
Fol. 227 r°
collectione dictorum fructuum rationabiliter factis, seu pro supportare omnium ad que teneretur dictus episcopus, si tempore dicte vacationis prefuisset ecclesie Petrag. predicte tradere, solvere, et realiter assignare curetis. Si quo idem episcopus merito valeat contentare, mandant. generalibus, vel specialibus in contrarium forsan factis, vel faciend. non obstant. quibuscumque. Datum Avinion. sub sigillo nostri camerariatus officii, die XIIII mensis aprilis, anno a Nativitate Domini millesimo CCC° LXXXVIII°, pontificatus domini nostri pape anno decimo. J. de Delerke.
15 décembre 1388
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. XVI r°
Die quinta mensis decembris anno Domini millesimo CCC° LXXX° octavo, idem dominus episcopus presentavit michi supradicto collectori seu presentari fecit pro Heliam servientis, clericum, dicent. se esse procurationem suum, supradict. litteras defferent. easdem, et me requisivit ut de supradict. et contentis in eisdem sibi satisfacerem, juxta tenorum earumdem. Quibus litteris receptis cum reverencia qua decet, et lect. per magistrum Aymericum Judicis, que de presentatione et responsione per utraque parte recepit instrumentum respondi verbo que ego paratus eram mandatis rever. patris et domini mei domini cameraii obedire; tamen videbatur michi quod nimis tardaverat eas intimare, cum fuisset creatus et in episcopum consecratus in mense april. anno a Nativitate Domini M° CCC° LXXX° VI° et bona non extabant, et eciam conditionibus in dictis litteris specifficatis et expressatis habuerat plus quam quarta pars valeret dictorum bonorum cum essent dict. fruct. episcopatus modici valoris. Et idem bone memorie dominus Helias tempore quo vivebat, fruct. dicti anni ultimo preteriti quasi expendiderat; qui decesserat die XII mensis marcii anno jam dicto, et apparere potest et poterat per inventarium dictorum bonorum, eciam pro custodia locorum et castrorum plura fuerant expens. et soluta pro stipendiis capitaneorum, que stipendia ipse dominus Petrus episcopus solvisset, si esset presens; et nec ob hoc ipse intravit dyoc. sua
Fol. 227 v°
Petrag. circa festum Nativitatis beati Johannis Baptiste anno LXXX° octavo, licet possessionem recepisset in mense augusti antea, et recepit omnes fructus dicti anni, et ea que adhuc erant de spoliis dicti domini Helie que erant in castro de Plazaco, quod castrum est dicti domini episcopi, et in quo castro primo venit dum intravit dyocesim; et que bona continebantur in inventario ipse dominus episcopus habuit et recepit C. III salm. vini, et plura alia bona, que valent, attentis sui presentibus supradict. plus quam ascendat dicta quarta pars; et de fructibus seu emolument. que provenerant tempore vacation. episcopatus, qui vacavit a die supradicta XII mensi marcii, usque ad tempus possessionis accepte per ipsum, non recepi bladum, neque vinum, quod ipse seu gentes sue totum acceperunt, et illus quod valuit in pecunia tempore vacationis; et quid factum est de ipsius inferius sunt descript., et pars sua minimum continget. Quam responsionem feci et pecii a supradicto notario instrumentum.
Item habuit unum calicem cum patena, unam crucem et unum crismale, licet crismale habuisset de no... (en marge: en écriture plus fine, mais du même tems).
Octobre 1387
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. XVII r°
Sequitur copia litterarum, missarum per dominum camerarium ad requestam
reverendi in Christo patris domini cardinalis Avinion.
Franciscus miseratione divina episcopus Grationopolitan., domini pape camerarius, venerabili viro domino Petro de Morteriis in Petragor. et certis aliis civitatibus et dyoc., apostolico nuncio et collectori, salutem in Domino. Pro parte reverendissimi in Christo patris et Domini, domini Feyditi, titulo Sancti Martini in Montibus, sancte Romane ecclesie cardinalis, nobis extitit expositum quod jam dudum bone memorie dominus cardinalis Petragoricen., qui dum esset sancte Romane ecclesie cardinal., archidiaconatum ecclesie Petrag. obtinebat, veniens ad mortem, et conscientiam faciens quod domus dicti archidiaconatus in suis edifficiis multum paciebatur ruynam, in suo testamento legavit pro reparationibus necessariis dicte
Fol. 228 r°
domus faciendis, centum et XX florenos auri de camera, et que hujusmodi summam centum et XX floren. auri de camera bone memorie dominus Helias episcopus Petragoricen., ante quam esset episcopus, et illo tempore quo tenebat archidiaconatum predictum, habuit et recepit que deinde non factis reparationibus predict., diem suum clausit extremum. Propterea nos cum instancia requisivit dictus dominus cardinalis, qui nomine dicti archidiaconatus, quem ex concessione apostolica noscitur obtinere, rat. actionem habet dictam summam petendi pro reparationibus predict. et super premissis, de bonis et spoliis predicti episcopi, si suppetant dicta spolia, solvatis, seu solvi faciatis dict. centum XX floren. de camera procuratori legitimo dicti domini cardinalis in reparatione predicta concedendos. Datum Avinion. sub sigillo nostri camerariatus officii, die XXa nona mensis octobris, anno a Nativitate Domini M° CCC° LXXX septimo, indictione Xa, pontificatus sanctissimi in Christo patris domini Clementis pape VII, divina providentia, anno nono. De Derleke.
En marge: quod factum fuit per istis litteris, in fine alterius libri, post conclusionem, continetur ad tale signum.
De dictis litteris modicum potui expedire licet me informaverim si dictus dominus Helias episcopus tempore quo erat archidiaconus, ex causis supradict. habuerat dictos C. XX florenos auri, cum canonicis dicte ecclesie Petrag. qui responderunt honore et voluntate dicti rev. pa. domini cardinalis et domini Helias in sua bona memoria constitutus, condiderat testamentum suum in mense maii, anno Domini M° CCC° LXXXIII°, ipso existente archidiacono Petrag. et illo anno factus fuit episcopus dicte ecclesie, et continebatur in dicto testamento ut sequitur. Item lego capitulo Petrag. LX floren. ad opus reparationis domus mee archidiaconatus Petrag., et non ad alios usus, et volo quod solvantur de hiis, que michi debentur per capitulum predictum ratione distribution. canonicatus et prebende meorum dicte ecclesie; et in casu quo aliquid plus peteret, dictum legatum revoco et annullo. Et reperii in compotis domini Geraldi Sauseda, procuratoris sui, quando erat archidiaconus, quod in dicto hospicio, ipse fecit aliquas reparationes, usque ad summam, seu valor. XL franc. et ... domum contiguam dicte domus perpetuo . Et requisivi dicti capituli canonicos ut solverent; qui responderunt nichil sibi debere, et omnia ista nescirent. Littere fuerant ... impetrate de predictis &c.
Fol. 228 v°
Sequntur tradita et assignata camere apostolice et aliis, prout sequitur seriatim.
Primo feci assignare et realiter tradere de pecuniis per me levatis, reverendissimis dominis meis dominis camerario et thesaurario, domini nostri pape, per manus reverendi patris domini G. episcopi Spoletani: IIc flor. de camera.
Dictus dominus episcopus obtinuit litteras quictationis.
Computato quolibet XXII sol. VI den. valent IIc XXV lib. dicte Petrag. monete.
Item tradidi et realiter assignavi de mandato domini nostri camerarii et collectoris suis patentibus, quarum copia superius est descripta, de summa mille francorum auri, domino Gantoneto de Abzaco, militi, diversis temporibus: Vc lib. mon. Petrag.
IIIIc francos valent LXV solvi.
Item Petro de Arenthonio scutiffero, Gebennen. dyoc., de mandato quo supra, et cum litteris: IIc L franc. auri. (en marge: de ista summa recepit instrumentum magister B. de Cesserone, notarius apostolicus).
Realiter tradendo seu assignando. Valent IIIc VI lib. X sol. monete predicte.
Item Johanni Royera, scutiffero domini nostri pape, de mandato quo supra, de summa IIIIc franc. auri.
Seu nomine ipsius, domino Guillelmo del Royre, et Aymerico de Veth, procuratoribus suis: XXXVI lib.
Valent XXII francxs minus V s.
Fol. 229 r°
1388
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. XVIII r°
Sequuntur expense facte per me, occasione dicte collectorie, et pro negotiis in persequendo facta dicte camere et ad eam pertinentia
Primo die XXII mensis decembris, usque ad diem secundam mensis januarii, anno Domini millesimo CCC° LXXXIII, qua die XIIa arripui iter meum de Avinion., et die secunda januarii fui Tholose, in quo tempore fuerant XII dies. De hiis XII diebus nichil computo.
Sed cum necessario haberem transire pro Vasconiam, visitando collectoriam michi commissam et non reperirem societatem fui in dicta civitate Tholosana per decem dies et expendi in dicta civitate quatuor francos, cum non reperissem societatem securam, cum non essem ausus exire propter guerras; quibus diebus elapsis, posui me in societate quorumdam militum et fratrum ordinis Sancti Johannis Hierosolimitani, qui ibant ad partem Vasconie, et venerant Tholose ad consilium prioris Tholosani ejusdem ordinis, et fui cum ipsis in civitate Occitana. Et post, apud Hortes. Deinde ivi apud Sora, Aquen. dioc. et fuerunt defluxi IX dies. Et postea de Sora cum non essem ausus plus procedere, cum tota patria Aquen., Baionen. et Burdegalen. essent in scismate et rebelles; nec potui reperire in illis partibus qui vellet recipere honus et officium subcollectorie. Et quando recessi de dicto loco de Sora, conduxi IIIIor homines armorum qui me conduxerunt ad civitatem Vasati, qui conductores habuerunt a me, VIII franc. auri.
Et in civitate Vasati fui per unam noctam, et in crastinum, ivi ad locum Useste, IIIIor leucas; et deinde ad castrum de Nalhaco, ubi fui per IIIIor dies. Et dictum castrum de Nalhaco distat a dicto loco de Usesta, unam leucam; et conduxeram duos pilhardos pedestres, qui habuerunt pro conductu, I fran. et in itinere inter Usestum et Noalhacum fui captus et male pertractatus et depredatus de IIIIor franc., repertis in
Fol. 229 v°
cramena. Verum dum eram in manibus dictorum depredatorum captivatus et ligatus, venerunt gentes annorum usque ad major. viginti, quorum unus erat capitaneus Bastardus de Lana, que nec solvit et conduxit ad dictum castrum de Noalhac, ubi fuit per IIIIor dies cum ipsis, et deinde in eorum societate ivi apud Podensac, distant quatuor leucas, ubi tenebatur consilium Gallici et Anglici pro faciendo pacifficum inter duo Maria, et illi de Burdegale qui venerant pro dicto paciffico, nisi esset dictus Bastardus, me occidissent, et fecit me conducere apud Cadilhacum, castrum domini Captaldi, et in crastinum dictus Bastardus venit ad dictum castrum, me quesitum, et pro conducendo, cum fuisset informatus quod insidie contra me parate pro Burdeg., et conduxit me apud Sanctum Macharium; et fui in dicto loco IIIIor dies; et mercurii que fuit dies prima quadragesime, conduxi decem pilhardos qui me conduxerunt, faciendo transitum per dictum locum de Cadilhaco apud Rions, et in dicto loco fui per tres dies, et dictis pilhardis dedi pro conductu mihi facto, cuilibet medium francum, et ascend. ad V fran.
Et sabbato sequenti conduxi IIIIor homines armorum, qui faciendo transitum per loco de Rions et de Lagoyra et Silve Majoris et Gensaco, me conduxerunt usque ad locum Ste Fidis, Agennen. dioc.; et de dicto loco de Rions, usque ad dictum locum Ste Fidis sunt octo leuce; et habuerunt quilibet unum francum. Sunt: IIIIor fran.
Et capitaneus illorum: II fran.
Et in dicto loco Ste Fidis fui per IIIIor dies, et post, ascendi per fluvium aque Dordonee, cum non essem ausus ire per terram, nec reperirem salvum conductum, ivi Brageriacum, Petrag. dioc., et fui ibidem per octo dies, plures processus fieri feci, vigore bullarum michi concessarum. Deinde ivi Petrag., et feci transitum per Muyschidanum et habebam pro conducendo duos homines armorum domini de Muyssidano qui habuerunt II fran.
Et post, dominus de Muyschidano fecit me conducere Petrag. sine aliquo salario; et fui Petrag. die dominica qua cantatur Letare
Fol. 230 r°
Jherosolimam, et fuit prima dies martii. Et inter Brageriacum et Muyschidanum fuerunt capti et ducti captivi apud podium Guillelmi duo vayleti mei, qui per prosequendo et financia michi decostarunt: V fran.
Summa summarum conducentium, propter expensas, XXXI fran.
Et antequam essem de Tholosa Petrag., fuerunt effl[...] fluxi LIX dies, in quibus expendi pro me et pro equitatur. et transitu aquarum et aliorum necessarior. et expen. conducentium: XLVI fran.
Eundo de Avinion.
Item pro faciendo processus in Brageriaco: II fran. (en marge: die quales processus; écriture du tems mais plus noire).
Item dum fui Petrag., feci publicare litteras et processus novos, per archipresbiteratus missos dioc. Petrag.; et decostaverunt XVI processus, cum sint XVI archipresbiteratus in dyoc. Petrag., et intrumenta publicationum litterarum apostolicarum: IIII fran. (en marge: die quales processus fecit per archipresbiteratus publicar.; idem).
Item pro portando et mittendo archipresbiteris, cum propter guerram vix possem reperire qui portare vellet. Decostaverunt diversi portatores: VI fran. (en marge: die ut supra; id.).
Item in mense maii sequenti, fui Montinhaci, personaliter; qui locus distat per VII leucas a Petrag. (en marge: nominentur debitores et cum sensura exigantur; id.).
Cum propter potentiam domini comitis Petrag. non esset ausus aliquis ire, et pro loquendo cum dicto domino comite, et ostendendo sibi litteras apostolicas, quoniam nullus esset ausus illuc facere exequtionem, nec in terra sua, nisi concedat de suo beneplacito et mandato, quam in potestate et sub dominio suo sunt beneficiati, qui, si vellet, haberent potestatem et facultatem solvendi. Qui dominus comes per dictis beneficiatis mandavit, et ipsis coram ipso ac me existentibus personaliter, et altercato de debitis camere, nichil potui expedire; et expendidi
Fol. 230 v°
in tribus diebus, quibus fui in dicto loco, eundo et redeundo, cum haberem comitivam gentium armorum propter viarum pericula: VIII fran.
Item habui ab heredibus magistri Hel. de Chambo, notar., quoddam publicum instrumentum magnum, olim factum et extractum de registris; que registra fuerunt perdita, quando civitas Petrag. per anglicos fuit capta cum non haberem certa documenta de taxatione ecclesiarum et beneficiorum civitatis et dyoc. Petrag. et erat necessarium. Et decostitit: IIII fr.
Fol. 231 r°
1384
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. XIX r°
Sequntur ea que expendi pro spoliis bone memorie domini Petri episcopi Petrag.
Cum dictus dominus Petrus episcopus Petrag. decessisset undecima die mensis augusti, anno LXXX° quarto in quadam castro, vocato episcopali, prope Petrag., unam leucam, die immediate sequenti ivi ad dictum castrum, et intravi intus, et volui facere inventarium de bonis dicti domini episcopi, et dominus Laurencius Picardi non permisit, quem etiam pluries al. monui ut omnia bona quecumque essent ostenderet, presentibus omnibus aliis officiariis dicti domini episcopi; et duxit mecum unum notarium meum, et decostaverunt equitature conducte: (F.B. il manque ici la somme).
Et notarius fuit in reveniendo tanta infirmitate detentus, quod per duos menses et ultra non potuit domum meam exire.
Item die dominica post, immediate sequenti, misi dominum Guillelmum Gandilh, bacallarium in decretis, ac canonicum Petrag., ad castrum de Plazaco, quod castrum est episcopi Petrag., et distat a villa Petrag. VI leucas, et unum notarium vocatum Guillelmum de Chambarlhac secum, quem conduxi qualibet die pro stipendiis suis sive (en interligne: ou sine) script.
Item tres rousinos conduxi quemlibet quartum franch. et fuerunt illuc eundo et redeundo quatuor dies, valet conductio rousinorum: III fran.
Item salar. notarii: I fran.
Item in quibusdam aliis expendi, quartum fran. quatuor fran.
Item quamvis modicum illuc expediverit quam capitaneus loci non erat, et locum tenen. non permiserunt intrare, et credo etiam, que fuit causa quam dominus comes Petrag. misit illud gentes armorum, pro capiendo locum et bona, asserendo que ad ipsum pertinebant, et illi qui erant intus nuntium intrare promiserunt, sed omnia
Fol. 231 v°
ad manum domini nostri pape posuerunt que erant de spoliis dicti domini episcopi deffuncti; et de dictis supradictus notarius publica recepit instrumenta.
Item die lune sequenti, que fuit dies XXII predicti mensis augusti, iterato accessi ad dictum castrum episcopale, pro comptendo inventarium, et conduxi tres rousinos, quemlibet quartum fran., et fui illuc per duos dies, cum notario, et valet conduccio dictorum rousinorum: I fran. cum dimidio.
Item pro et de hiis que feci, requisivi instrumentum, coram domino Hel. de Bonis Fontibus, et Guido Chatuelli et decostat notar.: II fran.
Item expendidi pro ferratura equorum: II s.
Item ivi apud Agonacum, castrum domini episcopi Petrag., et decostavit in omnibus: I fran.
Item die XII mensis septembris, misi quemdam nuncium Avinion., pro portando litteras domino camerario, significans sibi mortem domini episcopi, et dedi sibi: II fran.
Tale forum non habuissem, si pro aliis negociis non ivisset.
Item feci fieri monitiones, agravationes et alios diversos processus contra dominum Laurencium Picardi, et fratrem Iterium de Boscocavo, ord. fratrum predicatorum, dicto fratre Iterio asserente et dicente se esse exequtorem testamenti domini episcopi Petrag., tanquam contradictores, rebelles et inobedientes, et michi non parentes, in ostendendo, revelando spolia, bona, debita et credita bone memorie domini episcopi supradicti, que habebat tempore mortis et vite quo decessist. Et decostaverunt in omnibus: VI fran.
Item die XVa mensis septembris, cum audivissem
Fol. 232 r°
rumores que castrum episcopale, in quo dictus dominus episcopus decesserat, et erat major pars spoliorum et bonorum dicti domini episcopi, debebat capi per anglicos, seu inimicos, et vellem et affectarem quod dicta bona et spolia a dicto loco translatarentur et portarentur in villa Petrag., de consensu dicti fratris Iterii, misi ad dictum castrum episcopale novem homines armorum, et cum ipsis dominum Guillelmum Gandilh supradictum, pro apportando dicta bona et spolia dicti domini episcopi, et que ad cameram apostolicam pertinebant, eum essent in periculo, ut dicebatur; et super quibus conduxi sex someria pro portando, quodlibet unum quartum fran., et pro dicto domino Guillelmo et notar. duos rocinos conductos, pro quolibet et rousino unum quartum fran., ascendit conduccio rousinorum et someriorum ad: II fran.
Item pro dictis gentibus armorum, pro quolibet unam eyminam avene, ad mensuram Podii Sti Frontonis Petrag., solvi cuilibet XX sol. mon. Petrag. pro eymina valent: VII fr. et quarta parte unius.
Item portaverunt panem unum, carnes secum, vel portari feci pro expen. ipsorum, cum illuc necessaria habere non possent, et decostaverunt omnia: I fr. cum dimidio.
Et dictus dominus Laurentius noluit obedire, nec eos intrare permisit; et reversi fuerunt absque ullo commodo.
Item de sero expenderunt omnes in cena, in domo mansionis mee, in omnibus, tam pro equitatur. eorum, quam pro ipsis: II fran.
Item die VIIIa mensis octobris, anno quo supra, me Petrag. existente, conduxi Petrum de Paschis, dictum Tortelli, pro eundo Avinion., portando litteras meas reverendo in Christo patri et domino, domino camerario, et dominis meis de camera, significando et notifficando rebellionem et contradictionem michi factas per dictos dominos Laurencium Picardi, et fratrem Iterium supradictos, cum nollent michi obedire, sed processus contra ipsos factos et senten. excommunicationi parvi
Fol. 232 v°
pendendo et vilipendendo, descostabat dictus nuncius: VI franc.
Item cum pro senten. et aliis gravaminibus, seu agravationibus per me factis, dicti domini Laurencius et frater Iterius nollent obedire, propter eorum rebellionem, feci citationem contra ipsos et eorum quemlibet, quod comparerent personaliter coram dicto domino camerario Avinion. et decostavit originale una cum copiam ejusdem: I fran.
Item pro portatura dicte citationis, exequte Avinion. contra ipsos predictos dominos Laurencium et Iterium, conduxi fratrem Poncium Rollandi, ord. Sancti Spiritus Brageriaci, et pro reportando responsum, habuit: VI fran.
Item dominus Helias episcopus Petrag. successor immediatus dicti domini Petri finavit cum dominis de camera pro dictis spoliis, in quadragent. flor. auri de camera. De dictis expens. per me factis, propter culpam dominorum Laurencii et Iterii minime satisfacto.
Quam summam quadringentorum flori auri solverunt dicto domino camerario; prout per suas patentes litteras michi mandavit.
1384
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. XIX v°
Sequntur expense facte pro spoliis domini Bertrandi de Campnhaco
Primo feci fieri processus, monitiones contra dominum Petrum de Campnhaco, militem et germanum dicti domini Bertrandi dum vivebat, easque contra detentorem dictorum bonorum feci fulminare, qui mandat. meis minime obediens, meruit excommunicari, agravari, reagravari, et dictas sententias sustinuit per duos annos et ultra. Et propter ejus inobedienciem et rebellionem, feci ipsum citari personaliter Avinion. ad certum diem coram reverendissimo in Christo patre domino camerario. Quam citationem exequtam contra ipsum misi Avinion., per quemdam vocatum Guillelmum lo Salvatore, et habuit pro portando: IIII fran.
Fol. 233 r°
Illuc composuit Johannes de Calvomonte, procurator dicti domini Petri de Campnhaco, ad supplicationem et requestam magistri de Rodes, ord. sancti Johannis Jherosolimam, in quinquaginta fran. auri, pro dictis bonis; prout dictus dominus camerarius per suas litteras clausas michi mandavit, de dictis expen. minime satisfacto.
Et eum dictus dominus Petrus de Campnhaco nollet obedire mandatis meis, informatus quod ipse fecerat fieri inventarium post mortem fratris sui, hujusmodi copiam dicit inventarii a magistro Guillelmo de Ruppe et Bertrando de Capella, notar. publicis et decostavit: II fran.
Qualem utilitatem reportavit camera de dictis bonis superius est scriptum, post tenorem litterarum de reservatione dictorum bonorum, pro rev. patrem dominum camerarium missarum.
1385
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. XX r°
Sequntur expense facte pro spoliis ac bonis domini Helie Ortici
Primo quidem feci processus et monitiones generales, cum non essem ausus facere speciales, quia nobilis vir dominus Petrus de Mornay, miles et senescallus Petrag. pro domino nostro rege Franc., bona mobilia et inmobilia que habebat tempore mortis et vite dictus dominus Hel. Ortici, senescallus occupaverat, et ad manum domini regis posuerat propter ea quam dicebat et asserebat quod dictus dominus Helias, tempore quo vivebat, condiderat suum testamentum, seu suam ultimam voluntatem, et ordinavit in suo ultimo testamento suum heredem universalem magistrum Stephanum Ortici, commorantem Burdegale in terra rebelliorum; et propter hoc dicebat quod dicta bona ad dictum dominum regem pertinebant; et que sibi intimati reservationem dictorum bonorum in judicio ipso tunc existente Petrag., michi injuriatus et comminatus fuit, dicendo et asserendo quod si ultra de dictis bonis de cetero me intromitterem, me mitteret, seu mitti faceret captum et arrestatum, pedibus manibus ligat., super unum azinum, Parisius ad regem. Et de
Fol. 233 v°
dictis requisitione et responsione, ad partem et secrete feci fieri publicum instrumentum et decostavit: I fran.
Et post, dominus Aymericus de Cabanis, miles, locumtenens dicti domini senescalli, impetravit dicta bona mobilia et inmobilia; et dicta bona post, inter se diviserunt. Et que dixi quod male esset factum, fui adjornatus Parisiis in parlamento, et ante quam possem evadere manus ipsorum expendidi: II fran.
Et sic obstant. supradictis nichil de dictis bonis recepi.
Item vigore commissionis et mandat. michi factis per reverendum in Christo patrem et dominum meum supradictum dominum camerarium, et juxta tenorum dictarum litterarum, feci informationem de contentis in articulo in litteris clausis dicti domini camerarii, sigillo suo sigillat., et examinati XII testes in presentia magistrorum Aymerici Judicis et Bertrandi de Capella, notariorum, auctoritate apostolica et imperali publicorum, et copiam dicte informationis misi Avinion., dicto domino meo domino camerario, tabellionatum consignatum, et dicti notar. habuerunt pro salario suo: VIII fran.
Item illi qui portavit Avinion., dicto domino camerario, dictam informationem et vocatur Helias Vigerii: VI fran.
Item diversos processus factos contra ipsum dominum Laurentium, solvi: II fran.
Item cum ipse appellasset a me quater, pro faciendo fieri apostolices, solvi: II fran.
Item pro petendo consilium a dominis Guillelmo Calhonis, Guillelmo Arramundi, licen. in legibus, et magistro Gerardi Chabrol et per patrocinando, solvi: IIII fran.
Item pro quibusdam agravatoriis aliis, solvi: I fran.
Fol. 234 r°
Item pro pluribus et diversis processibus, factis contra debitores et obnoxios camere apostolice supradicte, et missos contra debentes, pro dyoc. Petrag., singulariter, et divisim diversis temporibus et locis ac hor.: X fran. (en marge: ista est super flua et [...] que misit processus contra debitores in XVI presbiteratus contentus).
Item pro papiro et pergameno a toto tempore, citra quo in officio collectorie michi commisso constitutus fui propter et ea quam de illis de quibus supra facta est mencio: III fran.
Item cum reverendissimus in Christo pater et dominus meus supradictus dominus camerarius mandasset et commisisset reverendi patri domino Johanni episcopo Sarlaten., de examinando et audiendo compota mea de receptis traditis nomine camere apostolice, et que ad dictam cameram pertinent. Egoque die XVIIIa mensis aprilis anno LXXX° sexto, item seu accederem apud Sarlatum, ad dictum dominum episcopum Sarlaten. pro supradict. expediend., portando libros rationum et receptarum supradictarum, cum societate gentium armorum, qui me conducebant propter metum guerrarum, dum fui in itinere prope locum de Roffinhaco, dioc. Petrag., irruerunt contra me, et omnes alios qui mecum erant, pedes et eques aliqui malefactores armati turba coadhunata more hostili, et me et omnes alios ceperunt, depredaverunt equitaturas et alia que habere potuerunt, et in predam secum duxerunt. Et dicte equitature mee valere poterant et valebant communi extimatione XL fran. auri, et alia bona que habuerunt a me valebant quinque fran. auri, et pro persequendo ipsos, conduxi homines ut scirent quo ibant, et unde venerant. Et decostaverunt ex conduccione [...] dicti persequentes, II fran. auri.
Et feci processus contra dictos malefactores pro dicta rapina, et promittendo dictos processus in villis et locis ubi sciebam ipsos transituros. Et pro faciendo dictos processus publicari, expendi III fran.
Et ascendunt dicte summe: L fran.
De supradictis malefactoribus aliqui fuerunt interfecti, aliqui
Fol. 234 v°
ultimo supplicio condempnati. Et non habeo spem aliquam remunerationem recuperandi cum pejora ut per verba ipsorum sum informatus, michi fuerunt comminati illi qui adhuc vivunt.
1387
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. XXI r°
Sequitur recepta et utilitas ac tradita tempore quo vacabit episcopatus Petrag. sede vacante
Primo episcopatus Petrag. vacavit a die XIa mensis augusti, usque ad XVIIIam diem mensis decembris, qua die dominus Helias episcopus Petrag. accepit possessionem dicti episcopatus, qui tunc vacabat, per obitum domini Petri, anno LXXX° IIII°. Et dictus reverendus pater dominus camerarius michi mandasset per suas patentes litteras, que levarem valorem fructus dicti episcopatus sede vacan. et antequam habuissem dictum mandatum, dictus dominus Helias episcopus acceperat possessionem, et capitulum levasset dictos fructus, cum assererent ad ips. pertinent sede vacan. Tamen attent. malicie guerrarum et custodia et expen. locorum et castrorum cum non possent fieri nisi cum magnis sumptibus. Eciam cum vicarii dicti episcopi peterent sibi provideri in expen., a die consecrationis dicti domini episcopi; prout in dictis litteris dicti domini episcopi continebatur, composui et conveni cum dictis vicariis, ut de dicto valore dicti episcopatus, et pro dictis expen. faciendis et factis pro custodia locorum, duas partes dicti valoris ipsi reciperent et haberent, et tercia pars remaneret camere apostolice predicte.
De dicta tercia parte recepi in universo XVII libr. Petrag. que vinum quod fuit in Plazaco, videlicet tercia pars, non potuit vendi, et erat tantum forum vile, quod de VIII° salmat. non reperirem I fran. Et antequam annus esset elapsus, fuit dictum vinum turbatum, et ad nichilum devenit XVII fran.
De castro episcopali, quod castrum est de episcopatu, nichil dicti vicarii, nec ego habere potuimus, quoniam quifam vocatus Laurencius Picardi, canonicus ecclesie Petrag., in dicto castro intrusus, sub colore que capitulum, sede vacan., ibidem ipsum
Fol. 235 r°
constituerant capitaneum, qui recepit omnia; et propter hoc ipsum feci moneri, et quosdam alios satellites suos, et etiam feci excommunicar.; et adhuc est excommunicatus, licet asserit se appellantem a me, et misit ad curiam, ut est michi relatum.
De quodam alio castro, vocato de Agonaco, nichil recepi, que modicum valuit tempore vacationis, nisi in vino, que antequam dictus dominus Petrus decessisset, blada fuerant recollecta, et non fuerunt nisi VIII° salmate vini, quas levavit quidam nobilis, dicti loci capitaneus, pro custodia ejusdem. Et de reddendo est de male solvendo que expendiderat omnia blada extiterant levata ante obitum dicti domini P. episcopi.
12 mars 1387
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. XXI v°
Sequitur recepta et expen. dicti episcpatus, tempore vacation. per obitum domini Helie episcopi Petrag.
Die XII mensis marcii, anno a Nativitate Domini millesimo CCC° LXXX° septimo, pie memorie dominus Hel. episcopus Petrag. decessit et obiit in quodam castro dicti episcopatus, vocato de Plazac, et vacabit episcopatus a dicta die usque ad XXVI diem julii, qua die dominus Petrus, immediatus successor recepit possessionem episcopatus, licet non misisset bullas, sed vigore quarumdam litterarum concessarum de mandato domini nostri pape per reverendissimum in Christo patrem dominum Petrum divina per miss. sanctorum Nerci et Achilei, presbiterum cardinalem, nonobstan. constitutionis extravagantis domini Boniffacii pape VIII que incipit injuncte.
Et valuit episcopatus dicto tempore vacationis durante, ut sequitur primo, dicto tempore, LVIII libr. monete Petrag., quas ego recepi per manum domini B. Sauzeda, sigill. curie Petrag., de emolumento sigilli, de collationibus et aliis ad sigillum et sigillator. pertinentibus.
De quibus tradidi et expendi ut sequitur.
Primo, pro processu facto de et super electione per capitulum in personam venerabilis viri domini Geraldi La Cropta, tunc official.
Fol. 235 v°
Petrag., canonici et archidiaconi dicte ecclesie cum capitulum diceret et affirmaret quod de bonis episcopatus fieri deberet, et sic canetur in decretali, cupientes de election. LI VI (?) quatuor libr. XII den. Petrag. mon. magistro Bernardo Cesseronis, notar. apostolico qui dictum processum composicit et ordinavit: IIIIor libr. XII den.
Item dictus dominus electus infra terminum jur. misit ad curiam Roman. Petrum Lacropta, scutifferum, pro confirmatione obtinenda cui tradidi, causis et rationibus supradictis: XXV libr. dicte mon.
Item misi quemdam vacatum penaut, p. sanctum crisma, oleum infirmorum, oleum cathecuminum, apud Sarlatum, die jovis sene, tam pro oleo empto, quam pro labore: XXV s.
Item solvi magistro Aymerico Judicis, pro aliquibus litteris claus., missis Avinion., aliquibus dominis cardinalibus, et rev. patri domino camerario: X s.
Item pro custodia locorum castri episcopalis de Agonaco, de Plazaco, capitaneis, seu locaten. cuilibet L. s. ascendunt: VII libr. X s.
Item die jovis post festum Penthecostes, qua die fuit celebrata, ut moris est synodus in ecclesia Petrag., pro comestione, seu prandio facto fratribus qui fecerunt sermonem, et aliis qui interesse debent in dicto prandio, tali die in prandio interesse debent, et est de consuetudine: XLVIII s. VIII den.
Item pro faciendo fieri duo publica instrumenta, missa dicto domino meo camerario et domino Petro episcopo Petrag., Avinion.: C s.
Item tradidi domino Gerardo Lacropta, offic. Petrag., pro vadiis suis stipendiis: XII libr. X s.
Summa: LVIII libr. IIII s. VIII den.
Fol. 236 r°
Et sic apparet que plus expendit quam recepit IIII s. VIII d.
Blada nondum fuerant levata, dominus Petrus episcopus habuit et levavit, qui successit dicto domino Hel. immediatus.
1388
Archives du Vatican, reg. coté Rationes, collectariae Auxitan. et Burdegalen., n° d'ordre 1895, fol. XXII r°
Sequitur recepta et expens. de spoliis dicti domini Helie episcopi
De dictis spoliis fuerunt facta IIIIor inventoria, unum de bonis que erant in castro de Plazaco, quo recepit magister Arnaldus de Truello, auctoritate imperiali publicus notarius, aliud recepit magister Aymericus Judicis, auctoritate apostolica et imperiali publicus notarius, de bonis que erant in villa Petrag.
Aliud fuit factum de bonis que erant in castris de Agonaco, de castro vocat. episcopi. De istis duobus inventariis non opportet facere mensionem, que in istis duobus castris ultimo nominatis non erant aliqua bona, nisi utensilia, veluti quamque vasa vinaria, vacua graneria, agnorum stabule, scanne et aliqua alia que fuerunt reddite domino Petro episcopo, success. immediato dicti domini Helie episcopi Petrag.
Sequitur inventarium de bonis que erant in Plazaco.
De aliis inventariis, primo de Plazaco, ubi dictus dominus Helias, ut supra dictum est, decessit, recepto per dictum magistrum Arnaldum de Truello, fuerunt reperte in dicto castro de Plazaco XXti sextar. mixture, et sex sextar. avene, et nichil de aliis bladis, que informavi me cum procuratore dicti castri et aliis de dicto loco, qui deposuerunt medio juramento que a festo Nativitatis Domini proxime preterito usque ad dictam diem XII martii que decessit, non habuerat frumentum, nisi solum VI sextar. Que gentes dicti loci et parochie sibi dederent que sextaria erant jam expensa. Et deposuerunt que nisi infirmitas et mors exinde subsequta fuisset, volebat redire Petrag., et ibidem manere.
In quo quidem inventario continetur que fuerunt reperte IXXX et XIII
Fol. 236 v°
salmat. vini, C salmat. de novo, et residuum de antiquo, quod erat debile vinum.
Et est sciendum quod sextar. mixture et avene continet VIII mensur., et unus bonus animal posset portare decem mensuras.
De vino est minor salmat. quam sit Petrag., nec in aliquo loco de circum circa Plazacum.
Et attendendum que in dicto castro non erant aliqua alia bona nec lectus in quo dictus dominus episcopus pernoctabat seu cubabat, neque mappe in quibus comedebat, non erant sua, sed erant de Hugoneto de Montelhauvino (en marge: Montlouis), capitaneo dicti loci, propter alia que in dicto inventario continentur.
Et etiam ista que sequntur fuerunt invente, primo XVI libr. in moneta alba Turonen., que valent XX libr. mon. Petrag. et erant albi den., id est de moneta nova fabricata in loca Montis Dome, que moneta antequam veniret ad manus meas fuit redacta ad medietatem, videlicet: VIII libr. Turon., valent X libr. Petrag.
Item unus calix cum patena, una crux argenti, unum crismale argenti, ponderis duarum marchar. argenti. D. raube, sive vestes sue, que in dicto inventario continentur, que vestes seu raube fuerunt vendit., preterea que fuerunt date ut in inventario continetur.
Sequitur expens. de bonis que erant in loco, seu castro de Plazaco; prout in inventario continetur.
Primo dicto domino Hel. episcopo Petrag. de medio sublato, dum fiebat inventarium per dominum Guillelmum de Furno, sacristam de Cancellata, illuc per me misso, que locum de Plazaco distat a villa Petrag. per sex leucas, et propter ferventem guerram que erat in patria non eram illuc ausus ire, nec mittere expendidere in pane: XVI s.
Item capitulum Petrag., misit illuc duos cappellanos eques, nomine
Fol. 237 r°
sui, et fuerunt per aliquos dies, et familiares dicti domini episcopi antequam recederent, et ille quem ego miseram et plures alii confluent ad dictum castrum, et pro vigilando nocte et die antequam adportaretur Petrag. circa corpus, cum sit de more patrie que plures intersint, et pro custodia loci, cum misissem pro custodia loci cum essent plures nobiles qui volebant et affectabant occupare locum, et de hoc fueram incantatus, in blado a die qua dominis Helias episcopus recepit (en marge: il semble qu’il faudrait decessit), usque ad diem quam dominuis Petrus accepit possessionem episcopatus, quod fuit die XXIIIa mensis junii (en marge: cependant il est dit ci-devant page 67 que l’évêque Pierre de Durfort prit possession le 36 juillet. Cette erreur existe dans l’original, je l’ai vérifié): VIII sext. mixture.
Item speculator, pro salario suo: I sext. mixture.
Item Hel. Bajuli, pro custodia porte, que hoc erat officium suum nocte et die: V sext. mixture.
Item P. Rousinis per me acomodatis pro mei fuerant depredati: I sext. avene.
Item pluribus confluent. ad dictum castrum, confluent. dicto tempore vacationis: II sext. avene.
Item Bardino de Cluzello, locum tenen. capitanei, cum capitaneus esset absens, propter et ultra pecuniam quam habuit: IIII sext. mixture.
Item per defalcando prata: I sext. mixture.
Item per binando vineam: I sext. mixture.
Summa mixture et avene, XXIII sext.
Talis est mensura avene sicut mixtur., et tantum valebat unus sicut alter.
Sequntur expen. vini.
Primo, in supradicto tempore, videlicet a die XII mensis martii, usque ad diem qua dominus Petrus episcopus recepit possessionem, fuit expen. per personis supradictis, et per custodia loci et, ut supra dictum est, fuerunt expen. XXXII salmat. vini.
Item restitute fuerant Hel. Bajuli, VIII salmat. vini, quas
Fol. 237 v°
dictus dominus episcopus consumpserat ipsa vivente, vel quasi, cum esset melior quod posset reperire in penore suo.
Summa vini expen. XL salmat.
Item procur. dixit quod post inventarium discurrerunt de quadam carrali que continebat XXX salmat. vini, sine culpa sui, que fusta antiqua erat: XVI salmat.
Item de quadam bota, sive pipa: IIII salmat.
Summa vini expen. et que discurrit: LX salmat.
En marge: vacat que alibi est.
Item fuit expen. in dicto tempore, in carnibus, et aliis necessariis in dicto castro.
Et sic restant III sextar. mixture vel avene, et fuerunt vendita quolibet sextario: XVI s.
Valent: XLVIII s.
Item restant VIXX XIII salmat vini, de quo vino vendidi XXX salmat., precio X fran. valent: XII libr. X s.
Item aliq. vestes dicti domini episcopi fuerunt vendite: XVI libr.
Item alia bona preter supradicta, que erant et continebantur in inventario in Plazaco, fuerunt vendita: XL libr.
En marge: distributio raupe episcopi facta pauperibus et amicis.
Capp. ecclesie Petrag., qui habet curam animarum, habuit vestes integras, quo de more et de jure habere debet ab episcopo et ... Petrag. quando decedunt.
Item cuidam pauperi presbitero verecundo fuit data una cocardia cum capucio ut celebraret pro anima sua, C. missas.
Item reverendo David, pauperi servitori suo et de genere, in remunerationem servicii, unus mantellus episcopal. cum capucio solvatus pellibus agnorum nigrorum, bonus ymo quasi novas.
Item cuidam pauperi vayleto, qui secum permanserat, et nichil habuerat, una tunica modici valor. cum capucio.
Item cuidam religioso pauperrimo, de ordine predicatorum,
Fol. 238 r°
unus juponus albus, quasi ruptus.
Item fratri Bertrando Servientis, monacho ecclesie Sarlaten., germano dicti domini Helie, homine antiquo, et quasi ceco, unam cocardiam cum capucio, cum uno mantello episcopali, cui etiam legaverat in testamento suo.
Item cuidam pauperrime mulieri, de genere suo, una rauba integra, cui etiam legaverat.
Item Raymundo Servientis, nepoti dicti episcopi, seu uxori sue ex compositione facta, unus mantellus episcopalis, cum capucionibus melioribus.
Sequitur inventarium de bonis quo erant in hospicio vocato Labacial, in villa Petrag., et fuit recept. per magistrum Aymericum Judiciis, auctoritate apostolica et imperiali notarium publicum, et fuerunt reperta ea que in dicto inventario continetur, quo fuerunt aliqua vendita, et aliqua apreciata, et in universo, preter ea que dominus Petrus episcopus habuit, et de mandato dicti domini mei camerarii singulariter tradidi pluribus aliis personis.
Et primo fuit inventum et repertum in dicto hospicio vocato Abbacial, quod hospitum est dicti episcopatus, penes dominum Guillelmum de Lescura, procuratorum in dicta villa Petrag., inter caetera que sequntur :
Primo duo dolia plena vini, que poterant continere XVIII salmat. vini; item XII sextar. frumenti; item VIII sextar. mixtur.; item IIIIor sextar. avene; item duas mosdur. fabbarum; item in dicta villa in penore Geraldi de Murs, XXX salmat. vini, quod vinum fuerat levatum et congregatum per dictum dominum Guillelmum, procuratorem; et salmat. valet IIIIor sextar. et sunt in universo IXXX XII sextar. vini; et plura alia, vetuti sunt stabule, scamna, lecti, graneria per ponendo blada, et aliqua vasa vinaria et utensilia quecumque, que fuerunt reddita et tradita de mandato dicti domini mei camerarii, dicto Petro episcopo supradicto, et sunt in dicto inventario contenta.
Fol. 238 v°
Sequntur expen. de bonis inventis in dicto hospitio Abbacial, de quibus fuit expen. et traditum, prout sequitur.
Primo domino Stephano Barrati, vicario perpetuo ecclesie de Bassillhaco, unite mense episcopal. Petrag., cui debentur, anno quolibet pro victu suo, XXti sextar. frumenti et mixtur., ut assereret et diceret quod de dicto anno nichil habuerat, et non haberet unde vivere posset, habuit XXti sextar. vini, licet vinem sibi non deberetur, videlicet in deductionem, ad valorem bladi sextar. valebat tunc: II s.
Item eidem III sextar. bladi, medietat. frumenti, et alia mixtur.
Item pro custodia castri episcopalis, gentibus quin ipso habitabant et fuerant positi pro custodia dicti loci, XXX sext. vini.
Item IIIIor sext. frumenti.
Item discurrerunt sine culpa dicti procuratoris, post inventarium factum, de duobus vasis, XXII sext. vini; item pro liga computavit dictus dominus Guillelmus, XV sext.
Item conventibus predicatorum et minorum, pro helemosina I sextar. frumenti.
Item pro religiosis mulieribus ord. Ste Clare, II mosdur. frumenti que est quarta pars unius sextarii.
Et est sciendum quod sextar. frumenti et mixture est una salmata bona.
Item IIIIor sextar. vini est salmata bona.
Item pro rousinis meis, quando volui ire apud Sarlatum, coram episcopo, cui fuerat commissum de audiendo compota mea, et in itinere fui captus et depredatus: I sext. avene.
Item in dicto tempore vacation., fuit expen. pro pluribus confluentibus ad hospicium episcopale Petrag., unum sextar. avene.
Item pro Raimundo Servientis, nepote dicti domini Helie episcopi deffuncte qui interfuit in exequus et per VIII dies, medium sext. avene.
Item pro expen. suis dicto tempore, II mosdur. frumenti que est quarta pars salmate.
Fol. 239 r°
Item duobus pauperibus verecundis, II mosdur. frumenti.
Et restant V sext. frumenti quo fuerunt vendit. X libr., que valent VIII franc.: X libr.
Item VIII sext. avene et mixture restan. preter ea que fuerant tradita de dicto blado invento n Abbatiali, fuerunt vendita: VIII libr.
Summa bladi venditi, de inventis in Plazaco et in Abbatiali: XX libr. XVI s.
En marge: preterea II mosd. fabbar. vendit. VIII s.
En marge: Iste summa valent XLV fran. cum medio, III VI d.
Summa vini expen. et quo discurrit IIIIXX XVII sextar. et sic restaverunt IIIIXX XV sext. Quod vinum fuit venditum cum fuisset turbatum, XL sext., XL s. Et reliquum CX s.
Summe vini venditi que restant in Plazaco et Petrag., XX libr. dicte monete.
Dominus episcopus modernus habuit de dicta summa restan. CIII salmat. in Plazaco.
Summa vestium venditor. XVI libr.
Item alia bona inventa in coffris, preterea que habuit dominus episcopus, de mandato domini camerarii, prout in inventario continetur, singulariter et divisim fuerunt vendita: IIC IIIIXX fran. et dimidium.
Item fuerunt, post inventarium factum, in quodam coffro, IIIIC XX franc. que non fuerant reperta, nec fuissent, donec in quadam cartello, manu dicti domini Helie episcopi scripto, vidissem continer. Quo casu fortuito venit ad manus meas, cum essent abscondita: IIIIC XX fran.
Et est sciendum quod antequam ipse dominus Helias decessisset, quasi per VII menses, ipse fecerat inventarium de bonis suis; prout constat per quemdam alium librum purpureum, et omnia in libro contenta ipso vivente per ipsum aperata, seu computata, et summe manu sua scripte, et que quam non fecerat mentionem in dicto inventario de dicta summa auri in dicto libroo, non credebam quo esset aliquid aliud.
Fol. 239 v°
Summa summarum tocius recepte dictar. spoliar. seu bonorum repertorum de dictis bonis post obitum pie memorie domini Helie, computat. vendition. bladorum et vini, et aliorum contentor. in inventario, preter ea que habuit dominus episcopus Petrus: VIIC IIIIXX XVI libr. VII s. VI d. (ou III s. IX d.).
Sequntur expensa et tradita de dictis bonis pro funeralibus, sive exequiis celebrat., et aliis creditoribus quibus tenebatur, quibus fuit satisfactum, de mandato et jussu expresso dicti domini mei camerarii, et cum litteris suis in presenti libro registratis.
Primo pro exequiis, VIXX XII libr. IX d. Petrag. monete, computata helemosina valent CV fran. cum medio III s. III d. dicte monete: CV fran. et med. III s. III d.
Item die qua misi in Plazaco, expendiderunt in pane empto, XVI s. valent medium franc. III s. VI d.
Item tradidi Raimundo Servientis, nepoti dicti domini episcopi, de mandato quo supra: IIIC LXXV fran.
Item: XIIII fran.
Item domino Geraldo Chassarelli, XXIIII fran., in quibus sibi tenebatur, et sic recognoverat in suo testamento XXIIII fran.
Item Guillelmo de Botis, XXXVI franc. caus. quare, et litt. quictation. reperirentur in inventario circa finem: XXXVI fran.
Item dicto Guillelmo amplius, XL fran., pro custodia bonorum in dicto inventario contentorum, que dicta bona custodierat pro magna tempora: XL fran.
Item fratri Iterio de Boscocavo, ord. fratrum predicatorum XV fran., et sibi debebantur ex certis de causis, et costabat per litter. dominus P. Fumati, presbiter, notar. et scriptor de
Fol. 240 r°
solution. recepit litteras: XV fran.
Item dicto domino Petro Fumati, presbitero, et Helie Servientis, secretario dicti domini episcopi, dum vivebat: XII fran.
Item Iterio de Sto Asterio, domicello, et cuidam alio armigero de Sarlato, qui custodiebant castrum episcopale, pro stipendiis suis, XVI fran. et amplius dicto Iterio: II fran.
Tot.: XVIII fran.
Item solvi pro conduction. rousinorum, ad opus illorum qui iverunt pro faciendo inventarium in loco de Plazaco, quos mis de villa Petrag. et pro stipendiis ipsorum: IIII fran.
Item Hugoneto de Montelhauvino, domicello, capitaneo castri de Plazaco, que dicebat sibi debere stipendia de tribus annis, in deduction. majoris summe sibi debite: XXXIX fr.
Item Bardino de Cluzello, domicello, sub-capitaneo, pro custodia dicti castri, quando alter erat absens, preter ea que habuit in blado: VI fran.
Item per testamento per ipsum dominum Heliam episcopum condito, et per magistrum Heliam Servientis, notar. recepto, solvi notario: IIIIor franc.
Item magistro Aymerico Judicis, notario apostolico, qui recepit inventarium, pro labore et scriptura: VI franc.
Item pro conficiendo inventarium in loco de Plazaco, magistro Arnaldo de Truello, supradicto, qui recepit: I franc.
Item dum faciebam inventarium, expendidi in pane, vino, pictancia, una cum notario et testibus, cum fuissent plures dies: VI fran.
Item pro mittendo in castris de Agonaco, episcopale et de Plazaco, cum esset fervens guerra, et pro advisande capitaneos, dum idem dominus Helias decessit, que essent incantati et advisati cum inimici nonnullas minas darent dicti castris conduxi
Fol. 240 v°
equitatores qui habuerunt: VI fran.
Item fuit expen. in dicto castro de Plazaco, a die qua decessit dominus episcopus, usque ad diem possessionis accepte, et fuerant IIIIor menses et ultra, cum essent plures pro custodia loci, in pitancia et omnibus aliis ad victum necessaria preter bladum et vinum, que supra scripta sunt: XVII libr. X s. – XIIII fran.
Item quando ivi apud Plazacum, et fui illuc per IX dies, expendi IIIIor fran. preter panem et vinum; et iveram pro videndo bona spolia que ibi erant, et pro informando qualiter regelatur castrum, cum essent plures qui ipsum accipere volebant.
Item domino Aymerico de Valle, canonico Sti Frontonis, qui fuerat offic. dicti domini Helie episcopi, per plura tempora, licet non esset tempore quo decessit, pro stipendiis suis, licet asserat plus sibi debere solvit: XXXII fran.
Item domino Geraldo Lacropta, offic. tempore quo decessit (episcopus) et fuerat per VII menses et peteret de quolibet mense IIIIor fran. solvi: XXV fran.
Item solvi pro vestibus lugubribus Raimundo Servientis, nepoti suo: IIIIor franc.
Item domino Guillelmo de Lescura procuratori supradicto qui cum ipso moram fecerat per XXX menses, in officio procuratoris aule et abbatiolis, pro stipendiis suis, X franc. licet plus petat, sed in dicta summa composuit: X franc.
Item aliquibus verecundis pauperibus ... dedi, ut rogarent Deum pro anima dicti deffuncti: LXX sol, valentes III fran.
Summa summarum omnium expens. traditor, et pro exequiis et aliis, ut supradictum est, preter ea que fuerunt expens. et tradita in blado et vino, de dictis spoliis domini Helie: VIIC IIIIXX IX fran.
Dictis apparet que plus ressepit (recepit) quam expendit, VII francos
Fol. 241 r°
et supplicavit ut dentur sibi, cum multos labores sustinuerit pro dictis spoliis.
Reverendissimus in Christo pater dominus que meus dominus camerarius misit michi quasdam alias litteras, ad requestam reverendissimi in Christo patris dominique mei domini cardinalis Avinion., de faciendo expediri IIC flor. de camera, quos petebat super et de dictis spoliis, ut archidiaconus Petragoricen.
Et juxta tenorem litterarum feci informacionem de contentis in dictis litteris et repperi (respondi) quid ignorabatur si dictus dominus Helias habuerat dictam summam, et non fuit quasi deperdita ni de auditu dici et ...
Gracia omnia erant quasi expedita, quando habui et reperi in quodam testamento ... per ipsum ... cum reverencia et honore loquendo.
Summa serviciorum omnium receptor. per me dictum collectorem a die qua fui collector constitutus, de arreyratg. mediarum procurationum, decime biennalis, vacan., seu annatarum et censuum apostolicorum, et aliorum quorumcumque jurium et deveriorum camere apostolice spectan. et pertinencium usque ad diem compoti presentis, seu rationis reddite de eisdem, reverendissimo in Christo patri, dominoque meo domino camerario domini nostri pape, et aliis reverendis dominis meis dominis de camera apostolica, preter et ultra ea que recepi de spoliis pie memorie domini Helie episcopi Petrag., que in ista summa non sunt exclusa, nec computata. Et de civitate et dyoc. Petrag. solummodo duntaxat, cum de aliis civitatibus ne dyoc. michi commiss. nichil receperim, cum [...] sint scismatici et rebell., licet diligentiam quam potui repperii inter scripturas dicte bone memorie dicti domini Helie episcopi, quod dominus Laurentius Picardi, canonicus Petrag. debebat dicto domino episcopo tempore
Fol. 241 v°
quo vivebat, VIXX flor. auri de camera, ex quadam compositione facta inter ipsos; quam summam promisit se soluturum infra certum terminum diu est elapsum; prout constat per quaddam publicum instrumentum, signo et subscriptione magistri Guillelmi de Langlada publici auctoritate apostolica notarii.
Item repperii inter dictas scripturas dicti domini Helie, quod idem dominus Laurentius tenebatur sibi et debebat in C et XII sext. frumenti ad mensuram ville Petrag., causa et ratione, que ipse emerat ab ipso domino episcopo spolia dicti domini Petri, que dominus Helias etiam emerat a camera apostolica, cum conditionibus, satisffeto creditoribus et servitoribus, et solut. exequiis condecenter; et cum eisdem conditionibus idem dominus Laurencius promiserat se satisfactur. creditoribus servitoribus et solvere exequias; prout constat et continetur in instrumento supradicto, et causa quare sibi debebatur dictum frumentum dicto domino episcopo, qua quicumque sit episcopus Petragor., tenetur et debet anno quolibet, archidyacono majoris ecclesie Petrag., VIII sext. frumenti ad mensuram supradictam; et idem dominus Helias fuerat archidiaconus, et erat tempore promotionis episcopatus Petrag., et fuerat per XXV annos et ultra, et petebat arreyratgia de XIIII annis, que ascendunt summam supradictam.
De supra dict. feci ipsum moneri, et plures processus dictum dominum Laurencium debitorem et contra ipsum, et meruit excommunicari et reexcommunicari, pretendit se deffenfer. sub velamine cujusdam appellationis frivole, contra me interjecte.
Cum reverencia et honore ac veneratione reverendissimi patris dominique mei, ego assignavi P. de Arentho, per hiis que petit pro spoliis dicti domini Helie episcopi dict. VIXX florenos.
Item reverendissimo in Christo patri dominoque meo domino cardinali Avinion. de hiis que petit, ut archidiaconus Petrag., super et de dict. spoliis, XVI sextar. frumenti, ad mensuram Petrag.
Item Johanni Royeria, scutiffero domini nostri pape, assignavi nomine camere apostolice, ex et pro assignatione sibi facta super collector. Petrag. IIIIXX et XVI sextar. frumenti.
Fol. 242 r°
Summa summarum omnium per me dictum collectorem traditorum, assignator. realiter camere apostolice et aliis personis, causis et rationibus, ut in litteris supradictis michi miss. per dictum dominum camerarium, quarum litterarum copia earumdem est descripta preter ea que tradidi et expendi de spoliis pie memorie domini Hel. episcopi Petrag., que supra in presenti libro sunt designata et sunt superius scripta ad partem et seriatim.
En marge: 3 lignes ajoutées, ut supra.
Me existente collectore, vacaverunt abbatiae de Castris et de Cancellata, Petrag. dyoc., et de spoliis nichil habui, cum nichil possideant (ou possidant), etiam ymo obierunt excommunicati et fuerunt sepulti in terra prophana, debitis, duntaxat, ereditoribus oppressi, et abbatiam de Castris detinent anglici.
Fin
Fol. 243 r°
14 octobre 1384
Archives du Vatican, reg. cot. Clem. VII, tom. 31, part 1a, n° VI, fol. 196
Dilecto filio Helie, electo Petragoricen. salutem, &c. Apostolatus officium quanquam insufficientibus meritis, nobis ex alto commissum quo ecclesiarum omnium regimini presidemus, utiliter exequi coadjuvante domino cupientes &c. Dudum siquidem bone memorie Petro, episcopo Petragoricen., regimini Petrag. ecclesie presidente, nos cupientes ipsi ecclesie, cum vacaret, per apostolice sedis providenciam, utilem et ydoneam presidere personam, provisionem ipsius ecclesie ordinationi et dispositioni nostre ea vice duximus specialiter reservandam. Decernentes ex tunc irritum et inane si secus super hiis per quascumque, quavis auctoritate, scienter vel ignoranter contingeret attemptari. Postmodum vero dicta ecclesia, per obitum ipsius Petri episcopi, qui extra Romanam curiam diem clausit extremum, vacante, dilecti filii capitulum ipsius ecclesie, reservatione et decreti predictorum forsan ignari, te, archidiaconum ipsius ecclesie, in presbiteratus ordine constitutum, in episcopum Petrag. concorditer elegerunt; tuque electioni hujusmodi, illius tibi presentato decreto, consensisti, et demum reservatione et decreto predictis ad tuam deductis noticiam electionem eandem proponi fecisti in consistorio coram nobis. Nos igitur electionem ipsam, et alia inde secuta, ut pote post et contra reservationem et decretum predicta attemptata, irrita prout erant, et inania reputantes, et ad provisionem ipsius ecclesie celerem et felicem, de qua nullus preter nos hoc vice, se intromittere potuit, neque potest, reservatione et decreto obsistentibus supradictis, ne ecclesia ipsa longe vacationis exponeretur incommodis, paternis et solicitis studiis intendentes; post deliberationem, quam de preficiendo prefate ecclesie personam
Fol. 243 v°
utilem et eciam fructuosam, cum fratribus nostris habuimus diligentem. Demum ad te litterarum scientia predictum, vite ac morum honestate decurrum, in spiritualibus providum et in temporalibus circumspectum aliisque multiplicium virtutum meritis, prout fidedignis testimoniis accepimus, insignitum, direximus oculos nostre mentis. Quibus omnibus necnon dictorum capituli, te eligentium concord. voluntate debita meditatione pensatis, de persona tua nobis et eisdem fratribus, ob dictorum tuorum exigntiam meritorum, accepta, eidem Petrag. ecclesie, de dictorum fratrum consilio, auctoritate apostolica providemus, teque illi preficimus in episcopum et pastorem, curam et administrationem ipsius ecclesie tibi in spiritualibus et temporalibus plenarie committendo; in illo que dat gracias et largitur premia, confidentes que dirigente domino, actus tuos prefata ecclesia, per tue industrie et circumspectionis studium fructuosum, regetur utiliter et prospere dirigetur ac grata in eisdem spiritualibus et temporalibus suscipiet incrementa jugum igitur domini tuis impositum humeris prompta devotione suscipiens, curam et administrationem predictas sic exercere studeas, solicite fideliter et prudenter, que ipsa ecclesia Petrag. gubernatori provida et fructuoso administratori gaudeat se commissam; tuque, preter eterne retributionis premium nostram et sedis apostolice benedictionem et gratiam exinde uberius consequi merearis. Datum apud Castrum Novum, Avinion. dioc., VIIII kal. novembris, anno sexto.
In eodem modo capitulo Petrag. ... clero civitatis et dioc. Petrag. ... populo civitatis et dioc. Petrag. ... universis vassallis ecclesie Petrag. ... archiepiscopo Burdegal. Et Carolo regi Francorum.
Fol. 244 r°
Janvier 1385
Archives du Vatican, boite cotée Instrumenta miscella, n° 242
N° 1 – 1385 jan.
Sequitur recepta per reverendum in Christo patrem dominum Petrum episcopum Magalonen., domini nostri pape thesaurarium, facta in mense januarii anno a Nativitate Domini millesimo CCCmo LXXXVto, indictione VIII, pontificatus &c. domini Clementis pape septimi, anno septimo.
Item de diversis, videlicet a domino Arnaldo Andree, collectore apostolico in provincia Narbonn. de bonis et spoliis quondam domini Arnaldi episcopi electem &c.
Item a domino Helia episcopo Petragoricen. pro complemento IIIIC flor. auri ponder. camere, in quibus composuit cum camera apostolica pro bonis mobilibus, debitis et creditis quondam domini Petri, ultimi defuncti episcopi Petragoricen. per sedem apostolicam reservat.
Fol. 245 r°
22 mars 1385
Archives du Vatican, reg. cot. Oblig. et solut. servit. Communium, 1376-1398,
sub Greg. XI et Clem. VII, fol. 96, n° d'ordre 2225 (vol. 43)
Die XXII martii (M. CCCLXXXV)
Dominus Helias episcopus Petragoricen. promisit pro suo communi servitio IIM VC flor. et V servitia consueta, solvendo mediet. a festo Resurrectionis Domini prox. in unum annum, et aliam mediet. in simili termino, anno revoluto; alioquin &c.
Fol. 246 r°
22 mars 1385
Archives du Vatican, reg. cot. Clem. VII, antip. an. VII, t. 6, fol. 64 v°
Dilecto filio officiali Petrag. salutem &c. Dignum arbitramur &c. sane petitio pro parte dilecti filii Ademari de Ponte Augerio, presbiteri Petrag. dioc., nobis nuper exhibita continebat quod olim parrochiali ecclesia Sti Frontonis prope Moyssidanum predicte dioc., quam quondam Bernardus de La Fouillouse, ipsius ecclesie rector dum viveret, obtinebat, per ipsius Bernardi obitum, qui extra Romanam curiam diem clausit extremum, vacante, dilecti filii Geraldus de Cropta, archidiaconus de Duppla, et Aymericus de Valle, canonicus Petrag. ecclesie, vicarii in spiritualibus ven. fratris nostri Helie episcopi Petragor. habentes ad hoc a dicto episcopo specialem potestatem, eandem parrochialem ecclesiam, sic vacantem, et ad collationem dicti episcopi pertinentem, dicto Ademaro, auctoritate ordinaria contulerunt, et providerunt eum de eadem; idemque Ademarus hujusmodi collationis et provisionis vigore ipsam parrochialem ecclesiam extitit pacifice assecutus, eamque ex tunc tenuit et
Fol. 246 v°
possedit prout tenet et possidet pacifice et quiete cum autem sicut eadem petitio subjungebat, idem Ademarus dubitet dictam parrochialem ecclesiam tempore collationis et provisionis hujusmodi, de ipsa ut premittire sibi factarum, fore dispositioni apostolice specialiter reservatam, aut tanto tempore vacavisse, quod ejus collatio foret ad sedem apostolicam, juxta statute later concilii legitime devoluta; seque propterea posse in posterum molestari. Nos volentes ipsum Ademarum apud nos de vite ac morum honestate &c., ipsius Ademari in hac parte supplicationibus inclinati, discretioni tue, per apostolica scripta. Mandamus quatenus post diligentem examinationem, dictum Ademarus ad obtinendam dictam parrochialem ecclesiam ydoneum esse repereris &c, eidem Ademaro, auctoritate apostolica concedas &c. Datum Avin., XI kal. april., pontificatus nostri anno septimo.
Fol. 247 r°
22 mars 1385
Archives du Vatican, reg. de Benoit XIII, t. 2, p. 168, ancien n° CXXIII
Anno quo supra (l’année d’auparavant la plus rapprochée est le XI janvier 1385), et die XXIIa mensis marcii, reverendus in Christo pater dominus Helias episcopus Petragoricen. promisit camerae apostolicae et collegio, pro suo communi servicio, duo milia quingent. flor. auri de camera, et quinque servicia consueta, solvendo medietatem in festo Paschae Domini, et aliam medietatem in alio simili festo, anno revoluto, alioquin &c.
Fol. 248 r°
30 juin 1385
Archives du Vatican, reg. cot. Clem. VII, antip. an. VII, t. VI, fol. 12
Venerabili fratri Helie episcopo Petragoricen. salutem &c. Quia presentis vite condicio &c. Nos itaque tuis in hac parte supplicationibus inclinati ut de bonis tuis, non ecclesiasticis undecumque alias tamen per te licite acquisitis, que ad te pertinere omnimode dinoscuntur, libere testari valeas, ac de bonis mobilibus a te per ecclesiam Petragor., cui preesse dinosceris, licite acquisitis que altaris vel altarium ipsius ecclesie &c. Datum Avinion., II kal. julii, anno septimo.
30 juin 1385
Archives du Vatican, reg. cot. Clem. VII, antip. an. VII, t. VI, fol. 11 v°
Helie episcopo Petrag., ut per aliquem presbiterum ydoneum, ecclesias et monasteria et alia loca ecclesiastica sue civitatis et dioc. reconciliar. facere valeat, licentia conceditur. Datum Avin., II kal. julii, anno septimo.
Na. Ces 2 pièces se trouvent répétées dans le registre cot. Cl. VII, tom. 10, fol. 265 et 266.
Fol. 249 r°
25 octobre 1385
Archives de la Maison de ville de Périgueux
Prestation du serment d’être bonum et legalem villae, civitati et communitati, par Helie, évêque de Périgueux, 25 octobre 1385, indictione 8, pontificatus Clem. VII, anno 8, in introitu primae barbacanae, quae est extra villam Petrag., vocatam de Ponte. Lequel serment fut fait en portant la main sur la poitrine. Bernardus de Cavomonte étoit pour lors maire de la ville.
Fol. 250 r°
1er novembre 1385
Procès verbal pour le chapitre, de l'entrée solemnelle d'Hélie Servient, évêque de Périgueux
Archives du chapitre de Périgueux, extr. du livre pater de la cathédrale, pag. 10
In nomine Domini amen. Serie et hujusmodi instrumenti publici tenore, cunctis pateat evidenter quod die mercurii in festo Omnium Sanctorum, videlicet prima die mensis novembris, anno a Nativitate Domini M° CCC° LXXXV°, indictione VIIIa, secum dum morem curie Romane, pontificatus sanctissimi in Christo patris et domini nostri Clementis, divina providentia pape VII, anno octavo, in nostrum notariorum publicorum et testium subscriptorum ad hec vocatorum specialiter et rogatorum presentia, reverendus in Christo pater et dominus Helias Servientis, episcopus modernus Petragor. volens intrare, capere et adipiscere corporalem, realem et actualem possessionem ecclesie sue Petragor., intravit capellam beati Joh. Baptiste, in cornu claustri inferioris dicte ecclesie situatam et fundatam, in qua sunt fontes baptismales, et ibidem circa et ante horam prime, coram prefato domino episcopo, ac in ipsius et notrum notariorum publicorum, et testium subscriptorum presentia personaliter constituti venerabiles et discreti viri domini Geraldus Lacropta, archidiaconus de Duppla in ecclesia antedicta, Aymericus de Valle, Guillelmus Gandilh, Guido Bernardi, Archambaldus et Bertrandus Laporta, Petrus de Buco, Laurentius Picardi, Geraldus Chassarelli, et Helias de Vaure, canonici ejusdem ecclesie, induti suppelliciis et almuciis, pro se et capitulo ipsius ecclesie, dixerunt et asseruerunt, seu dictus dominus Geraldus Lacropta, verba proferens pro se et aliis dominis canonicis superius nominatis et capitulo ecclesie memorate dixit et asseruit quod cum in novo introitu domini episcopi Petragor., seu quando dominus episcopus Petragor. intrabat noviter ecclesiam supradictam, alique sollempnitates acthenus ab antiquo fuissent fieri consuete, et fieri deberent ex antiqua consuetudine et observantia ecclesie sepedicte, videlicet inter cetera, quod idem dominus episcopus depportavi debebat ab ecclesia Sancti Petri Lanes,
Fol. 250 v°
in qua indui debebat pontificalibus indumentis, usque ad ecclesiam Petrag. predictam, per quatuor barones, seu nobiles, quorum aliqui sunt de dioc. Petrag., et aliqui de diocesi Sarlaten. Dutique barones essent absentes, et non essent ibidem pro faciendo premissa, propter vigentem guerram et temporis maliciam, et pro eo etiam quia aliqui erant mortui, heredibus carentes, et aliqui erant de hobedientia aliena, videlicet de obedientia anglicorum, et alii erant in partibus remotis, propter que venire non potuerant, pro premissis et aliis faciendis. Eapropter ipsi domini canonici, pro conservatione honoris et jurium domini episcopi, ecclesie et capituli predictorum, protestabantur et protestati fuerunt quod absentia baronum predictorum in aliquo non noceat domino episcopo, ecclesie et capitulo prelibatis, nec per absentiam ipsorum baronum, nec per obmissionem sollempnitatum predictarum, aliorumque faciendorum eisdem domino episcopo, ecclesie et capitulo, nec alicui alteri, potissime servitoribus ejusdem ecclesie prejudicium aliquod generetur, seu generari valeat in futurum, et quod dicte sollempnitates et alia fiant et fieri valeant modo solito, tempore venienti, prefato domino episcopo, pro conservatione honoris et jurium suorum, et ecclesie ac capituli predictorum, ut dixit, dictas protestationes laudante, ratificante, ac etiam approbante, et de consimilibus protestationibus protestante. Postque idem dominus episcopus, sacris vestimentis episcopalibus indutus, accessit, una cum dictis dominis Geraldo Lacropta, Aymerico de Valle, et Laurentio Picardi, canonicis, ac nobis notariis publicis, et testibus infra scriptis, et quam pluribus aliis, tam nobilibus presbiteris, clericis, quam laycis, etiam utriusque sexus, et ante portam per quam intratur de dicto claustro in ecclesiam predictam, que quidem porta est deversus fundam ipsius ecclesie, dicta porta clausa existente, ceterisque dominis canonicis supraffatis in dicta ecclesia jam existentibus, et exinde
Fol. 251 r°
pro tunc exeuntibus dictis dominis Guidone Bernardi, Archambaldo Laporta, et Guillelmo Gandilh, canonicis, prefatus dominus Guido Bernardi, vice sua et dominorum canonicorum de capituli predictorum, tenens in manibus suis quemdam librum antiquum ecclesie predicte, in quo asseruit esse conscriptam formam juramenti, quod ibidem dictus dominus episcopus facere debebat, dixit eidem domino episcopo, ipsumque interrogavit, cantando alta voce, ad modum lectionis, hec verba que sequuntur, que erant conscripta in libro supradicto: Vultis, dominie episcope, servare consuetudines in Petrag. ecclesia observatas, ac etiam approbatas? Et statim dictus dominus episcopus respondit: Volo. Item dixit secundo idem dominus Guido, eidem domino episcopo, ipsumque interrogavit, cantando modo consimili, hec alia verba: Vultis etiam jura episcopalia et ecclesie Petrag. deffendere et servare, et alienata pro posse revocare? Prefato domino episcopo respondante: Volo. Item dixit tertio prefatus dominus Guido dicto domino episcopo, modo consimili, verba que sequuntur: Vultis etiam personas dicte ecclesie et alias personas ecclesiasticas vestre diocesis servare et defendere ab injuriis et violentiis pro posse? Et dictus dominus episcopus respondens, ait: Volo. Et tunc dictus dominus Archambaldus porrexit eidem domino episcopo quemdam librum evangeliorum apertum, supra quem librum prefatus dominus episcopus fecit et prestitit cum manu sua dextera librum tangendo, juramentum, in dicto libro antiquo contentum et declaratum, cujus forma talis est :
Hec omnia premissa promitto et juro ad sancta Dei evangelia, me facturum et servaturum pro posse. Quo quidem juramento et aliis premissis sic factis, percussaque per dictum dominum episcopum tribus vicibus porta supradicta ecclesie sepedicte, cum baculo pastorali, dicendo singulis vicibus, atollite portas. Illis autem qui erant in predicta ecclesia respondentibus eidem domino episcopo, sicut fit in festo Ramis Palm.; illi qui erant in predicta ecclesia, apperierunt dictam portam; et tunc dictus dominus episcopus intravit ecclesiam
Fol. 251 v°
memoratam, cum multitudine gentium copiosa utriusque sexus et prefati domini canonici eundem dominum episcopum, cantando sint lumbi vestri precincti, duxerunt ante majus altare ipsius ecclesie, ubi, flexis genibus Deum exoravit, et dicto quodam versiculo ab assistentibus, orationem beati protomartyris Stephani dixit; et deinde ipsi domini canonici eundem dominum episcopum etiam duxerunt ad sedem cathedralem, que est retro majus altare ejusdem ecclesie, ubi ipsum dominum episcopum cathedraraunt, et in eadem cathedra posuerunt, cantantes alta voce: Te Deum laudamus, usque ad finem. Et dicto versiculo, a domino factum est istud &c. Idem dominus episcopus dixit orationem beate Marie, scilicet; concede nos famulos tuos, &c. Super et de quibus premissis omnibus et singulis petierunt, tam prefatus dominus episcopus, quam prenominati domini canonici, per nos notarios publicos infrascriptos, sibi fieri publicum instrumentum, unum vel plura, unius ejusdem que tenoris, tot quot habere voluerint de premissis. Acta fuerunt hec die, mense, anno, indictione, et locis quibus supra; presentibus testibus venerabili et discreto viro domino Guillelmo Calhonis, licenciato in legibus, domino Archambaldo Barrieyra, milite, Johanne de Las Bordas, domicello, dioc. Petrag., Guillelmo de Botas, burgen., et Fortanerio de Rege, clerico ville Petrag., et pluribus aliis ad premissa vocatis specialiter et rogatis. Et me Guillelmo de Rupe, notario &c. Et plus bas, et me Guillelmo de Langlada, notario, &c.
Fol. 252 r°
1er novembre 1385
Entrée solemnelle d'Hélie, évêque de Périgueux
Hommage à lui rendu par Archambaud de Barrière, faisant pour Amalric, son frère, absent
Archives de la maison de La Douze
(Die) prima novembris ... 1385, indictione 8a, secundum usum curiae Romanae, pontificatus ... Clementis ... VII, anno 8°, in exitu villae Petrag. videlicet juxta et extra portam ... vocatam de Talhafer ... personaliter constitutis rever. in Christo patre et Domino, domino Helia, Dei gratia Petrag. episcopo, pro se ... ac nobili viro domino Archambaldo Barriera, milite civitatis Petragor. pro nobili viro domino Amalrico Barriera ejus fratre, ... ex alia. Ibidem dictus miles ... eidem domino episcopo Petrag., tunc ibidem eques super uno palafredo pili bayardi, pro faciendo suum novum introitum in ecclesia Petrag. sponsa sua, existenti ... exposuit quod dictus Amalricus ... ab hujusmodi patria erat absens, et erat cum domino duce Borbon. locum tenen. domini Franciae regis in partibus Aquitaniae, in servitio regis in acie dicti domini ducis ... Tamen ipse dominus Archambaldus ... hic erat pro memorato domino Amalrico ... pro impendendo eidem domino episcopo servitia per ipsum dominum Amalricum et ejus praedecessores, in novo dictorum episcoporum introitu ... fieri consueta &c. ... et deinde procedendo et recte pergendo et equitando versus ecclesiam S. Petri Lanes, quae est extra muros civitatis Petrag. ... episcopus cum ejus honorabili et magna tam nobilium, canonicorum, ecclesiasticorum personarum, quam consulum et burgensium utriusque villae et civitatis Petrag., &c., comitiva, dicto milite pedes eunte, et ipsum episcopum ... per lorum sive bridam dicti palafredi tenente et ducente, et adextrante ad praedictam ecclesiam Sti Petri Lanes pervenit, et ibidem in caemeterio ante portam ipsius ecclesiae idem miles ... episcopum de palafredo ... descendit, seu descendere juvit. Qui dominis episcopus praedictus ecclesiam cum processionibus &c. fieri consuetis intravit et statim idem miles ... palafredum ... immediate ascendit ... et eundem secum duxit ... Et cum idem episcopus, dicta per eum
Fol. 252 v°
oratione Beati Petri, et aliis ibidem peractis, ... praedictam ecclesiam Sancti Petri Lanes exivisset, praefatus miles obviam sibi fuit, et palafredum ... ad equitandum usque ad ecclesiam Petrag. ... episcopo accomodavit ... et super ... ascendere juvit, et equitanda versus civitatem et ecclesiam Petrag. ... episcopus, ... quem idem miles tenendo et adextrando per lora dicti palafredi eundo pedes tenebat ... civitatem praedictam intravit, et ante dictam ecclesiam ... episcopus ab equo ... descendit et statim ... dictus miles praedictum palafredum ... ascendit iterato et eundem quo voluit secum duxit ... praesentibus venerabilibus et nobilibus ac discretis viris domino Geraldo Lacropta et Laurentio Picardi, canonicis Petrag. &c. ... postque die sequibus supra, in villa Petrag., videlicet in aula picta magni hospitii siti juxta claustrum, seu porticum ecclesiae Sti Frontonis Petrag., ubi de praesenti dictus dominus Petrag. episcopus mansionem facit ... ibidem praefato domino episcopo ante fornellum dictae aulae, hora prandii, una cum ... Laurentio Picardi, Geraldo Lacropta, Archambaldo Laporta, Petro de Buco, canonicis Petrag., ad mensam pro prandendo sedente ... et servitoribus ... dapes seu fercula deferentibus, idem miles primum ferculum videlicet de racemis albis in duabus taceis existentibus, quarum una videlicet de inferius erat deaurata, alia vero alba, coram ... episcopo posuit quod facere debebat ... et de ipsis racemis causa probationis praegustavit, et taceam albam cum qua dictum ferculum erat coopertum ... cepit et eam custodiendam Guillelmo de Botis tradidit et cum ... episcopus de praedictis racemis gustasset quantum sibi placuit ... taceam deauratam in qua erant racemi, coram ... episcopo, existentem de dicta mense levavit &c. et deinde cum omnia fercula carnium oste et salsarum, ac apri, castanearum, nectaris (en marge: fit ex vino rubeo coagulato et ex vino albo), colliridarum (en marge: est panis modicus et triangulus, coctus et frictus detersus) et lectucarum successive per servitores ... coram ... episcopo apportarentur, idem miles vaxillam [vaisselle], tam argenteam quam stagneam, dum erat tempus levandi a dicta mensa, levavit atque cepit pro jure praedicto, &c. et demum
Fol. 253 r°
taceas cum quibus ... episcopus potaverat, ac pitalfam (en marge: vas vinarium, aiguiere) argenteam, et platos, sive bassinos, cum qua et in quo ... episcopus manus abluerat, de mensa praedicta cepit, &c. Et nichilominus mappas et longerias mensae in quibus ... episcopus ... comederat, quae in praedicta mensa existebant, finito prandio, idem miles ... cepit et levavit &c. Subsequenter mensis levatis, et per ... episcopum et aliis circum circa existentibus, qui cum ipso pransi fuerant gratiarum actionibus ... redditis, idem miles portans in manibus suis praedictam pitalfam argenteam, sive eyguieyra, cum qua ... episcopus manus suas in mensa abluerat, et tribus taceis argenteis, quarum una erat deaurata, cum quibus in mensa ipsi servierant, et quibusdam mappis in quibus comederat, congedum a dicto domino episcopo recepit, qui cum ejusdem domini episcopi licentia et congedio recessit, et praemissa secum portavit pacifice ... praesentibus Archambaldo Laporta, Guillelmo de Botis, Raymundo Boschyer, Joh. Bordas, I. Massola, Guillelmo Beleti, domicellis, &c. Aimericus Judicis notarius.
Fol. 254 r°
1385
Extraits des bulletin de Garampi pour Hélie évêque de Périgueux
1385. 22 mart. Helias Petrag. episcopus, obl. Clem. VII flor. 2500 (Oblig. t. 43, p. 96).
1385. Elias episcopus Petrag. (Clem. 7, t. 6, p. 12; t. 10, p. 265, 266; t. 6, p. 65).
1385. Mar. Helias episcopus Petrag. t. 23, p. 128.
1386. 29 septembris. t. 23, p. 128.
1385. Mar. Helias episcopus Petrag. tom. 23, p. 120
1386. 17 apr. tom. 23, p. 120
1385. Jan. Helias Petr. episcopus. Instr. de spolio Petri episcopi.
1385. Helias episcopus Petrag. Instr.
1387 - 1403
Pierre de Durfort, évêque de Périgueux
Fol. 256 r°
2 mai 1387
Archives du Vatican, reg. Ben. XIII, t. 2, p. 203, anc. n° CLVIII
Anno quo ultimo supra (1387) et die secunda mensis maii, dominus Petrus electus Petragoricen. promisit camerae apostolicae et collegio dominorum cardinalium pro suo communi servicio, duo milia quingentos flor. auri de camera, et quinque servicia consueta, solvend. medietatem in festo Resurrectionis Domini proxime venient. et aliam medietatem in eadem festo anno revoluto; alioquin &c. juravit &c.
A la suite d’une écriture et d’une main différentes, mais du même tems on lit ce qui suit :
Item &c. pro totalibus IIIIor serviciis domini Helia praedecessoris sui, IIC XXVII fl. VIII s. VII d.
Et plus bas :
Eodem anno et die, VIIa mensis maii,
Fol. 256 v°
fuerunt assignati domino Hugoni de Ruppe militi, Lemovic. dioc. supra dictum, dominum electum Petragor. LXXIIII flor. camerae, in quibus came[...] tenebatur, de resta majoris summae eidem domino Heliae ex certis causis debitae.
Fol. 257 r°
2 mai 1387
Archives du Vatican, reg. cot. Oblig. et sol. Servitior. Communium, t. 43 (171), fol. 107 v°, n° d'ordre 2225
Die secunda maii (anno M. CCC. LXXXVII) dominus Petrus Petragoricen. promisit pro suo communi servitio, IIM VC flor. et V servitia consueta, solvendo medietatem in festo Purificationis beate Marie prox. venturo, et aliam medietatem in simili festo, anno revoluto, alioquin &c.
Anno XC (1390) et die XXII decemb. fuit sibi concessa dilatio dicto domino episcopo, quod in quolibet festo Omnium Sanctorum solvet XXX flor. usque ad sex annos et non ultra.
Fol. 258 r°
21 juin 1387
Voy. aux abbés de St Astier, une dispense pour un mariage, adressée à Pierre, évêque de Périgueux.
Fol. 259 r°