<<Retour

Veterum Analectorum

Complectens

Varia opuscula, epistolas, ac monumenta

ecclesiastica, hactenus inedita,

 

Cum Adnotationibus, Observationibus, &

Dissertatione singulari Domni Johannis

Mabillonii, Presbyteri ac Monachi

Ord. S. Benedicti è Cong. S. Mauri.

 

1676

 

 

Tome I

 

Rien noté ayant un rapport avec le Perigord.

 

 

Tome II

 

Testamentum

Sancti Aredii Abbatis

Attanensis.

 

F.B. Voir le cartulaire de l'abbaye de Vigeois pour une analyse du texte et une identification des noms de lieux.

http://www.guyenne.fr/ArchivesPerigord/Cartulaires/cartulaire_de_l_abbaye_du_vigeois.htm

 

 

In nomine Patris & Filii & Spiritus sancti, sub die pridie Kal. Novembr. anno VLIX° (a) regni domini nostri Sigisberti Regis, ego Aredius Presbyter & Pelagia (b), sana mente integroque consilio, judices & arbitros rerum nostrarum metuentes casus fragilitatis humanae, ne nos subito repentina mortis praeveniat occasio, residentes testamentum nostrum condidimus, quod ego ipse Aredius manu propria scripsi, & testibus numeo competenti tradidimus subsribendum. Quod testamentum nostrum, si casu, jure civili, aut praetorio, aut cujuslibet legis novellae conscriptione vel veteris valere non potuerit, in vicem codicillorum & omnium scripturarum, quae firmiter consistunt, valere jubemus. Ut id fiat, detur, praestetur, illibatum in omnibus teneatur, secundum tenorem infra scriptum quem christo Domino adjuvante constituimus.

Itaque te, sancte Martine (c) Turonensis, judicantes instituimus ita ut per Praepositum sanctae ordinetur tuae basilicae. Quod vero tibi, vel quidquid unicuique donavimus, aut quod fieri rogavimus, haec omnia potestate & sancta dominatione tua post obitum nostrum ut fiant & permaneant supplicamus. Ideoque donamus tibi, sancte Martine, per hujus testamenti paginam medietatem Griciensis; aliam vero medietatem cum aedificiis, vel cum omni jure suo, ut Attano (d) consistentes Monachi nostri in perpetuum te, sancte Martine, defensante possideant; ea videlicet ratione, quod Monasterium quod Domino inspirante & adjuvante nos fecimus, & Monachos quos ibi Deus per nos peccatores esse ordinavit, aut inantea Deus ordinare jusserit, id est tam de ingenuis, quam de servis nostris, tibi, domne Martine, fecimus, ordinandos commendamus; ita ut si exind, quod absit, quisque abstrahere de potestate vestra voluerit, quae tibi sancte Martine, ad loca sancta amore Christi, & in tuo honore vel Sanctorum aedificata sunt, aliquo malo atque iniquo ingenio (quod Deus avertat) quem regendum gubernandumque dignus haberetur, absque procuratione sanctae vestrae basilicae ordinare aut subdere neglexit, sit per virtutes tuas anathema.

Portionem nostram de agro Sisciacensi, hoc est domus & oratorium cum reliquis aedificiis, agris, silvis, pratis, pascuis & areolis, cum omni jure suo, sicut à nobis praesenti tempore possidetur, tua sancta basilica, domne Martine, sed & commendati Monachi Attanenses, quos sub tuo patrocinio vivere sancimus; & qualiter dominium proprium * (en marge: al. Deum propitium) habeatis, & mancipiola vobis ex ipso fundo Sisciacum tibi, domne Martine, atque tuis Monachis condonavimus, quod est ad partem basilicae tuae, aratores III, Parminium, Talasium & Claudium, seu & reliqua mancipia nostra, vel quaecumque nobis debita servitute debentur, exceptis illis qui jam liberi sunt, Clara scilicat & Marcia, Ursacium cum uxore & filiis similiter tibi ad servitutem donamus, ea vero conditione, ut quaternos aripenos vineae colant.

Cellam quoque nostram in honore sancti Medardi (e) dedicatam, quae sub Gaufomaro sita esse videtur, & vulgo Exidolium (f) appellatur, cum omnibus suis pertinentiis Monachi Attanenses, te, domne Martine, defensante possideant. Memacum (g) domum nostram cum aedificiis, vineis, silvis, pratis & pascuis, vel cum omni jure suo, similiter & Luciaco, Marcomonte, cum vineis vel omni jure suo, secundum quod à nobis est Deo propicio possessum, Monachi nostri Attanenses ut per te, sancte Martine, habeant volumus, & te defensante ut possideant rogamus, cum mancipiis his nominibus, Parminium cum uxore & filiis, Leomere cum uxore & filiis, Armedium cum uxore & filiis, Rusticum, Claudium, Silvium, cum uxore & filiis. Hi enim similiter quaternos aripennos vineae Monachis colant, uxores vero eorum decenos argenteos singulis annis Monachis supra scriptis nostris Attanensibus persolvant, & nihil amplius ab eis ullus ullo tempore exigere praesumat. Peculiaria vero eorum campellos & vineolas nullo inquietante possideant, ea vero conditione, ut nec vendere, nec alienare praesumant. Cauriniacum vero domum nostram, quae portio nostra dicitur * (en marge: al. debetur), praeter id quod dedimus, vel id quod vendidimus, cum vineis, pratis, silvis & pascuis, medietatem basilica tua, domne Martine, habeat, [sicut] instituto hoc recolitur * (en marge: al. haeres instituta recolat), & medietatem Monachi nostri Attanenses per te ut habeant, humili supplicatione deposcimus. Eufrasium & Meroalidum vinitores vineae tuae deputavimus, domne Martine; ea vero conditione, ut vineae & ipsi quatuor arpennos colant & deligant.

Valentinianum pariter Monachis supra scriptis deputamus, ut & ipse IV arpennos vineae colat Monachis, & nihil amplius. Uxor sua Subfronia, & filios si habuerint, in libertate permaneant. Basilicae sancti Martini dedimus portionem nostram ex fundo Rofiaco, domum nomine Viliaco cum omni jure suo. Similiter & dono Genuliacum cum aedificiis, pratis, silvis & pascuis, vel omni jure suo, sancto Martiali volumus esse donatum. Et de Scauriniaco vineae cultae arpennos quinque, quos Provincianus Leo vinitor colit, sancto Martiali pro oblata nostra donamus, ut servientes sancto Martiali vel matriculae suae per sanctum heredem nostrum accipiant. Area cum domo nostra intramuranea Lemovicinae civitatis cum ingressu & regressu ejus, basilica tua, sancte Martine, & Monachi nostri Attanenses aequali successione possideant. Similiter in Issandone (h) castro aream intramuraneam cum domo nostra simili aequitate possideant.

Eustriaco possessionem nostram Florentiae portionem & filiis suis volumus esse donatam, ut liberi nostri, quorum nomina sunt inferius comprehensa, sub defensione tua, sancte (i) domne Martine, consistant, id est Castorium cum uxore sua Limphasia, Octardum cum uxore sua Exsuperia, Aquilico & Pascentio, cum uxoribus eorum & filiis, Malloste cum uxore sua, Antedia cum filio suo, Leoienardum cum uxore sua Gaudiosa, Garitbardum cum uxore sua, Faustinum cum uxore sua Ermactaria, Johannem cum uxore sua & filiis, Marometum cum uxore sua Sanctonidia, Faustinum cum uxore sua & filiis Antoniae, Nimasius cum uxore sua Maria, Maidrianum cum uxore sua Gerontia, Leonium cum uxore sua Bajola, Basulum cum uxore sua Avencia, Mauricium cum uxore sua Margaudia, Sanieldum cum uxore sua, Marcellum, Leontium cum uxoribus suis Cumina, Ursecia, Lucia, quam redemimus captivam, Romanam cum filiis, filios Burgoneri, Frantasium cum filiis, Hildernodum cum uxore & filiis, liberos esse jubemus cum campellis & vineolis eorum, vel quantum cum que peculiaria habent aut habere potuerint inantea, volumus esse concessum, ea tamen conditione, ut de campellis vel vineis vendere nec donare habeant potestatem. Proculam & Macedoniam similiter ibidem deservire jubemus, necnon & mancipiola haec & agnitio (k) eorum inferius comprehensa decernere servos nostros jubemus, Solemium cum uxore sua & filiis, Maurencianum cum uxore sua Valeriana, Aligium cum uxore sua Basilia, Aliasonium cum uxore sua Florentiana, Specia cum uxore sua Eugenia, Lupicinum cum uxore sua Hoctonecia cum filiis, Francardum cum uxore sua Orogia cum filiis, Amarcium cum uxore Sauvia, Frangomere cum uxore sua Mariosa, Ranulfum cum uxore sua Animia & filiis. Agnitionem eorum duximus, sed & aliquos ex ipsis liberos fecimus; hi vero cum campellis eorum & vineolis, vel quidquid habere videntur, aut adhuc habere potuerint & possidere, decernimus, ita ut singulis annis terna pondo carrae (l) inferant nostro, & singulis mensibus eulogias vicissim ad Missas nostras revocent, & inferant in altario quinos argenteos, & donent ex aequo secundum quod paupertas eorum parere potuerit; nihil amplius ab eis aut à basilica sancti Martini, aut à Monachis nostris requiratur, quam quod scriptum est implere debeant.

Et istos liberos nostros & liberas nostras, quos nobis bonae memoriae genitor noster Jocundus (m) per testamentum suum confirmavit; similiter & illos quos pro remedio [animae] bonae memoriae fratris nostri Eustadii (n) liberos fecimus, tibi, sancte Martine, defendendos commendamus. Et si quis eis amplius praeter hos, quod eis injunctum est, in quolibet inquietare aut dominari voluerit, tu, sancte Martine, defendas. Nam & mulieres istas quas inferius adscripsimus, id est Lividonidia cum filiis suis, Abenda, Allovera, Fraterna, Amasonia, Artemia, Susanna, Proba, Probatia, Frontania, ut singulis annis singulos trientes Monachis nostris persolvant, & nullus ab eis magis requirere praesumat, ne incurrat quod supra comprehensum est. Caballos & jumenticula nostra, seu vacas, oves & boves & porcos, lecturia, utensilia per domos, vel quidquid per cellaria aut areas nostras post obitum nostrum invenietur, ordinator sancti Martini medietatem pauperibus eroget, & aliam medietatem Monachi nostri supra scripti percipiant.

Addimus etiam mancipia, quae colonaria (o) appellantur, & nobus tributaria esse perhibantur, medietas ad basilicam tuam, domne Martine, & alia medietas Monachis nostris proficiat, & reddant omnes singulis annis trientes. Hi sunt Eulodius cum filiis qui nobis debentur, Laneardus cum filiis, Friardus cum filiis, Amanda cum filiis, Gundemoro cum filiis, Dominica cum filio. Idcirco praefata mancipia his sanctis locis donavimus, ut ipsorum merces nos peccatores [liberet.]

Quod unusquisque locus sanctus constitutus ibi habeat ministerium (p) declaratum, rectum duximus inferendum; id est turres IIII, cooperturiolos olosyricos III, calices argenteos IIII, duo ansati, comparati solidis XXX, alius solidis XVI, tertius solidis XV, quartus solidis XIV, duo ex ipsis auro sunt fabricati. Item coopertorium lineum valentem solidis IIII, pallas corporales IIII, LV minores V, & tribuna (q) valentia solidis XII, & alia cotidiana valentia solidis VI, & alia cotidiana quae sunt ante altare, valentia solid. V, & multa alia pretiosa ornamenta. Haec omnia ornamenta Sanctorum, vel quidquid super sepulcra & Martini Attanensis sanctorum constituimus, id est Scipionem Diaconum & Aventiolum, quos instituimus ipsis custodiendum & studendum ante Sanctos & domino Nobis Mecio Diacono sancti Martini consignavimus, simul & de Sisciaco oratorio tribunalia duo valentia solidos IV vela ad hostia III valentia solidos VI, turres, calices, pallas & coopertoria praedictis martyrariis (r) ad custodiendum tradidimus.

Nam & adhuc adjuramus Praepositum sancti Martini & Monachos nostros Attanenses per corpus & sanguinem Domini nostri Jesu-Christi & merita omnium Sanctorum, ut in oratorio sancti Hilarii, in cella mea, quinta feria omni tempore maturius Matutina & Missa (s) sanctorum Domnorum à Monachis ibidem revocetur. Et tectos Sanctorum reparari cum necesse fuerit jubeatis, hoc est Attano & Sisciaco, admonestes & Monachos, & liberos & servos & accolas nostros, ut ipsa loca sancta omni tempore sint munita, sicut mos est hoc videlicet compositum sicut relinquerimus, sic etiam conserverunt ut oportet in domno Jesu-Christo. Illi vero qui nobis vel Monasterio atque congregationi nostrae deservire noluerint, à rebus omnibus nostris tam nobis superstitibus, quam post obitumnostrum habeantur extranei.

Attanenses sui, nobis vivis, Monachis Vosidensibus (t) solaria, sicut placuerit, praebuerint, Fexitoialo portionem nostram & centum arpennos terrae in Sciciaco prona voluntate donamus; sin vero renuerint solatia praebere, quod eis à nobis donatum est, basilicae tuae, sancte Martine, & Monachi Attanenses tibi commendata omnia revoces in perpetuum possidendum.

Quidquid vero in hoc testamento nostro fortasse non comprehensum est, aut ut poni debuit, excessit, si terrula aut aliqua res mobilis inventa fuerit, ab herede nostro domno Martino omnia sibi vindicanda revocet. Si mancipiola remanserint, & inventa fuerint foris testamentum, tam qui chartulas libertatis extenderint * (en marge: ostenderint), quam qui non habuerint, defensante sancto Martino in libertate permaneant. Et quidquid per chartulas manus nostrae subscriptione firmatas dedimus, omnino valere praecepimus. Si quis autem contre hoc testamentum nostrum venire voluerit, aut alium quam quod deliberatione nostra illa geritur, ire tentaverit, & hic & in aeternum per virtutes sancti & beati domni Martini sit excommunicatus & anathematizatus, & veniat illi illa maledictio, quam Psalmus continet in Judam Scariotis CVIIIus.

Aredius in Christi nomine peccator Presbyter testamentum nostrum scripsi, relegi, & subnotavi die & anno quo supra.

Alstidius (u) rogante domino meo Aredio & Pelagia testamentum nostrum confirmavi.

Pelagia testamentum relegi & subscripsi die & anno quo supra.

Calpurnius rogante domino meo Aredio & Pelagia testamentum hoc confirmavi die & anno quo supra.

Leo rogatus à domno Aredio & Pelagia testamentum hoc confirmavi die & anno quo supra.

Nectarius hoc testamentum confirmavi rogante domno Aredio & Pelagia.

Signum Adelfii Subdiaconi.

Signum Nectarii testis.

 

Adnotationes.

 

Superius testamentum ex pervestusto codice Attanensi eruit noster Claudius Stephanotius, contulitque cum Vosidensi seu Vosiensi & aliis exemplaribus. Ejus testamenti aliquot versus retulere Sancta-Marthani in Gallia Christiana, ubi de Monasterio Attanensi; & Philippus Labbeus in Miscellaneis curiosis. Aredius testamenti auctor, genere & sanctitate clarus, patria Lemovix, Presbyter & Abbas fuit à Gregorio Turonensi Episcopo saepius laudatus, cujus vitam retuli in primo Saeculo Benedicino.

 

(a) Anno VIIX° Regni Domini Sigiberti. Praeferenda lectio codicis Vosidensis, in quo legitur anno XI regni Sigiberti. Nam Sigibertus Austrasiorum Rex, Chlotharii magni filius, solidos annos dumtaxat quatuordecim regnavit. Hic suboritur duplex difficultas. Prima est, cur Aredius Lemovix tempus conditi testamenti designet per annos Sigiberti Austrasiorum Regis? an tum indiscriminatim numerabantur tempora per annos cujusvis e Tetrarchis, qui Gallicanum Imperium inter se divisum regebant? an Lemovices Austrasiorum Regibus parebant? Certe Brunechildis, Sigiberti uxor, Lemovicam civitatem aliasque à Gailesuinda germana sua, superstitibus Chilperico & Sigiberto Regibus, acquisisse dicitur in exemplari pactionis, relato apud Gregorium Turonensem Episcopum in Historiae Franciae lib. 9 cap. 20. Et Aredius ipse in aula Theodeberti Austrasiorum Regis educatus est, in quo palatina officia exercuit. Altera difficultas peritur ex tempore conditi testamenti quippe Aredius referente eodem Gregorio in lib. 10 cap. 29, paullo ante obitum suum, qui anno Childeberti sexto-decimo, Christi DXCI contigit, edidit testamentum, mox ut e Turonica urbe reversus est. Gregorii haec verba sunt: Cumque ad cellulam suam accessisset, testamento condito, ordinatis omnibus, ac sancto Martino, Hilarioque Antistitibus heredibus constitutis, aegrotare coepit, ac dysenteriae morbo gravari; sexta quoque aegrotationis die... beatus vir spiritum tradidit. Atqui jam tum ab obitu Sigiberti anni sexdecim effluxerant. Verum facile est solvere hunc nodum. Aredius enim ex aula Theodeberti reversus, ut se totum rebus divinis traderet, rerum suarum curam in Pelagiam matrem rejecit, ne sibi aliquod accideret impedimentum, quo ab oratione cessaret, unum sibi tantum privilegium vindicans, ut ad ecclesias aedificandas praesset, inquit Gregorius in loco mox citato. Postea construendo Attanensi Coenobio manum admovit; tumque simul cum Pelagia matre dotando Monasterio testamentum conseripsit; quod ostea sub vitae exitum ratum esse jussit. Itaque duo testamenta scripsit Aredius, sive potius unum idemque testamentum bis edidit. Primum anno XI Sigiberti Christi DLXXI, vivente ac comprobante Pelagia ipsius matre, ut scilicet Monasterio Attanensi, quod tum construebat, res suas omnes conferret. Secundum Childeberti Austrasiorum Regis anno XVI, Christi DXCI, paullo ante obitum suum, quo primo testamento robur accederet de solo posteriori loquitur Gregorius. Sic Widradus Abbas duo testamenta diverso tempore scripsit in gratiam Flaviniacensis Monasterii, cujus conditor fuit.

 

(b) Pelagia. Sic Aredii matrem vocat Gregorius tum in historiae lib. 10 cap. 29 cum in lib. de gloria Confessorum cap. 104. Quae ab hinc verba sequuntur in testamento, eadem fere legas apud Marculfum in Formularum lib. 2 cap. 17.

 

(c) Sancte Martine. Attanense Monasterium, resque suas omnes sancto Martino Aredius & Pelagia ipsius mater subjecere. Hinc hodie quoque collegium Attanensium Canonicorum subjacet Turonicae basilicae S. Martini.

 

(d) Attano. Postea locus iste ab auctore suo dictus est sancti Aredii Monasterium, vulgo Saint Irier de la Perche, situm in finibus pagi Lemovicensis versus Petrocorios. De hujus Coenobii conditione sic loquitur Gregorius in lib. 10 cap. 29. Ex familia propria tonsuratos instituit Monachos, Coenobiumque fundavit, in quo non modo Cassianu verum etiam Basilii & reliquorum Abbatum, qui monasterialem vitam instituerunt, celebrantur Regulae. Num etiam sancti Benedicti? Nunc Coenobium istud Decanum habet cum collegio saecularium Canonicorum, & circumposito opido sancti Aredii nomen ac originem dedit.

 

(e) In honorem S. Medardi. Mirum est jam tum oratoria & ecclesias fuisse conditas in honorem sancti Medardi, qui vix ante annos XXV ad superos abierat.

 

(f) Exidolium. Vulgo Exideuil, haud procul a Coenobio Attanensi. Exidolium castrum saepe memorat in Chronico Gaufredus Prior Vosiensis.

 

(g) Memacum. Indigenis Meimac, ad Viseram fluviolum, nunc Coenobio Ordinis sancti Benedicti ornatum.

 

(h) In Issandone castro. Situm est secus fluvium Viseram, vulgo Issandon, ut observat eruditus vir Hadrianus Valesius in Notitia Galliarum.

 

(i) Sancte Domne Martine. Sic sanctissimum domnum Martinum vocat B. Odo Abbas Cluniacensis in lib. 2 de vita sancti Geraldi Comitis Auriliacensis cap. 22 qui Geraldus ex stripe sancti Aredii Abbatis originem ducebat, testante eodem auctore.

 

(k) Agnition, id est agnatio, quae vox eodem sensu reperitur in lege Widigothorum, ut me monuit vir multigenae eruditionis Carolus Fresnius Cangi dominus.

 

(l) Terna pondo carrae inferant nostro. Locus mendosus. In nonnullis exemplaribus legitur cartae fortean legendum, terna pondo cerae inferant Monasterio an, terna pondo camera inferant Monasterii. Et paullo infra singulas eulogias quidam codices habent eudonias, alii condemas at procul dubio legendum eulogias. Similem huic locum mihi jam laudarus Fresnius indicavit ex libro de vita sancti Frontonii in vitis Patrum. Omnibus medium proposuit onus, velut eulogias revocans Domino rerum.

 

(m) Genitor noster Jocundus. Sic Aredii patrem appellat vetus auctor, qui libellum de vita ipsius Aredii composuit at Gregorius Turonensis Episcopus Rinoscinsum vocat in lib. 2 de miraculis sancti Martini cap. 39. An forte binominis erat? an Rinoscindus veteri Gallica lingua, idem est Jocundus Latina? an Jocundus mendose pro Rinoscindus scriptum?

 

(n) Fratris nostri Eustadii. Alii codices habent filii nostri at praeferendum fratris. Nam Aredius semper caelebs fuit.

 

(o) Mancipia quae colonaria appellantur. Itaque colonaria mancipia erant seu servi, qui colonicas seu colonias, hoc est unius coloni villulas, excolebant.

 

(p) Ministerium declaratum. Ministerii nomine intelligitur sacra supellex, id est  calix, vasa sacra, &c. uti probavi in Dissertatione de Azymo cap. 8 quo nomine patenam & urceum appellat Gregorius saepe laudatus in lib. 2 de gloria Martyrum cap. 8. Hic vero Aredius declarat quid ministerii vocabulo intelligat, nempe turres &c. Porro turres erant thecae sacrae in modum turriculae fabrefactae, in quibus Eucharistia sacra pro viatico asservabatur qua de re legendum Venantii Fortunati carmen 23 lib. 3 ad Felicem Episcopum Biturigensem, scriptum in turrem ejus.

 

(q) Tribuna. Infra, tribunalia quid sint tribuna seu tribunalia, fateor me nescire.

 

(r) Martyrariis, id est custodibus sacrarum Reliquiarum & supellectilis ecclesiae.

 

(s) Missa revocetur. Notandus hic locus de Matutina & Missa in honorem Sanctorum singulis feriis quintis revocanda, id est celebranda qua voce etiam hoc sensu usi sunt Fortunatus in vita sancti Germani Episcopi Parisiensis, & Gregorius Turonensis in lib. I de gloria Martyrum cap. 51.

 

(t) Monachis Vosidensibus. Vosidense seu Vosiense Monasterium, vernaculé Vigeois, quod olim Abbatiae titulo gaudebat, jam ab annis bene multis Prioratus est ecclesiae sancti Martialis subjectus in dioecesi Lemovicensi ad Viseram, cui praefuit Gaufredus Prior, idemque Chronographus, ante annos quingentos. Hoc in loco testamenti exemplar in chartario Vosidensi variat in hunc modum: Ego Aredius ... & mater Pelagia cedimus & condonamus Deo & sancto Petro Apostolo ad Monasterium Vosidense apud Lemovicas Monasterium sancti Michaëlis, & ecclesiam S. Petri de Naves, & ecclesiam S. Martini Spariniaco, & ecclesiam sancti Galli, & ecclesiam de Camboliva, & ecclesiam de Baissiaco. Si autem Monachi Vosidensis Monasterii nobis solatia praebuerint, damus Fexitoialo portionem nostram, & centum aripentos vinearum, & curtim de Sisciaco, & mansum de Columbes de Vultuziaco, & mansum de Faorgiis de Alaciaco. Istas res denominatas sanae mente & integro consilio, judices certiores rerum nostrarum, metuentes casus fragilitatis humana, ne nos subito mors praevenire incautos valeat, condomanus atque concedimus Deo & sancto Petro Apostolo pro salute animarum nostrarum, omniumque parentum nostrarum. Facta sunt haec sub pridie Kal. Novemb. XI anno regni Domni nostri Segeberti Regis. Quicumque autem dona ista, quae de rebus propriis sub testamento fecimus, sibi violenter vindicaverit, excommunicatus sit & anathematizatus.

 

(u) Alstidius. Astedius vocatur in libello de vita sancti Aredii, à nobis edito; ubi Aredius Abbas morti proximus nobili cuidam ac religioso viro nomine Astedio significasso dicitur, ut ad se quantocius venire properaret; quatenus post suum obitum ipse pastoralem Attanensis Coenobii curam susciperet. Consentiunt membranae Vosienses, in quibus haec leguntur: Hoc Monasterium sancti Petri, quod Vosias appellatur post mortem Sebastiani Abbatis beatus Aredius de liructum restauravit, & innumeris beneficiis celeberrime ditavit. Praedictus vero Sebastianus ipsum beatum Aredium in pueritia litteris imbuerat; post cujus discessum, restaurato Monasterio, Monachis XII ibi collectis nepotem suum Astidium virum illustrem Abbatem praefecit. Dedit etiam huic Monasterio alias ecclesias aliaque praedia, sicut in praeceptis beati Martini Turonensis plenissime invenitur. Erat ergo Astidius, seu Alstidius, si non fallunt membranae Vosienses, Aredii nepos, & Sebastiani Abbatis in Vosiensi regimine successor, demumque post Aredium Abbas Attanensis.

 

 

Excerpta ex intrumento

visitationis quam fecit

Simon archiepiscopus Bituricensis,

per provincias Bituricensem & Burdegalensem.

 

F. B. Le texte présenté par Mabillon n’est qu’un résumé des diverses étapes de la visite pastorale de Simon, archevêque de Bourges dans ses différents diocèses suffragans. Le texte complet de sa visite a été transcrit par Baluze, et est disponible sur ce site en suivant le lien ci-dessous:

 http://www.guyenne.fr/archivesperigord/varia1/Documents/Miscellaneorum_veterum_baluze.htm

 

 

 

Tome III

 

Heriberti monachi epistola

De haereticis Petragoricensibus.

 

F. B. Ce texte a été collationné, avec quelques variantes, par Lespine dans le tome 77 de la Collection Périgord conservée à la BnF.

Voir sur ce site: http://www.guyenne.fr/ArchivesPerigord/BNF/Tome77/BnF_Tome77_Chartes.htm folio 147 r°

 

Omnibus Christianis notum esse cupio ego Heribertus monachus, ut se caute agant à pseudoprophetis, qui Christianitatem pervertere nituntur. Surrexerunt enim in Petragoricensi regione quam plures haeretici, qui se dicunt Apostolicam vitam ducere; carnes non comedunt, vinum non bibunt, nisi permodicum tertia die; centies in die genua flectunt, pecunias non recipiunt, illorum autem secta valde perversa est & occulta. Gloria patri non dicunt, sed pro gloria patri, Quoniam regnum tuum, & tu dominaris universis creaturis in saecula saeculorum, amen. Eleemosynam nihil esse, quia unde fieri possit, nihil debere possideri. Missam pro nihilo ducunt, neque communionem percipi debere dicunt, sed fragmentum panis. Missam si quis cantaverit seductionis causa, nec canonem dicit, nec communionem percipit, sed hostiam juxta, aut retro altare, aut in missalem projicit. Crucem seu vultum Domini non adorant, sed adorantes prohibent, ita ut ante vultum Domini dicant: O quam miseri sunt qui te adorant, psalmo dicente, Simulacra gentium, &c. In hac seductione quam plures jam, non solum nobiles propria relinquentes, sed & Clerici, Presbyteri, Monachi, & Monachae pervenerunt. Nullus enim tam rusticus est, si se eis conjunxerit, quin infra octo dies tam sapiens sit litteris, ut nec verbis, nec exemplis amplius superati possit. Nullo modo detineri possunt; quia si capiuntut, nulla vinctione possunt servari, diabolo eos liberante, & ita inversi, ut sperent & velint invenire eos qui se cruciant, & morti tradant. Faciunt quoque multa signa. Nam sicubi ferreis catenis vel compedibus vincti missi fuerint in tonnam vinariam, ita ut fundus sursum vertatur, & custodes fortissimi adhibeantur; in crastino non inveniuntur, quoad usque iterum se voluntatie repraesentaverint. Vas vini vacuus ex suo vino parumpter immisso, in crastino plenum invenitur. Alia quoque permulta & mira faciunt. Princeps eorum Pontius vocatur.

 

Adnotatio.

 

His Pontius videtur esse ex discipulis illius Henrici Haeresiarcha, de quo multa leguntur superius in actis Hildeberti Episcopi Cenomannensis a pag. 312. Henricianos enim in partibus Petrocoriorum, le Perigueux, doctrina sua venena sparsisse intelligimus ex itinerario S. Bernardi, qui adversus illos in partes Tolosanas profectus, Sarlati aliquantum morae egit, ex lib. 3 vitae cap. 5. Ceterum cujus loci monachus fuerit Heribertus iste, nondum assequi mihi licuit.

 

 

 

Tome IV

 

Rien noté ayant un rapport avec le Perigord.

<<Retour