TESTAMENT
D'ETIENNE DE MALAYOLAS (1312).
________________________________________________________________
Nous apportons au Bulletin la copie de ce testament, que nous croyons digne d'être publié. On y trouve, en effet, mentionnées, avec les noms de leurs recteurs, une dizaine de paroisses du Perigord, sans parler d'un assez grand nombre de monastères et de confréries. Beaucoup d'autres renseignements curieux peuvent, en outre, y être recueillis.
In nomine sancte Trinitatis, patris et filii et spiritus sancti. Amen. Ego Stephanus de Malayolas, domicellus parochianus ecclesie de Monesteyrol, attendens et considerans quod nichil est certius morte et nichil incercius hora mortis, et cum de me humanitus contigerit ne videar decedere intestatus, per Dei gratiam sanus mente, licet eger corpore, meum facio, condo et ordino testamentum ultimum in hunc modum : Imprimis lego et commendo animam meam et corpus meum Deo et beate virgini Marie et toti collegio sanctorum Dei, et eligo sepeliri cum de me humanitus contigerit in ecclesia Sancti-Petri de Monesteyrol, et lego ecclesie predicte de Monesteyrol tres solidos curentis monete ublialiter. Item lego omnibus presbyteris qui mee intererunt sepulture cuilibet duodecim denarios et diaconibus quatuor denarios et clericis duos denarios curentis monete semel solvendos pro salute anime mee. Item lego ecclesie Sancti-Stephani de Petragoris duodecim denarios curentis monete. Item lego pro conficiendo unum vestimentum cum quo serviatur Domino nostro Jesu Christo in ecclesia predicta de Monesteyrol quinquaginta solidos curentis monete semel solvendos. Item lego pro salute anime mee conventui fratrum sanctae Fidis et conventui fratrum predicatorum et conventui monialium Pontis Eyraudi cuilibet unam refeccionem semel. Item lego confratrie beate Marie de Bellopoyeto unam refeccionem et omnibus dechanis de honore Montis Pavonis cuilibet duos solidos curentis monete semel. Item lego Helie de Malayolas, rectori ecclesie de Lopchac, et Iterio, filiis meis, rectori ecclesie de Monesteyrol, et Gerardo et Galhardo, filiis meis, et Stephano, filio meo, monhaco Silve maioris, tam pro mero leguato quam parte et porcione ac pagrochiis sibi tangentibus et competentibus et tangere et competere valentibus in bonis et rebus meis mobilibus et immobilibus, totam terram meam redditus statusque juris et decimam quecumque sint quam seu quas habeo in partibus de Vernodio in honore Sancti-Asterii, et in locis circum circavicinis et cum premissis de bonis meis ipsos contentos esse volo et in premissis per me sibi leguatis ipsos heredes facio et instituo, et quod nihil aliud de bonis meis petere possint. Item lego dictis filiis meis victum suum in hospicio meo et heredis mei infra scripti. Item lego Beatrici filie mee, moniali Pontis Eyraudi, ad vitam suam duntaxat quinquaginta solidos curentis monete renduales annuatim solvendos eidem ultra redditus quos capere consuevit et recipere. In omnibus autem aliis bonis meis et rebus meis mobilibus et immobilihus facio et instituo heredem meum uuiversalem Guillelmum de Malayolas, fîlium meum, exaequtorem vero hujus modi testamenti mei facio et ordino. Heliam, filium meum, rectorem ecclesie de Villafranca et Iterium, filium meum, rectorem ecclesie de Monesteyrol, dans et concedens dictis exaequtoribus meis et eorum cuilibet in solidum plenariam potestatem et speciale mandatum premissa omnia per me leguata exœquendi, et de bonis meis ad solvendum et exiequendum premissa leguata percipiendi, detrahendi, vendendi et omnia alia faciendi que facit et facere potest bonus et legitimus exœqutor cujus libet testamenti et hoc est meum ultimum testamentum seu extrema voluntas quam seu quod volo et precipio ab omnibus observari et obtinere perpetuam roboris firmitatem jure testamenti perfecti vel imperfecti, sollempnis vel nuncupativi seu jure codicillorum vel jure cuiuslibet voluntatis extreme vel eo modo quo valere possit de jure, usu seu consuetudine. Testes autem hujus modi testamenti mei ultimi seu voluntatis et disposicionis extreme volo et instituo Guillelmum de Montispavone, domicellum, fratrem Geraldi Raimundi, priorem de Gallo assato, Gallardum Pelet. domicellum, Gerardum de Manso Robbert, presbyterum, Gerardum Textorem, rectorem ecclesie de Menesplet, Heliam de Montispavone, Petrum de Timar, Petrum Bonsouli, quibus supplico ut huiusmodi testamenti mei ultimi seu voluntatis mec ultime et disposicionis extreme sint memores atque testes, et sigilla sua que habent literis presentibus apponant, et qui non habent, sigillo Petragoricencis curie sint in hac parte contenti, suplicantes coram honorabili et discreto viro domino officiali Petragoricensi ut sigillum eiusdem Petragoricensis curie presentibus literis apponatur in testimonium premissorum. Nos vero dicti testes qui premissis omnibus uno eodem contextu presentes interfuimus a dicta testatore vocati et roguati cum sigilla propria non habeamus pre manibus sigillum dicte Petragoricensis curie, quo in hac parte sumus contenti, presentibus literis suplicamus apponi.
Nos autem officialis dicte curie Petragoricensis sigillum eiusdem curie ad preces et ad instanciam testatoris et testium predictorum presentibus literis duximus apponendum in fidem et testimonium premissorum. Datum die mercurii post festum beati Bartholomei, anno Domini millesimo trecentesimo duodecimo.
Pour copie conforme : Marquis d'AbzaC de la Douze.